104
daarvan. Vreemd voorzeker mag het dus wel genoemd worden dat de Staat
aan den eenen kant met kwistige hand openbare scholen blijft oprichten,
waar het onderwijs dienstbaar zal gemaakt worden aan de opleiding tot alle
maatschappelijke en christelijke deugden, en aan den anderen kant gelden
uitgeeft tot bescherming der openbare huizen. Le nom ne suffitpas, ilnous
faut la chose. Als voorbereidingik herhaal hetvoor de werkzaamheden
die ons met de nieuwe politieverordening wachten, zal ik nu tegen dezen
post stemmen.
Het artikel wordt hierop in stemming gebracht en goedgekeurd met 19 tegen
2 stemmen.
Tegen stemdende heeren Dercksen en Le Poole.
Nos. 126 en 126 worden aldus goedgekeurdKosten voor het vaccineeren
van behoeftigen 300; Kosten voortvloeiende uit het nemen van maatrege
len ten behoeve van den openbaren gezondheidstoestand 500.
Hoofdstuk VI wordt met algemeene stemmen aangenomen.
Hoofdstuk VII. Kosten voor het onderwijs en ter bevordering
VAN KUNSTEN EN WETENSCHAPPEN.
No. 127 wordt aldus goedgekeurd: Kosten voor het gymnasium 16040.
No. 128. Kosten voor de middelbare scholen 21881.
De Voorzitter. Op dit artikel is nog voorgesteld eene verhooging van
ƒ100 voor den leeraar in het boekhouden en ƒ100 voor de parallelklassen,
waarvan de kosten nu op 250 worden geraamd.
De heer Hartevelt. Ik ben tegen het verhoogen van het traktement
van den leeraar in het boekhouden wegens den korten tijdgedurende
welken hij les geeft. Het is nog niet genoegzaam kunnen blijken dat hij
een kundig docent is.
De Voorzitter. Tegen die laatste bewering moet ik opkomen. De
Commissie voor het middelbaar onderwijs heeft inlichtingen gevraagd van
den directeur van de hoogere burgerschool, die wel degelijk van meening
is dat de heer Tillema met veel ijver en goed succes heeft onderwezen.
De som van 200 is laag.
Het voorstel tot verhooging der jaarwedde van den leeraar in het boek
houden met 100 wordt hierop aangenomen met 16 tegen stemmen.
Tegen stemdende heeren HarteveltCockDercksenDu Rieu en
Le Poole.
De heer Van Iterson. Is er bij het voorstel tot verhooging van het
traktement van den heer Disseonderwijzer in de gymnastiekgerekend
op de vermeerdering van lesuren als het nieuwe voorstel betreffende het
gymnastiekonderwijs wordt aangenomen?
De heer Libbecht Lezwijn. Daarop is gerekend. De onderwijzer in
de gymnastiek zal daardoor voor geen verhooging van traktement worden
voorgedragen.
De heer Van Iterson. Hoe is het toch gesteld met de verhuring van
het lokaal aan den heer DisseP Ik heb gehoord, dat hij de huur heeft
opgezegd. Dit blijkt echter niet duidelijk uit het antwoord van Burg. en
Weth. op het sectieverslag.
De heer Librecht Lezwijn. De huur is opgezegd tegen 1 Februari.
De heer Van Iterson. Ik zal thans gaarne tot verhooging van trakte
ment medewerken en wil er bijvoegen dat het mij wenschelijk voorkomt
het verbod om privaat onderwijs te geven op te heffen. Het zal mij aan
genaam zijn, indien in dien zin een voorstel wordt gedaan.
De Voorzitter. Ik zal nu eerst in rondvraag brengen het voorstel van
Burg. en Weth.om 200 voor prijzen op de hoogere burgerschool we
derom op de begrooting te brengen.
Dat voorstel wordt met 16 tegen 5 stemmen verworpen.
Voor stemden: de heeren De Fremery, De Laat de Kanter, Du Rieu,
Bijleveld en de Voorzitter.
De heer Bijleveld. Mijnheer de Voorzitter I Ik had niet juist verstaan,
hoe de zaak in stemming werd gebracht. Ofschoon ik voor de uitdeeling
van prijzen benwensch ik niet te reageeren tegen het vroeger gevallen
besluit, en mij te stellen tegenover de commissie ad hoc, en was het mijne
bedoeling tegen het toestaan van de uitgetrokken som te stemmen.
De Voorzitter. Ik zal nu in stemming brengen het voorstel om het
traktement van den onderwijzer in de gymnastiek met 200 te verhoogen
verdeeld over dit en een vorig artikel.
De heer Juta. Ken enkel woord ter motiveering van mijne stem. Ik
heb gehoord dat het traktement van den onderwijzer in de gymnastiek in
elk geval, ook als hij niet meer uitbreiding van werkzaamheden erlangt,
zal verhoogd worden. Ik echter wensch dit alleen te doen als hem meer
werkzaamheden worden opgedragenzoodat hij bij eventueele aanneming van
het rapport der commissie voor het lager onderwijs meer traktement zal
bekomen. Daarom zal ik hier tot mijn leedwezen tegen stemmen.
In stemming gebracht, wordt het voorstel tot verhooging der jaarwedde
van den leeraar in de gymnastiek met ƒ200 aangenomen met 13 tegen
8 stemmen.
Tegen stemden: de heeren Goudsmit, Cock, Dercksen, Du Rieu, Bijle
veld, Juta, Verster en Le Poole.
De Voorzitter. Nu stel ik voor de kosten der parallelklassen met 100
te verhoogen.
Dat voorstel wordt aangenomen.
De heer Cock. Moet niet van den post voor opklimmende vermeerde
ring van traktement vervallen de vermeerdering van bezoldiging van den
ambtenaar, die onlangs eervol ontslag verkreeg?
De Voorzitter. Die aanmerking is juist. l)e progressieve vermeerdering
voor dien ambtenaar vervalt hier, evenals bij het gymnasium.
De heer Cock. Ik moet erkennen dat vermeerdering van bezoldiging bij
benoeming van nieuwe titularissen op hooger traktement niet onder deze
rubriek behoort.
De Voorzitter. Daartoe bestaat ook volstrekt niet het voornemen.
No. 129. Jaarwedden der hoofd- en hulponderwijzers en onderwijzeressen,
mitsgaders toelagen ten behoeve van kweekelingen ƒ94140.
De Voorzitter. Op dit artikel moeten eenige wijzigingen worden aan
gebracht wegens verhooging van jaarwedden van onderwijzers, die de hoofd
onderwijzersakte hebben' verkregen.
De heer Le Poole. Op pag. 71 der Memorie van toelichting komt een
voorstel voor tot verhooging der jaarwedden van het hulppersoneel. Dat is
dus eene geheele klasse van verhoogingen. Wordt dit niet nu behandeld P
De Voorzitter. Die verhoogingen zijn overeenkomstig de bestaande
verordeningen. Maar daarenboven moeten nog andere wijzigingen worden
aangebracht. Ten eerste moet het traktement van den hulponderwijzer Werst
van ƒ650 op 600 gebracht worden en dat van mejuffrouw Gersén van ƒ750
op ƒ800. In het geheel wordt het artikel met 100 verhoogd.
Ik zal nu in stemming brengen het voorstel om ƒ600 uit te trekken voor
de bezoldiging van een tijdelijken onderwijzer in de gymnastiek.
Dat voorstel wordt met algemeene stemmen aangenomen.
No. 129 wordt aldus gewijzigd goegekeurd.
No. 180 wordt aldus goedgekeurd: Veranderlijke belooning van de onder
wijzers 1600.
No. 131. Onderhoud van de scholen, de schoolmeubelen en de woningen
der onderwijzers 11425.
Volgens voorstel van Burg. en Weth. moet deze post verhoogd worden
met 450benoodigd voor het dichtmaken van de open zijde der speel
plaats aan de school n°. 1 voor onvermogenden in de Gortenstraat.
De heer Van Iterson. Alvorens tot stemming over te gaan, wensch
ik een enkel woord over deze zaak te zeggenen wel in denzelfden geest
als hetgeen de heer Le Poole over het voorstel om bij de school op het
Plantsoen een overdekte speelplaats en gymnastieklokaal te doen maken,
opmerkte. Het komt mij voor dat beide voorstellen van hetzelfde standpunt
moeten worden beoordeeld. Daarom had ik aan eene gelijktijdige bespre
king de voorkeur gegeven. Ik heb onderzoek gedaan naar den toestand
van het onderwijs in de gymnastiek aan de scholen voor on- en minver
mogenden, en naar ik kan verzekeren uit betrouwbare bron ver
nomen dat dit zeer veel te wenschen overlaat. Wel zijn er hier en daar
hulponderwijzers met akte voor gymnastiek, maar toch wordt dit onderwijs
niet of slecht gegevensoms zijn ook de toestellen volstrekt ongeschikt
voor de kinderen die er gebruik van moeten maken. De gevolgen van
het gebruik van ongeschikte toestellen waren aan eene school zelfs aan
vele leerlingen zichtbaar. Hieraan meen ik het ook te mogen toeschrijven,
dat niet zeer lang geleden aan den heer Disse is opgedragen bedoeld
onderwijs te surveilleeren. De treurige staat van zaken heeft den heer Disse
gemoveerd zelf het onderwijs te gevenmet dien verstande dat hij
3 maanden achtereenvolgens een paar uren 's weeks aan dezelfde school
onderwijs geeft, maar dan ook in een vol jaar niet terugkomt. Dit kan
natuurlijk zoo niet voortdurener dient verbetering te worden aangebracht.
Daartoe behoort ook het daarstellen van een lokaal en van toestellen voor
het onderwijs aan elke school, maar deze zijn niet in de eerste plaats
noodig. Het zijn wat men zou kunnen noemen de doode strijdkrachten
en op dit gebied zijn de levended. w. z. de onderwijzershet meest
noodig. De gymnastiek hoe heilzaam zij is in de handen van deskun
digen wordt gevaarlijk, wanneer behoorlijke leiding ontbreekt. Daarom
zal ik aan het gedane voorstel alleen mijne stem kunnen geven, indien ik
van Burg. en Weth. de verzekering ontvang dat de noodige voorstellen
zullen worden gedaan om ook in de onderwijzende krachten te voorzien.
De heer Le Poole. Ook ik kan mij niet voorstellen eene gymnastiek-
school zonder onderwijzersen voldoende krachten zijn niet aanwezig. Ik
vind het gevaarlijk zonder behoorlijk toezicht onderwijs in de gymnastiek
te geven. Ik ben een zeer groot voorstander van de gymnastiek, vooral
voor de hoogere standen, als tegenhanger voor de toenemende gemakzucht,
maar ik meen dat voor de lichaamsoefening dezer kinderen voldoende wordt
gezorgd. Hunne gezonde wandelingen op het Plantsoen, bij welke gelegen
heid zij in het marcheeren en andere voor-oefeningen der gymnastiek onder
wezen wordenmaakt dat ik met den bestaanden toestand tevreden ben.
De Voorzitter. De onderwijzers bezitten akte voor de gymnastiek.
De heer Van Iterson. Het feit dat sommige hulponderwijzers de akte
bezitten, bewijst niets. Daar is meer noodig, b. v. tijd, lust en goede wil.
Het onderwijs in de gymnastiek is aan niemand speciaal opgedragener
wordt ook geene bijzondere belooning toegekend aan hen die verondersteld
worden dat onderricht te geven. Blijkt niet reeds alleen uit het feit, dat
jaren lang toestellen op een school aanwezig zijn, geheel ongeschikt voor
kinderen dat behoorlijk toezicht en leiding ontbreken
De Voorzitter. Het is eene beschouwing, die ik voor het eerst hoor,
en ik moet er bijvoegen, dat de onderwijzer Burg. en Weth. daarop niet
attent heeft gemaakt.
De heer Van Iterson. Om tot een besluit te komen wil ik nog slechts
dit zeggendatwanneer ik rekenen mag op de pogingen van het Dage-
lijksch Bestuur om in het gymnastiek-onderwijs orde en regel te brengen
ik gaarne mijne stem zal geven aan de beide posten. Meent men dat de
toestand blijven moet zooals thans, dan stem ik tegen. Ik ben voor het
geven van goed en tegen het geven van slecht gymnastiek-onderwijs.
De heer De Laat de Kanter. Op de school in de Gortestraat zijn
geene en in die op het Plantsoen slechte werktuigen voor het onderwijs in de
gymnastiek. Voor beiden wordt geld aangevraagd om daarin te voorzien.
De heer Van Iterson. Ik ben met dezen maatregel alleen niet tevreden.
Zooals ik reeds straks zeide moeten er bovenal levende strijdkrachten zijn
namelijk onderwijzers, en die personen moeten natuurlijk daarvoor beloond
worden. Tot dusver is dat niet geschied. Voor het bezit eener akte in de
gymnastiek krijgen zij geene verhooging, terwijl daardoor tech reeds de
lust der betrokken personen zou worden opgewekt.
De heer Le Poole. Men moet zich den toestand goed voorstellen.
Wanneer er eene overdekte speelplaats zal zijn gemaaktdan zullen de kinde
ren het schoollokaal verlatenten einde dit vertrek te laten luchten. De
scholieren gaan dan naar binnen om zich aan de nieuwe toestejlen te oefenen;
maar wie waarborgt mij nu, dat er, zonder behoorlijk toezicht van onder
wijzers, die daartoe bekwaam zijn, geen ongelukken gebeuren zullen?
