De staat D wijst aan het bedrag waarvoor bij
particulieren toestellen zijn aangebracht, zijnde
in de eerste acht maanden over 1872 6119.59}
en in denzelfden tijd over 1873 5403.09
De öntvang is alzoo in déze acht maanden
minder716.50
en dus is ook de winst die slechts 10 pCt. mag bedra
gen, in gelijke verhouding verminderd met 71.65, en zal
dus over het geheele jaar vermoedelijk minder op dit artikel
worden ontvangen 107.47$
Wordt dit bedrag van den ontvang der laatste goedge
keurde rekening over 1872 afgetrokken, zijnde10685.23J
dan zal de ontvang voor daarstelling van gastoestcllen
over 1873, vermoedelijk zijn f 10577.76
Terwijl de ontvang voor geleverd ammoniawater aan de Sal Ammoniak-
fabriek te Amsterdam voor eenen vasten prijs verkocht, en voor de afgewerkte
kalkwelke mede voor eene bepaalde som afgestaan wordt, dezelfde blijftvoor
vuurvaste puin, hoewel die nog niet is afgeleverd, bestaat toch vooruitzicht
hetzelfde bedrag te kunnen bereiken; oud glas werd voor 3.00 afgeleverd;
oud ijzer is niet verkocht of voorhanden, zoodat deze post vervalt, en
eindelijk kan het arbeidsloon onveranderd worden uitgetrokken, wijl het ver
bruik van eoke door stads-instellingenwaarvoor het bestelloon op deze post
gebracht wordt, niet noemenswaardig zal verschillen.
Deze cijfers recapitulerende verkrijgt men de hier onderstaande uitkomst.
Ontvang 1872.
Verbruikt gas ónder aftrek der korting. .ƒ126788.39
Verkochto coke onkosten 29446.05|
Verkochte koolteer t 2719.50
Daarstelling van gastoesteilen l06S5.23|
Ammoniawater. 150.00
Afgewerkte kalk 75.00
Vuurvaste puin105.00
Oud glas1.51
i ijzer 307.20
Arbeidsloon voor het bezorgen van coke 106.40
Totaal 170384.29.
/f129718.94
27925.76
2400.00
10577.76
150.00
75.00
105.00
3.00
106.40
Totaal ƒ171061.86.
Hiervan afgetrokken zes maanden renten van f30000.00,
waarmede het bedrijf kapitaal op 1 Juli 11. is vergroot 750.00
Blijft ƒ170311.86
De werkelijke ontvang over 1872 bedraagt170384.29
De ontvang bij raming 1873 170311.86
Verschil 72.43.
Uit deze cijfers blijkt alzoo dat dc werkelijke ontvangst over de eerste
acht maanden, onder bijvoeging der begrooting over de vier laatste maan
den van het jaar 1873, vermoedelijk minder zal bedragen dan de ontvang
over het jaar 1872, de som van ƒ72.43. Een verschil al te gering om in
aanmerking te komenzoodat inderdaad uit deze nadere becijfering blijkt
dat de vroeger overgelegde begrootingen zoo juist mogelijk waren, cn de
rekeningen over dit en het volgende jaar, zonder verhooging van den gas-
prijs dus waarschijnlijk een tekort zullen aanwijzen van ƒ15000.00 en
ƒ18000.00.
Toch is de meerderheid van Commissarissen van oordeel dat het niet
raadzaam is, om tot cene verhooging over te gaan, omdat zij vreest dat
daardoor het verbruik van gas zal verminderenen het beoogde doel om
het nadeel dat door de verhoogde prijzen van de steenkolen wordt geleden
te verminderen, alzoo niet of slechts ten deele zal worden bereikt.
Mocht de Baad niet te min de Verhooging hoodzakelijk achtendan kan
uit den hiernevens overgelcgden staat III blijken, dat door deze verhooging,
in te gaan met 1°. November fe. Ir., dc winst over dit jaar nog zal kunnen
bedragen 8804.3.96 J; terwijl die over 1874 te behalen, kan geraamd
worden op 34504.98$.
Op de vraag door de Commissie van Financiën gesteld of er thans geene
termen bestaan om de jaarlijksche aanvulling van het reservefonds met 6 pCt.
van het kapitaal van aanleg, eenigermate te verminderen, mcencn wij te
mogen verwijzen naar de mededecling aan den Gemeenteraad dd. 8 April
1S73, opgenomen onder n°. 57 van de Handelingen van den llaad.
De staat sub E hierbij overgelegd wijst bovendien aan den stand van het
fonds op dit oogenblik het tijdstip waarop de aflossing van het opgenomen
kapitaal zal kunnen aanvangen, worden voortgezet cn beëindigd, zoo althans
geene onvoorziene uitgaven noodig wordenwant zekerheid dat niet meer
benoodigd zal zijn kan niet gegeven worden de uitbreiding zou toch allicht
oorzaak kunnen worden dat dc bestaande inrichting meer dan gewone wijzi
ging of vernieuwing vorderde.
Worden geene buitengewone vernieuwingen méér gevorderd dan zullen de
Commissarissen bij machte zijn om aan den llaad te udviseerende bijdrage
aan het reservefonds over 1876 weder als vroeger terug te brengen tot
4 pCt. van het oorspronkelijk kapitaal van aanleg.
Aan HH. Burgemeester cn Commissarissen der Stedelijke Gasfabriek
Wethouders van Leiden. F. J. De Fbemeiiy.
J. J. Van Wensen.
F. Du Bi eu.
N°. 163. Frankfurt a/M. September 1873.
Edel-Achtbare Ileeren.
Nadat door de dagbladen uw besluit ter onzer kennis is gekomenom
ingevolge het voorstel uwer Commissie van Financiën van 11 Sept. jl.het
voorstel van Burgemeester en Wethouders van 31 Juli, 'twelk in overeen
stemming met dat van de Commissie van Fabricage van 2 Juli het Liernur-
stelsel op de buurt van de Marendorper Achtergracht aanbeveelt, uithoofde
van het bezwaar der uitgaven, die aan dien aanleg verbonden zijn, voor-
loopig aan te houden, tot tijd en wijle eene te benoemen Commissie omtrent
de resultaten van het tonnenstelselen omtrent de wcnschelijkheid van het
aannemen van dit stelsel voor genoemde buurt zal gerapporteerd hebben,
zoo achten wij het onze plicht als uwe Ingenieurs voor het pneumatische
stelselonze denkbeelden omtrent dit gewichtige onderwerp in betrekking tot
hetgeen daaromtrent ia bovengenoemde stukken vervat iskortelijk aan uwe
aandacht te onderwerpen.
Het is zeker waar dat voor den aanleg van het tonnenstelsel eene veel
geringere som toereikend zal bevonden worden; daarentegen is het onjuist
dat de exploitatie er van goedkooper zal zijn dan die van het pneumatisch
buizennet. Die goedkoopheid zou alleen te verkrijgen zijn, door de verwis
seling der tonnen slechts één of tweemaal 's weeks te doen plaats hebben
't geen eene opoffering van hygiënische belangen aan de dubbeltjeskwestie
zoude zijn.
Hoe weinig het tonnenstelselop die wijze geexploiteerdten nutte van
de openbare gezondheid verricht, blijkt uit de gepubliceerde ziekte- en sterfte-
tabellen van verschillende steden. Er is toch hoegenaamd geen verschil te
ontdekken tusschen den gezondheidstoestand van steden met het tonnenstelsél
en dien van plaatsen waar de excrementen in de grachten geloosd worden;
ook blijft ten tijde van epidemiën het gevaar van besmetting door het ont
wijken van ziektekiemen onveranderd bestaan. De Hygiëne cischt dat de
ziektekiemen, die zich uit geïnfecteerde excrementen kunnen ontwikkelen in
luchtdichte verzamelplaatsen opgesloten blijven, zoodat een ontwijken onmo
gelijk is; en dat zij bij de lediging der verzamelplaatsen onmiddelijk on
schadelijk worden gemaakt, waartoe in steden verbranden het eenige zekere
middel is.
Dit alles nu heeft bij het pneumatische stelsel op de volkomenste wijze
plaats, terwijl zulks bij het tonnenstelsel ten eenenmale onuitvoerbaar is.
Het eenige goede van een tonnenstelsel met verwisseling om de 3 of
meer dagen bestaat daarindat daarbij de belangen van Landbouw en Volks
huishoudkunde niet uit het oog verloren wordenzooals bij het spoelstelsel
het geval is. Aangezien evenwel het doel van een verbeterden afvoer van
vuil geenszins in het behartigen dier belangen bestaat, zoo behoort die goede
eigenschap eerst dan in aanmerking te komen, nadat bewezen is, dat aan
het wezenlijke doel (namelijk het wegnemen van alle gevaar voor den open
baren gezondheidstoestand) volkomen Voldaan wordt.
Neemt men nu verder het onbestrijdbaar walgelijke en lastige van het in-
en «indragen der tonnen (hoe zindelijk ze uiterlijk ook zijn mogen) in aan
merking eene eigenschap van deze afvoermetliode onafscheidbaar, én voor
alle beschaafde lieden ondragelijk alsmede de omstandigheid, door den
Burgemeester van Delft aan den Baad zijner gemeente op grond van onder
vinding medegedeeld, namelijk: dat zij voor privaten in bovenverdiepingen
niet aanwendbaar is, zoo blijkt het dat, wanneer het tonnenstelsel ter wille
van zuinigheid, in genoemde buurt naar het voorbeeld van Groningen en
Delft uitgevoerd en geexploiteerd werd, juist datgene geschieden zou wat
de Commissie van Financiën beletten wil, namelijk een nutteloos uitgeven
van geld.
Immers aangezien de wijze waarop men in bovengenoemde steden tewerk
gaat niets bijdraagt öf bijdragen kan tot verbetering van den gezondheids
toestand noch tot bevrediging der billijke eischen van beschaafde lieden
op het punt van comfort en aesthetiekzoo zoude het aanschellen dier toe
stellen, om die schijnbare zoo goedkoope voorbeelden te volgen, o. i. niet
alleen eene zeer verkeerd geplaatste zuinigheid, maar zelfs, in den volsten
zin des woords, eene doellooze geldoer hoisting zijn, daar iedere uitgave,
hoe klein ook, eene verkwisting is, wanneer niets van datgeen waarnaar men
streeft bereikt wordt.
De Commissie voor volksgezondheid in uwe gemeente wees er op, bij het
bespreken van het alternatieve voorstel om ƒ2100 voor verbetering der oude
riolen in genoemde buurten uit te gevendat het nog beter ware dit geld
zelf in de grachten te werpendan er drekstoffen mede in te voeren ten
koste van leven, gezondheid en schatten aan mest, en zij deed hiermede
een uitspraakdoor de wetenschap en door treurige ondervinding ten volle
bewaarheid. Maar wat kan haar oordeel zijn omtrent den voorslag, het
voorbeeld van Groningen en Delft te volgen? Wij twijfelen geenszins, niet
minder afkeurend.
Het allereerst toch dienen de eischen der Hygiëne in aanmerking te komen,
en die zijn met betrekking tot het tonnenstelsel onvoorwaardelijk:
dat daarbij ten allen tijde eene dagelijkscke verwisseling der tonneneu
ten tijde van epidemische ziekten bovendien cene dagelijksche algemeene
desinfectie behoort plaats te hebbenen wel alles uitsluitend onder publiek beheer.
Dit nu kost, naar de matigste berekingen herhaaldelijk opgemaakt, cn
door de ondervinding als juist bewezenten minste 3{ a 4 maal zooveel als
het pneumatisch stelselwanneer dit met stationnaire machine en op niet te
kleine schaal is aangelegd.
Waar evenwel blijft als dan do Economie?
Worden ter wille der zuinigheid de eischen der Hygiëne voorbijgegaan,
in zooverre dc verwisseling der tonnen om dc 3 of meer dagen plaats heelt,
zoo kan eene gelijksoortige bezuiniging met het pneumatische buizennet,
evenwel met veel minder gevaar voor dc openbare gezondheidbereikt wor
dennamelijk door de lediging in de twee buurten om den anderen dag
te doen plaats hebben, en dus dezelfde manschappen voor de bediening der
beide buurten te gebruiken. Men bespaart op die wijze een groot deel der
exploitatiekosten, die volgens het voorstel vau Burgemeester en Wethouders
voor eene dubbele bediening zouden noodig zijn; maar dan worden dc ge
vaarlijke ontwijkende kiemen ten minste zooals het behoort door verbranding
onschadelijk gemaakt, terwijl het zoo gevaarlijke ledigen der tonnen in de
nabijheid der stad, cn het blootstellen der stoffen aan de atmospheer ver
meden wordt.
Niet dat wij 'die wijze van exploiteeren goedkeuren of eenigzins onder
steunen maar wij willen er alleen op wijzen dat eene bezuiniging met op
offering van hygiënische belangen niet alleen met het tonnenstelsel te ver
krijgen is.
Ontvang 1873.
Verbruikt gas onder aftrek der korting
Verkochte coke onkosten
teer
Daarstelling van gastoesteilen
Ammoniawater
Afgewerkte kalk
Vuurvaste puin
Oud glas
Arbeidsloon voor het bezorgen van coke
