MAANDAG 8
JUNI 1931.
267
dus mogelijk; het is zelfs mogelijk, dit ligt in dat voorstel
opgesloten, een plan met nieuwen gave! aan de Breestraat te
maken; het behoeft dus niet per se te zijn op de Lammer
markt of de Beestenmarkt; de Raad kan ook besluiten, dan
is hij precies in de lijn van het genomen besluit, een plan te
doen ontwerpen met nieuwen gevel, aan de Breestraat.
Nu zijn, buiten de Breestraat, twee andere plannen aan bod
geweest, in de eerste plaats de Lammermarkt. Over dit plan
gaf het College, gesteund door de adviezen van den heer
Dudok en van den heer de Blauw, zijn inzichten.
Spreker is het geheel eens met wat de heer de Blauw
daarvan zegt. De Lammerenmarkt is een plaats van den
tweeden of derden rang en niet geschikt voor den bouw van
een stadhuis. Spreker heeft bezwaar tegen het afbreken van
den molen De Valk in verband met da stedebouwkundige
schoonheid. Het gaat ook niet aan, de Israëlietische begraaf
plaats op te ruimen.
Er is beweerd, o. a. door leden van de sociaal-democratische
fractie, dat het argument van Burgemeester en Wethouders,
dat Amicitia bouwen moet, een gelegenheidsargument is. Na
het grondige onderzoek, dat deCommissie van Fabricage omtrent
de bouwvergunning, welke door Amicitia gevraagd is, heeft
ingesteld, is spreker tot de conclusie gekomen, dat dit argument
juist is. Burgemeester en Wethouders kunnen op het oogen-
blik de bouwvergunning niet weigeren.
Men zou kunnen besluiten het terrein of de erfpacht te
onteigenen. Dat is echter een zaak van langen duur en het
is de vraag, of de gemeente tot een voor haar gunstige be
slissing kan geraken ten aanzien van de erfpacht. Spreker
gelooft dat niet
Spreker gevoelt er echter niet veel voor zoo lang te wachten
met het maken van plannen, te meer niet, waar volgens
spreker de Breestraat de aangewezen plaats voor het stadhuis
is. Bovendien bestaat bij verschillende ingezetenen het ver
langen om den ouden gevel terug te krijgen. Spreker wil zich
te dien aanzien op het oogenblik nog niet definitief uitspreken.
Hij gevoelt behoefte aan deskundige voorlichting in deze,
maar acht het op het oogenblik wel gewenscht, dat, indien
eenigszins mogelijk, de oude gevel wordt hersteld.
Spreker komt thans tot het adres van 3 Juni j.l., dat door
de S. D. A. P. aan den Raad is gezonden.
Boven dit adres staat «Vertrouwelijk", terwijl de voor
naamste punten van dit adres reeds in de pers door de
S. D. A. P. zelf zijn gepubliceerd op 4 December 1930 en 10
April 1931. Spreker begrijpt niet, waarom de inzenders er
«Vertrouwelijk" boven hebben gezet. Het doet hem denken
aan verschillende zaken, die in de commissie zijn besproken
en ook niet in de pers thuis behooren.
De Voorzitter merkt op, dat de woorden «Vertrouwelijk.
Niet voor de pers bestemd.", alsmede het daaronder ge
plaatste stempel van de gemeente Leiden door Burgemeester
en Wethouders zijn aangebracht.
De heer Parmentier zegt, dat hij dit niet kon weten en
nu zijn opmerking daaromtrent intrekt.
De heer Schüller zegt, dat de heer Parmentier nu dit
verwijt aan het goede adres moet maken.
De heer Parmentier acht dit de moeite niet waard.
Nu verwijt de S. D. A.P. het College parlementaire onbe
leefdheid ten aanzien van de wijze van behandeling van dat
voorstel. Ook dat begrijpt spreker niet en hij vindt dat, op
zijn zachtst gezegd, overmoedig. Het plan van de S. I). A. P.
mag toch volkomen bekend genoemd wordenhet is in
extenso afgedrukt en toegelicht in de pers. Nu zeggen de
sociaal-democratenons plan wordt genegeerdspreker begrijpt
niet waarin dat bestaat. De heeren zullen toch niet zooveel
pretenties hebben, dat zij van het College verwachten, dat
dit de door hen zelf reeds publiek gemaakte plannen nogmaals
publiek zal maken.
Het zal niemand bevreemden, dat het voorstel-Wilmer c.s.
sprekers buitengewoon hartelijke instemming heeft. In de
eerste plaats is het nogal van beteekenis, na te gaan, hoe
men tot de enkelvoudige opdracht gekomen is. Door het College
en door de leden, die indertijd voor enkelvoudige opdracht
hebben gestemd, is tot in den treure medegedeeld, dat niet
tot een enkelvoudige opdracht zou zijn besloten, indien de
heer Dudok aan een meervoudige opdracht mee had willen
doen. Als een besluit genomen wordt op dergelijke gronden
en na dergelijke voorlichting, is dit van groote beteekenis.
Uit de notulen der Commissie van Fabricage zouden daarvoor
tientallen bewijzen zijn aan te voerenspreker zal er slechts
enkele noemen. In de notulen van de vergadering van die
Commissie van 6 November 1921 leest spreker, nadat hij
verklaard had, dat hij gaarne andere architecten ook uitge-
noodigd zag, omdat hij het een bezwaar vond, dat het ge
meentebestuur dan niet zou kennis nemen van wat andere
goede architecten op dit gebied presteeren:
«De Voorzitter (ie heer Splinter) ziet in dit laatste even
eens wel een bezwair en zou dan ook voor meervoudige op
dracht zijn, indien de heer Dudok niet den eisch van enkel
voudige opdracht had gesteld; spreker kan geen vrijheid
vinden onder deze omstandigheden tot een meervoudige opdracht
mede te werken, nu hierdoor de mogelijkheid om een plan
van den heer Dudok te krijgen, zou worden afgesneden".
In de vergadering van de Commissie van Fabricage met
het College van 31 October 1929 zeide de heer Splinter:
«De heer Splinter was aanvankelijk voor een meervoudige
opdracht, maar erkent de bezwaren daartegen van de zijde
der architecten. Waar nu die bezwaren ook bestaan bij den
heer Dudok en spreker geen vrijheid kan vinden mede te
werken tot een oplossing, waarbij geen plan van den heer
Dudok verkregen wordt, is spreker voor een enkelvoudige
opdracht en dan wel in eerste instantie thans aan den heer
Dudok."
De Wethouder vond dus de meervoudige opdracht het juiste
en de heer Dudok gevoelde zijn bezwaren tegen een meer
voudige opdracht niet alleen in dit speciale geval, maar ver
klaarde, volgens den Burgemeester, dat het voor hem een
beginselkwestie was. Het staat vast, dat een opdracht zou zijn
verstrekt aan den heer Dudok en andere architecten, indien
de heer Dudok niet had verklaard, dat hij in principe tegen
een meervoudige opdracht was. Spreker heeft den heer Dudok
met opzet tijdens de besprekingen gevraagd: kunt u geen
meervoudige opdracht aanvaarden? Het antwoord op die vraag
luidde: Neen, beslist niet.
Intusschen heeft men bemerkt, dat de heer Dudok in Den
Haag wel een meervoudige opdracht voor het maken van
stadhuisplannen heeft aanvaard.
Spreker had gedacht, dat Burgemeester en Wethouders
thans gezegd zouden hebbenwij hebben wel een enkelvoudige
opdracht verstrekt, maar. nu gebleken is, dat de heer Dudok
wel bereid is aan een meervoudige opdracht mede te doen,
gaan wij er toe over een meervoudige opdracht te geven.
De heer Dudok heeft dus indertijd een volkomen onjuiste
voorstelling van zaken gegeven en spreker vindt het nood
zakelijk dit thans in het openbaar te zeggen.
De motieven, waarom de heer Dudok is uitgenoodigd waren,
dat hij werd aangeprezen als de man, die in alle deelen goed
rekening zou kunnen houden met de bestaande omgeving, en
die Leiden zoo goed kende, doordat hij er vroeger gewerkt
had. Ook de Burgemeester heeft deze motieven tegenover
spreker bij de behandeling van deze zaak in den Raad aan
gevoerd, waarbij de Burgemeester zei, dat men voor den bouw
van een gereformeerde kerk een architect zal kiezen, die het
kerkelijke leven van de gereformeerden goed kent enz.
Spreker kan zich nu echter niet voorstellen, dat er men-
schen zijn, die meenen, dat het ontwerp van den heer Dudok
zich aanpast bij de bestaande omgeving aan de Vischmarkt.
Spreker is die meening in elk geval niet toegedaan.
De heer Dudok zelf is evenwel absoluut niet van die meening,
hoewel hij hier ten tooneele is gevoerd als iemand, die zich
zoo goed aan zou passen; hij zegt n.L:
«Door de dikwijls karakterlooze detailbebouwing van het in
hoofdtrekken zoo boeiende en bekoorlijke stadsbeeld mocht ik
mij immers niet laten leiden: het is juist omgekeerd."
Van den heer Dudok als modern bouwmeester zou niet te
verwachten zijn, dat hij iets ging maken, dat aanpaste bij de
karakteristieke fontein, bij de oude Korenbeursbrug, bij de
geheele sfeer, die daar heerscht, maar men had van hem mogen
verwachten dat hij, ook als modern architect, gedaan had
wat in zijn vermogen was om het stadhuis daaraan aan te
passeridat is, althans door het College beloofd, en dat is een
van de voornaamste overwegingen geweest, waarom de Raad
dat besluit heeft genomen. Nu keert de heer Dudok dit echter
om en zegt niet alleen, dat hij zich niet door de omgeving
mag laten leiden, maar ook, dat de omgeving zich aan hem
moet aanpassen. Van de Lammermarkt zegt de heer Dudok
zelf, dat die zich niet zal aanpassen; spreker is dat met hem
eens, maar wie in den Raad zal met eenigen grond kunnen
beweren, dat de Vischmarkt, de Korenbeurs, de brug aan de
Hoogstraat, kortom, de geheele omgeving daar zich zal aan
passen aan het plan van den heer Dudok? Spreker vindt dit
een onbillijken en zelfs oneerlijken eisch van den heer Dudok
en acht het dan ook niet een juiste opvatting, dat de heer
Dudok daar op deze wijze wil bouwen, zonder eenigszins
rekening te houden met de omgeving. Bij verschillende ge
bouwen, in den laatsten tijd gezet, door moderne architecten,
is dit ook wel niet zoo het gevalmen erkent daar wel een
soort conflict, maar men heeft daarbij toch gezegd: wij moeten
doen wat eenigszins mogelijk is; de heer Dudok zegt echter
overmoedig: die oude omgeving, die sfeer moet zich maar aan
mij aanpassen. Een dergelijken overmoed, al is die van een
groot kunstenaar als de heer Dudok, hetgeen spreker erkent,
kan spreker niet accepteeren.
