VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Verbitterde gevechten in
de Weichsel-bocht
Super-offensief der Sowjets
zal worden opgevangen
Felle straatgevechten in Krakau
en Litzmannstadt
Lemmerboot is
binnengelopen
Duitse doorbraak
in Hongarije
Duitse successen bij
het Plattenmeer
Strijd om Luzon neemt
in felheid toe
Nieuwe linie tekent
zich reeds af
Op noodziekenrantsoenen
deel tapternelkpoeder
Sowjets streven naar
veel terreinwinst
Jan de Roode begraven
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FÜHRER, 19 Jan. Het opperbevel
vaD de weermacht deelt mtdc:
Het garnizoen van Boedapest heeft
in de afgelopen nacht zijn stellingen
naar de westelijke oever van de Do-
nau teruggenomen. De volgende bols
jewisten werden op bloedige wijze
afgeslagen. Ten noorden van het
Plattenmeer zijn verscheidene aan-
valscolonnes door het bolsjewistische
front gestoten en rukken naar het
oosten op. Ook ten noorden van de
Dohau braken onze troepen in de
aanval door de stellingen der bolsje
wisten heen, wonnen verscheidene
kilometers terrein en brachten tal
rijke buit en gevangenen binnen.
In het Hongaars—Slowaakse ge-
vechtsgebied verflauwde de vijande
lijke aanvalsactiviteit. In Oost-Slo-
wakije verliepen onze distanciërings-
bewegingen volgens de plannen. Ten
noorden van Neusandez duren de
hevige afweergevechten voort.
Aan het gehele front van de noor
delijke hellingen der Karpathen tot
aan de Memel woedt de wlnterslag
tan het Duitse oostelijke gebied met
de grootste verbittering. Tussen Kra
kau. Tschenstochau, Lltzmannstad/t.
+erVde Welchsel opdringende
Bowjet-tankvoorhoedes werden tot de
«rijd gedwongen. In de straten van
Krakau en Lltzmaniistadt wordt ver-
«ey.^bten. In de bocht van de
Mldden-piiica brachten onze heldhaf
tig strijdende troepen den vijand bij
j^wcer van zijn talrilke aanvallen
rr, bloedige en materiële verliezen
toe. Ten noorden vap de Welchsel zijn
©pze fonnaties bij Ploehnen, Mielau,
Jtrasnoslelc en Scharfenwiese ln hevige
afweergevechten gewikkeld met den
naar het westen en noorden opdrln-
genden tegenstander. In de frontbocht
ten oosten van de Masurlsche meren-
5i i leefde de gevechtsactiviteit op.
Talrijke sowjetaanvallen bleven ln ons
aiweervuur steken. Doorbraakpogln-
fender bolsjewisten tussen de Komin
terne ld e en Gumblnnen mislukten,
in. het gebied ten noorden van de
stad drongen vijandelijks tanks door
tot aan de bovenloop van de Inster.
Tegenaanvallen zijn aan de gang
In de gebieden der grote gevechten
ten noorden van de Welchsel en in
het Opst-Pruislsche grensgebied wer
den gisteren 146 sowjettanks vernie
tigd.
In het westen veroverden onze troe
pen in verrassende aanval de plaats
zetten ten noordwesten van NUme-
gea. Vijandelijke tegenaanvallen mis-
jUKten.
BIJ Maasseyck konden de aanvallen
der Engelsen, ondanks versterking van
verscheidene divisies, tegen onze he
vige tegenstand tot dusver geen ter
reinwinsten van grotere omvang be
halen.
Nadat de aanvallen der Amerikanen
m de sector van Houfalize tot staan
waren gebracht, valt de vijand thans
met het zwaartepunt in het gebied
van Malmedy en aan de Sauer de
belde vleugels van de bocht der stel
lingen aan. In het noorden bleven de
terreinwinsten der Amerikanen ge
ring, ten dele werden zii hun weer
ontrukt. Aan de Sauer gelukte het
den tegenstander na hevige gevechten
een bruggenhoofd bij Diekirch tot
stand te brengen.
Volksgrenadiers sloegen ten noorden
van Remich Amerikaanse bataljons,
die tijdelijk over de Moezel gezet wa
ren, uiteen en brachten gevangenen en
buit binnen. Duitse tanks bevrijdden
ten zuiden daarvan verscheidene plaat
sen, waarin de vijand de vorige dagen
had kunnen binnendringen. In de Be-
neden-Vogezen werd de ring om de ten
noorden van Relpertsweiler ingesloten
vijandelijke gevechtsgroep verder ver
nauwd, ontlastingsaanvallen uiteenge
slagen.
De Amerikanen liepen opnieuw ver
geefs storm op de zich in onze handen
bevindende kazematten der Maglnot-
linie bij Rlttershofen. Ten noordoosten
van Straatsburg werden de door den
vijand taal verdedigde plaatsen Sesen-
helm en Herrlisheim stormenderhand
veroverd, meer dan 300 gevangenen ge
maakt en talrijke tanks vernietigd.
Uit Midden-Italië wordt slechts mel
ding gemaakt vttn vrij zwakke vijande
lijke aanvallen ten oosten van de
Etruskische bergen, die zonder succes
bleven.
IrmSyrmie wierpen onze troepen in
een «Weedaagse aanval den vijand uit
zijn stellingen ten zuidoosten van Vu-
kovar en drongen tussen de Drau en
Bosut ongeveer 20 kilometer naar het
oosten op.
Na een vrij zwakke aanval van Ame
rikaanse terreurvllegers gisteren over
dag op Saarpaltzgebled, wlerpe» Britse
stooryliegtuigen in de afgelopen nacht
hier/en daar bommen op het Rijn-
lands-Westfaalse gebied. Uit een for
matie Sowjetbommenwerpers, die naar
het gebied van Breslau vloog, werden
door nachtjagers en luchtdoelartillerie
der luchtmacht zeven vijandelijke
vliegtuigen omlaaggehaald.
Het vergeldlngsvuur op Londen
wordt voortgezet.
TOKIO, 19 Jan. ÏA een commu
niqué van het keizerlijke hoofdkwar
tier wordt bevestigd, dat de gevechten
op Luzon tegen de gelande Amerika
nen intussen in felheid zijn toegeno
men. In het gebied van Llngayen eh
Dagupan loopt thans volgens het
hoofdkwartier het front langs de ri
vier de Agno, terwijl bij San Fabian
de diepte van het vijandelijke brug
genhoofd ongeveer vier km. is. In de
zelfde frontsector slaagden Japanse
stoottroepen er ln om binnen te drin
gen in de artilleriiestellingen der
Amerikanen en alle batterijen tot
zwijgen te brengen.
Ook S+ettinius tiaar conferentie
ChurchillRooseveltStalin
BERN, 19 Jan. De Amerikaanse
staatssecretaris Stetttnlus heeft van
daag, naar Reuter utt Washington
meldt, medegedeeld, dat hij aan de
conferentie RooseveltChurchillSta
lin zal deelnemen. Voorts deelde hij
mede, dat nog geen beslissing genomen
is over de vraag, of ook De Gaulle
aan deze conferentie zal deelnemen.
Het hoofdkwartier van admiraal
Nlmitz maakt volgens radio Brazza
ville bekend, dat de Franse kruiser
Lamotte Picquet bii de aanval der
geallieerde vloot op Saigon is gezon
ken. De gehele bemanning werd ge
red.
Enige eskaders reuzenbommen-
werpers van het type B 29 hebben een
aanval gedaan op Midden-Japan. Zij
wierpen hoofdzakelijk ln het gebied
van Hamamatsoe en Kobe een klein
aantal bommen neer. De schade was
gering.
HET DAGBLAD
Ie JAARGANG No. 325 MAANDAG 22 JANUARI 1945
Uitgave: N.V. De Arbeiderspers Bureau* voor redactie en administratie: Hooigracht 31, Leiden.
Tel. 24996 - Postgiro 184120 - Abonnementsprijs 21 ct. per week of 2.73 per kwartaal. Losse nummers 5 ct.
ÏJERLIJN, 20 Jan. De grootste
slag van deze oorlog, _aldus de mili
taire correspondent van het D.N.B.,
Martin Hallensleben, woedt aan het
oostelijke front. Hij schrijft:
Drie factoren bepalen nog steeds
in hoofdzaak de toestand in het ge
hele gebied, waarin de bolsjewieken
offensief optreden. Dit zijn: 1. De
nog steeds voortdurende, zij het ook
op de voornaamste brandpunten
reeds langzamer wordende bewegin
gen der Sowjetrussische aanvalsco-
lonnes, 2. het streven van de door
het Duitse opperbevel in de Weichsel-»
bocht achtergelaten Duitse gevechts
groepen om het oprukken van de
kern der bolsjewieken naar de door
de pantsercolonnes bereikte linies te
vertragen, 3. de bewegingen van de
Duitse legers, die door de Sowjetrus
sische aanvalswiggen voorbijgestreefd
zijn. Het feit, dat zij noch ingesloten,
noch aangetast zijn en dat zij reeds
thans voor het grootste deel ten wes
ten van hun vertrekpunt gelegen
opvangzones hebben bereikt, resp. er
dicht bij zijn, zal binnenkort de af
loop van de slag op belangrijke wijze
mede bepalen.
De zone, waarin de Duitse leiding
voornemens is het. Sowjetrussische
superoffensief op te vangen, begint
zich reeds in grote lijnen af te teke
nen. Men krijgt op grond van de
laatste gevechtsgebeurtenissen de in
druk, dat zij achter de linie ligt, die
het Duitse weermachtsbericht van
gisteren kenmerkte met het noemen
van de namen der volgende steden:
Krakau, Tschenstochau, Litzmann
stadt, Kutno, Plonsk, Mlawa, Kras-
nosielc en Ostrolenka.
In het hoofdgevechtsterrein, tussen
Krakau en Mlawa, waar thans in
totaal ongeveer 150 Sowjetrussische
divisies met verscheidene tanklegers
in het offensief zijn, tekenen zich
drie zwaartepunten duidelijk in de
aanval af1. In het gebied ten noor
den van Warschau met als operatief
doel Dantzig. Deze stoot moet in
strategisch verband gezien worden
met de aanval op het grensgebied
van Oost-Pruisen tussen Goldap en
Gumbinnen, waar in totaal ongeveer
30 tot 40 Sowjetrussische divisies in
de aanval zijn. 2. In het gebied ten
westen van Warschau met Litzmann-
stadt (Lodz) als zuidelijk grenspunt.
Hier heeft de Sowjet-leiding klaar
blijkelijk het plan om door een ram
mende stoot het nieuwe Duitse front,
dat hier wordt opgebouwd, in zijn
centrum te treffeu en het in twee
helften uit elkaar te rukken. 3. Op
de zuidelijke vleugel met ondubbel
zinnige concentratie tegen het Op-
persilezische industriegebied.
Reeds thans wordt echter duide
lijk, dat de Duitse leiding beschikt
over voldoende reserves en doel
treffende middelen om binnenkort
het gevechtsbeeld niet meer eenzij
dig door het Sowjet-russische initia
tief te laten bepalen. Op de punten,
van waar uit zij naar het schijnt het
voornemen heeft tegenoperaties te
ondernemen, zijn de nodige forma
ties der operatieve reserve reeds het
stadium der concentratie gepas
seerd. Over enkele dagen zal men
derhalve de botsing tussen beide
legers kunnen verwachten.
Van de slag, die zich dan zal ont
wikkelen, zal het afhankelijk zijn
hoe ver het strategische gewicht
van het Sowjetrussische winteroffen
sief strekt. Het draagvermogen der
Duitse tegenmaatregelen is echter
van die aard, dat de volstrekte
kalmte en zekerheid, waarmede de
leidende Duitse mannen de ontwik
keling onder ogen zien, niet in de
laatste plaats wel hierin hun basis
zullen vinden.
In dit verband moet het als een
verstandige maatregel der Duitse
leiding worden beschouwd, dat zij
thans besloten heeft de tengevolge
van de laatste gevechtsgebeurtenis
sen naar het oosten tamelijk ver
vooruitspringende frontbocht in het
oosten van Slowakije terug te trek
ken tot een linie, die reeds zuiver
geographisch een aanpassing aan de
nieuwe feiten in d« gevechtsgebieden
ten noordep van deze sector met
zich mede zal brengen en daarmede
tevens een versterking van de gehele
Duitse afweer.
DEN HAAG, 19 Jan. Het rijks
bureau voor de voedselvoorziening ln
oorlogstijd maakt bekend, dat in de
provincies Noord-Holland, Zuid-Hol
land en Utrecht de levering van ge
standaardiseerde melk voor kinderen,
die geboren zijn in 1944 of 1945,
voorrang moet hebben boven elke an
dere levering.
De moeilijke mélkposltie in deze
provincies maakt het noodzakelijk, de
hoeveelheid gestandaardiseerde melk,
welke aan zieken, aanstaande en jon
ge moeders en aan ziekenhuizen en
soortgelijke instellingen wordt ver
strekt, voor een belangrijk gedeelte te
vervangen door tapternelkpoeder. Met
ingang van 21 Jan- a.s. zullen d®
noodztekenranteoenen daarom pedhlt
AMSTERDAM, 19 Jan. De
Lemmerboot is na een week uitstel
te Amsterdam binnengelopen. De
Jan Nieveen, die Maandag een week
geleden de noodlottige aanvaring
met de Groningen IV had, had ook
nu weer een zeer moeilijke reis, daar
men op een niet gelicht wrak liep
en de overtocht volle 24 uur duurde.
De schade was gelukkig niet zo
ernstig en wordt thans te Amster
dam hersteld. Dinsdag vaart de boot,
de enige die thans rest voor de
dienst op de Lemmer, weer uit.
Betreffende de aanvaring, deelde
kapitein H. Bouman mede, dat zij
veroorzaakt is door de onvoldoende
vervangingsmiddelen, die in deze tijd
beschikbaar zijn. De Groningen IV
had een dynamo voor de verlichting
kapot en voer nu met groene en
rode petroleumlichten. Het groene
licht schijnt op het kritieke moment
uit geweest te zijn, althans niemand
op de Jan Nieveen heeft het gezien,
toen de Groningen IV, om de Nie
veen te ontwijken, over bakboord
ging en toen dus het rode afge
schermde licht uit het gezicht ver
dween en men normalerwijze alleen
het groene nog had moeten zien. De
Nieveen is toen in dat volledige duis
ter heel scherp ovér stuurboord ge
gaan en trof de Groningen bijna
loodrecht aan de steven. Hierbij
werd de hut voorin ingedrukt en
stroomde het water binnen in deze
ruimte, waarin volgens een inzitten
de, die na afloop van de ramp alles
nauwkeurig in tekening kon bren
gen, twintig mensen zaten. Die het
laatst over kon stappen op de Nie
veen wist, dat hij nummer acht was.
Men neemt dus aan, dat er geen 25
30 doden waren, zoals het eerste
bericht was, maar twaalf. Het zin
ken duurde ongeveer een half uur,
zodat de Nieveen, die direct bijge
draaid was en met volle lichten op
langszij lag om de opvarenden te
redden,' alle passagiers van de ach
terkajuiten gemakkelijk over kon
nemen. Zelfs heeft zij de Groningen
nog een stuk naar ondieper water
kunnen slepen. In plaats van op vijf
ligt de boot nu op vier meter, maar
wegens gebrek aan een bok kon het
schip totnogtoe niet gelicht worden,
zodat volledige zekerheid niet be
staat. Was het voorstuk niet inge
drukt geworden, dan zouden gemak
kelijk alle opvarenden gered kunnen
zijn, nu zat men-echter bekneld.
geven op I liter gestandaardiseerde
melk en 100 gram tapternelkpoeder,
terwijl de toewijzingen voor zieken
huizen en soortgelijke instellingen op
overeenkomstige wijze zullen worden
behandeld.
BERLIJN, 19 Jan. Interlnf meldt
uit de centrale sector van het ooste
lijke front:
Tussen de Beskiden en de bocht van
de Weichsel ten westen van Warschau
wordt de toestand gekenmerkt door
eén duidelijk merkbare verstijving van
de Duitse weerstand in de zuidelijke
helft van het geweldige slagveld, ter
wijl in het gebied rondom Litzmann
stadt de eerste tekenen voor het op
heffen der crisis zichtbaar worden. De
Sowjet-leiding schijnt het er om te
doen te zijn haar operatieve successen
uit te buiten door met afzonderlijke
grote en kleine colonnes zoveel moge
lijk terrein te veroveren. Zij geeft zich
over aan de bedriegelijke hoop, dat
het de Duitsers niet meer mogelijk is,
een hecht front op te bouwen. Intus
sen zijn de nodige maatregelen geno
men, waarvan men de gevolgen binnen
zeer korte tijd zal zien.
Ln het gebied tussen de Beskiden
en de Weichsel verliep de distancië-
ringsbeweglng der Duitse troepen vol
gens de plannen. Het bruggenhoofd
van Tarnow werd ontruimd. Alleen ten
noorden van Neu-Sapdez kon een bol
sjewistische gevechtsgroep de Duitse
achterhoede aan de Dunajec terugwer
pen en met zwakke onderdelen de ri
vier oversteken. Zij werd van alle kan
ten omsingeld en vernietigd. In Kra
kau zijn Sowjet-tanks en stukken
stormgeschut van het noorden de bui
tenwijken binnengedrongen. Hoewel
het garnizoen onmiddellijk tot een te
genaanval overging en het grootste
deel der tanks stukschoot, kon niet
verhinderd worden, dat Sowjet-lnfan-
terie enkele straten bezette.
Tussen Krakau en Tsjenstochau
hebDen Duitse reserves, die uit Opper-
Silezië waren aangevoerd, het initia
tief in handen genomen en enkele ge
motoriseerde Sowjet-eenheden bij Wol-
brom teruggeslagen. Tevens werd de
verbinding tot stand gebracht met
sterke gevechtsgroepen, die zich al
vechtende hadden teruggetrokken.
Hierbij werden verscheidene Sowjet,-
bataljons geliquideerd.
Ten oosten van de Unie Krakau-
Tsjenstochau vielen eskaders van de
Duitse luchtmacht met goede uitwer
king aan. Zij sloegen troepenconcen
traties uiteen, alsmede artillerie- en
tankcolonnes en baanden voor grote
Duitse gevechtsgroepen, die door om
singeling bedreigd werden, de weg naar
de van het westen uit aanvallende
Duitse formaties vrij.
Ten noordwesten van Fetrikau ont
stond een tankslag, in het verloop
waarvan 86 Sowjet-tanks brandend of
onklaar bleven liggen. In Litzmann
stadt heeft het garnizoen haar positie
nagenoeg weten te handhaven. Ook
hier gingen weliswaar enkele straten
in de loop van de avond verloren, doch
het grootste deel der stad bleef eenter
in Duitse handen. Sterke Sowjet-tank-
strijdkrachten probeerden ten noorden
en zuiden langs de stad heen te drin
gen. Zij werden echter in een zware
worsteling opgevangen. Na hevige
strijd, hebben de Duitse troepen Lö-
wenstadt, ten oosten van Litzmann
stadt ontruimd.
Ten zuiden van Kutno stieten de
bolsjewisten op een verbitterde afweer
en moesten zij om een omsingeling te
ontgaan van richting veranderen. Aan
zienlijke Duitse reserves hebben nieu
we Sowjet-doorbraakpogingen verhin
derd.
De zon gaat op 22 Jan. onder om
17.08 uur en op 23 Jan. op om 8.35 u.
Maan op 22 Jan. onder om 2.37 uur
en op om 13.13 uur.
V.M. 28 Jan., L.K. 5 Febr., N.M. 12
Febr-, E.K. 19 Jan.
BERLIJN, 19 Jan. Interinf meldt
van het Hongaarse oorlogstoneel:
Tussen de oostelijke oever van hét
Platten-meer en Stuhlweissenburg,
waar sedert gisterenochtend Zware ge
vechten woeden, hebben de aanval
lende Duitse stormcolonnes het diep
geëchelonneerde Sowjet-stellingsysteem
onder de voet gelopen en zijn zi? in
een zeer snel tempo naar het zuiden
en zuidoosten doorgebroken. Reeds
's middags werden over het Malomi-
kanaal tussen Cece en Aba verschei
dene bruggenhoofden gevormd.
Andere gemotoriseerde eenheden
hebben de kleine stad Dez bezet en
zodoende op een dag al vechtende 25
kilometer afgelegd. De langs de ooste
lijke oever van het Plattenmeer naar
het zuiden oprukkende gevechtsgroe
pen wonnen eveneens aanzienlijk ter
rein. Tussen Stuhlweissenburg en de
bocht in de Donau hebben de Sowjets
gepoogd bij Bicske tevergeefs door de
Duitse linies heen te breken. Ten
noorden van de Donau maakt de
Duitse aanval ten oosten van Komorn
krachtige vorderingen.
Het Duits-Hongaarse garnizoen van
Boedapest heeft na zware gevechten
het oostelijk 'bruggenhoofd der stad
gedurende de nacht ontruimd. Pogin
gen van enkele Russische stoottroepen
om over de Donau te komen en het
westelijke deel van de stad binnen
te dringen, zijn bloedig ineengestort.
Ten noorden van de Donau zijn de
Duitse tanktroepen door de Russische
verdedigingsstelling peen gebroken en
hebben een grote groep strijdkrachten
omsingeld.
AMSTERDAM, 20 Jan. Vrijdag
middag werd op Zorgvlied het stoffe
lijk overschot van Jan de Roode,
oud-redacteur van Het Volk, ter aar
de besteld. Een tweehonderd belang
stellenden, familieleden, vrienden,
vakgenoten en bewonderaars waren
kunnen opkomen om den gestorvene
de laatste eer te bewijzen. Namens
de vroegere medewerkers sprak, ook
voor J. Winkler, die zijn spreekbeurt
afstond aan hem, L. J. Kleyn, na
mens de oudere Amsterdamse col
lega's en als persoonlijk vriend, die
De Roode vooral in de laatste jarep
veel nader was gekomen en die hem
zeer goed had leren kennen en waar
deren, naar ?hij getuigde, voerde de
heer Schotting het woord aan de
geopende groeve. Als getuige van De
Roode's afscheid van het leven, roem
de hij niet alleen diens heldere en
doorzichtige schrijftrant, maar kon
hij ook de verzekering geven dat De
Roode was heengegaan, zoals hij ge
leefd heeft: als een wijs en bemin
nelijk mens.
De regering-Bonomi heeft het
bondgenootschap van Italië met Japan
voor opgeheven verklaard en besloten,
een diplomatieken vertegenwoordiger
bij de Tsjoengkinese regering te be
noemen.
Directeur: fl. J. Kerkmeester. Bi
sum; hoofdredacteur: Hendrik Lln<
Amsterdam; piv. hoofdredacteur,
A. H. de Haas van Dorsser. Haarlei
binnenland: J. v Grieken; tllustra;
en opmaak: R. Kampstra; volksct
tuur en kunst: M. Wolters; sport: J
Llber; advertenties: A. H. Lammers.
allen te Amsterdam. K113
