VRIJDAG 23 JANUARI 1931.
109
van een door hem tusschen de middag- en avondzitting inge
steld onderzoek, dat heeft bestaan in het loopen langs een
paar groentenwinkels om te zien, hoe de verschillende prijzen
waren, maar de sociaU-democraten zijn niet gewend derge
lijke belangrijke zaken, waarmede het gemeentebelang is ge
moeid, even tusschen neus en lippen af te doen, integendeel,
zij stellen altijd op behoorlijke wijze een onderzoek in en zij
laten zich behoorlijk voorlichten. Zoo heeft spreker zich in
zake het straatwerk tot niet minder dan 32 gemeenten gewend
en wel op olficieele 'wijze; uit de meeste dier gemeenten
heeft hij het antwoord ontvangen, geteekend door Burge
meester en Wethouders, en uit verscheidene andere getee
kend door den Directeur van Gemeentewerken, maar in elk
geval geteekend door olficieele personen. Hij zal er enkele
grepen uit doen. Te 's-Gravenhage wordt nog niet al het
werk in eigen beheer uitgevoerd. Eerst sinds enkele jaren is
men daar door de kracht der sociaal-democratische organisatie
tot dat stelsel overgegaan en men gaat er steeds mede voort.
"Zoo is het ook te Rotterdam. Te Haarlem, Nijmegen en
Maastricht past men geheel uitvoering in eigen beheer toe.
Sprekers fractie zou voorloopig tevreden zijn, indien het
stelsel, in die gemeenten geldend, ook te Leiden werd toe
gepast.
Spreker heeft nog een aantal aanteekeningen gemaakt over
eigen beheer, ook in verband met uitspraken van deskundigen,
maar hij zal die terwille van den tijd laten vervallen.
Verder vestigt spreker er de aandacht op, dat jammer ge
noeg het is buiten de schuld van Burgemeester en Wet
houders bij den bouw van die 288 woningen der woning-
bouwvereeniging Eensgezindheid" niet altijd Leidsche arbeiders
te werk gesteld zijn. Thans zijn er gelukkig symptomen aan
wezig, dat het wel gebeurt. Dat het aanvankelijk niet is ge
schied, is hierom te betreuren, omdat de aannemer eerst
mondeling en daarna schriftelijk zich wilde bereid verklaren
uitsluitend Leidsche krachten te gebruiken.
Spreker wil nog even uit een verslag van de vergadering
van den Hilversumschen gemeenteraad van 30 November 1927
aanhalen wat de anti-revolutionnaire Wethouder Kuijper
heeft gezegd. Het is het volgende:
«Spreker gaat niet in op de opmerking van den heer
Dekker, dat de keuring van materialen bij eigen beheer minder
behoorlijk geschiedt dan bij aanbesteding. Dat is zonder meer
een insinuatie. Wel wil spreker zeggen, dat het hangt
natuurlijk veel af van de soliditeit van den aannemer er
bij aangenomen werken streng wordt gekeurd. Maar de aan
nemers, die last van de keuring hebben er zijn er jammer
genoeg probeeren het ook maar met minderwaardig
materiaal, en dan is strenge keuring juist noodig".
Diezelfde Wethouder moest in diezelfde Raadsvergadering
verklaren, dat bij den bouw van drie scholen in eigen beheer
27.000.was bezuinigd.
Alvorens terug te komen op het Zaandamsche rapport, dat
door den Wethouder is genoemd, wil spreker het volgende
berichtje uit het blad «Volkshuisvesting" citeeren het gaat
over het bouwen in eigen beheer te Amsterdam
«Door de schilderspatroon was voor het verven van een wo
ningcomplex ƒ5.500.gevraagd. In Eigen Beheer uitgevoerd
heeft het verfwerk gekost, met de beste materialen die te
krijgen waren, afschrijving op aangeschafte gereedschappen
enz. nog geen 3.000.
Wat Burgemeester en Wethouders van Zaandam zeggen
van het Zaandamsche rapport, dat geteekend was door twee
sociaal-democraten, één Christelijk-HistorischeenéénRoomsch-
Katholiek, is duidelijk genoeg. Het is het volgende:
«1. uitvoering van onderhoudswerken in eigen beheer geeft
aan de gemeente de meeste zekerheid, dat zij ten aanzien
van de kwaliteit en ten aanzien van de wijze en den tijd van
uitvoering steeds in elk opzicht en onder alle omstandigheden
kan voldoen aan hetgeen het algemeen belang vordert:
2. de kosten van werken, uitgevoerd in eigen beheer, over
treffen niet de uitgaven, die de gemeente ter behoorlijke
behartiging van haar belangen voor die werken in redelijkheid
mag doen".
Spreker heeft voor zich een rapport, dat de meesten zijner
medeleden wel niet zullen kennen, omdat de toenmalige
Wethouder het heel handig achter slot en grendel heeft ge
duwd als zijnde zoo vernietigend voor Leiden, dat het moest
worden weggewerkt. Aan dat rapport heeft ook medegewerkt
de partijgenoot van den heer Zitman, de oud-wethouder van
Leiden Prof. van der Pot, die heeft bevorderd de benoeming
van een commissie, waarin ook zitting heeft gehad de heer
Tepe, die echter om drukke werkzaamheden heel spoedig het
lidmaatschap heeft neergelegd, althans aan de samenstelling
van het rapport niet heeft medegewerkt.
Het ware te wenschen, dat op het oogenblik nog een
vrijzinnig-democraat als Mr. van der Pot in den Raad zat;
van zoo iemand was in elk geval meer steun te verwachten.
Wanneer de heer Zitman blijft voortgaan met de houding aan te
nemen, die hij thans aanneemt, dan zal ook heel spoedig de
tijd aanbreken, dat de vrijzinnig-democraten uit den Raad
zullen verdwijnen.
In dit rapport staan vernietigende uitspraken omtrent
werkzaamheden bij bouwvereenigingenbeton vloeren, die
volgens het bestek 5 c.M. dik moesten zijn, werden niet
dikker gemaakt dan lj a 2 c.M.; kappooten die op de
teekening stonden, heeft men maar heelemaal niet geplaatst.
Dit rapport was zoo vernietigend, dat het heel handig is
weggewerkt.
De heer Splinter zegt, dat het niet weggewerkt is.
De heer Schüller zegt, dat het College heeft voorgesteld
het voor kennisgeving aan te nemen.
De heer Splinter zegt,, dat de heer Schüller er ook bij
moet zeggen, in welke tijdsomstandigheden dit toen gemaakt
is; ook waren niet alle leden het met dit rapport eens. De
heer Schüller zegt alleen hetgeen hij kwijt wil zijn.
De heer Schüller zegt, dat de grootst mogelijke meerderheid
het met dit rapport eens was. De geheele commissie erkende
de geconstateerde feiten; de grootst mogelijke meerderheid
trok daaruit de conclusie, dat het stelsel van eigen beheer
aanbeveling verdient.
De tijdsomstandigheden hebben met het maken van knoei
werk niets te maken.
Nu zegt de heer Splinter: U gebruikt alleen wat U ge
bruiken kan. Dat heeft de Wethouder ook gedaan toen hij
het erfpachtstelsel bestreed; toen noemde hij alleen de ge
meenten zonder erfpachtsstelsel of met een gemengd stelsel
en waarom niet de gemeenten, die alleen in eifpacht geven?
Ook vergat hij te vermelden of in de gemeenten met gemengd
stelsel meer verkocht werd dan in erfpacht gegeven of
omgekeerd.
De Wethouder verklaarde geen tegenstander van erfpacht
te zijn, maar er veel voor te gevoelen, als het kan, maar
dan is hel toch wel eigenaardig, dat de Wethouder wel
bereid is op gemeentegrond borden aan te doen slaan: bouw
grond te koop; waarom zet hij er dan nooit onder: ook in
erfpacht.
De heer Splinter zegt, dat de grond daarvoor niet in aan
merking komt.
De heer Schüller vraagt, waarom de Wethouder dan niet
op grond, die daarvoor wel in aanmerking komt, een bord
zet: grond in erfpacht, wanneer hij de keuze wil laten?
Omdat de Wethouder er geen warm voorstander van is en
het dus niet royaal toepast.
Er is geen sprake van, dat sprekers voorstel inzake Zuider-
zicht kans van aanneming heeft. Volgens het College is het
zeer serieus onderzocht; de feiten zijn juist en het gemeente
belang is met den verkoop van dien grond gediend. De
Roomsch-Katholieke Volksbond was het toen echter met dien
verkoop niet eens en verzocht in enkele adressen daartoe
niet over te gaan, maar dien grond zelf te houden. De
klachten der inwoners zijn dus toen al losgekomen. Nu zegt
het College, dat het in het belang der ingezetenen is, dat die
grond verkocht is. Het is maar de vraag, wat men verstaat
onder het belang van de ingezetenen en wie die ingezetenen
zijn. Die gronden zijn verkocht aan de Leidsche Maatschappij
tot Exploitatie van Onroerende Goederen, die ze weer ver
kocht heeft, in de eerste plaats aan de 3 combinaties, die
daar het eerst gebouwd hebben, waaronder de Vereeniging
Eigen Woning, waaraan de gemeente geen grond wilde
verkoopen, hoofdzakelijk uit kleine arbeiders bestaande. Alleen
op die drie stukjes is ruim 23.000.verdiend; op de rest
der gronden is een winst gemaakt van rond ƒ54.000.in
totaal dus ƒ77.000.behalve nog het verlies, dat de gemeente
geleden heeft van ƒ18.000.Trekt men daarvan royaal
ƒ7000.renteverlies af, dan heeft die firma 70.000,winst
gemaakt, ongeveer ƒ2.30 per M8. Dat noemt men dan een
doelbewuste grondpolitiek in het belang der ingezetenen. Om
ƒ70 000.in den zak van een grondspeculant te spelen door
de meerderheid van den Raad. Moet dat zoo doorgaan?
Spreker weet n.l., dat men op het oogenblik weer aan het
onderhandelen is over grondverkoop.
In het najaar van 1929 verzocht de Leidsche Maatschappij
tot Exploitatie van Onroerende goederen grond te mogen
koopen van het gemeentebestuur, omdat zij 50 arbeiders
woningen wilde bouwen, maar aan alle kanten op gemeente
grond stuitte. In het voorjaar van 1930 zeide diezelfde maat
schappij echter tot het gemeentebestuur: ik heb daar zoo'n
prachtig stuk grond voor arbeiderswoningen; kunt gij het
niet koopen. Wat is hier nu het geval? De grond van de
gemeente was voor die maatschappij heel goed om er geld
aan te verdienen, maar zij had een strop aan haar eigen
grond en die kon de gemeente goed gebruiken. In ieder geval
