8
MAANDAG 12 JANUARI 1931.
De Voorzitter antwoordt, dat zijn aansporing ook niet in
het bijzonder voor den heer Bergers bedoeld was. Het komt
echter meermalen voor, dat, als in eerste instanlie eenige
leden het woord hebben gevoerd, in tweede instantie zich
nieuwe sprekers aanmelden, wat niet bevorderlijk is vooreen
vlugge afhandeling van zaken. De discussie wordt er door
uitgebreid en er wordt soms meer tijd aan besteed dan het
belang van het aan de orde zijnde onderwerp wettigt.
De heer Bergers zegt, dat hij het woord niet zou hebben
gevraagd, indien niet de heer Gro neveld den middenstand
in het debat had betrokken en mevrouw Braggaar niet enkele
dingen had gezegd, waarmede hij het niet eens is.
De Wethouder heeft op juiste wijze uiteengezet, wat het
program der Roomsch-Katholieke Staatspartij ten aanzien van
den arbeid van de vrouw buitenshuis bepaalt. Eenige jaren
geleden heeft spreker reeds in een sectievergadering ter be
handeling van de hegrooting verklaard een tegenstander te
zijn van het hebben van gehuwde onderwijzeressen en amb
tenaressen in gemeentedienst.
Het argument van mevrouw Braggaar, dat het geen straf
baar feit is, als men in het huwelijk treedt, laat spreker
rusten. Spreker stelt zich op het standpunt, dat iemand, die
met een onderwijzeres wil trouwen, moet weten, dat hij voor
zijn gezin het brood heeft te verdienen. Kan hij dat niet, dan
moet hij niet trouwen. Als een onderwijzeres weet, dat zij,
in het huwelijk tredend, ontslag krijgt, zal zij wel zorgen,
dat zij niet trouwt, alvorens haar man in staat is het brood
voor een gezin te verdienen.
Aan den heer Groeneveld geeft spreker toe, dat de midden
standsvrouw zwaar werk verricht, zwaarder dan menige andere
vrouw, maar die vrouw doet dat werk in haar gezin, wat
geheel iets anders is dan dat de vrouw in een school werk
zaam is, en eigenlijk als kostgangster fungeert. Spreker heelt
gevallen gezien, dat man en vrouw geen huiselijk leven
hadden en buitenshuis gingen eten. De sociaal-democraten
kunnen daarover gemakkelijk denken, omdat bij hen het
huwelijk niet zoo hoog staat aangeschreven, maar volgens de
katholieke leer moet uit het huwelijk voortkomen de verme
nigvuldiging, de geboorte van kinderen en dan mag het niet
voorkomen, dat in een gezin een keukenmeid de leiding heeft
en man of vrouw als kostganger fungeert.
De heer Tepe doet opmerken, dat mevrouw Braggaar en
de heer Groeneveld de zaak zijn blijven bezien van het stand
punt van de gehuwde ambtenares of in het algemeen van de
gehuwde vrouw. Mevrouw Braggaar heeft zich dan ook ver
diept in de ongewenschte gevolgen, welke de arbeid, speciaal
in de fabriek, heeft voor de gehuwde arbeidersvrouw, terwijl
de heer Groeneveld een parallel heeft getrokken tusschen de
aanhangige kwestie en den arbeid van de gehuwde midden
standsvrouw. Al die kwesties dient men buiten beschou
wing te laten, want, zooals spreker reeds zeide, Burgemeester
en Wethouders hebben hier een voorstel gedaan in het belang
van het onderwijs en alleen uit dat oogpunt dient men de
de zaak te bekijken. Nu is door niemand der opponenten
aangetoond, dat dit voorstel ingaat tegen het oordeel der des
kundigen, die het indiensthouden van de gehuwde onder
wijzeres in strijd achten met het belang van het onderwijs.
De heer Zitman heeft spreker blijkbaar buitengewoon slecht
verstaan, want hij heeft uit diens woorden een conclusie ge
trokken, welke geheel bezijden de waarheid is. Spreker heeft
gezegd, dat, wanneer men het met het onderwijsbelang niet
wel vereenigbaar acht, dat een gehuwde leerares klasse
onderwijzeres blijft, daaruit nog niet volgt dat zich geen om
standigheden kunnen voordoen, waaronder een gehuwde vrouw
toch als leerares werkzaam kan zijn. Spreker heeft er op ge
wezen, dat, als men niet bij verordening bepaalt, dat de leerares
bij het aangaan van een huwelijk haar ontslag krijgt, elke
leerares individueel in de overtuiging leeft, dat zij, als zij
straks in hel huwelijk mocht treden, in aanmerking zal
komen om in functie te blijven. Burgemeester en Wethouders
zouden dan in elk geval voor de vraag worden gesteld, of
dat in functie blijven in casu schadelijk zou zijn voor het onder
wijs, wat zij op datzelfde moment niet zouden kunnen be-
oordeelen. Die schade blijkt natuurlijk pas na eenigen tijd,
misschien na geruimen tijd, en dan is het te laat. Men moet
dus als algemeene regel stellen: ontslag bij huwelijk; maar
wanneer er bij een vacature wordt gesolliciteerd door een
gehuwde vrouw en het onderwijsbelang verzet er zich niet
tegen, dan is er geen belemmering om haar te benoemen.
Dergelijke gevallen moeten echter individueel beoordeeld wor
den; daardoor voorkomt men ook de onjuiste meenirig bij de
aangestelden, dat zij, eenmaal aangesteld, ook zullen worden
gehandhaafd, wanneer zij huwen. Dat is het eenige, wat Burge
meester en Wethouders door deze verordening willen voor
komen.
De heer Romijn verkrijgt voor de derde maal het woord en
zegt, dat, wanneer het standpunt van den heer Groeneveld
juist was, dat men hier alleen zat om zijn partijprogramma's
te verkondigen, het dan beter was geen menschen testuren,
maar grammophoon-platen at te draaiendan weet men al lang,
waar men aan toe is. Waar dit echter gelukkig niet zoo is,
ook in de sociaal-democratische fractie hoort men wel eens
een ander geluid, b.v. bij de klinkerwegen, mag men volgens
spreker wel een andere meening verdedigen.
Mevrouw Braggaarde Does verkrijgt voor de derde maal
het woord en zegt, dat zij volgens den heer Tepe niet genoemd
heeft de nadeelen, verbonden aan het geven van onderwijs
door gehuwde vrouwen. Maar dat heeft de heer Tepe evenmin
gedaan! Spreekster heeft er wel op gewezen, dat men door
deze verordening een beperkte keuze krijgt, dat op den
duur de vrouwen het niet de moeite waard zullen achten zich
aan dit onderwijs te geven en dat juist, wanneer de gehuwde
vrouw dit werk wil blijven waarnemen, men daaruit toch
mag concludeeren groote liefde voor haar werk, waarvan de
beste resultaten te verwachten zijn.
Volgens den Wethouder kan, wanneer daartegen geen be
zwaar is, bij een vacature ook een gehuwde vrouw worden
benoemd. Maar wat beteekent deze verordening dan?
De heer Groeneveld verkrijgt voor de derde maal het
woord en zegt, dat volgens den heer Romijn de sociaal
democratische fractie ook wel eens van meening verschilt.
Over zakelijke dingen, die met beginselen niets hebben te
maken, gebeurt dat meermalen, maar daarover gaat het
niet; het gaat er om, of zij achter haar program staat, en
de heer Romijn kan niet aantoonen, dat dit niet zoo is. De
heer Romijn vergeleek de Raadsleden, die volgens hun program
spreken, met grammophoonplaten, maar dan is de heer Romijn
een grammophoonplaat, waarop een verkeerd etiket is geplakt.
De heer Tepe zegt, in antwoord aan mevrouw Braggaar
de Does, dat deze verordening beteekent, dat aan de huwende
onderwijzeres op grond van haar huwelijk ontslag zal worden
gegeven, maar niet, dat het onmogelijk zal zijn bij een vacature
een gehuwde onderwijzeres aan te stellen. Wanneer iemand
in het huwelijk treedt, moeten de gevolgen daarvan pas latei-
komen; die weet mbn dan nog niet en het is nog niet te
beoordeelen, of die hinderlijk zullen zijn voor het onderwijs
of niet. Daarom geldt deze algemeene regel, om niet in elk
concreet geval a priori te moeten uitmaken, wat de toekomst
brengen zal, hetgeen natuurlijk onmogelijk is. Wanneer echter
bij een vacature gesolliciteerd wordt, b.v. door een gehuwde
vrouw van 45 jaar of ouder of door een gehuwde vrouw
zonder kinderen, waarvan men redelijkerwijze kan aan
nemen, dat zij ze niet meer zal krijgen, die een uitstekende
paedagoge is, en de andere maatschappelijke omstandigheden
zijn van dien aard, dat er geen bezwaar is, dat zij voor een
kiasse staat, dan ligt in deze verordening geen beletsel om
een gehuwde vrouw aan te stellen als leerares.
De algemeene beschouwingen worden gesloten.
De artikelen 1 en 2 worden achtereenvolgens zonder beraad
slaging of hoofdelijke stemming aangenomen, waarna de ge-
heele verordening wordt vastgesteld met 17 tegen 11 stemmen.
Vóór stemmen: de heeren Coster, Wilbrink, Donders,
Manders, Parmentier, Meijtien, van Rosmalen, van Tol, Bosman,
Bergers, Tepe, Splinter, van Es, Goslinga, Romijn, de Reede
en van der Reijden.
Tegen stemmen: de heeren van Eek, Verweij, mevrouw
Braggaarde Does, de heeren Schüller, Vallentgoed, de Waal,
Koole, Zitman, Kooistra, van Stralen en Groeneveld.
XV. Voortzetting van de behandeling van het voorstel tot
toekenning van een jaarlijksch subsidie aan de N. V. Leidsche
Auto-boxen-Garage ten behoeve van den localen Autobus
dienst «Stadsverkeer" en tot vaststelling van den desbetref-
fenden begrootingsstaat, dienst 1930.
(Zie lug. St. No. 264 van 1930.)
De Voorzitter stelt hierbij tevens aan de orde het amen
dement van den heer Groeneveld, luidende:
«Ondergeteekende stelt voor aan het voorstel van B. en W.
toe te voegen bij a.\
6e. dat de arbeidsvoorwaarden van het personeel de goed
keuring van ons College behoeven",
en het amendement van den heer Bosman, luidende:
«Ondergeteekende stelt voor:
1°. Geen hoogere subsidie te verleenen dan ten hoogste
1 ct. per K.M.
2°. Geen langere toezegging te doen dan ten hoogste 5 jaar.
3°. Bij onderzoek van de balans, winst- en verliesrekening
