daaraan valt natuurlijk niets te veranderen. Aan de rechterzijde van
liet gebouw houden wij een gedeelte over, dat wij beneden voor
bergplaats, boven voor conciërgewoning willen inrichten. De com
missie van financiën wil ook de bergplaats behouden; er zal dus
niets veranderd worden dan dat de conciërgewoning er niet komt
en mitsdien zullen ook ajlccn de daarvoor geraamde kosten ad f750
vrijvallen. Waar dat »vcel incer dan f 1300" vandaan inoel komen
is inij een raadsel.
De lieer Fockcma Andrcae heeft ons ccnigc opgaven gedaan van
kosten voor gymnastiekwerktuigen die hij voor zijne rekening heeft
laten maken. Maar hij zal mij toch wel willen toegeven dal de ge
vallen niet gelijk slaan. Wat voldoende is voor twee of drie kin
deren uit één gezin, is zeker niet toereikend voor klassen van 30
tot 50 schoolkinderenmaar er is meer. Het onderwijs in de gym
nastiek behoort, zooals ik reeds gezegd heb, lot de verplichte vakken.
Ik laat daarbij in bet midden wat het hoofd der school den heer
Fockcma Andrcae heeft gezegd; wij hebben hier te doen met eene
verordening door den Raad vastgesteld en niet met de particuliere
opinie van het hoofd der school. Voor mij ligt de slaat van de
gyinnastickwcrkluigen en van het meubilair voor de school geraamd
en daarop komen verscheidene zaken voor die de heer Fockcma
Andrcae zich niet heeft aangeschaft, liet getal werktuigen voor de
kinderen cener school moet uit den aard der zaak grootcr zijn dan
dat voor een particulier, die wellicht slechts vier of vijf kinderen
heeft. Fr zijn klassen van 30 a 50 kinderen en wanneer wij meen
den te kunnen volstaan met hetgeen de heer Fockcma Andrcae zich
voor 3 of 4 kinderen heeft aangeschaft, dan zou het wel kunnen
gebeuren dat ecu kind tot de I2de klasse behoorde eer het een
beurt kreeg.
Ik heb ook nog voor my liggen de rekening van de gymnasliek-
werktuigen, die voor de II D. school voor meisjes zijn noodig ge
weest, en die 885 gekost hebben, zonder de uitgaven voor meu
bilair en wcrkloonen. Wij ramen gewoonlijk f 1000 als wij een
dergelijk voorstel bij den Raad indienen; hier hebben wijde eischcn
wat lager gesteld, met het oog op het maximum van den leeftijd der
kinderen die de school bezoeken.
Wanneer de Raad wil, dat er uitvoering wordt gegeven aan zijn
eigen verordeningen, dan dient hij daartoe in de eerste plaats de
middelen te geven.
Ik wijs nog even op hetgeen de schoolcommissie in haar rapport
over ons voorstel gezegd heeft, en dat eindigt met de woorden:
»Dc schoolcommissie, nog eens in herinnering brengende hetgeen
voorkomt in haar jaarverslag over 1885: »dc schoolcommissie koestert
de hoop, dat het Dagelijksch Bestuur eerlang de noodigc slappen zal
doen, om ook dit onderdeel (n.l. de gymnastiek) van het Lager
Onderwijs tot zijn recht te doen komen en dat Uw Raad, ook al
moge dat wellicht vrij aanzienlijke geldelijke opofferingen kosten,
bereid zal bevonden worden mede te werkenom de lessen in de
gymnastiek, wier nut zoo onbetwistbaar groot is, vruchtdragend te
maken voor de leerlingen van alle scholen", aarzelt dus niet uw
college ten krachtigste te advisecren enz." Zij denkt er dus niet
over het gymnastiekonderwijs anders dan goed te doen geven.
De heer Was. M. d. V.! Het voorstel van B. en W. is door u
tweemaal verdedigd met een beroep op de verordening, die voor
schrijft, dat op de scholen der 3de klasse de gymnastiek een ver
plicht leervak zal zijn. Nü is er, dunkt mij, in uw rcdenecring een
hiaater ontbreekt een schakel aan. 't Is volkomen waar onge
lukkig genoeg volgens mijn opinie dat wij in de verordening ook
de gymnastiek als verplicht leervak hebben opgenomen voor de
scholen 3de en 4de klasse, en ik ben 't met u eens, dat die veror
dening moet gehandhaafd worden, en dat de hulpmiddelen moeten
verstrekt worden om aan de verordening te voldoen. Maar die ver
ordening en nu kom ik op hetgeen aan uw beloog ontbreekt
schrijft volstrekt niet voor, dat daarvan het gevolg is, dat aan iedere
school een gymnastieklokaal zal verbonden zijn. Wij hebben het reeds
lang zonder al die lokalen gedaande leerlingen van de eene school
kunnen in een ander gebouw gymnastiekonderwijs ontvangen, en
het onderwijs kan toch ook, overeenkomstig de bedoeling van de
verordeningv aan de scholen 3de en 4de klasse, op meer besclieidene
voet gegeven worden.
Door u is een deel van een vroeger rapport van de schoolcom
missie voorgelezen, maar ik wil een ander rapport van de school
commissie aanhalen, en er op wijzen, dat toen er sprake was van
een gymnastieklokaal achter de school van juffrouw Winkler, en er
bezwaren rezen met hel oog op de plaatsruimte en de financiënde
schoolcommissie zelf heeft toegegeven, dat het er wel door kon,
daar ter plaatse geen gymnastieklokaal te stichten, omdat er weldra
eene nieuwe school met een gymnastieklokaal zou worden opgericht.
Aan de school van den heer Brouwer ontbreekt eene speelplaats
en een lokaal voor zangonderwijs. Nu heb ik er geer. bezwaar tegen
dat daar ook eenige gymnastiekwerktuigen worden aangebracht, doch
weldat daar weder een volmaakt gymnastieklokaal zal verrijzen.
Wanneer niet kan worden aangetoond, dat het absoluut noodza
kelijk is, dat het lokaal geheel volledig als gymnastickschool wordt
ingericht, dan moet de meening van de commissie van financiën ge
volgd worden, en zal men niet zoovele gymnastiekwerktuigen noodig
hebben. Op dien grond zal ik mij vereenigen met het advies der
commissie.
De Voorzitter. Ik moet in de eerste plaats ontkennen dat er in
mijne bewering een hiaat zou zijn. In de zitting van 17 November
11. is besloten tot het maken van een gymnastieklokaal; het gebouw
is gekocht met het doel om er een gymnastieklokaal te maken. Van
een bescheiden of niet bescheiden voet is niet gesproken. De ver
ordening zegt: er wordt gegeven onderwijs in de gymnastiek: Even
min als iemand op de gedachte zou komen van op «bescheiden" voet
onderwijs te geven in lezen, schrijven, rekenen, vaderlandsche ge
schiedenis of cenig ander vak, bestaat er eenige aanleiding om daar
aan bjj de gymnastiek te denken. Wanneer deze eenmaal tot de
verplichte vakken behoort, dan moet het onderricht daarin ook be
hoorlijk gegeven kunnen worden.
De heer Was heeft zich beroepen op hel advies van de school
commissie betreffende de verbouwing der school van mcj. Winkler.
Dit beroep nu gaat zeker niet op. Men vcrliczc toch daarbij niet
uit het oog dat de commissie toen had te kiezen tusschcn twee
kwaden. Zij gaf zeer ongaarne haar denkbeeld prijs om een gym
nastieklokaal te bouwen, maar meende daartoe te moeten advisecren,
met het oog op de grooterc kosten van het vcrbouwingsplan dat
later is aangenomen, liet onderwijs in de gymnastiek werd evenwel
aan de kinderen dier school toch gegeven; zij moesten daarvoor
echter naar het gymnastickschool op de Pielerskcrkgracht gaan en
hel is later voldoende gebleken, dat haar eerste advies alleen inge
geven werd door het bezwaar aan de grooterc uitgaaf verbonden.
Later heeft zij volmondig lot den bouw van het nieuwe lokaal ge
adviseerd, waarin nu de leerlingen van drie scholen gedurende 33
uren in de week onderwijs ontvangen.
Hier geldt het evenwel eene school waarin in het geheel geen
gymnastiekonderwijs wordt gegeven. buitendien is het een der
voorwaarden geweest waarop de eigenaar voor een betrekkelijk lage
som afstand heeft gedaan van hel gebouw in publieke veiling zou
het waarschijnlijk meer hebben opgebracht dat het zou strekken
tot gymnastieklokaal voor den school van den lieer Brouwer. De
aandrang waarmede de schoolcommissie den koop aanbeval, werd
alleen gemotiveerd door het belang van het gymnastiekonderwijs.
De lieer De Goeje. Ik wensch iets te zeggen naar aanleiding van
eene incidcnlccle opmerking in hel laatste debat.
Men zou nl. van dit debat in den Raad in de mccning kunnen vcr-
keeren, dat de stichting van het gymnastieklokaal bij de school van
juffrouw Winkler niet zoo bijzonder noodig geweest is.
Dit is echter niet liet geval. Nu bet nieuwe lokaal in gebruik is,
blijkt 'teerst goed, hoe het onderwijs in de gymnastiek niet tot zijn
recht kon komen zonder dit lokaal. Er wordt daarin ruim 30 uur
in de weck les gegeven, terwijl de andere gymnastieklokalen toch
ook hun aantal lesuren behouden hebben.
Ik wilde dit even relevccren om verkeerde gevolgtrekkingen te
voorkomen.
De heer Kaiser. M. d. V.! Hebben de kinderen van de school
3de klasse n°. 2 tot nu toe in 't geheel geen onderwijs in de gym
nastiek gehad
De Voorzitter. Neen
De lieer Schneither. M. d. V.! Ik zou er wel prijs op stellen te
mogen vernemen, wat men zieh voorstelt voor die 1000 aan gym-
nasliektoestcllcn aan te schaffen.
De Voorzitter. Ik wil met genoegen de lijst der voorwerpen
voorlezen. Het voornemen is aan te schaffen: 4 riemen ƒ25, I klim-
stcl f 48, 2 ladders f 138, 1 ijzeren rekstok met hout f 14.40, 3 sprin-
lijncn f 9, 1 brug 57, 100 stokken ƒ23, G ringen met ijzeren beugels,
katrollen, koorden en bevestiging f 94.75, ijzerwerk voor de riemen
26.25, 2 matrassen 29, 3 springplanken 12, rekpalcn met ijzeren
looper, beugel en verdere bevestiging f 42.50, springtouwen f 24, 4
springstaanders 24, 2 muziekborden 40, 1 kachel met enveloppe
5G, I kast 24, I tafel f 8, 3 stoelen 7.50, gordijnen 60, arbeidsloon
voor aanmaken van ladders, klimstcl enz. f 45, te zanten f 807.40,
vracht, inkomende rechten enz. f 40, totaal f 847.40.
De heer Scuneitiieii. Dank u, M. d. V,!
De heer Fockema Andreae. Ik dank u voor de mededeelingen
M. d. V.!, maar ik moet toeh nog een opmerking maken. U heeft
gezegd, dat als men zich een beperkt aantal werktuigen aanschaft
vele kinderen geen beurt zouden krijgen voordat zij in de 12de
klasse zullen zitten. Dit is een aardig argument, zooals men er wel
meer van u hoort, maar ik geloof, dat het in dit geval meer aardig
dan juist is.
Men kan geen kinderen aan de gymnastiekwerktuigen laten wer
ken zonder toezicht. En daarom zou ik willen vragen of men al
die werktuigen wel noodig heeft eii of men ze alle zal kunnen ge
bruiken? Zijn cr genoeg personen om toezicht op de werkzaamheden
der kinderen te houden? De verordening moet nageleefd worden,
maar is 't nu al bewezen, dat met werktuigen voor een som van
200 geen onderwijs te geven is?
De Voorzitter. De gymnastiek is een wetenschap evenals elke
andere: goed onderwezen is zij heilzaam, in het omgekeerde geval
meestal nadeellg voor de lichamelijke ontwikkeling der kinderen.
Wanneer men nog bedenkt dat de verschillende werktuigen alle ten
doel hebben de ontwikkeling der kinderen te bevorderen, dat studie
en ondervinding geleerd hebben welke werktuigen daarvoor het best
geschikt zijn, dan moeten wij de daarvoor noodige uitgaven ook niet
onthouden. Heeft de Raad berouw dat hij die verordening gemaakt
heeft, dan staat de weg altijd open om daarop terug te komen.
Maar zoolang zij bestaat moet het onderwijs in de gymnastiek goed
kunnen gegeven worden; en daarvoor zijn verschillendewerktuigen
noodig, men kan dan niet volstaan met een stok en een ladder,
waarmede een particulier voor zijn kinderen genoegen kan nemen.
Wij staan op een ander standpunt.
Met het oog op den leeftijd der kinderen komt op deze lijst niet
alles voor wat b. v. voor de hoogcre burgerschool voor meisjes is
aangesehaft. Daar kostten de werktuigen alleen meer dan hier werk
tuigen en meubilair samen, omdat sommige toestellen daar gebezigd,
niet geschikt zijn voor kinderen van zoo jeugdigen leeftijd. Daardoor
zullen de uitgaven hier ecnigszins beneden de gewone raming van
t 1000 blijven.
De heer Van Reenen. M. d. V.! Het komt mij ook voor dat wij
de school moeten inrichten zooals het behoort. Aan het bouwen van
een conciërgewoning kan ik evenwel mijne stem niet geven. Wat
kan men koopen voor f 4 in de week? Gepensionneerden en oude
