Hoe, waar en wanneer zal die warmtegraad geconstateerd worden? Ik ge
loof dat het beste zal zijn het aan de beslissing van den Burgemeester
over te laten.
De heer Habtevelt. Juist om de reden, door den vorigen spreker ge
noemd, moet men het, mijns inziens, aan de hoofdonderwijzers overlaten. Zij
zijn in de localen aanwezig, of kunnen er althans zijn, en weten dus veel
beter te beoordeelen welke warmtegraad er heerschtdan de Burgemeester
die er niet is en niet zijn kan. Ook zijn alle scholen niet op eenc lijn
te plaatsen; in de eene school zal het veel spoediger benauwd warm zijn,
dan in de andere.
De heer Van deb Lith. Het voorstel van de Plaatselijke Schoolcommis
sie zalals ik het wel hebniet aan de verwachting van den heer Harte-
selt voldoen. Het strekt toch niet om de hoofdonderwijzers de bevoegdheid
te geven op zekeren warmtegraad de school te sluiten maar om hen daartoe
de verplichting op te leggen. Ik zou het in deze meer met den heer
Hartevelt eens zijn,,en wenschte wel in plaats van het woord «verplicht"
te lezen «bevoegd".
De heer Goudsmit. In deze zaak slecbt9 de bevoegdheid te geven en
niet eene verplichting op te leggen, zou, naar mijn inzien, nog al bezwaar
hebben daar deze of gene hoofdonderwijzer, minder gevoelig aan de warmte
dan de ander, den toestand niet zoo erg zou inzien en met het geven van
onderwijs voortgaan ten nadeele van de gezondheid der kinderen.
De heer Vebsteb. Ik zie geen bezwaar om het geven van vacantie in
buitengewone gevallen aan de prudentie van den Burgemeester over te
laten. Met liet voorstel dei- Plaatselijke Schoolcommissie kan ik mij daar
entegen moeielijk vereenigen. Immers volgens dat voorstel zal het hoofd der
openbare school, zoo dikwijls de temperatuur aldaar tot 80 graden Fahren
heit zal zijn gestegenverplicht zijn aan de leerlingen vacantie te geven.
Nu geloof ik wel dat het de bedoeling isdie bepaling alléén gedu
rende den zomer toe te passen maar dan dient dat uitdrukkelijk vermeld
te worden. Want wanneer, b. v. door overmatig stoken, ook gedurende
den winter zich bet geval voordeed dat do temperatuur in een schoollokaal
tot 80 graden Fahrenheit steeg, dan zoude het hoofd der school ook dan
verplicht zijn aan de leerlingen vacantie te geven. Ter wegneming van
dit bezwaar zal het voorstel m. i. behooren te worden verduidelijkt.
De lieer Le Poole. Ik moet ook verklaren dat ik in bet voorstel van
de Plaatselijke Schoolcommissie geen quaestie van lèse-majeslé kan vinden.
Konde ik mijzelven een oogenblik denken in de plaats van bet hoofd van
het gemeentebestuurik zou met vreugd deze gelegenheid aangrijpen om
dc verantwoordelijkheid van deze warmte-quaestie van mijne schouders af te
werpen om die te leggen op de schouders van de hoofden der openbare
scholen. Ik zal dus liet voorstel van de Plaatselijke Schoolcommissie onder
steunen. Er is een temperatuur, waarin men niet met vrucht met het hoofd
kan werken, en in die omstandigheid wensch ik de onafhankelijkheid der
hoofdonderwijzers en hoofdonderwijzeressen te helpen handhaven. De heer
Goudsrnit sprakhij zijne ondersteuning van het voorstelterecht van de
gezondheid der kinderen. Dit geeft mij aanleiding bij deze gelegenheid de
Plaatselijke Schoolcommissie in overweging te geven nog verder te gaan,
enafgescheiden van de hitte op de scholeneen voorstel te doen tot ver
mindering van de schooluren bij het uitgebreid lager onderwijs. Zeg ik
te veel, als ik beweer dat het eene algemeene klacht is dat, op die scholen
vooral de meisjes te hard moeten werken, en niet alleen op de school
zelve, maar ook nog te huis met het huiswerk. Er blijft zoo doende te
weinig gelegenheid voor eene geoorloofde uitspanningvoor gezonde lichaams
beweging in de lucht; wel tracht men
De Voorzitteb. Ik moet u doen opmerken, dat dit punt, hoe belang
rijk ookthans niet aan de orde isen ik geef u in overweging, zoo noodig,
daarop bij eene andere gelegenheid terug te komen. Ik zou vreezendat
wij op dien weg voortgaande, ons te ver van ons onderwerp zouden ver
wijderen.
De heer Le Poole. Het voorstel betreft toch op dit oogenblik de ge
zondheid der leerlingen, en door de Plaatselijke Schoolcommissie andere
gezondheidsmaatregelen bij deze gelegenheid in overweging te gevenmeende
ik niet zoover buiten de orde te zijn.
De Voorzitter. Op dit oogenblik is alleen aan de orde de vraag: of
aan de hoofdonderwijzers de bevoegdheid zal worden toegekend om vacantie
te geven.
De beer Goudsmit. Met den heer Le Poole wil ik zeer gaarne mede
werken tot al wat strekken kan om de openbare school en het openbare
onderwijs te verbeteren. Ik geloof ook, dat er rechtmatige klachten be
staan over de uren van het onderwijs en bepaald over het huiswerk. Maar
ik moet met den Voorzitter erkennen, dat liet onderwerpelijke punt op dit
oogenblik niet aan de orde is, maar zeer goed bij eene volgende gelegen
heid een onderwerp van discussie zal kunnen Uitmaken.
De heer Le Poole. Het zij mij dus vergundde zaak verder ter over
weging aan te bevelen.
De heer Van deb Lith. Als wij ons nu vereenigen met het voorstel
der Plaatselijke Schoolcommissie, wil dat dan zeggen, dat besluten is in
dien geest de verordening te wijzigen? Maar het kon zijn dat hieromtrent
verschil van meening bestond, en dat de een eene bevoegdheid wilde zien
toegekendwaar een ander eene verplichting wilde hebben opgelegd. Is
het mij geoorloofd een amendement op het voorstel der Commissie voor te
stellen P Dan zou ik dat wel willen doen. Ik zou dan in overweging geven
te willen lezen «bevoegd zijn", in plaats van «verplicht zijn".
Dit amendement wordt door den heer Hartevelt ondersteund.
De heer Van Hetuxqa Tromp. Ik zou het nog al gevaarlijk achten
de zaak slechts te laten afhangen van het goedvinden van den onder
wijzer. Als er eenc warmte van 80 graden heerscht, is het voor kinderen
niet dan nadeelig; en om het dan maar aan den onderwijzer over te laten,
of hij al dan niet hen naar huis zal zenden vind ik zeer bedenkelijk. Ik
zou dus, in plaats van «bevoegd", veel liever «verplicht" willen lezen.
De heer Van der Lith. Men zou, mijns inziens, de zaak gerust aan
d« prudentie van den onderwijzer kunnen overlaten. Als hij zoo weinig
hart .heeft voor de kinderen om. hunne gezondheid in de waagschaal te
stellen dan toont hij ook geene geschiktheid te bezitten voor het onder
wijs. Hij zal er van zelf wel toe overgaan vacantie te gevenzijn eigen
belang zal wel van zelf aanleiding daartoe geven. Wij geven hem geen
bevoegdheid, die in zijn nadeel is, maar zeer stellig in zijn voordeel, zoo
dat wij niet voor eene bekrompen opvatting behoeven te vreezen.
De heer Goudsmit. Ik geloof dat men de zaak niet moet overlaten
aan de welwillendheid van den onderwijzer. Het gevoel van warmte heeft
ook iets subjectiffs. De een kan er beter tegen dan de ander. En
nu zou vermoedelijk het geval zich dikwerf voordoen dat de een vacantie
geeft, de ander niet. En zoo zullen van de eene school de ouders, die
gaarne hunne kinderen te huis haddenklagendat zij geen vacantie kre
genen weer anderen die hen liever niet in huis hebben, dat hun vacantie
is gegeven. Die ongelijke toepassing is zeker niet wenschelijk. Dr. Van Iterson
dien wij het voorrecht hebben in ons midden te zienzal kunnen verkla
rendat eene temperatuur van 80 graden hoogst nadeelig is voor een aantal
kinderen, die zich bij elkander bevinden. Ik kan er althans bijvoegen,
dat in onze commissie als lid zitting heeft een geacht medicus, die bepaald
verklaard heeftdat 80 graden voor kinderen, in de school opgestapeld, ver
derfelijk is.
De Uecr Hartevelt. Eene warmte van 80 graden kan geconstateerd
worden. Welk bezwaar bestaat er dus tegen, zoude men geneigd zijn te
vragen, deze bepaling vast te stellen? Intussehen kan een warmtegraad van
b. v. 78 graden al veel nadeel toebrengen; dit hangt af van de lokalen,
al naarmate die meer of minder aan de eischen van eene goede ventilatie
voldoen. De school van den heer Japikse b. v. is stellig luchtiger en fris-
scher dan menige andere. Zou het dus niet beter zijn, het eenvoudig aan
de prudentie van den onderwijzer over te laten of er al of niet vacantie
zal moeten worden gegeven, tengevolge van drukkende warmte, of daaruit
ontstane benauwdheid? Naar mijne overtuiging zal geen enkele onderwijzer
hier ter stede lichtvaardig in de toepassing te werk gaan.
Du heer Goudsmit. Het is geen warmtegraad in het algemeendien
wij voorstellenmaar wij willenals op eene school eene warmte van 80
graden is, de verplichting hebben opgelegd daar vacantie te geven.
Op iedere school bevindt zich een thermometer, en daarnaar zal men zich
hebben te regelen.
De heer Dercksen. Is nu het amendement van den heer Van der Lith
behoorlijk ondersteund? Ik heb het alleen hooren ondersteunen door den
heer Hartevelt.
Het amendement wordt mede ondersteund door den heer Van der Zweep.
De heer Dercksen. Nu het genoegzaam ondersteund is, verklaar ik stellig
mijne stern te zullen uitbrengen zoowel tegen het voorstel der schoolcommissie
als tegen het amendement. Ik acht het bezwaarlijk, na al hetgeen ik heb
hooren ontwikkelen de zaak aan den hoofdonderwijzer over te laten en
het geven van vacantie te doen afhangen van zijne subjectieve meening.
Ik reken bet bezwaar van de schoolcommissie dan ook niet zoo gewichtig,
aangezien de Burgemeester of wie hem vervangt wel altijd spoedig zal te
vinden zijn. Maar bij keuze tusschen voorstel en araendement, zou ik veel
liever verplichting zien opgelegd dan bevoegdheid gegeven. Immers, het
laat3te zou zeer verschillend werken op de verschillende scholen; en de ééne
onderwijzer zal allicht, indien hij denzelfden warmtegraad niet zoo belem
merend voor zijn onderwijs beschouwtdat onderwijs voortzettenterwijl
weer een ander, die met minderen ijver bezield is of slecht tegen de warmte
kan, al spoedig de school zou sluiten.
De heer Van Iterson. In den loop der discussie hebben zich langza
merhand twee verschillende quaesties ontwikkeld. De eenewaarover in de
ons voorgelegde stukken hoofdzakelijk gehandeld wordt, loopt over de vraag,
wie zal bij een bepaalden warmtegraad in de school vacantie geven: de
Burgemeester of de hoofdonderwijzer? De tweede quaestie luidt: zal er bij
een temperatuur van 80 graden Fahrenheit vacantie gegeven worden, ja of
neen? Dit laatste is, dunkt mij, de hoofdzaak. En daarbij schaar ik mij
geheel aan de zijde van den heer Goudsmit, die mij als getuige heeft op
geroepen. Het onderwijs bij zulk een hitte kan stellig geen vruchten dra
gen en-de gezondheid moet lijden indien de kinderen langeren tijd daaraan
zijn blootgesteld. Daarom zou ik gaarne willen, dat het voorschrift, om on
der genoemde omstandigheden de school te sluitenimperatief werd gesteld.
Aan wien dan verder de uitvoering wordt opgedragen dat is mij tamelijk
onverschillig. Zou echter de eenvoudigste weg niet de beste zijn? De
hoofdonderwijzer leidt in de school de temperatuur van zijn thermometer af.
In den morgen tusschen 9 en 12 uur is de warmte dragelijk, ook 's mid
dags oin 2 uur kan het nog goed gaanmaar als de school een poos ge
vuld is, om half drie, drie uur, begint de thermometer de 80 graden te
naderen. Zal de onderwijzer nu daarvan bericht zenden aan den Burge
meester, of, bij afwezigheid van dezen, een der Wethouders doen opzoeken?
Zou dan het kwaad niet reeds geleden zijn, als het verlof tot naar huis gaan
in de school komt? Ik acht liet wenschelijk dat de onderwijzer dit verlof
onverwijld zelf geve. Men heeft gemeend dat van deze bevoegdheid mis
bruik zou kunnen worden gemaakt. Zeer zeker. Men kan de ramen geslo
ten houden den thermometer vlak in de zon hangen enz.maar het school
toezicht is daar om voor zulke misbruiken te waken, en men mag op wel
willende en verstandige medewerking der hoofdonderwijzers rekenen. Boven
dien zou zulk misbruik niet worden buitengesloten door de verplichting om
eerst de toestemming van den Burgemeester te gaan vragen deze zou toch
op de hem gegeven rapporten moeten afgaan en onmogelijk zelf de scholen
kunnen rondgaan om zich van den warmtegraad te overtuigen.
De heer Dercksen. Ik heb te veel vertrouwen in het hoofd van het
Dagelijksch Bestuur om niet te vooronderstellen, dat zelfs bij eene tempe
ratuur van 78 graden bevel tot sluiting kon worden gegeven, als dit hem
wenschelijk voorkwam.
De Voorzitter. Zou het dan toch maar niet het best zijn te verordenen
dat, bij eene temperatuur van 80 graden, de hoofdonderwijzer zal verplicht
zijn vacantie te geven?
De lieer Goudsmit. Dat i3 juist wat de Commissie heeft beoogd, omdat
de ondervinding leert, dat het andere stelsel tot moeiulijkheden aanleiding
geeftals telkens de Burgemeester wordt opgezocht en diens tijd nutteloos
geroofd.
