302
DONDERDAG 23
OCTOBER 1919.
verandert. Dat is niet anders mogelijk. Men moet in vredes
naam over dat gevolg heenstappen. Het moet toch eens
worden gedaan en dan komt men in de richting van het
goede stelsel, dat het gasverbruik weer doet toenemen.
En daarom beveel ik den Raad aan om het voorstel van
den heer de la Rie c. s. te verwerpen, dat ik beschouw als
buitengewoon ongewenscht voor de gemeentefinanciën en
voor de toekomst van het gasbedrijf. En daarna beveel ik
krachtig aan om aan te nemen het voorstel van Burgemeester
en Wethouders, dat staat op een juiste basis, eene basis, die
nu de gasprijs stelt op een bedrag lager dan den kostprijs,
maar waarvan de taktiek daarin gelegen is, dat door de
prikkeling van het verbruik de kostprijs zal dalen en den
gestelden prijs benaderen. Maar mocht dat voorstel onverhoopt
worden aangenomen, dan zou ik nog de voorkeur geven aan
hel voorstel van den heer Heemskerk echter zonder de wijzi -
ging van den heer Sijtsma.
De heer de Lange. M. d. V. Ik kan mij geheel aansluiten
bij hetgeen door den heer van der Pot in het midden is
gebracht, maar er zijn mij straks twee zaken ontschoten,
die ik nog even zou willen vermelden.
In de eerste plaats wil ik zeggen, dat wij er toch aandacht
aan moeten schenken, dat sinds 1914 de kolenprijs verzes
voudigd is en dat volgens het voorstel van Commissarissen,
de gasprijs verdriedubbeld wordt. Ten opzichte van den
kolenprijs maakt dat dus een buitengewoon groot verschil.
In de tweede plaats zou ik op willen merken, dat in Am
sterdam, eene stad, waar de gasproductie wel 6 maal zoo
groot is als: hier en wij zijn het er allen over eens, dat
wanneer de productie grooter wordt, de productiekosten
kleiner zijn, de gasprijs uniform is gebracht op 14 cent zon
der eenige progressie en daar is nu gisteren in den Raad
door den Wethouder van de Bedrijven een voorstel aange
kondigd, om den gasprijs nog te verhoogen. Wa|ir hier wordt
voorgesteld een prijs van 15 cent, terwijl Amsterdam heeft
een prijs van 14 cent met de toezegging dat er een ver-
hoogingsvoorstel zal komen en in Den Haag de prijs 16 cent
is, lijkt mij ons voorstel zeer matig.
De heer Heemskerk. M. d. V. Er is straks met enkele
woorden door een Raadslid gezegd, dat hij niet zou trachten
de christelijke arbeiders vertegenwoordigers los te maken van
het partijverband, aangezien hem dat toch niet zou gelukken.
Ik weet niet wat de bedoeling in dit opzicht van dat
Raadslid is. Maar dit wil ik wel zeggen dat wanneer er
misschien sprake is om niet de Christelijke arbeidersverte
genwoordigers los te maken van hunne fractie, dat eene der
gelijke poging misschien wel eens een enkele maal zal ge
lukken, maar op een ander oogenblik niet. Dat zal liggen in
den aard van de voorstellen, die hier ter tafel komen.
Mijnheer de Voorzitter. Dat ik mij niet voor altijd zal
binden zelfs aan mijne fractiegenooten, wat betreft de econo
mische vraagstukken, zal de heeren gebleken zijn uit de voor
stellen omtrent de brandstoffen voorziening.
Uit mijn amendement is gebleken dat ik mij wel kon ver
eenigen met die heeren, maar wanneer er sprake is van een
losmaken van de arbeiders uit hunne fracties, moet men niet
vergeten ten opzichte van welke vraagstukken wij staan en
het standpunt waarop genoemd Raadslid zich stelt, wanneer
hij spreekt van een vastsmeden aan de kapitalistische maat
schappij.
Wij, als arbeidersvertegenwoordigers van de Christelijke
partij en ik weet, dat ik hier spreek uit naam van degenen,
die diezelfde partij vertegenwoordigen, zullen er niet toe
medewerken a tout prix de kapitalistische maatschappij op
zijn kop te zetten, maar is het ons streven de maatschappe
lijke ongelijkheid zooveel mogelijk weg te nemen. Ik zie even
wel de noodzakelijkheid er niet van in de maatschappij daar
voor op haar kop te zetten.
Wanneer de heer Groeneveld noemt een gasverbruik van
30 M.3 per maand dan geef ik hem direct toe, dat het be
staande stelsel voordeeliger is voor zulk een verbruiker dan
ons voorstel. Men moet evenwel niet vergeten, dat er zeer
weinig gezinnen zijn, die slechts 30 M.8 per maand verbrui
ken of wanneer zij er zijn, dan zijn de gezinnen van zulk
eene grootte, dat zij met het weinig gas kunnen volstaan.
Wij hebben vernomen, dat het gemiddeld gasverbruik is
45 M.8 Wanneer men hieraan vasthoudt, dan blijkt, dat zulk
een verbruiker volgens ons stelsel nog iets minder zal behoe
ven te betalen dan volgens het bestaande systeem.
Daarbij komt nog, dat de meeste gezinnen van 4 a 5 kin
deren niet met 45 M.s kunnen volstaan. Juist die menschen
hebben het meeste licht noodig en dat zijn voor het grootste
gedeelte arbeiders, die met groote gezinnen gezegend zijn. In
dat verband hebben wij gemeend ons voorstel te moeten in
dienen. Het doet mij genoegen, dat de Wethouder van Finan
ciën in ieder geval de voorkeur geeft aan ons stelsel boven
dat wat op het oogenblik gebezigd wordt.
De heer Groeneveld. Dat is nog al glad.
De heer Heemskerk. Dat is niet nog al glad. Vooral in de
wintermaanden is ons stelsel van gtoot voordeel voor de
arbeiders. Dan blijft het gebruik gewoonlijk niet onder de
45 M3. Op de door mij naar voren gebrachte gronden, over
tuigd, dat de toestand niet zal kunnen worden gered door
den hoogeren prijs, dien Burgemeester en Wethouders voor
stellen, beveel ik ons voorstel aan aan den Raad en hoop,
dat de Raad ons voorstel zal prefereeren boven dat van de
Commissarissen.
De Voorzitter. Ik zou ook een enkele opmerking willen
maken en een gedachte willen wegnemen, die aan de zaak
zelve schade kan doen en in het debat is gebracht.
Er is zoo straks gesproken over eene bestrijding van de
zijde van Burgemeester en Wethouders van de voorstellen
door de Raadsleden ingediend. Er is eveneens gesproken van
tegenhouden door Burgemeester en Wethouders. Ik wil er
op wijzen, dat Burgemeester en Wethouders hier niet zitten
als heerschers en despoten, maar slechts als gehoorzame dienaren
van den Raad, bereid een raadsbesluit uit te voeren. Verder
moeten Burgemeester en Wethouders bij alles wat zij voor
stellen en verdedigen de rechten en «plichten van de geheele
burgerij voor oogen houden. Zij hebben het belang van de
geheele samenleving te behartigen en hebben zich te weer te
stellen tegen alles wat op onrechtmatige wijze het voordeel
van een deel der burgerij beoogt.
Men kan bij de beslissing tot uitgaven ten laste van de
gemeente wel zeggen, dat het geld er voor komen moet, doch
de bronnen dienen aangewezen, die het zullen kunnen ver
schaffen. Doet men dit niet, dan loopen de zaken vast. Boven
dien dient rekening gehouden te worden met de voorwaarden,
waaronder een bedrijf alleen op een gezonde wijze kan be
staan en staande blijven.
Ik geef thans het woord aan den heer Knuttel, maar dan
zou ik willen voorstellen het debat te sluiten, daar dit onder
werp wel voldoende van alle kanten zal zijn belicht.
De heer Knuttel. M. d. V. Daar ik meen dat het straks
moeielijk zal zijn wanneer wij gaan stemmen om tusschen
die stemmingen in, de discussiën even te heropenen, wil ik
onder oogen zien de mogelijkheid dat het amendement-de la
Rie verworpen wordt en mij afvragen wat er dan moet
worden gedaan. Ik meen dat het beter is om dat nu even
te doen.
De Voorzitter. Wanneer wij stemmen, gaan wij ook in
eens door!
De heer Knuttel. Daarom wil ik even bespreken de vraag
of wij dan de voorkeur moeten geven aan de regeling van
Burgemeester en Wethouders of aan het voorstel van den
heer Heemskerk c. s.
De Voorzitter. Mag ik even mededeelen, dat het de be
doeling is om eerst het voorstel in stemming te brengen
van den heer de la Rie, daarna dat van Burgemeester en
Wethouders en vervolgens het voorstel van den heer Heems
kerk in volgorde gebracht al naar de meerdere of minder
verre strekking.
De heer Knuttel. Ik heb mij misschien niet duidelijk
uitgedrukt. Ik heb mij willen afvragen of wij de voorkeur
moeten geven om de oude regeling te behouden, of dat wij
het voorstel van den heer Heemskerk moeten aannemen.
Maar dan wil ik toch nog even het voorstel van den heer
Heemskerk nagaan. De heer Heemskerk beweert, dat bij een
verbruik van 45 M3, zijn voorstel voordeeliger is, maar dat
is onjuist. Men voert mij tegemoet, dat het dan nadeelig is,
namelijk 15 cent. Dan meen ik in ieder geval, dat ik alleen
in dit geval de voorkeur zou geven aan het voorstel van den
heer Heemskerk, indien hij ook voor de muntgasverbruikers
14 cent zou willen stellen. Dat zou dus aan de muntgasver
bruikers tegemoetkomen en in dit geval zou men bij een
gebruik van 40 M3. betalen ƒ5.60 en bij het heerschende
tarief 5.70. Nu meen ik dat de meerderheid, ook onder de
arbeiders, wel meer dan 40 M3. verbruikt, dus ik zou het
wenschelijk vinden dat het amendement van den heer Heems
kerk aldus werd gesubamendeerd, dat alle verbruikers een
uniformen prijs zouden betalen van 14 cent.
De heer de la Rie. In dien geest is er al een voorstel
Dat voorstel is ingediend met de bedoeling, dat het aan de
orde komt, wanneer het eerste voorstel van ons wordt ver
worpen.
De heer Knuttel. Wanneer dat zoo is kan ik mijn voorstel
wel intrekken. Ik heb dat voorstel gedaan ik zeg het nog
