HET DAGBLAD
Hevige strijd
bij Venlo
Bolsjewisten rukken noordelijk
van Arnswalde op
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Grote overmacht der
geallieerden
Wolven rennen
Een Voorman viel
Japanse premier bespreekt
de ernstige toestand
Roosevelt over de
Krim-conferentie
BERLIJN, 2 Mrt. De met enorm
gebruik van mensen en materiaal onder
nomen nieuwe grote aanvallen van het
negende en eerste Amerikaanse leger,
die thans ook zijn overgeslagen op het
gebied van Venlo, zullen, aldus Interinf,
thans hun- hoogtepunt wel bereikt heb
ben, nu de beide Amerikaanse legerfor-
maties al haar reserves in de strijd heb
ben geworpen. Krachtens de ontwikke
ling van de toestand in- de streek Erke-
lenzMünchen-Gladbach werden de
Duitse stellingen aan de mond van de
Roer teruggenomen. Aan de zuidelijke
rand van Venlo ontstonden verbitterde
gevechten. De linker vleugel van het 16e
Amerikaanse korps wierp zijn tankstrijd
krachten langs de Maas naar het Noor
den, om de Duitse troepen van de Maas
te verdringen en de verbinding met de
Britten tot stand te brengen, die gelijk
tijdig eveneens aan deMaas naar het
Zuiden optrekken. Het 13e Amerikaanse
korps is uit het gebied Gladbach—Rheydt
via Viersen gezwenkt, naar het Noord
oosten in de richting Krefeld. Zowel in
Gladbach als in Viersen woeden zware
gevechten van huis tot huis. Een dèrde
stootwig probeert van Rheiydt uit in
oostelijke richting terrein te winnen en
ook hier is het de verkenningsspitsen
gelukt vrij diepe penetraties te bereiken.
Tussen de afzonderlijke stootwiggen we-,
ten sterke Duitse nesten van verzet en
versperringsgréndels zich te handhaven
en taaie tegenstand te bieden.
Gevechten in Trier
Ook op 1 Maart gaven zware tank- en
lnfanteriegevechten het kenmerk aan de
slag in de Keulse vlakte, aldus meldt de
oorlogscorrespondent van het D.N.B.,
Schulte-Strathaus. Aan de Erftstelling
werd bij Wevelinghoven, 10 km. ten zuid
westen van .Neuss, verbitterd gevochten.
Op talrijke plaaften probeerden de Ame
rikanen in de richting Keulen ruimte te
winnen. Bepaalde plaatsen gingen verlo
ren, talrijke aanvallen werden bloedig af
geslagen. Aan de oostrand van Trier woe
den verbitterde gevechten. Dat de Ameri
kanen na een week van onafgebroken
grote aanvallen onze linies over een breed
front konden terugdringen, danken zij
niet aan betere militaire leiding of aan
een betere strijdvaardigheid van hun sol
daten, doch enkel en alleen aan hun meer
dan drievoudige overmacht en een over
wicht aan materiaal, dat het onze met
een veelvoud overtreft.
Doorbraak verhinderd
Omtrent de gevechten tussen Maas en
Nedemjn meldt Interinf: Dank zij de on
wrikbare standvastigheid van de tussen
Maa6 en Nederrijn sinds weken in- zware
afweergevechten gewikkelde Duitse grena
diers en valschermjagers en de voortreffe
lijke ondersteuning door de Duitse artille
rieformaties, kon ook op de '22ste dag van
de slag de doorbraak, der CanadeesBritse
troepen verhinderd worden. Dit is des te
opmerkelijker, daar de overmacht van het
eerste Canadese leger aan troepen, tanks,
kanonnen en vliegtuigen volgens de be
kentenis van Reuter in de verhouding
staat van vijf tegen een. De terreinwinst
van gisteren bleef tot een enkele penetra
tie in de streek van Weze ten Zuiden van
Goch beperkt. Voorts werden in het front
gebied van het eerste Canadese leger sterke
hergroeperingen en de aanvoer van aan
zienlijke versterkingen waargenomen
Hierbij betreft het in hoofdzaak forma
ties van liet tweede Britse leger, die wor
den geconcentreerd in liet gebied ten zuid
oosten van Emmerik. Het grote aantal spe
ciale formaties en pioniertroepen, alsmede
de opstelling van werktuigen voor bruggen
bouw, pontons, veerboten en gemotoriseer
de veren duidt erop, dat deze strijdkrach
ten bestemd zijn een grootscheepse over-
zetpoging over de Nederrijn te ondernemen.
Duits succes bij Priim
Op de oostelijke hellingen van de Schnee-
Eifel probeerde het derde Amerikaanse le
ger gisteren de Duitse westelijke verster-
kingen van het zuiden uit op te rollen. Er
ontwikkelden zich bloedige en verbitterde
bunkergevechten met wisselend resultaat.
Duitse tegenaanvallen maakten de geringe
terreinwinst van de aanvallers ln de loop
van de middag weer vruchteloos Ook- ten
noorden, van Prüm behaalden de Duitse
troepen een duidelijk afweersucces. In de
streek, bezuiden Prüm voerden de Amerika
nen ook gisteren voortdurend versterkin
gen aan.
TOKIO, 2 Mrt. De Japanse premier,
generaal Koiso heeft in zijn ambtswo
ning een bijeenkomst van zijn kabinet
gehouden en gesproken over de uiterst
ernstige toestand. Hij zeide o.m., dat de
regering' zich reeds lang op dit tijdstip
heeft voorbereid. Men zal er toe overgaan
het volk zonder meer in kennis te stellen
van d?' bedoelingen der regering, om het
te sterken in zijn moed met het oog op
de oorlogvoering.
.Op wéns van het parlement zal het op
een nog niet nader genoemd tijdstip in
de naaste toekomst- bijeengeroepen wor
den voor het treffen van verdere maat
regelen op het gebied der oorlogvoering.
i
2e JAARGANG No. 360
MAANDAG 5 MAART 1945
Uitg. N.V. De Arbeiderspers - Bureaux voor red. en adm.: Hooigracht 31, Leiden.
Tel. 24996 - Giro 184120 Prijs 21 et. p. w. of 2.73 p. kw. Losse nummers 5 ct.
HOOFDKWARTIER VAN DEN Ft'HRER,
2 Maart. Met opperbevel van de weer
macht maakt bekendAan liet front in
het Slowaakse gebergte breidde de vijand
zijn aanvallen tot liet gebied (en zuiden
van Bchemnitz uit en behaalde enkele pe
netraties. Bij Altsoiil sloegen bergjagers en
grenadiers de herhaalde doorbraakpogingen
der bolsjewisten af. Ten "noorden van
Zobten gingen de Sowjcts opnieuw met
sterke strijdkrachten en gesteund door
slagvliegtuigen tot de aanval over. In har
de gevechten konden zij ons afweerfront
tot de berghellingen terugdringen. Bij het
voortzetten van bun aanvallen ten noord
westen van Lauban leden vijandelijke
pantserstrijdkraeliten bij een onbelangrij
ke terreinwinst weer zware verliezen. Ons
bruggenhoofd Guben werd ondanks talrijke
Sowjetaanvallen behouden.
Aan de benedenloop van de Oder bleef
de geveehtsactiviteit beperkt tot wederzijd
se verkenningen. Ten noorden van Arns
walde drongen de bolsjewisten van bun de
vorige dag veroverde Ilina-bruggenlioofden
uit in ons lioofdgeveehtsterrein binnen.
Aan de flanken van het vijandelijke pe-
netratiegebied in 'Oost-Pommeren verhin
derden eigen pantseretrijdkrachten ook
gisteren in hevige gevechten een grotere
uitbreiding. 72 Sowjettanks werden hierbij
vernietigd. Ten zuiden van Rummelsberg
heroverden wij in een tegenaanval verlo
ren gegaan terrein. Vijandelijke tankvoor
hoeden drongen over een smal gebied ver
der naar het noordwesten op en bereikten
de weg KöslinSchlawe. Talrijke afzonder
lijke aanvallen der bolsjewisten op ons
front in West-Pruisen bleven zonder resul-
.taat.
Aan de brandpunten van de afweerslag
ln Oost-Pruisen in het gebied ten noorden
van Mehlsack en ten noordwesten van Zin
ten hielden onze dappere divisies ondanks
de vijandelijke stormloop in een aanhou
dende zware worsteling stand en verijdel
den zij alle doorbraakpogingen met zware
verliezen voor den vijand. Ten noordwes
ten van Koningsbergen werd in een dap
pere aanval een dominerend bergterrein
veroverd. De Sowjets verforen in de maand
Februari 788 vliegtuigen.
In het westen voerde het eerste Cana
dese leger na een voorbereidend vuur van
deels veertien -uur zijn aanvallen tussen
het Hochwald en de Maas op. Dank zij de
standvastigheid van onze troepen bleef de
vijand echter in de diepte van- ons .hoofd
gevechtsterrein steken en verloor daarbij
23 tanks.
Tussen Venlo en het brongebied van de
Roer woedt de afweerslag met de groot
ste verbittering voort. Onze troepen leve
ren vooral ten oosten en ten zuidoosten
van Rheydt harde gevechten met Ameri
kaanse tanks, die tot Neuss konden op-
GENEVE. 2 Maart. President Roose
velt heeft heden ln een gemeenschappe
lijke zitting der beide huizen van het
Congres rapport uitgebracht over de con
ferentie van -Jalta.
Roosevelt zeide, dat hij van de confe
rentie is teruggekeerd met het vaste ge
loof, dat ,.een goed begin op de weg naar
de wereldvrede" is gemaakt. De confe
rentie heeft twee -hoofddoeleinden gehad:
1 Duitsland zo spoedig mogelijk en met
zo gering mogelijke verliezen aan ge
allieerde soldaten te overwinnen. 2. te
werken aan de grondslag voor een inter
nal onale overeenkomst, die na de oorlog
veiligheid voor een duurzame vrede onder
de naties ter wereld met zich zal brengen.
Roosevelt herhaalde de eis van „on
voorwaardelijke capitulatie van Duits
land", die echter, zo beweerde hij, noch
de vernietiging noch de slavernij van het
Duitse volk zou betekenen. De onvoor
waardelijke capitulatie zou een „tijdelijke
controle van Duitsland door Groot-Brit-
tannië. Rusland Frankrijk en de Ver.
Staten" ten gevolge hebben. Elk van deze
naties zou een afzonderlijke zone van
Duitsland bezetten en controleren.
Over het probleem der „bevrijde" ge
bieden is thans in Yalta overeenstem
ming bereikt. 'Deze behelst, dat de poli
tieke en economische problemen dezer
gebieden onder de gemeenschappelijke
verantwoordelijkheid van alle drie de
«regeringen vallen. In dit verband meende
Roosevelt, dat de Ver. Staten zich niet
langér kunnen onttrekken aan de ver
antwoordelijkheid voor de-politieke toe
standen op een afstand van duizenden
mijlen over zee. Het nemen van defini
tieve besluiten zal in deze gebieden ge
meenschappelijk geschieden.
Da beslissing over de Poolse grenzen is
een compromis. Dit behelst, dat de Polen
in gebied compensaties krijgen in het
noorden en westen,in ruil voor hetgeen
zij door de Curzonlinie verliezen. In
Yalta is men het er over eens geworden
een „lange kustlijn" aan deze grenzen
aan te sluiten.
dringen. Aan de weg Düren—Keulen werd
de vijand, die zich gereed maakte voor
een doorbraak na het overschrijden van
de Erft-sector tot staan gebracht. Ook ver
der zuidelijk tot aan de stuwdam ln de
Urft werden alle aanvallen van den vijand
opgevangen.
In de afgelopen nacht vielen vrij sterke
formaties nachtslagvliegtuigen het vijan
delijke aanvoerverkeer en troepenconcen
traties in het gebied ten westen van Keu
len met goede uitwerking aan. Tussen
Schle-den en - Bitburg ondernamen de
Amerikanen talrijke afleidings- en bin-^
dingsaanvallen. die hun slechts plaatselijke
successen opleverden. Ten zuiden en oos
ten van Trier zijn hevige gevechten met
de vijandelijke tanks, die van haar brug
genhoofd aan de benedenloop van de Saar
üit aanvallen, gaande. Van deze tanks wer
den er 24 stukgeschoten.
In Italië mislukten hernieuwde vijande
lijke aanvallen aan de Senoix. Voor Sera-
jewo ln Kroatië sloegen onze troepen aan
vallen van sterke vijandelijke benden af
en consolideerden hun stellingen.
Formaties Amerikaanse bommenwerpers
vernielden bij hun aanvallen van gisteren
overdag op Zuid-, Zuidwest- en Zuidoost-
Duitsland weer voornamelijk woonwijken
der bevolking. Zware schade ontstond
vooral in-de stadsgebieden van Dim. Ingol-
stadt en Reutlingen. Terreuraanvallen der
Britten waren opnieuw gericht op Mann-
heim-Ludwigshafen en op plaatsen in West-
falen. In de avonduren wierpen Britse
vliegtuigen bommen neer op de Rijks
hoofdstad. Boven het westelijke Rjjks-
gebied werden in hevige luchtgevechten en
door de luchtdoelartillerie 27 iaagvliegende
Anglo-Amerikaanse vliegtuigen neerge
schoten.
In de maand Februari schoten jagers
en luchtdoelartillerie van de luchtmacht
918 Anglo-Amerikaanse vliegtuigen neer.
Het vergeldingsvuur op Londen wordt met
slechts geringe onderbrekingen dag en
nacht-voortgezet. Ook de navenstad Ant
werpen ligt voortdurend onder het zware
vuur van onze lange-afstandswapens.
Tegen dat het donker wordt, komen
ze uit hun schuilhoeken te voorschijn.
Vit de inhammen, van langs de kaden
schieten ze aan. Van binnen klopt en
bonst het, driftig jagen de machines.
Het &jn net hongerige wolven, deze
felle kleine slepers, die zich pas tegen de
schemer buiten wagen. In het kloppen en
bonzen klinkt maar één jpocrrd, leeft maar
één gedachte: Honger!
En daar buiten, daar
aan de overkant,
moet eten zijn. Eten
halen, slepen! De
wolven schieten
voorwaarts tot voor
de sluizen. En daar
moeten ze blijverp wachten op het schut
ten. Een hele kudde, twee drie sluizen vol
slepers, tjalken, boters. Voor het helemaal
donker is, moeten ze buiten zijn.
Waarom moet Holland voedsel halen in
het donker, als eeji dief in de nacht? De
schepen mogen varen, wanneer ze willen.
Het IJselmeer is nog vrij. Maar al is de
honger nóg zo fel, geen schipper waagt
het overdag te gaan want sneller dan de
armoedige hongerboten van het Westen,
zijn de metalen vogels. Zien die bij dag
een boot of schip, dan duikën ze op de
etenhalers neer en een blaffende garve van
kogels sproeit naar beneden. De honger is
dan wel over ze hebben genoeg" aan
één zo'n salvo maar het leven ook. En
thuis wachten kinderen en vrouwen te
vergeefs. En daarom varen de Nederlayidse
schippers pas als geen Engels of Ameri
kaans vliegtuig hen meer kan zien. Al
leen 's nachts.
Daardoor is de aanvoercapaciteit van
alle Nederlandse boten en grotere schepen
de helft van wat ze zou kunnen zijn.
Alleen een enkele armzalige botter, een
vissersscheepje, zeilt overdag. De rest
vaart alleen in de schemer.
Al de etenhalers op het water mezen
het lot van de arme etenhalers van Am
sterdam, die dagelijks in een eindeloze op-
toch van de hoofdstad naar Hoorn, naar
de kop van Noord-Holland en naar de
Wieringermeer trekken. Ook deze trieste
stoet is midden Februari nog eens op
nieuw beschoten, vlak bij het binnenko
men van de stad. Hielden de vliegers deze
armzalige stoet met kinderwagens, hand
karren en fietsen voor een leger? Het was
het leger van de honger.
Maar eindelijk valt het demkef. En de
hongerige wolven jagen over de eenzame
vlakte van het IJselmeer. Met angst ifi
het hart, toch nog, met honger in de hals.
Zullen ze iets weg kunnen slepen. De
mannen hopen het. En hun moede ogen-
in-bleke-gezïchten staren in de verte. Naar
Friesland. TIJL.
Elk afscheid in het aangezicht van <fe
dood roept dc tweeledige overweging
van eeuwigheid en vergankelijkheid in de
gedachten. Bewust of onbewust dringt
zich bij de baar de vraag op: Was deze
man iets? En wanneer hij iets was, gaat
het bereikte met hem verloren of duurt
het na hem voort?
Op weg naar het front, waar hijop
wens van den Reichsfuhrer ff als batal
jonsbevelhebber de Landstorm Nederland
aan zou voeren, viel de Voorman der Ger-
jnaanse ff in Nederland, Hendrik Feld-
meyer. Hij viel temidden van kamera
den, hij viel als soldaat. En als soldaat
namen kameraden afscheid van hem.
Dat afscheid is voor velen nauwelijks
te vatten geweest. Als weinig anderen
leerden juist, die kameraden de onmid
dellijke nabijhe'd van de dood kennen.
Maar F dmeyer was als het ware de
belichaming van de levende en leven
wekkende daad. Wie het voorrecht had
nog in de laatste dagen voor het derde
vertrek van den Voorman naar het
front met hem aan éénzelfde tafel te
zitten, éénzelfde gesprek te delen, die
begrijpt, wat hier gezegd wil zijn: het
is onvatbaar, dat met Feldmeyer ook
voorbij zou zijn wat hij tot leven wist
te wekken, voor wie met zijn ogen
leerde zien is het probleem van vergan
kelijkheid of eeuwigheid in de zin van
duurzame en verheven winst beant
woord.
Obergruppenführer Rauter heeft in
zijn afscheidswoord beklemtoond, welk
een wezenlijke factor Feldmeyer in het
politieke leven van de Nederlandse
ruimte binnengedragen, maar ook sim
pelweg gedragen heeft. De Voor-
man deed dat met de kracht van zijn
ongewone persoonlijke kwaliteiten. Hij
was bij heel het vurige temperament
van zijn revolutionnaire geest tegelijk
een ziener, die de duizend-en-één over
rompelende situaties van deze tijd op
slag doorschouwde. Hij was bij onwrik
bare hechtheid van eigen overtuiging
een meeslepend redenaar, een overtuiger.
Het is geen toeval, dat aan Feldmeyer
in de propaganda voor het nationaal-
socialisme reeds jaren vóór. deze oorlog
juist het contact met arbeiders toeviel,
dat de eerste woorden en de eerste
geschriften, die daarover tot de breedste
lagen van het Nederlandse volk werden
gericht, van hém kwamen. Zijn denken
en zijn idealen leefden uit de eigenaard
van dit Nederlandse volk. Ze waren
daarom voorbestemd, ook temidden van
vele en grote misverstanden, uiteindelijk
door dit volk te worden verstaan.
Die idealen vonden bij Feldmeyer reeds
vroeg hun vorm in de Groot-Germaanse
gedachte. Daarvan was hij de eerste en
welsprekendste Nederlandse pleitbezorger.
En in de loop van de jaren, bewijskracht
puttend uit het historische gébeuren,
wonnen zijn woorden nog aan bezieling,
kregen zijn formuleringen een maximum
aan scherpte en overtuigingskracht.
Voor de politieke klaarheid in Neder
land was dat stellig van de allergrootste
betekenis. Want weinig denkbeelden heb
ben zoveel aanvankelijk misverstand ge
wekt als de gedachte van een Groot
germaans Rijk. dat velen .annexionisme"
en „landsverraad" noemden, terwijl het
voor Feldmeyer juist de enige mogelijk
heid voor behoud en bloei van een volks
eigen, dus Nederlandse, kuituur was.
In die zin betekende (en betekent!)
Feldmeyers ideaal van een Grootger
maans Rijk ook geenszins een- soort tus-
sending tussen separatisme en annexio-
nisme, een mijlpaal halverwege. Het heeft
zijn nut, juist in dit verband uit te spre
ken, dat annexionïsme welbeschouwd
evenzeer een „staatse" formule bedüidt,
evenzeer landsgrenzen boven volksinhoud
laat domineren als de chauvinistische
verheerlijking van dode lijnen in onze
schoolatlas. Feldmeyer Was te zeer revo-
lutionnair en te zeer werkelij'kheidsmens
om zich van het gedroomde Rijk reeds
thans een star beeld te willen scheppen.
Maar hij wist en wilde, dat dit Rijk uit
het volkseigene groeien zou en juist daar
door ook de grote hoeder van dit volks
eigene zou kunnen zijn.
Zonder dit inzicht laat zich Neder
lands politieke weg naar een nieuwe toe
komst niet meer denken. Daarmee is het
werk van „den eersten Voorman" (gelijk
Obergruppenführer Rauter Feldmeyer in
zijn afscheidswoord met een eretitel van
wijde strekking noemde) in' waarheid
onvergankelijk geworden.
Maakt de eretitel „eerste" ook de op
volging actueel? Het schijnt nauwelijks
het geval. Déze maanden zijn maanden,
waarin vóór alles soldatentaal gesproken
wordt maanden waarin vormende poli
tiek een ogenblik terugwijkt voor de mili
taire beslissingen. Feldmeyer verenigde
op uitzonderlijke wijze vormend politicus
en redenaar, hij was evenzeer militant
soldaat als man met ruime kulturele be
langstelling. Op de drempel van histori
sche beslissingen schijnt er voor allen die
hem volgden voorshands één allesbeheer
sende taak: de gedachten hoeden en ver
der dragen die hij tot Nederlands leven
hielp brengen, ze dragen en behoeden
tot de tijd van Opbouw komen zal om er
glorierijk gestalte aan te geven.
De zon gaat op 4 Maart onder om 18.24
nur en op 5 Maart op om 7.18 uur.
Maan op 4 Maart onder om 9.39 nur.
L.K. 7 Maart, N.M. 14 Maart, E.K.
20 Maart, V.M. 27 Maart.
na aanvoer van nieuwe vnanaeiiiKe svriju- tut*, m miV.
""b