430
MAANDAG 21 NOVEMBER 1921.
die er hun leedwezen over uitgesproken hebben, dat ook deze
vereeniging een school wil oprichten. Al kan het niet tegen
gehouden worden, het is inderdaad ook naar onze meening,
ik zal niet zeggen te betreuren, maar toch niet toe te juichen,
dat in een kring van personen, die geen principieel bezwaar
hebben tegen neutraal onderwijs, nu reeds besloten is een
eigen school te gaan stichten.
Ik zeg, nu reeds, omdat het mij wil voorkomen dat de
bezwaren, die men op dit oogenblik heeft tegen de bestaande
scholen, toch niet van veel beteekenis zijn, zoodat men mijns
inziens verstandiger zou gehandeld hebben wanneer men
eerst had afgewacht, hoe het onderwijs te Leiden zal worden
ingericht tengevolge van de in bewerking zijnde reorganisatie
plannen.
Tot mijne verbazing heb ik hedenavond kennis genomen
van een ingezonden stuk in een van de Leidsche bladen van
mevrouw van Kampen, een lid van het bestuur der Eerste
Leidsche Schoolvereeniging, die precies schijnt te weten hoe
de scholen te Leiden ingericht zullen worden. Zij zegt daarin,
dat wij de eenheidsschool zullen krijgen in optima forma.
Op dit oogenblik weet echter niemand er nog iets van hoe
de scholen precies zullen worden ingericht, want de wet
laat toe ze op verschillende wijzen in te richten.
Ik kan dus begrijpen, dat er enkele Raadsleden en ook
enkele ingezetenen buiten den Raad uiting hebben gegeven
aan hun misnoegen, dat deze Schoolvereeniging een school
wil gaan oprichten, waarvoor natuurlijk zeer veel geld noodig
zal zijn. Ook Burgemeester en Wethouders hebben in het
Ingekomen Stuk daaraan een enkel woord gewijd. Maar ik
zeg nogmaals: wij kunnen en mogen het niet verhinderen;
als de Vereeniging het vraagt en zij voldoet aan de vereischten
van de wet, dan moet zij geholpen worden. Die hulp kan nu
op twee manieren verleend worden. Men kan aan de Ver
eeniging de benoodigde gelden verstrekken en men kan een
bestaand gebouw te harer beschikking stellen. Deze laatste
oplossing, die door den heer Meijnen is besproken, heeft ook
bij Burgemeester en Wethouders een onderwerp van bespreking
uitgemaakt, maar wij meenden, dat dit plan niet voor uitvoering
vatbaar was, maar nu uit den Raad een algemeene aandrang
komt niemand heeft er ten minste tegen gesproken
om dit punt nog eens ampel en breed te overwegen en na
te gaan of die mogelijkheid bestaat, willen Burgemeester en
Wethouders er geen bezwaar tegen maken aan dit verlangen
te voldoen en dit punt nog aan te houden. Wij zijn dus
bereid een onderzoek hieromtrent in te stellen en het resul
taat daarvan aan den Raad mede te deelen, ofschoon ik
persoonlijk niet geloof, dat dat onderzoek tot het gewenschte
resultaat zal leiden. In elk geval kan het overwogen worden
het kan in ieder geval geen kwaad. Wij hebben nog den tijd,
want de aanvrage is 1 October ingekomen en binnen drie
maanden moet het besluit van den Raad vallen. Burgemeester
en Wethouders hebben dus geen bezwaar om aan het verzoek
van den heer Meijnen c. s. te voldoen.
De heer Eerdmans. M. d. V. Ik heb eerst het antwoord
van den Wethouder willen afwachten, alvorens iets in deze
zaak te zeggen. Ik meen, dat men onrecht doet aan adressanten,
wanneer men hen kenschetst zooals de heer Knuttel dat heelt
gedaan. Het is mij opgevallen, dat men van de rechterzijde
een groot enthousiasme aan den dag legt voor het beschikbaar
stellen van een schoolgebouw, waarvan bij vorige gelegenheden
niet is gebleken; en dat valt te meer op, nu degenen, die
deze aanvrage doen, daarbij niet van een kerkelijk oogpunt
uitgaan. Ik meen te weten, dat degenen, die dit verzoek hebben
ingediend, dit niet hebben gedaan op kerkelijke of godsdienstige
gronden, doch op onderwijsgronden, dat zij zich gronden op
datgene wat bij de behandeling van artikel 192 door den
Minister van Binnenlandsche Zaken, den heer Cort van der
Linden, als een van de hoofdvoordeelen van de wijziging
van het onderwijsartikel voor de beginselen voor het toe
komstige onderricht is genoemd; namelijk de wedijver in
goedheid en hoogheid van het onderwijs tusschen het open
baar en het bijzonder onderwijs. Zij wenschen in de inrichting
van hun onderwijs meer vrijheid van beweging dan voor het
openbaar onderwijs door de huidige lager onderwijswet is
toegelaten. Ik geloof, dat zij uit het ingezonden stuk van
hedenavond van de hand van Mevrouw van Kampen blijkt
dat in dit opzicht idealen koesteren, die binnen de perken
der wetgeving voor de openbare school niet kunnen wordeu
verwezenlijkt. Zij wenschen het onderwijs zoo in te richten,
dat daarin nieuwe elementen worden gebracht, welke er niet
in aan te brengen zijn, wanneer dit openbaar lager onderwijs
blijft.
In de tweede plaats zou ik tot Burgemeester en Wethouders
het verzoek willen richten om bij hun overwegingen ook na
te gaan of de bestaande schoolgebouwen, waarover de heer
Meijnen en de zijnen in hun voorstel spreken, voldoen aan
de eischen, die van Regeeringswege aan de schoolgebouwen
worden gesteld, ja of neen. Het wordt ontkend, ook in de
lectuur, die wij hedenavond hebben gekregen. Ik zou het dus
zeer gewenscht achten, dat, wanneer dat wordt overwogen,
nagegaan worde of de toestand op de scholen op de Aalmarkt
en op de Botermarkt inderdaad in overeenstemming is met
hetgeen door de wet vereischt wordt, dan wel niet.
Ik vind het zeer opmerkelijk dat men, wanneer het gaat
om het stichten van openbare scholen volgens de gewone orde
van zaken, dan wel allerlei nieuwe gebouwen, voldoende aan
hooge eischen, sticht, doch dat, nu het eens anderen geldt,
gezegd wordt, zelfs door een van de heeren van de sociaal
democratische partijlaten wij voor ons maar nieuwe bouwen
en de anderen in die oude gebouwen'stoppen. Dit moge het
standpunt zijn, waaraan men voor het beginsel van klassehaat
gaarne uiting geeft, het is zeker geen standpunt dat men
mag innemen als man, die verantwoordelijk is voor wat er
in de gemeente gebeurt.
De heer Mulder. Ik was niet voornemens om over deze
zaak te spreken, nu Burgemeester en Wethouders hun voor
stel teruggenomen hebben, maar prof. Eerdmans is oorzaak
dat ik er nog iets van wensch te zeggen.
Deze komt met een voorstelling van zaken, die totaal scheef
is. Hij geeft te kennen, dat men van Christelijke zijde ge
komen is met een voorstel voor nieuwe scholen en dat men
nu van dien kant voorstelt aan de Leidsche Schoolvereeniging
een bestaand gebouw te geven.
Die voorstelling van zaken is averechts verkeerd. Hier doet
zich het geval voor, dat er naast de openbare school een
bijzondere openbare school zal komen, waarvan het noodwen
dig gevolg zal moeten zijn, dat de bestaande openbare school
in meerdere of mindere mate zal worden ontvolkt. Dit heeft
den voorstellers recht en reden gegeven om te zeggen: kijk
nog eens even uit, of hier niet een middel te vinden is om
den bouw van een nieuw schoolgebouw te vermijden. Toen
echter van de zijde van de Christelijke partijen nieuwe scholen
gevraagd werden, stond het vast dat daarmede niet één
kind van de openbare school zou worden afgenomen.
Het is dus een geheel andere zaak en prof. Eerdmans werpt
door zijne redeneering een licht op de zaak dat niet juist is.
Hetgeen de heer Meijnen gezegd heeft wil ik heelemaal
niet verbeteren, want hij heeft over die zaak zeer correct
gesprokenmaar ik zou er toch aan willen toevoegen, dat
ook ik niet wil zoeken naar de motieven van de nieuwe
schoolvereeniging, die haar er toe geleid hebben om naast de
openbare school een bijzondere openbare school op te richten.
Als het de redenen zijn, die ik vermoed, dan zou het eerder
toe te juichen dan te bestrijden zijn; maar daarover hebben
wij niet te oordeelen.
Toch is het frappant en dat gaat juist contra prof.
Eerdmans dat, nu het den heeren geen geld zal kosten,
zij komen met een aanvraag om geld voor een nieuwe school.
Is die nood en die behoefte welke zij thans gevoelen voor
hunne kinderen zoo plotseling opgekomen of bestaat die al
sinds een reeks van jaren? Zij zelf zullen geen van allen
ontkennen, dat die toestand er eigenlijk al lang is: maar om
zelf in den zak te tasten, zooals de Christelijke partijen heb
ben gedaan, daartoe hebben de heeren geen moed gehad. Ik
geloof, dat het geld daarvoor wel aanwezig was, maar ziet,
nu de gemeenschap het moet betalen, de belastingbetalers,
zijn de -heeren er grif bij om tot oprichting eener eigen
school te komen.
Dit vind ik toch een sterk staaltje van weinig liefde en
weinig sympathie voor de aangelegenheden, die zij in het
belang van hun kinderen meenen te moeten behartigen.
Ik wil er verder niet op ingaan, maar het heeft bij mij
eenig bezwaar, dat de grond tamelijk duur is. Daarmede wil
ik niet zeggen, dat de grond daar ter plaatse zoo bijzonder
duur is, maar dat er geen goedkoopere grond te vinden zou
zijn trek ik wel eenigermate in twijfel. Dit is op dit oogenblik
wel een bijzaak, maar ik heb er toch op willen wijzen.
Verder moeten wij dit niet vergeten. Die aanvragers haas
ten zich zoo de Wethouder van Onderwijs heeft reeds ge
zegd, dat zij wat voorbarig zijn maar waarschijnlijk, ja
zeker weten zij niet wat het is scholen te hebben. Dat weten
de menschen van de Christelijke partijen reeds vijftig jaren.
Men moet daarover niet te licht denken, want scholen houden
en beheeren is niet een ieders werk.
Ik heb gemeend deze enkele dingen even te moeten zeggen
ik ben blij, dat Burgemeester eq Wethouders ons voorstel
hebben overgenomen.
De heer Wilmer. M. d. V. Ik sluit mij volkomen aan bij
het betoog van den vorigen spreker. Het is volkomen juist
wat hij gezegd heeft, dat dit verzoek een geheel ander soort
verzoek is dan de verzoeken, die ons vroeger hebben bereikt,
omdat, als dit verzoek wordt ingewilligd, de openbare school
voor een deel zal worden ontvolkt, terwijl dat in die vroegere
gevallen niet zoo was.
Ik ga niet verder in op het adres van de Eerste Leidsche
