MAANDAG 23 AUGUSTUS 1920.
475
dergelijke omstandigheden leeft, als men geen tehuis heeft,
in ile meest troostlooze omgeving verkeert, geen levensvreugde
geniet, onder de bitterste armoede gebukt gaat en niets heeft,
dan is niet anders mogelijk dan dat men, als men eenig geld
in den zak heeft, dit in jenever omzet. Voor hen bestaat geen
andere mogelijkheid en lot opheffing van die menschen doet
de Stedelijke Werkinrichting niets. Maar hoe dat zij, in elk
geval vind ik dat volstrekt geen reden om die menschen wel
harder te laten werken en hun de vruchten van hun arbeid
niet te geven. Vindt men het noodig wat ik ten sterkste
afkeuren wat mijns inziens niet te pas komt dien menschen
slechts 1 per dag loon toe te kennen stel u voor:
1 loon per dag! dan moet men hen gedurende de
helft van den tijd laten werken, maar niet zoolang, dat zij
feitelijk f 2 per dag voor de Werkinrichting verdienen, en
dan van dat loon 50 °/o inhouden.
In do derde plaats waren bij mij klachten ingekomen over
het eten in de inrichting.
Nu was het voor mij verbazend moeilijk om wat dat betreft
tot een resultaat te komen, omdat degenen, die daar zaten,
over het algemeen hun mond niet wilden openen. Wanneer
de menschen zelf daartoe niet medewerken, wat misschien
verklaarbaar is, dan is het zeer moeilijk om tot een bepaalde
formuleering van klachten te komen.
Ik erken, de grondstoffen welke mij getoond zijn maakten
geen ongunstigen indrukmaar hoe het eten verder is, daarop
kan ik niet ingaan.
Een klacht was, dat de aan de verpleegden verstrekte
grutten zoo hard waren en niet gaar, wat hieraan geweten
werd dat men zulke oude grutten zou koopen. Wie in het
algemeen den toestand in dergelijke inrichtingen kent, kau
er niet aan twijfelen, of de zorg voor het eten zal daar wat
te wenschen overlaten.
Aangezien ik wat betreft het eten niet voldoende materiaal
heb kunnen verzamelen door gebrek aan medewerking van
de verpleegden zelf, heb ik mij dus moeten bepalen tot het
feit, dat aan de in deze inrichting werkzame personen, die
meerendeels van gevorderden leeftijd zijn, dat harde regeerings-
brood gegeven wordt.
Er is in het algemeen zekere legende in omloop, dat de
voedzaamheid van het bruinbrood grooter zou zijn dan die
van het wittebrood. Ik noem dat een legende, omdat in het
algemeen die meerdere of mindere voedzaamheid van die beide
broodsoorten een individueele quaestie is. Voor den eenen
persoon, met een bepaalde spijsvertering, heeft het eene brood
eene hoogere voedingswaarde en voor den anderen persoon
het andere brood.
Nu is het regeeringsbrood zeker een bruinbrood van inferi
eure qualiteit; dat mogen wij niet als het type van bet bruin
brood nemen. Maar in elk geval is voor de verpleegden daar,
over het algemeen ouden van dagen verreweg de meesten
hunner zijn over de 60 jaren bruinbrood niet de aange
wezen broodsoort en zeer zeker niet het harde regeerings
brood hetwelk thans verstrekt wordt.
Het Werkhuis heeft ook zijne kosten, maar dat zijn kosten
welke komen voor rekening van de maatschappij. En wanneer
wij nu zien, dat de inrichting nog op het werk van die per
sonen verdient, dan mag dat geld toch zeker wel besteed
worden voor het brood. Ik vernam van den Directeur ik
heb geen reden om dat te betwijfelen dat door die men
schen de brood voeding het meest op prijs gesteld wordt; dat
zij aan brood de voorkeur geven boven warm eten; welnu,
dan is het ook gewenscht, dat wit brood beschikbaar gesteld
wordt.
Dan wil ik nog een klacht vermelden, welke ik vergeten
heb te noemen en ten aanzien waarvan ik dan ook geen aan
spraak kan maken op een antwoord.
De klacht betreft de buitengewoon onsmakelijke wijze waarop
de koffie wordt opgediend. De koffie wordt in de inrichting
opgediend ik heb het zelf gezien in een ouden zinken
emmer, en volgens de verpleegden zelf wordt die emmer ook
gebruikt voor werkemmer. Ik kan dit laatste niet beoordeelen,
maar ik geloof toch wel dat dit laatste niet juist is, want de
emmer droeg de sporen van koffie van oudsher en zag er
verschrikkelijk koffie-achtig uit, zoodat ik wel moet aannemen
dat die emmer speciaal voor de koffie werd gebruikt.
Ik moet verklaren, dat ik die koffie niet lusten zou en ook
dat ik niet begrijp, waarom het verstrekken van hetgeen
noodig is aan menschen, die door de omstandigheden reeds
zoo zijn nedergedrukt tot een zeer lage plaats in de maat
schappij, altijd moet geschieden op een manier, waardoor hun
buitengewoon sterk aan het verstand gebracht wordt dat zij
moeten gevoelen, dat zij geen aanspraak hebben op iets wat
eenigszins behoorlijk is.
Het moge zijn, dat die koffie-emmer niet tevens als werk
emmer dienst doet ik weet het niet, ik wil die beschuldi
ging niet voor mijne rekening nemen in elk geval mag
ik zeggen, dat daar de koffie opgediend wordt op een wijze,
die buitengewoon stuitend en ook hoogst onsmakelijk is.
De heer Bots. M. d. V. De eerste klacht van den heer
Knuttel is, dat in de Gemeentelijke Werkinrichting werk
wordt aangenomen tegen een aanmerkelijk lager stukloon dan
in het vrije bedrijf, en in dit verband noemde hij het tabak
strippen.
Nu hebben Burgemeester en Wethouders bij de commissie
geïnformeerd en nu moet ik verklaren, dat het niet juist is
zooals de heer Knuttel heeft aangegeven. Deze heeft gezegd,
dat het strippen van verschillende soorten tabak aangenomen
wordt tegen 8 en 10 cent per K.G.dit moet zijn: 10 en 12
cent. Ik kan verder mededeelen, dat zooveel mogelijk door
den Directeur er naar gestreefd wordt, dat gerekend worden
de prijzen, welke ook in de vrije maatschappij gelden. Het is
voor hem zeer moeilijk om er met zekerheid achter te komen
wat er in het vrije bedrijf gegeven wordt; de werkgevers ver
zekeren, dat daarin niet meer betaald wordt. Nu worden er
weleens andere prijzen medegedeeld door de verpleegden,
maar bij onderzoek blijken die onjuist te zijn.
Het bezwaar zou te ondervangen zijn, indien vanwege de
belanghebbende werkliedenorganisaties, welke een arbeids
contract afsluiten, kennis gegeven werd van den prijs van
werk dat in de Werkinrichting geschiedt. De commissie houdt
zich daarvoor aanbevolen, anders weet zij niet wat de juiste
prijzen zijn, en moet zij alleen afgaan op de mededeelingen
van de werkgevers.
Wat betreft de tweede klacht vau den heer Knuttel, be
treffende het te weinig uitbetaald loon aan den door hem ge
noemden verpleegde, die zaak is aldus.
Het ging om het herstellen eener partij oude zakken, ge
scheurde wolbalen, van de firma J. J. Krantz Zoon. De
Directeur moest een prijs noemen, waarvoor hij dooreenge-
nomen die zakken wilde repareeren. Het betrof een groote
partij. Nu is er, zooals het met gescheurde balen meer gaat,
aan de eene baal weinig te doen en aan de andere baal veel
sommige balen waren b.v. uit 2 stukken te maken met één
grooten naad; andere balen bestonden uit verschillende frag
menten. Toen heeft de Directeur het werk dooréén, per baal,
geschat op 3.35. Dat was een gemiddelde prijs voor alle
zakken, goede en slechte; de Directeur meende, dat hij daar
mede zou uitkomen; maar dat sluit niet in, dat voor eiken
zak, die afgeleverd werd, hetzelfde loon betaald zou kunnen
worden.
De persoon, dien de heer Knuttel op het oog heeft, kreeg
al of niet toevallig de goede balen, waaraan weinig te doen
was, maar andere personen, die er aan gewerkt hebben, had
den de handen vol om de helft te doen van wat die bewuste
persoon deed. Verder moest van de f 3.35 nog betaald wor
den het transport, (het halen en brengen), en de fournituren,
als garen, naalden, enz.
Zoodoende kwam de Directeur tot de conclusie, dat de
juiste prijs uitgekeerd werd.
Het moge op een oogenblik schijnen alsof te weinig ge
geven werd, het is toch niet zoo.
Wat betreft de klacht over het brood, zooals de heer Knuttel
wellicht vernomen heeft werd de levering van verschillende
levensmiddelen steeds aanbesteed, en zoo is het ook met het
brood gegaan. Bij de aanbesteding moet beslist worden wat
verstrekt zal worden en in die dagen had men alleen over
kropbrood de beschikking; toch was het usance die brood
soort te verstrekken, onder anderen omdat er in de Werk
inrichting verscheidene verpleegden zijn die bruinbrood prefe-
reeren boven wittebrood.
Het kan zeer zeker zijn nut hebben, dat er over gesproken
wordt, want zoo iets kan, als de zaak weder aan de orde
komt, onder de oogen gezien worden. Zooals men weet zijn
4 van de 7 leden van de commissie voor de Gemeentelijke
WerkinrichHng leden van den Gemeenteraaddie hebben dus
kennis kunnen nemen van wat hier in het midden ge
bracht is.
Wat betreft het opdienen van de koffie, aangezien die zaak
niet in de vragen van den heer Knuttel genoemd is, heb ik
daarnaar geen onderzoek kunnen instellen. Als er dergelijke
dingen voorkomen, dan is het zeer goed dat daarop de aan
dacht gevestigd wordt, opdat er verbetering in gebracht kan
worden. Die zaak kan alsnog in de commissie besproken
worden.
De heer Knuttel. M. d. V. Ik heb niet verwacht, dat hier
een debat zou ontstaan over de Werkinrichting 'en over de
wijze, waarop die in het algemeen wordt beheerd. Ik zal mij
dan ook in tweede instantie bepalen tot het bespreken van
de punten, welke ik reeds naai' voren heb gebracht.
Ik heb mijn inlichtingen over de loonen, welke voor het
tabak strippen worden betaald, ingewonnen bij werknemers
organisaties en ik heb vernomen, dat de prijzen voor dat werk
zijn 12 en 15 cent, zoodat hetgeen de Werkinrichting betaalt
daar beneden is. Indien de prijzen, welke besteed worden, ter
kennis van de Commissie komen en daardoor dat euvel kan
worden opgeheven, twijfel ik niet of de arbeidersorganisaties
