MAANDAG 25
JANUARI 1926.
13
antwoord van Burgemeester en Wethouders berust, weder
met geheel nieuwe zaken en nieuwe data is gekomen.
Het maakt op spreker den indruk, waarin hij werd versterkt
doordat de heer Schüller eens van »hier ter stede" sprak en
blijkbaar daarbij Rotterdam op het oog had, dat het dooi'
hem voorgelezen stuk niet door hem, maar door iemand te
Rotterdam is geschreven. Spreker handhaaft overigens, voor
zoover zijn kennis reikt, het antwoord van Burgemeester en
Wethouders; op het nieuw aangevoerde zouden zij alleen na
het hooren van hun adviseurs kunnen antwoorden en de
conclusie van den heer Schüller om een commissie van
onderzoek te benoemen acht hij daarom voorbarig. Hij vreest
evenwel, dat men met deze zaak aan den gang zal kunnen
blijven, indien de heer Schüller telkens met nieuwe feiten komt.
De heer Splinter kan op de door den heer Schüller mede
gedeelde nieuwe feiten thans niet antwoorden, doch wil mede-
deelen, dat de aanleiding tot deze onverkwikkelijke geschiedenis
is gelegen in het feit, dat in het begin van het werk geen
Leidsche straatmakers daarbij te werk zijn gesteld.
De aannemer Verhagen had twee aannemers, de heeren
Spierenburg te Rotterdam en Verhoeven te Leiden, uitgenoodigd
om prijsopgave te doen voor het leggen van de straat; beiden
schreven in voor 23 cent per M2. Voordat de uitslag bekend
was, trachtte Verhoeven van Spierenburg te weten te komen
voor hoeveel deze had ingeschreven, waarop Spierenburg, die
uit den aard der zaak zijn inschrijving niet wilde mededeelen,
een hooger cijfer noemde. Waar Verhoeven bekend staat als
aannemer van kleine werkjes, lid is van den Nederlandschen
Straatmakersbond en dus te Leiden eigenlijk bekend staat als
werknemer, zich bij de Arbeidsbeurs meldt, als hij geen werk
heeft en dan ook nu en dan steun geniet, kan men hem
moeilijk als aannemer beschouwen, die een loonwerk van
ongeveer ƒ11.000.kan overzien. De heer Verhoeven moge
te Leeuwarden een werk hebben gemaakt van ongeveer
ƒ90.000.waaronder echter de levering der materialen was
begrepen, bovendien zijn de aldaar door hem uitgevoerde
werken gemaakt in combinatie met een zekeren van der Kooy.
Toen op 15 Juni, dus niet op 22 Juni, het werk aan den
heer Spierenburg was gegund, zijn twee Rotterdamsche straat
makers aan het werk gesteld, omdat bij de Arbeidsbeurs
slechts één straatmaker was ingeschreven, die naar bij infor
matie bleek, voor banden stellen en tegels leggen niet voldoende
bekwaam was. Dit bleek ook juist, want later heeft men hem
aan het gewone straatwerk moeten zetten.
Op 26 Juni heeft Verhoeven den Adjunct-directeur schriftelijk
verzocht te werk te worden gesteld tegen een tarief van 23
cent per M2, waarop de Adjunct-directeur een onderhoud heeft,
gehad met Verhoeven en de Ridder, waarbij hij hun heeft
gezegd, dat zij zich bij den aannemer om werk moesten aan
melden, terwijl hij den aannemer zou opdragen in de eerste
plaats Leidsche werklieden te werk te stellen, zoodra het
straatmakerswerk voortgang kon hebben. Omtrent het tarief
moesten zij met den aannemer tot een accoord zien te komen;
zij behoefden niet minder, maar ook niet meer dan de Rotter
damsche straatmakers te verdienen. Het tarief van 20 cent
per M2. was hun echter te laag en zij verlangden, dat de
Rotterdammers ontslagen werden. Aangezien Verhoeven eerst
op 29 Juni zonder werk zou komen, was daarvoor allerminst
reden en het is zeer te begrijpen, dat de Adjunct-directeur
daarop niet inging. Het gevolg was, dat de Algemeene Neder-
landsche Straatmakersbond er zich mee ging bemoeien.
Op 1 Juli kwam de brief van den Algemeenen Nederland
schen Straatmakersbond uit Rotterdam, waarin stond, dat het
bestek niet werd nageleefd en dat Verhoeven zich reeds had
aangemeld, vóórdat de Rotterdamsche straatmakers gekomen
waren, hetgeen onjuist is, omdat dezen reeds op 15 Juni aan
het werk zijn gegaan, terwijl Verhoeven zich eerst op 26 Juni
heeft aangemeld.
Wat de tarieven betreft, bij uitgebreide bestratingswerken
als deze is een doorsneetarief van 20 cent per M2, klinker-
of tegelbestrating of per M. stellen van trottoirband niet te
laag, vooral als men in aanmerking neemt, dat de materialen
vlak bij de hand zijn en dat voor het zgn. »baati maken"
door den aannemer afzonderlijke werklieden worden gebezigd,
die door hem en dus niet door de straatmakers worden
betaald. Het tegel leggen en banden stellen is het voordeeligst,
indien, zooals hier, groote lengten achter elkander worden
gelegd en er niet of nagenoeg niet »gehakt" behoeft te worden,
hetgeen ook hier het geval was, omdat de breedte der trottoirs
en rijwielpaden grootendeels juist op tegelmaat was berekend.
Op een willekeurigen dag is door de Directie gecontroleerd,
dat met het stellen van banden en het leggen van tegels per
dag door een straatmaker +/12.kon worden verdiend en
gemiddeld ruim ƒ52.50 per week. En het werk mag gezien
worden!
Het onvoordeeligst is de klinkerbestrating tusschen de
tramsporen, omdat men voortdurend gestoord wordt door het
tramverkeer en er bovendien nog al gehakt moet worden;
voordeeliger weder zijn de breede vakken naast het tramspoor,
waar men rustig kan doorwerken en waar weinig behoeft te
worden gehakt. In het tramspoorwerk hebben de straatmakers
dooreen verdiend ongeveer 42.50 per week; in het breede
werk ƒ47.50, welk laatste bedrag het gemiddeld weekloon van de
straatmakers is geweest. De verschillende soorten van werk
worden zooveel mogelijk onder de straatmakers gelijkelijk
verdeeld.
Leiden bezit voor de straatmakers geen collectief contract
wel heeft de gemeente voor hare vaste straatmakers tarieven,
die in het algemeen hooger zijn, te hoog, ware er niet een
bepaling bij, dat een straatmaker niet meer dan 50.— per
week mag verdienen. In den Haag betaalt men 21J cent
per M2., te Amsterdam 20 cent per M2. voor herstellings- en
vernieuwingswerk en 18 cent voor uitbreidingswerken. Te
Rotterdam is het tarief hooger, doch zijn sprekers inlichtingen
juist, dan kunnen daar de straatmakers als vast loon niet
meer verdienen dan f 35.40% of f 49.per week.
Bij openbare aanbestedingen zijn de tarieven veel lager: te
den Haag is onlangs werk aangenomen voor gemiddeld 17J
cent en te Hillegersberg voor gemiddeld 18 cent per M2 en
daar stuurt de heer Schoonderwoerd de werklooze straat
makers dan heen.
Hieruit blijkt, dat het tarief hier niet te laag was.
Na onderlinge bespreking zouden op 9 Juli de 3 Leidsche
straatmakers aan het werk gaan tegen het tarief van 20
cent per M2; één is aan het werk gegaan, de anderen zijn
niet gekomen, deze hadden eerst eenige andere karweitjes te
doen.
Na dien tijd hebben zij zich niet meer aangemeld, terwijl
de 2 Rotterdamsche straatmakers, die geen lid van den Bond
zijn, aan het werk zijn gebleven.
Na deze mislukking zat de Straatmakersbond niet stil. Op
een in de maand November door den Voorzitter uitgeschreven
vergadering, waarin zou worden gewezen op de noodzakelijkheid
van handhaving der besteksbepalingen en vooral op de uit
voering van kwaliteitswerk, was geen der aldaar werkzame
straatmakers aanwezig, hoewel zij hadden toegezegd haar te
zullen bijwonen. De heer Schoonderwoerd schreef dat hieraan
toe, dat de werklieden onder suggestie van den aannemer
Spierenburg stonden, hetgeen spreker evenwel ernstig be
twijfelt, aangezien de werklieden tegenwoordig niet zoo bang
voor een aannemer zijn. In een schrijven deelde hij tevens de
Directie mede, dat hij, naar spreker meent, een keerin Julieneen
keer in November den gang van zaken had nagegaan en dat
hij, ook op verklaringen vari anderen, moest constateeren,
dat er slecht werk was gemaakt, terwijl het niet aan hen
zou zijn te wijten, indien andere autoriteiten zich ermede be
moeiden. Dit heeft tot de interpellatie van den heer Schüller
aanleiding gegeven.
Nu wat den technischer! kant van de zaak betreft, een
bestek dient zoowel door de Directie als aannemer met verstand
van zaken te worden uitgelegd. Doet men dat niet, dan zijn
botsingen wegens meeningsverschillen, die bij de uitvoering
van een werk dagelijks kunnen voorkomen, onvermijdelijk,
tot schade van het werk.
Het ophoogen met zand ter dikte van 15 c.M. is in de
stukken voldoende toegelicht. Persoonlijk heeft spreker zich
op de hoogte gesteld en, waar alleen op het oude gedeelte
van den weg het aanwezige zwarte zand is gebruikt, ziet hij
niet de noodzakelijkheid in om eerst zand weg te voeren en
daarna weer zand op te brengen. Bij het herstraten zullen er
bovendien nog groote hoeveelheden zand noodig zijn.
Dat op slechte wijze is gestraat en tegels gelegd, moet
worden tegengesproken, eveneens dat er door te groote voegen
minder steenen dan 92 per M2. ingaan. Spreker heeft op
willekeurige plaatsen een opname laten doen en daarbij is
gebleken, dat per M2. gebruikt zijn resp. 97|, 88, 95, 93, 95,
95 en 97 steenen, gemiddeld dus 94,35 of rond 95.
De totale oppervlakte der uitgevoerde klinkerbestratingen
bedraagt voor de twee perceelen (Leiden en Oegstgeest)
15.713 M2., waarvoor 1.402.000 steenen zijn gebruikt of 93,1
stuks per M2.
Persoonlijk heeft spreker ook straatwerk gemeten, waar
95 steenen per M2. gelegd waren, terwijl de staat van aan
wijzing tot nadere verrekening 92 stuks per M2. aangaf. Dit
bewijst dus voldoende, dat de steenen wel degelijk sluitend
tegen elkander zijn gebracht.
Evenzoo is het met de voetpaden. Als men het ziet, moet
men constateeren, dat het door de Rotterdamsche straatmakers
gemaakte werk goed is.
Wat de sluitkanten betreft, vooral bij bochten in den weg
is het trottoir niet aangesloten, maar men vergete daarbij
niet, dat het opnieuw gelegd moet worden, waarna, waar het
kan, wel degelijk sluitstukken bijgemaakt zullen worden,
alvorens het met cement aan te vullen. Aan spreker is voorts
verzekerd, dat wel degelijk voldoende is gestampt, en dat het
niet juist is, dat eerst na 28 November stampers op het werk
zijn gekomen.
