159
ter stede geuite klacht over het gevaar, dat een bestrating
met scoriaebricks wegens hare gladheid voor paarden oplevert,
bestaat van deskundige zijde veel verschil van meening.
Terwijl bv. de Directeur van Gemeentewerken, ook op grond
van elders door hem ingewonnen inlichtingen, die klacht zeer
overdreven noemt, is daarentegen de commissie van fabricage
meer geneigd zich bij het gevoelen van adressanten aan te
sluiten.
De Directeur wijst zijnerzijds, en naar wij meenen niet ten
onrechte, op de zeer gunstige beoordeelingen over deze bestra
ting, die hij van vele zijner ambtgenooten uit andere groote
gemeenten heeft ontvangen. Zoo was men in den Haag,
Schiedam, den Bosch, Breda, Rotterdam, Nijmegen en Gro
ningen met deze bestrating zeer ingenomen Alleen uit Haarlem
en Arnhem luidden de beoordeelingen bepaald ongunstig, terwijl
de Directeuren van Gemeentewerken van Amsterdam en Ensche-
dee zich meer gereserveerd uitlieten. Wel werd de klacht over de
gladheid der bestrating ook in de gemeenten, waar men
overigens zeer met de scoriaebricks was ingenomen, wel ge
hoord, maar men meende, dat de oorsprong der geuite klachten
dan veeleer in het onoordeelkundig en slordig rijden der
voerlieden moest worden gezocht, dan in het gevaar dat de
bestrating zelve zou opleveren.
Over het algemeen is dan ook het gebruik van scoriaebricks
als bestratingsmateriaal in het laatste tiental jaren zeer belang
rijk toegenomen. En waar deze een net en zindelijk plaveisel
opleverendat bovendien minder geraas maakt en ook voor
voetgangers wegens zijn gelijkheid zeer aangenaam is, is
dit allerminst te verwonderen. Bedenkt men dan nog,
dat de scoriaebricks wegens hun hardheid en duurzaamheid
het veel langer uithouden dan een klinkerbestrating, zoodat
zij veel minder aan onderhoud kosten, dan blijkt wel dat
deze bestrating inderdaad vele voordeelen aanbiedt.
De Directeur van Gemeentewerken is dan ook van deze
bestrating een zeer warm voorstander; altijd onder dit voor
behoud evenwel dat zij doelmatig worde aangewend. Zoo mag
met name in straten met een eenigszins belangrijke helling deze
bestrating niet worden gelegd en evenmin in drukke straten
waar met zware vrachtwagens snel wordt gereden. Maar waar,
zooals in Maarsmansteeg en Donkersteeg alleen stapvoets
mag worden gereden (al wordt dan ook herhaaldelijk in strijd
met dit voorschrift gehandeld) en waar ook in de Groene
stegen de geringe breedte der straat snel rijden niet toelaat,
terwijl op de brughellingen in die steeg een andere bestra
ting is gelegd, daar meent de Directeur van Gemeentewerken
dat er geen enkele reden kan bestaan om in deze stegen de
bestrating met scoriaebricks door een andere te vervangen.
Eenige meerdere oplettendheid der koetsiers en voerlieden
zal naar zijn meening het gevaar voor uitglijden en vallen
der paarden volledig opheffen.
Trouwens ook de commissie van fabricage ontkent niet,
dat een groot deel van het gevaar aan het achteloos
rijden der koetsiers moet worden toegeschreven. Waar, gelijk
zij opmerkt, »het rijden met losse teugels in gestrekten draf
met twee paarden door de drukste straten geen zeldzaamheid
is," daar doet zij zelfs een beroep op onze medewerking
om dit gevaarlijk rijden der koetsiers tegen te gaan. Maar
aan den anderen kant telt h. i. de Directeur van Gemeente
werken het gevaar aan de gladheid dezer bestrating verbonden
toch te licht. Zij merkt toch op dat in andere steden, waar
men met de Scoriaebricks zoo tevreden is, deze toch in
hoofdzaak liggen in vlakke, breede straten, met een zooge
naamd luxe-verkeer. Daarentegen is het verkeer in de drie
in het adres genoemde stegen in hoofdzaak een verkeer met
vrachtwagens, terwijl nog bovendien de Donker en de Maars-
manssteeg eenigszins hellend liggen. En waar nu vooral in
de Donkersteeg het verkeer met vrachtwagens zeer druk is
en vooral in die steeg de steenen zeer glad zijn, daar meent
zij dat er wel reden is om althans in die steeg de scoriae
bricks door een klinkerbestrating te vervangen.
Ons college, voor de moeielijkheid eener beslissing geplaatst,
te meer waar immers nog slechts sinds kort de bestrating
met scoriaebricks in de Donkersteeg was aangebracht, heeft
nog naar een andere oplossing gezocht. Het vond daartoe
aanleiding in het door den Directeur van Gemeentewerken
van Arnhem aan zijn ambtgenoot alhier gericht schrijven,
waar deze er op wijst, dat men in Arnhem geheel van de
bestrating met scoriaebricks is teruggekomen en deze heeft
vervangen door een asphaltbestratmg die, zooals hij zegt,
»zeer voldoet en slechts weinig hooger in prijs is." Wij ver
zochten daarom den Directeur van Gemeentewerken ons zijn
meening te willen zeggen omtrent de geschiktheid van een
asphaltbestrating voor zwaar wagenverkeer en ons een opgave
te willen verstrekken van de kosten, welke aan het asphal-
teeren van de Donkersteeg zouden verbonden zijn.
Voor de beantwoording der eerste vraag meenen wij naar
het in de Leeskamer liggend rapport te mogen verwijzen.
De Directeur wijst daarin op al de goede eigenschappen eener
asphaltbestrating en aarzelt niet haar voor een steeg als de
Donkersteeg bij uitstek geschikt te achten. Het bezwaar der
gladheid kan in een steeg waar slechts stapvoets gereden
mag worden, niet gelden. Trouwens, de ervaring had overal
elders geleerd, dat de koetsiers en voerlieden, die aanvankelijk
allerlei grieven tegen deze bestrating hadden, geëindigd waren
met er hoogelijk mee ingenomen te zijn en op uitbreiding
aan te dringen.
Grooter bezwaar zouden echter de kosten opleveren. De
Directeur van Gemeentewerken deelt ons mede dat met de
uitvoering van dit werk een uitgave zou gemoeid zijn van
f 3400.:Wel is dan onder deze som een bedrag van
f 1750.begrepen, dat met de eigenlijke asphalteering niets
te maken heeft, n.l. f 1300.voor verbetering van de riolee-
ring en f 450.voor het aanleggen van trottoirs, maar waar
gelijktijdige uitvoering dezer werken toch niet zou mogen
achterwege biijven, kan toch niet worden ontkend dat de
asphalteering der Donkersteeg de gemeente voor een uitgave
in eens zou plaatsen van f 3400.Hiervan komen dan
f 1650.ten laste van de vernieuwing der bestrating en
f 1750.ten laste van werken, die anders eerst over eenige
jaren zouden plaats hebben.
Deze uitgave nu is voor de commissie van fabricage te
hoog, dan dat zij tot het leggen van een asphaltbestrating
in de Donkersteeg zou durven adviseeren. Nog daargelaten
dus dat zij omtrent het gevaar, dat ook een asphaltbestra
ting van wege hare gladheid zou opleveren, niet eenstemmig
denkt, is het kostenbezwaar voor haar afdoende.
Ook ons college zou, hoe gaarne het ook in deze gemeente
met het asphalteeren der straten een begin zou willen maken,
huiveren een zoo groote som alleen voor de Donkersteeg be
schikbaar te stellen En waar wij ons ook overigens wel met
het gevoelen der commissie van fabricage kunnen vereenigen
om ter tegemoet koming aan de klachten van adressanten de
scoriaebricks in de Donkersteeg door klinkers te vervangen,
daar geven wij u ten slotte in overweging door vaststelling
van nevensgaanden staat van af- en overschrijving, dienst
1910, een bedrag van f 450.voor dit doel beschikbaar te
stellen.
Op den post voor Onvoorziene Uitgaven voor dat dienstjaar
is een bedrag van f 11430.uitgetrokken.
Aan den Gemeenteraad. Burg. en Weth. van Leiden.
Leiden, 30 April 1909.
Aan den Raad der Gemeente Leiden.
Edel Achtbare Heeren.
Geven met verschuldigden eerbied te kennen, ondergetee-
kenden, Stalhouders, Expediteurs en belanghebbenden bij het
vervoerwezen in deze Gemeente, ten deze domicilie kiezende
bij den eersten ondergeteekende, wonende aan de le Binnen
vestgracht n°. 15.
»dat zij Uw College in overweging geven de bestrating aan
gebracht in de Donker- Maarsman- en Groenestegen te doen
veranderen, daar de ongeschiktheid der bestrating groot gevaar
oplevert niet alleen door de gebleken ondoelmatigheid dier
bestrating voor paarden maar ook voor menschen en materieel
eigendom, immers toch de ondervinding heeft ons, vakmen
sehen, geleerd, dat deze bevloering niet beantwoord aan
de eischen om er paarden op te laten loopen, de oorzaken
van het gevaar liggen volgens ondergeteekenden hierin, dat
de steenen in die met name genoemde stegen te glad zijn,
zoodat de paarden van eene bespanning er niet genoeg hoüvast
op hebben om voldoende aan te zetten, waardoor de bestuurder
niet altijd de macht bezit ze op te houden en daar de bestra
ting door de slijtage der steenen steeds gladder wordt, het
gevaar grooter wordt voor het afdeinsen der rijtuigen, welke
onbestuurbaar geworden, noodwendig ongelukken moeten ver
oorzaken, hetwelk reeds meermalen is voorgekomen en aan
hun materieel noodelooze schade berokkende."
»De Donker- en Maarsmansteeg als de verbinding tusschen
de twee groote centra's der stad en als zoodanig een drukken
verkeersweg, leveren door hunne eigenaardige ligging en smalte
het meeste gevaar op; de Groenestegen als toegang tot het
voornaamste Openbaar Kerkhof evenzoo, en het is meermalen
voorgekomen dat bij het aanzetten der paarden om de brug
over de Heerengracht op te komen, de paarden door de glad
heid van de bestrating, zooals bovengezegd geen voldoende
hoüvast op de steenen hebben en er groote kans voor onge
lukken bestaat."
»dat het toch is gebleken dat, toen indertijd deJauvossen-
steeg met keien was bevloerd ook dit door het drukke verkeer
voor bespannen voertuigen geheel ongeschikt was, waarom
dan ook een andere en betere voldoende bestrating werd aan
gebracht en het gevaar in de boven aangehaalde stegen groo-
tendeels, zoo niet geheel zou worden voorkomen indien ook
daar eene klinkerbestrating werd gelegd"
»dan ook wordt den aandacht van Uw College er op geves-
