Jaarwisseling aan het
Hollands Diep
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Toenemende strijd in bet
gebied van Bastogne
Rijkscommissaris
aan het front
Rijksperschef dr. Dietrich over de
duur van de oorlog
Gijsbrecht
Minstens negen divisies
bij Bastogne
Onderhandelingen te Athene
zonder resultaat
Romain Rolland overleden
Verrassende actie van
Duits luchtwapen
„Koud van buitén,
warm van binnen"
Terreuraanval op Oslo
Ir. J. Th. Westhoff ove,rieden
Mededeling van de Directie
Y--
Zoals ieder jaar, heeft Rijksminis
ter Seyss-Inquart ook ditmaal de
Oudejaarsavond bij de Duitse solda
ten doorgebracht. Sedert het Neder
landse gebied weer bij de oorlogs
handelingen. betrokken is, pleegt de
Rijksminister geregeld een direct con
tact met de strijdende troepen te
onderhouden.
Toen wij in de vroege middag ver
trokken, aldus een verslaggever van
het' A.N.P., vergezelden on» de ont
ploffingen van bommen en luchtdoel-
granaten. Er is immers in het Westen
geen gebied meer, dat niet vervuld is
van het lawaai van de strijd. Over
puin en scherven, langs verse bom-
trèchters, gaan wij naar het Zuiden.
De grote steden hebben wij - reeds
lang achter ons gelaten en wij snel
len thans door kleine, stille dorpen
naar het Hollands Diep.
Een.ordonnans-officier ontvangt ons
in het frontgebied. Na een kortei be
spreking van de toestand bii den be
voegden sector-commandant bezoekt
Rijksminister Seyss-Inquart allereerst
de tros van een artillerie-afdeling. Ver
volgens gaat de tocht in zuidoostelijke
richting, naar de battenjstellingen,
die, voor elk oog gedekt, midden in
het landschap liggen. In weerwil van
de bescheiden mogelijkheden, die den
soldaten in deze streek tussen' water
en weg ziln overgebleven, ademen de
verblijven der manschappen reinheid
en behagelijkheid.
Over provisoir afgedekte granaat
trechters rijden wij dan naar het zui
den', naar een vooruitgeschoven steun
punt, direct aan het Hollands Diep.
In de verblijven is de afdeling reeds
bijeengekomen. Met vindingrijkheid is
alles feestelijk ingericht. Op d<> ach
tergrond een denneboom, waarin enige
Kerstkaarsen branden. Aan het hoofd
zijn voor de bezoekers zelfs stoelen
klaargezet enop de tafels geurt de
snipperkoek, waarbij de- bijbehorende
rondedronk nog beter smaakt. Achter
in het verblijf zet aan het harmonium
hoe is dat hier in deze bunker ge
komen? een man het gemeenschap
pelijk gezongen lied ,,Hohe Nacht der
klaren Sterne" in. Onder de muziek
van het Deutschland-lied draagt 'een
der mannen een door hem zelf ver
vaardigde zinspreuk iop de Jaarwisse
ling voor: ,,De vrijheid steeds de weg
bereiden, is ons doel in het nieuwe
Jaar".
Kameraadschap
Voor het tijdstip van vertrek is aan
gebroken, spreekt Rijksminister Seyss-
Inquart tot de mannen.
De kameraadschap aldus zegt .hij
o.a is tie grondslag van de. eenheid,
vooral ook dan, als het er op aan
komt. De harten der Duitse mannen
weten, dat htm vaderlandse bodem
niet aan den vijand mag worden prijs
gegeven. De tegenstander zal er niet
doorkomen, maar steeds weer met be
bloede kop afdeinzen, als wij allen
schouder aan schouder staan. Onder
den Führer zullen,wij dan het Rijk in
vrijheid en grotere schoonheid weer
ophouwen.
Langs het Hollands Diep wordt dan
weer naar het westé'n gereden. Een
vooruitgeschoven steunpunt op een
eiland moet nog bezocht worden. Een
boot der marine brengt ons in de late
avond naar het eila,nd.
Over dit eiland ligt het schijnsel van
de volle maan. die het in een zilveren
glans hult. In de hoofdgevechtsstel
ling der hier liggende afdelipgen, die
wij weldra bereiken, wordt Rijksminis
ter Seyss-Inquart hartelijk welkom ge
heten.
Tegen middernacht rijden wij naar
een steunpunt in de duinen aan het
westeinde van het eiland. Afdelingen
van een fuseliersbataljon hebben hier.
de voorste stelling tegen den vijand
betrokken. De Rijksminister groet alle
mannen afzónderlijk en onderhoudt
zlchi persoonlijk met hen. Terwijl hij
te midden van hen zit. luistert men
dan naar de rede van dèn Führer. In
de woorden van den Führer ondergaan
de met aandacht luisterende kame
raden nogmaals de diepe zin der zware
gevechten, die zij doorstaan hebben,
de zin van huh offers en ontberingen.
Opnieuw stijgt in hen op de grote ge
lofte van onwankelbare trouw aan den
Führer.'
Dat de Britten met zwaar geschut
het eiland beschieten, kan de vrolijke
stemming van vertrouwen niet vermin
deren. Gemeenschappelijk gezongen
liederen en humoristische voordrach
ten wisselen elkander af. Pas laat
neemt de Rijksminister afscheid.
BERLIJN, 3 Jan. Het geal
lieerde opperbevel heeft in het ge
bied van Bastogne nieuwe strijd
krachten in de slag geworpen, zodat
hier op het ogenblik vier tankdivisies
en minstens vijf infanteriedivisies dë
Duitse1 stellingen aanvallen. In het
verloop van de zeer zware gevechten
moesten de Duitse verdedigers enkele
posities, waaronder de dorpen Taillot
en Chenogne, opgeven. De poging der
Amerikanen naar Houffalize door te
dringen, kon in een heldhaftige
strijd worden verijdeld.
HET DAGBLAD
Ie JAARGANS No. 309
DONDERDAG 4 JANUARI 1945
Uitgave: N.V.De Arbeiderspers Bureaux voor redactie en administratie: Hooigracht 31, Leiden.
Tel. 24996 - Postgiro 184120 - Abonnementsprijs 21 ct. per week of ƒ2.73 per kwartaal. Losse nummers 5 ct.
BERN, 3 Jan. Bij de langdurige
onderhandelingen, welke Dinsdag heb
ben plaats gehad tussen generaal
Scbbie én de vertegenwoordigers der
Elas, werd geen overeenstemming be
reikt. Laatstgenoemden wensten niet
in te gaan op de beide eerste voor
waarden van Scobie, n.l. het neerleg
gen van de wapenen en de ontruiming
van Athene.
Naar voorts verluidt, heeft generaal
Piastiras zich bereid verklaard een
nieuwe regering te vormen. Piastiras
staat bekend als een tegenstander van
de Elas. Hij verklaarde bij de aan
vaarding van zijn opdracht o.m., dat
een groep anarchistische elementen
Grièkenland een verschrikkelijke bur
geroorlog heeft opgedrongen. Der
halve achtte Tiij verdere concessies
aan de Elas niet mogelijk.
Naar Reuter meldt, is dë roman
schrijver Romain Rolland op 78-Jarlge
leeftijd In Vezeray (dep. Yonne) over
leden.
Hij verwierf zich een wereldver
maardheid door zijn romancyclus
Jean-Chrlstophe, die in vele talen werd
vertaald en waarvoor hij in 1915 de
Nobelprijs kreeg.
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FÜHRER, 2 Jan. Het opperbevel
van de weermacht maakt bekend:
In het gebied ten zuidwesten en
zuiden van Bastogne nam de hevig
heid der gevechten nog toe. Het met
sterke strijdkrachten aanvallende
derde Amerikaanse leger leed zware
verliezen aan mensen en materiaal,
zonder de beoogde doorbraak in de
richting van Houffalize te verkrijgen.
Het verloor opnieuw 48 tanks. Het
totale aantal vijandelijke tanks,' dat
sedert 16 December in de slag .tussen
Maas en Moezel werd stukgeschoten
of buitgemaakt, is hierdoor tot meer
dan 1000 gestegen.
Aan het Saarfront en de noordoos
telijke grens van Lotharingen werd
de terreinwinst, die behaald werd in
de Nieuwjaarsnacht, verdiept. Ons
bruggenhoofd ten westen van Rohr-
bach werd uitgebreid en de Blies-
sector ten noordoosten van Saarge-
münd werd overschreden. In het ge
bied ten noorden van Fohrbach en in
de Beneden-Vogezen werd de vijand
in verscheidene frontsectoren uit zijn
stellingen geworpen. In een voortge
zette aanval veroverden onze divisies
talrijke plaatsen ten zuiden van ,de
Maginot-linie.
Sterke eskaders Duitse gevechts-,
slag- en jachtvliegtuigen brachten op
Nieuwjaarsmorgen een verrassende
slag toe aan Vijandelijke vliegvelden
in het Belgisch-Nederlandse gebied.
Volgens de tot dusver beschikbare
rapporten werden door deze grote
aanval minstens vierhonderd vijande
lijke vliegtuigen op de grond vernield,
honderd zwaar beschadigd. Daaren
boven berden de vliegvelden aelf en
hun installaties ernstig getroffen. Bij
deze aanvallen ontstonden hevige,
luchtgevechten, waarin nog 79 vlieg
tuigen werden neergeschoten. Daar
door verloor de vijand in het Westen
gisteren minstens 579 vliegtuigen,
waarschijnlijk meer.
Het lgnge-afstandsvuur op Luik en
Antwerpen werd voortgezet.
In de meeste frontsectoren ln Mld-
den-Itallë duurt de gevechtspauze
voort. Alleen ln het gebied ten Noor
den van Faenze herleefde gisteren de
gevechtsactiviteit,
In het Hongaarse gevechtsgébled
sloegen onze troepen vrij sterke Sow-
jetaanvallen af lp dé sector ten Zuid
westen van Felsoegalla. Overigens ont
stonden tussen de Drau en de Slo
waakse grens geen grote gevechtshan
delingen. Het garnizoen van Boedapest
sloeg aan het Oostelijke en Weste-,
lijke front van de stad hevige door
slagvllegtuigen ondersteunde aanval
len der bolsjewisten af en ruimde
enkele penetraties ln een tegenaanval,
op. In het grensgebied van Slowakije
zijn ten Noorden van de Eipel gevech
ten aan de gang met de naar het
Noorden opdringende bolsjewieken. Bij
een verrassende aanval ln het bron-
gebied van de Sajo maakten bergjagers
meer dan 350 gevangenen en werden
een groot aantal wapens buitgemaakt.
Aan het gehele overige Oostelijke
front ontstonden geen gevechten van
grote omvang.
Duitse slagvliegtuigen vielen ln het
gebied van Boedapest overdag en des
nachts het vijandelijke ravltaillerings-
verkeer aan. In December verloren dei
bolsjewieken door onze jagers en
luchtdoelartillerie van de luchtmacht
588 vliegtuigen.
Anglo-Amerlkaanse terreurbómmen-
werpers vlogen op Nieuwjaarsdag
naar het Westelijke en Noordweste
lijke rijksgebied. Door het werpen van
talrijke brisant- en brandbommen ont
stond vooral ln woonwljkeh van Kas
sei belangrijke schade aan gebouwen.
Het gebied ten Westen van de Rijn
stond bloot aan ln kracht toegenomen
aanvallen van laagvliegende vijande
lijke toestellen en snelle gevechts
vliegtuigen, die lukraak bommen op
kleine plaatsen wierpen en de burger-
Gouden Eikenloof voor het
eerst uitgereikt
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FÜHRER, 2 Jan De Führer
heeft krachtens een verordening
van 29 December 1944 het gouden
eikenloof met zwaarden en bril
janten behorende bij het ridder
kruis van het IJzeren Kruis inge
steld als hoogste Duitse onder-
schelding voor betoonde dapper
heid. Zij zal ln totaal hoogstens
twaalf maal worden verleend.
Als eerste soldaat van de Duitse
weermacht is op 1 Januari 1945
luitenant-kolonel Hans Ulrich
Rudel, commandant van het es
kader slagvllegtuigen „Immel-
mann" anet deze hoogste Duitse
orde onderscheiden. Hij werd
tevens bevorderd tot kolonel.
bevolking met boordwapens aanvie
len. Nachtelijke aanvallen der Britten
waren vooral gericht tegen het Rijn-
lands-Westfaalse gebied. Luchtvevde-
dlgingsstrijdkrachten schoten boven
het- Rijksgebied gisteren 25 vijandelij
ke vliegtuigen, bijna uitsluitend yler-
motorige bommenwerpers, neer.
Groot-Londen wordt nog steeds be-
schotén.
Sit Bertram Ramsay, opperbevel
hebber der marine-lnvaslestrij.dkrach-
ten in Europa; is bii een vliegongeluk
ln Frankriik om het leven gekomen.
In Papama is onder leiding van
Garcia een nieuwe regering gevormd.
At
BERLIJN. 3 Jan. Ter gelegenheid
van de jaarwisseling sprak de Rijks
perschef, Reichsleiter dr. Dietrich, de
vertegenwoordigers der buitenlandse
pers te Berlijn toe. Hij zelde o.a.. dat
generaal Eisenhower op een perscon
ferentie ln zijn hoofdkwartier op 31
December 1943 verklaard heeft: „Wij
zullen de Europese oorlog in 1944
winnen". Hij citeerde ook de wedden
schap, die de generaals Patton en
Montgomery op 1 Januari 1944 sloten.
Patton beweerde, dat de oorlog op 31
October 1944 gewonnen zou zijn.
Montgomery voorspelde het einde van
de oorlog en de ineenstorting van
Duitsland voor eind 1944 op zijn
laatst.
Thans, aldus Dietrich, is het einde
van 1944 gekomen, Patton en Mont
gomery hebben hun weddenschap bel
den verloren. Duitsland Is niet ineen
gestort. Deze generaals zijn niet met
hun lOgers ln Berlijn, maar de Duitse
legers hebben ln het westen het ini
tiatief herkregen.
Sprekende over de duur van de
oorlog zelde dr. Dietrich o.m.: „Zo
lang de aarde draalt, kan het rad van
de sociale vooruitgang niet. stilstaan
en zolang het door achterlijke pluto
cratische regeringen en bolsjewistische
machthebbers wordt vastgehouden,
zullen er geen orde en vrede onder de
mensen zijn.
Dat is het enige criterium, dat de
duur van de oorlog bepaalt en dat
beslist over de terugkeer van de
vrede. Want vooruitgang en ontwikke
ling zijn de goddelijke wetten der
menselijke natuur. En daarom ook kan
deze oorlog niet worden gewonnen
door de reactionnaire machten van
het verleden, maar alleen door de re-
volutlonnaire strijders voor de toe
komst. Daarom zijn deze strijders be
zield van de geest en het idealisme,
die slechts gewekt kunnen worden
door het innerlijke bevel in dienst
van een grote en geweldige taak. Als
het anders was, zou het Duitse Volk
in het afgelopen jaar wellicht voor de
stormloop zijner vijanden bezweken
zijn. Dan zou het niet midd'%i ln
deze algemene aanval der vijanden de
kracht hebben ontwikkeld om zulf tot
het offensief over te gaan om de wet
var. het handelen weer aan zich te
trekken. Dan zou het nietaan het
Éénmaal ln t jaar trekt 't hart
van Amsterdam naar 't „hoge
feest" van d' eigen stad, Naar 't spel
van strijd en ondergang, belofte van
verrijzenis. Vondels Gijsbrecht.
En ook in vijfenveertig, in kou en
duistere schemer werd de weg gevon
den naar 't Leidse Plein en naar de
Schouwburg, waar hij „ging". Trots
Vol was de zaal, voller het hart.
Al de gewone mensen waren er, de
jeugd, de ouderdom.- Al wat in koude
rijen had gestaan voor koud toneel.
En luisterde, beleefde.
Dubbele zin van het klassieke: ln
's dichters tijd de éne vorm gegroeid
uit tegenstrijdigheid en van partij
schap aangerand, maar bindend allen
ln één hoop en voor altijd. En nu
en telkens weer! dat wat precies
toepasselijk schijnt op d' eigen tijd,
op d' eigen stad, op 't eigen lot. Hét
drama van de stad, van ons.
Gijsbrecht, de duider en de held,
de wonderlijk „bevrijde", de om de
tuin gelelde. De echtgenoot, de
burchtheer-burgervater, die mééleeft
met de strijd dan er in vóórgaat,
die zich wel even weert, maar dan toch
wijkt, evacueert. Vlucht voor de over
macht en wraak. En die vreest dat de
hem van God geadviseerde evacuatie en
emigratie naar een ander land: „Ver-
hou u daar, en wacht tot dat de wraeck
verkoelt" wel voorgoed zal Zijn. Met
„Vaerwel mijn Aemsterland: verwacht,
een and'ren heer" sluit hij zich aan
bij Badeloohs klacht: „Verdelghde
stad, wy gaen, en komen nimmer
weer!" Evacué's van voor zeshonderd
Jaar, verjaagden uit een burgerkrijg
van 1304.
Niet 'nieuw, maar vernieuwd
De mooie plannen van een geheel
nieuwe Gijsbfecht onder de jonge
Royaards zijn niet verwerkelijkt, door
dat men zich ln - September andere
zorgen maakte. Maar tóch was het
duidelijk dat de nieuwe regisseur
meer de hand had gehad in de nog
altijd naamloos aangekondigde voor
stelling.
Er was een teruggrijpen 'naar de
Royaards-voorstelltng van 1912 -V de
orgelmuziek! -er waren verder als
regisseurs de nood en de kou, die
dwongen tot een bescheiden, vaste
toneelbouw, die voortgaan zonder
changementen mogelijk maakte.
De waardige bezetting was in grote
trekken dezelfde als de vorige maal:
Gobau Gijsbrecht, Magda Janssens
Badeloch; Frits van Dijk, Arend:
Schmltz de Spie, Eerens Egmont; El-
einde van het Jaar, dat het de onder
gang moest brengen, gereed staan
voor nieuwe strijd, innerlijk versterkt,
tot het uiterste besloten, en met de
onwrikbare wil, zijn grote taak te
volbrengen."
OSLO, 3 Jan. Brits-Amerikaanse
bommenwerpers hebben op 31 Decem
ber des middags een terreuraanval ge
daan op Oslo. Tijdens goed vliegweer
lieten zij hun bommen neerkomen op
de woonwijken. Boven het centrum
der stad werden talrijke bommen
neergeworpen, waardoor grote ver
woestingen werden aangericht en vele
personen om hét leven kwamen. Het
aantal slachtoffers is nog niet bekend,
daar talrijke personen door de bom
men totaal in stukken zijn gereten.
Tot dusver zijn 63 personen geborgen.
Er ontstond geen militaire schade.
sensohn Dlederick, Van Gasteren de
Bode, Royaards broer Peter. Anton
Roemer gaf Ingetogen, doch minder
vergeestelijkt dan Hermus, de Goze-
wijn.
Nieuw was de Rey van Èdellngen
door Royaards, breed en feestelijk ge
legd. Zoals in het algemeen de reien
„ook door aankleding en opstelling, er
meer „uit" kwamen dan verleden
jaar. Ook hier voelde men een sterker
teruggrijpen naar de oude Royaards-
traditle: meer feest, meer muziek. Met
name was ook de scène in de klooster
kapel' verbeterd. Er klonk een mooi
solo, de koorzang was beter, de groe
pering om GozeWijn fraaier. -
In het algemeen: een voorstelling
metk meer Innigheid, met meer ont
roering dan de laatste jaren, ook al
door de vurige wil tot actueel meebe
leven, die de toeschouwers meebrach
ten en door de gemeenschappelijke
nood, die óók thans zweeft boven Gijs-
brechts „benauwde vesten, en arme
burgerij".
Koud van bulten, warm van bin
nen, zo hebben wij de Gijsbrecht.
1945, de 308ste, beleefd en inniger»
dan anders, dankten wij de kunste
naars, die niet weken van hun plicht:
handhaving van Amsterdams trotse
traditie: het drama van de, stad op
Nleuwsjaarsdag, de belofte van herrij
zenis ln de donkerste dagen, de hei
lige bevestiging van ons geloof ln de
onsterfelijkheid van de geest van
Amsterdam.
M. WOLTERS.
UTRECHT, 3 Jan. Onverwacht ls
hier ter stede overleden in de leeftijd
van 44 Jaar, ir. J. Th. Westhoff, direc
teur van de Rijksdienst voor de Werk
verruiming. Hij was een vooraanstvand
figuur op maatschappelijk gebied, die
ln het economisch leven van zich
spreken deed door het door hem en
zijn -oommlssieleden samengesteld©
plan-Westhoff. De thans ontslapene
was Officier in de Orde van Oranje-
Nassau. De begrafenis is hedenmiddag
op de tweede Algemene Begraafplaats
te Utrecht geschied.
Heden vond te onzen kantore de
Jaarlijkse uitloting plaats' van de on
derstaande obligatieleningen.
Obligatielening „De Arbeiderspers"
1929. Uitgeloot werden de volgend©
nummers: 36 151 311 343
355.
Obligatielening „De Arbeiderspers"
1930.Uitgeloot werden de volgende
nummers: 905 929 1043 1090
,1209.
Obligatielening „De Arbeiderspers"
1931. Uitgeloot werden de volgende
nummers: 1319 1354 1414
1445 1481 1558 -J 1691 1780
1864 2055.
De uitgelote obligaties zijn alle
stukken van 1000.Tegen Inwisse
ling der stukken zijn deze bedragen
vanaf heden aan de kas yan ons
hoofdkantoor betaalbaar.
Eveneens zijn betaalbaar de coupons
van de bovengenoemde leningen, welke
per 1 Januari 1945 vervallen zijn.
Amsterdam, 2 Januari 194$.
N.V. De Arbeiderspers
De waarnemend Directeur.
P. Schuhmacher.
De zon gaat op 4 Jan. onder om
16.40 uur en op 5 Jan. op om 8.50 uur.
Maan op 4 Jan. onder om 12.03 uur
en op om 23.08 .uur.
L.K. 6 Jan., N.M. 14 Jan., E.K.
21 Jan., V-M. 28 Jan.
Directeur: H. J. Kerkmeester, Bus-
sum; hoofdredacteur: Hendrik Lindt,
Amsterdam; plv. hoofdredacteur; ir.
A. H. de Haas van Dorsser, Haarlem;
binnenland: J. v. Grieken; Illustratie
en opmaak: R. Kampstra; vólkscul
tuur en kunst: M. Wolters; sport: J. J.
Llber; advertenties: A. H. Lammers,
allen te Amsterdam. K 113
