HET DAGBLAD
HET DAGBLAD
HET DAGBLAD
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEty
vao
Slag in Oost Pruisen naar
het Zuiden overgeslagen
Omsingeling bij
Nisj mislukt
Erg, erger, ergst
Geallieerden zijn Breskens
binnengedrongen
Verbeten strijd bij
Würselen
Het verzet van Aken
Conferentie Stalin-
Churchill ten einde
„Zwart"-handelaar
in angst
Toenemende strijd N van Antwerpen
De .landingen op de
Philippijnen
Aanvallen bij Breskens en
Zd-Beveland afgeslagen
Verwoede straat
gevechten in Aken
Licht voor niks
Venray zwaartepunt van de strijd
Waarschuwing
HOOFDKWARTIER VAN DEN FUH-
RER. 23 Oct. Het opperbevel van
de weermacht deelt mede:
Onze troepen deden door tegenaan
vallen en taal verzet de aanvallen van
de Canadezen In het gébied ten noor
den en noordoosten van Antwerpen
In hoofdzaak mislukken. Ook de En
gelse 'divisies, die ten oosten van
Den Bosch tot 'de aanval overgin
gen. konden slechts weinig terrein
winnen. r
In het gebied van Würselen duren
felle .gevechten In en om kazematstel-
llngen voort.
Ten oosten van Lunévllle en ln het
gebied van Bruyères ontstonden ook
gisteren hevige plaatselijke gevechten,
éigen tegenaanvallen brachten den
hier en daar doorgedrongen vijand, na
geringe aanvankelijke successen, spoe
dig weer tot staan.
In de Etrusklsche Apenpijnen on
weergevechten gewikkeld met de vij
andelijke divisies, die met sterke
strijdkrachten in de aanval zijü.
De slag ln het grensgebied van
Oost-Pruisen is naar het zuiden over
geslagen op het gebied van Augustow.
Tussen^ Sudauen en Goldap slaagden
de bolsjewieken er ln vrij diepe pene
traties te bereiken. Na zware straat
gevechten is Goldap v ln vijandelijke
handen gevallen. Ten zuiden van Gum-
blnnen verbraken onze grenadiers de
aanvoerwegen ln de rug van de door
gedrongen bolsjewieken Doorbraakpo
gingen van de bolsjewieken aan weers
zijden van Ebenrode zijn bloedig mis
lukt. Slagvllegtulgen en luchtdoelar
tillerie van de luchtmacht mengden
zich met succes in. de verbitterde ge
vechten in het Oost-Pruisische grens
gebied. sloegen bolsjewistische aanvals-
toppen uiteen en vernietigden talrijke
tanks. In de zeven dagen durende
slag ln dit strijdgebied werden tot:
dusver 616 vijandelijke tanks stukge
schoten of buitgemaakt. Aanvallen
van de bolsjewieken op het bruggen
hoofd Memel bleven vruchteloos. Op
de landengte van het schiereiland
Ie JAARGANS No. 250
DINSDAG 24 OCTOBER 1944
Uitgave: N.V. De Arbeiderspers Bureau* voor redactie en administratie: Hooigracht 31, Leiden.
Tel. 24994 - Postgiro 184120 - Abonnementsprijs 21 ct. per week of 2.73 per kwartaal. Losse nummers 5 ct.
Poolse kwestie nog
onopgelost
GENÈVE. 23 Oct. Murrow, een
Amerikaans Journalist te Londen,
seint naar New York:
„Op de conferentie te Moscou zijn
concrete besluiten, waarop men ge
hoopt had. niet genomen. Het voor
naamste geschilpunt, de Poolse kwes
tie. is weinig of niets nader toe een
oplossing gekomen. Het comité van Lö--
blin heeft een vertegenwoordiger te
Londen benoemd, die daar echter
geen enkele officiële bevoegdheid zal
hebben. Daardoor zal de situatie nog
moeilijker worden. De Russen houden
vast aan een onverwijlde territoriale
regeling, doch* de Polen willen daarin
niet toestemmen, alvorens z!1 een
Lichtvlekken'in het duister
Wanneer wij de grote woorden ver
geten-, die zo koud en vochtig zijn
als triomfbogen, zien wij ons in deze
tijd als huisvader voor ontstellend
grote problemen geplaatst Een pro-
bleem van deze tijd: zoek tu de duis
ternis de zonzijde van zes vuile luiers,
die met beperkte middelen vóór mor-
genocJitend schoon en droog moeten
zijn Pieker niet over taai ongerief
over het ontbreken van licht en
warmte, doch stroop de mouwen op.
vindt ojk> de tast een emmer, een
straal water en spoel, schrob en
wring en smaak de vreugde van zes
gewassen luiers, die als lichtvlekjes
;n vJ/s thiictomia nilPr rtf> inasliin
Aglfa+ie in Spanje
GENEVE. 23 Oct. Een bericht
van United Press uit Barcelona zegt.
dat Sowjet-Spanjaarden de controle
op zich genomen hebben over vier
grenssteden in noord-oost-Sparue. De
Spaanse „Maquisards" hebbèn de
steden Zondag veroverd.
Uit Stockholm wordt gemeld, dat
diplomatieke waarnemers in Londen
een nieuwe revolutieoorlog in Spanje
verwachten. Totdusverre is de ont
wikkeling geremd, doordat de weste
lijke mogendheden Franco steun ver
leenden. Dit is echter veranderd, nu
Moskou bésloten heeft een nieuwe
revolutieonderneming te steunen.
Waarschijnlijk is de Spaanse kwestie
De zegswijze „'Beter benijd dan
beklaagd" krijgt in deze dagen
voor het Nederlandse volk haar
wrangste betekenis. Benijden doet
ons in de gehele wereld niemand
meer. Daarvoor in de plaats organi
seert men in Engeland bidstonden,
die mogelijk niet vrij zijn van propa
gandistische nevenbedoelingen, maar
die er geen twijfel over laten dat er
alle reden is ons te beklagen.
Het is niet zo verrassend, dat deze
bidstonden jongstleden Zondag be
paaldelijk werden aanbevolen „voor
de nog niet bevrijde delen van ons
land", 's Mensen neiging om de ver
antwoordelijkheid van eigen schou
ders af te wentelen, was altijd min
stens even groot als zijn neiging,
soortgenoten onaangenaam te zijn.
Aanmerkelijk verrassender echter is
de openhartigheid, waarmee de En
gelse bladen de huidige noodtoestand
in België bespreken, een noodtoe
stand. die ook voor ons vol diepe
zin is.
Over de toestanden in het bevrijde
Italië behoeft niemand een jaar na
het verschijnen der Anglo-Ameri-
kaanse legers nog veel woorden te
verliezen. Een zuigelingensterfte zon
der weerga en een door de honger
opgelegde prostitutie zijn slechts een
paar van de elementen, die Britse
te, heerst volstrekte hongersnood.
Brood, vlees en boter zijn volledig
uit de handel verdwenen, de helft
van alle arbeiders is werkloos en zon
der inkomsten. Onder deze omstan
digheden verzetten zich grote bevol
kingsgroepen. naar een verslaggever
van de News Chronicle meedeelt,
tegen de Engels-Amerikaanse bezet
ting. Het neerschieten van geallieer
de officieren in het nachtelijk duister
en de sabotagedaden tegen militaire
installaties zijn minstens even leer
zame uitingen van de stemming der
Belgische bevolking als de Juichl^re-
ten bij het binnenrollen der eerste
Amerikaanse tanks.
Richt men in Londen zijn bid
stonden thans niet naar de verkeer
de zijde van het front? Wie kennis
neemt van de laatste Brits-Ameri
kaanse publicaties over de bevrijde
gebieden. heeft weinig moeite met
het antwoord op deze vraag. Zonder
de Brits-Amerikaanse bevrijding.*-
pogingen zouden zovele steden ln
Zeeland. Brabant en Gelderland
thans geen puinhopen zijn. zouden
de ongelukkige bewoners ervan niet
als haveloze en uitgehongerde vluch
telingen noordwaarts zwermen. Zon
der dat de overige delen van ons
land door de stakingsoproep van de
uitgeweken Nederlandse regering in
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FUHRER, 22 Oct Het opperbevel
van de weermacht aeelt mcder
In Nederland verhinderden onze
troepen, die sedert weken onafge-
broken strijden, ook gisteren die
pere pénetraties in het bruggen
hoofd aan dc buiten Westerschelde.
nadat het den vijand gelukt was in
de plaats Breskens binnen .te drin
gen. Ten Noordoosten van Antwer
pen zette de vijand zijn krachtige
aanvallen voort. Nieuw aangevoerde
eigen formaties zijn begonnen met
de tegenaanval op de in. onze stel
lingen binnengedrongen Canadezen.
Ten noordwesten van Turnhout
mislukten vijandelijke aanvallen.
Dertien pantserwagens werden stuk-:
geschoten.
In het gebied van Würselen duurt
de verbitterde strijd om kazemat-
stellingen voort. Door eigen tegen
aanvallen werd de vijand weder uit
verscheidene kazema tg roe pen gewor
pen. werden gevangenen binnenge
bracht, en ingesloten eigen bezettin
gen- weer bevrijd
De gebieden ten oosten van Luné
vllle en bij Bruyères aan de westelijke
rand van de noordelijke Vogezen zijn
nog steeds brandpunten van hevige
gevechten. Aanvallen van vijandelijke
regimenten konden ln enige sectoren
onze gevechtsvoorposten achteruit
drukkpn. Om enige penetratlcplekben
zijn tegenaanvallen aan de gang. EiJ
Cornlmont werd een dominerende
hoogte heroverd.
BIJ een aanval 1n het westelijke
Voorterrein van Duinkerken werden
Canadese' pantserwagens stukgescho
ten. gevangenen en bult binnenge
bracht Ook Lorlent maakt melding
van succesvolle ondernemlligen van
eigen stoottroepen.
De beschieting van Londen met de
V 1 duurt voort.
Onze troepen ln Italië hebben we-
'rtllnn 4ai. imapllranfln
BERLIJN, 22 Oct. De oorlogs
correspondent van het D.N.B. in het
westen, Alex SChmalfuss meldt, dat
de commandant van Aken, kol.
Wück, een dagorder heeft gericht tot
het Duitse garnizoen, waaringezegd
wórdt: De gevechtsgroep van Aken
maakt zich gereed tot haar aller
laatste strijd. Opeengedrongen op
uiterst nauw gebied zal zij zich vol
gens het bevel verdedigen tot de
laatste granaat en de laatste pa
troon. Ik verwacht van lederen laat-
steri verdediger der oude eerwaardige
keizerstad Aken plichtsvervulling
tot het laatst, trouw aan onze
eed, dapperheid en vastberaden wil
tot doorzetten. Leve de Führer en
ons geliefde vaderland.
den vijand zijn groot. .Tussen de Mid
den Theiss en de Szamos duren dc
hevige gevechten voort. Aanvallen der
bolsjewisten ten westen van de Doe-
kla-pas werden, op een Intussen afge
grendelde penetratie na. afgeslagen.
Onze troepen brachten in het Na-
ref bruggenhoofd bij Seroc opnieuw
vijandelijke aanvallen tot staan en
ruimden bij Rozan in een tegenaanval
de de vorige dag ontstane penetratie-
plekken op.
In de slag in h. O..,: Pruisische
grensgebied werd aan weerskanten van
de Romlnterhelde met grote verbitte
ring gestreden. Er.kele Sowjettanks.
die waren doorgedrongen, werden bij
Goldap en ten zuiden van Gumbln-
nen opgevangen. Aan weerskanten van
Ebenrode mislukten vijandelijke door
braakpogingen.
Slagvllegtulgen en luchtdoelartille
rie der luchtmacht brachten de Sow-
jet Russische aanvalscolonnes grote
verliezen toe en schoten -40 tanks
stuk. Aan weerszijden van Tilslt dls-
tancleerden wij ons ter frontverkor
ting onder zware gevechten op de zul-
dellikp. op-vp.r van_ di>Mompl
Ie JAARGANG No. 249
MAANDAG 23 OCTOBER 1944
Uifgave: N.V. De Arbeiderspers Bureau* voor redaefie en adminisfratie: Hooigracht 31, Leiden.
Tel. 24996 - Postgiro 184120 Abonnementsprijs 21 ct. per week of 2.73 per kwartaal. Losse nummers 5 ct.
STOCKHOLM. 22 Oct. Over de
te Moscou gevoerde besprekingen tus
sen Churchill en Eden enerzijds en
Stalin en Molotow anderzijds ls een
communiqué verstrekt, waarin men
zijn vertrouwen tot uiting brengt ln
de toekomstige vorderingen der geal
lieerde operaties aan alle fronten. Aan
zienlijke vorderingen zijn gemaakt iö
de regeling der Poolse kwestie, welke
er ln belangrijke mate toe bijdroegen
de meningsverschillen en. misverstan
den uit jie weg te ruimen. De gebeur
tenissen ln Zuidoost Europa zijn diep
gaand besproken. Gestreefd zal wor
den ngar een oplossing voor de in
terne moeilijkheden van Zuid-Slavlë
door een overeenkomst tussen de
Zuldslavische regering en de beweging
voor de nationale vrijheid. Aan het
slot vermeldt het communiqué dat de
bijeenkomst heeft plaats'gehad met
medeweten en Instemming van de re
gering der Ver. Staten en dat de
Amerikaanse ambassadeur Harrlman
als waarnemer fungeerde.
Voor zijn vertrek uit Moscou heeft
Churchill een persconferentie gehou
den. waaraan behalve Eijgelse en
Amerikaanse Journalisten, ook vijf
vertegenwoordigers van de Sowjet Rus
sische pers deelnamen.
De Britse premier verklaarde, dat
volledige overeenstemming, ls bereikt
over het voeren van de oorlog tegen
Duitsland. Vöorts werd betoogd, dat
niet alleen militaire plannen, doch
ook politieke vraagstukken van grote
betekenis zijn opgehelderd. HIJ wees
er op. dat ln dc bespreking vande Pool
se kwestie noch hij noch een der an
dere geallieerde staatslieden Polen tot
de wonde plek van de geallieerde poli
tiek wilde maken. Tenslotte werd te
verstaan gegeven, dat Churchill het
Burgeroorlog in Honduras
MADRID. 22 Oct. Volgens een
bericht van Efe uit Mexico is in Hon
duras de burgeroorlog uitgebroken.
Ongeveer 5000 tot dusver in balling
schap levende Hondurezen hebben
met geweld van wapenen uit San
Salvador, Guatemala en Nicaragua
de grenzen van Honduras overschre
den om den sedert elf jaar aan\het
bewind zijnden dictator van het land,
generaal Tiburcio y Carias ten val te
brengen. De president van Honduras
heeft het landleger van 3000 man en
de politiestrijdkrachten in het veld
gebracht tegen de revolutionnairen.
Roosèvelt over de vrede
GENÈVE. 22 Oct. Naar uit New
York wordt gemeld heeft Roosevelt
Zaterdagavond ln 'een rede voor de
vereniging voor buitenlandse politiek
(Foreln Policy Association) verklaard,
dat de geallieerden het er volledig
over eens zijn, dat zij niet met de
Duitse regering willen onderhandelen.
Een wereldvrede ls niet mogelijk, wan
neer de Ver. Staten tr niet toe bij
dragen deze te bevechten. Duitsland
voert thans strijd om elke duim
gronds.
Het Amerikaanse volk heeft de laat
ste tijd een „morele, politieke en eco
nomische en militaire macht" bereikt,
on deze macht heeft de verantwoorde
lijkheid en de gelegenheid met zich ge
bracht „de leiding over te nemen ln
de gemeenschap der naties". Na de oor
log zullen de vier geallieerden zich
voor een „nog grotere en moeilijker
onderneming" geplaatst zien, n.l. de
vrede te verzekeren.
In geval van' een overwinning der
Wij waren een avond te gast bij
den zwarthandelaar met de
grote voorraden. De man zat diep in
de put en de paling van achttien
gulden het pond smaakte hem niet
meer.
De uitnodiging was zeer dringend
en zij gewerd ons naar aanleiding
van een klein bericht in de krant:
„Nieuw bankpapier in België". De
waarde van het nog in omloop zijn
de, ^wart verdiende geld is in deze
nabuurstaat reeds tot een twaalfde
gedevalueerd en onze zwarte relatie
wilde graag onze mening horen over
de kansen van de gulden.
Verdere vlucht in roerend en. on
roerend goed was hem niet moge
lijk. Zijn laatste goede zet was een
belegging in gas- én lichtpenningen,
die immers hun waarde wel zullen
behouden.
In een Amsterdamse volksbuurt
hebben wij eens een kernachtige ver
wensing opgevangen: „Krijg de
angst...!" Onze vriend was zo ver:
hij hód de angst. De angst om zijn
gemakkelijk verkregen rijkdommen
te verliezen. Mijnheer en meyroow
en hun welgedane gebroedsel, heeft
nog nimmer oorlogsbrood geproefd.
Voeden zich met eigengebakken
brood van clandestien gekochte
tarwebloem. Vijf gulden het pond.
Smeren1 dik boter uit een vat, dat
voor 37.50 per pond hun woning
werd binnengerold, eten elke dag
vlees van 28 tot ƒ35 per kilo en
BERLIJN, 22 Oct. De voornaamste
kenmerken van de gevechten op het
westelijke oorlogstoneel waren de
voortzetting van de Canadese pogingen
om het bruggenhoofd aan de Schelde
ln t-e drukken, de toenemende aan
vallen ln 'het gebied ten noorden van
Antwerpen, die het karakter van een
grote aanval met het gebruikelijke
massale gebruik van troepen aanne
men, en het voortduren van de gewel
dige materiaalslag ln het gebied ten
noorden en noord-oosten van Aken.
Het zwaartepunt der gevechten lag
ondubbelzinnig nog steeds op de
noordelijke vleugel.
In het Vlaamse-Nederlandse gebied
werden alle aanvallen der Canadezen
van het zuiden uit ln hoofdzaak en
wederom met zeer zware verliezen voor
de Britse dominiontroepen afgeslagen,
terwijl de ln het oosten van het
bruggenhoofd opererende stoottroepen
er ln slaagdeA de haven van Bres
kens binnen Ce dringen en deze te
blokkeren. Door zware batterllen op
het eiland Walcheren werden zij on
der doeltreffend vuur genomen en
leden zij buitengewoon grote, bloe
dige verliezen. BIJ de hernieuwde po
gingen van het eerste Canadese
leger om de toegangen over land naar
het eiland Walcheren ln handen te
Krijgen, werden verscheidene aanval
len, die deels.door tanks werden ge
steund in het gebied van. Woensdrecht
afgeslagen. -
Ten noorden van Antwft-pen namen
de gevechten in hevigheid toe door
het ln de strijd brengen van minstens
drie infanteriedivisies en een ver-
Ondersteuning verwanten van
Nederlandse vrijwilligers
DEN HAAG. 20 Oct. Het Fürsorge-
kommando des höheren //- und Poli-
zeiführers deelt mede: Voor de laatste
maal ln dit Jaar zullen aan degenen,
die recht hebben op ondorsteunlng. of
aan hun gemachtigden, onder over
legging van de vereiste bewijsstukken,
de ondersteuningsgelden. wórdon uit
betaald op de OrtsKommandanturcn,
resp. gemeentehuizen, en wel: Maan
dag 23 October om 8 uur te Amers
foort, Lochom en Mappel en om 14
uur te Hilversum. Doeftlnchem en
Hoogeveen; Dinsdag 24 October om 8
uur té Alkmaar, Zutphen en Assen en
om 14 uur te Haarlem, Apeldoorn en.
Veèndam; Woensdag 25 October om
8 uur te Lelden. Deventer en Win
schoten en om 14 uur te Gouda. Zwolle
en Groningen.
Tot het verzorgingsgebied behoren
sterkte pantserdivisie, die over meer
dan 200 tanks beschikte. Met zeer
sterk gebruik van vliegtuigen en voort
durende tankaanvallen. slaagden do
aanvalleps erin ln het bosgebied van
Maria ten Helde binnen te dringen.
Op dat ogenblik opende Duits storm-
geschut, dat het bos omsingeld had,
vernietigend vuur op het gehele ge-
vechtsgebled, zodat allo verdere opera
ties van de binnengedrongen formaties
uitbleven.
In het gebied van Eindhoven-Nljmc-
gen kwam het gisteren slechts tot
plaatselijke gevechtsactie. Het eersto
Britse leger en de daaraan toege
voegde Amerycaanse formaties wach
ten daar op de aankomst van reserves.
TOKIO. 22 Oct. Lt. generaal
Homma. de vroegere opperbevelhebber
van de Japanse expeditiestrijdkrachten
op.de Philippijnen heeft ha een Inter
view verklaard, dat de Invasieoperaties
van generaal MocArthur door de Ja
panse verdedlgingalnstallatles op do
Philippijnentot mislukking gebracht
zouden worden. Homma erkende, dat
het tengevolge van de uitgebreidheid
der kusten nauwelijks mogelijk Is to
verhinderen, dat een vijand op dc Phi
lippijnen aan land gaat. De archipel
als zodanig is voor een vijandelijke in
vasie van grote omvang ontoegankelijk
zolang de Japanse verdedigers op hun.
hoede zijn. De Japanse luchtvloot zal
den vijand een „warme ontvangst be
reiden".
Generaal Homma constateerde verder
dat de gehele archipel der Philippijnen
uit meer dan 7000 eilanden bestaat,
waarvan ongeveer 2000 grote. Daarom
ls het niet mogellik te verijintJoben,
dat Invasiestrijdkrachten eigens lan
den. Strategisch ls het van het stand
punt der algemene verdediging zonder
belang, wanneer de viland op de een
of ^andere plaats een landingssucces
hec/ft behaald. De landing krijgt pas'
dan waarde voor de lnvasletroepén,
wanneer zij er ln slaagt een verbin
ding tot stand te brengen met de
operatiebasis en een luchtstdunpunt op
te richten.
Het feit, dat MacArthur het eiland
Lcyte gekozen heeft als toneel voor
zijn landing, versterkt lt. generaal
Homma ln zijn mening, dat dit ln-
vasleavontuur tot mislukken ls ge
doemd. Zelfs wanneer nog een paar
eilanden ln het verder verloop der in
vasie noe ln Mndeiuan rien viland
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FÜHRER. 20 Oct. Het opperbe
vel van de weermacht maakt be
kend:
In Nederland hebben onze troepen
in het vernauwde bruggenhoofd
Breskens. alsmede op de landtong
naar Zuid-BevelandCanadese aan
vallen bloedig: afgeslagen. Gecon
centreerd vuur van alle wapens,
hardnekkige tegenstand en vastbe
raden tegenaanvallen hebben ten
oosten van Helmond de poging der
Engelsen verijdeld ons bruggenhoofd
ten westen van de Maas in te druk
ken. Een aantal vijandelijke tanks
werd daarbij vernietigd.
De materiaalslag om Aken woedt
voort. Het dappere garnizoen dei-
stad bracht den binnengedrongen
Amerikanen in verbitterde straait-
gevechten zware verliezen toe. -Te
genaanvallen van het oosten lüt
brachten den verdedigers verlich
ting.
Op do dalhellingen in het gebied
van Bruyères stortten aanvallende
vijandelijke bataljons in ons vuur In
een of werden ln tegenaanvallen ver
dreven. Ook ln het brongebled van de
Moselotte zijn nieuwe aanvallen van
Algerijnse infanteristen en Marok
kaanse bergtroepen na geringe ter
reinwinst mislukt. Een vijandelijke
afdeling, die de vorige dag was afge
sneden, werd vernietigd.
Van de steunpunten aan de kust
van de Atlantische Oceaan worden
bulten artillerievuur en activiteit van
stoottroepen, geen bijzondere gebeur
tenissen gemeld.
Het storfngsvuur van de V 1 op
Londen duurt voort.
In MlddcnjItallë verijdelden onze
troepen ook glsteten alle pogingen
van de Amerikanen en hun hulptroe
pen. door onze bergstelllngeri ten
zuiden van Bologna te stoten. cn
daarmede Uit het gebergte los tlr bre
ken. De gevechten breidden zich ook
uit tot de sector van Verga to. Aan de
Adriatlsche kust zetten de Britten
hun door talrijke slagvliegtuigen on
dersteunde aanvallen over een breed
front zonder succes voort.
Op de Balkan zijn onze troepen ln
en ten zuiden van Belgrado ln zware
gevechten gewikkeld met de van ver
scheidene kanten opdringende bolsje
wieken. 131 Zuld-f longarije wierpen
Duitse troepen tezamen met Hon
gaarse formaties c'» n viland ten zuid
oosten van Szolok terug en drongen
door tot Mezoetur. In het gebied van
Debreczen heeft ook de, dag van gis
teren zwaTe gevechten gebracht. De
De burgerbevolking van
Aken
BERLIJN, 2 OctO. Radio Daven-
try heeft een bericht uitgezonden,
volgens hetwelk de burgerbevolking
van de door de Amerikanen bezette
delen van Aken, die niet meer geëva
cueerd kon worden, gevangen werd
genomen en naar concenratiekampen
overgebracht, waar mannen, vrouwen
en kinderen moeten werken.
De kampen, die niet verlaten mo
gen worden,, liggen dicht achter het
front en staar, dus voortdurend bloot
aan de gevaren van de strijd. Uit het
bericht blllkt verder, da de me schen-
dln gvan he volkenrecht opgesloten
Duitse burgers door de hongerdood
bedreigd worden.
stad werd na hardnekkige verdediging
door onze troepen prijsgegeven. In
het .verloop van de slag werden daar
sinds de achtste October 427 vijan
delijke tanks vernietigd. In rle Woud-
karpathen heerste gisteren bij sneeuw
en regen geringe gevechtsbedrijvlg-
held. Alleen in het gebied van de pas
van Doekla ondernam de vijand tal
rijke vruchteloze aanvallen.
Ten noorden van Warschau en ln
dc bruggenhoofden aan de Naref bij
Serok en Rozan hebben de bolsje
wieken hun aanvallen hervat. Zij wer
den afgeslagen, waarbij 33 tanks wer
den stukgeschoten. In het grensge
bied van Oost-Pruisen tussen Sudauen
en Schirwindt en vooral tussen de
Romlnterhelde en Ebenrode duren de
zware gevechten voort. In het ggbied
van een volksgrenadlerdlvlsle we/en
42 %anks stukgeschoten Ten zuidoos
ten van Libau en ten zuiden van de
Golf van Riga sloegen troepen van het
leger, alsmede formaties Germaanse
en Letlandse //-vrijwilligers. herhaal
delijk aanvallen af en vernietigden
29 tanks. Aan de weg naar de IJszee
aanvallende bolsjewistische bataljons
werden uiteengeslagen. De vijandelijke
druk op onze stellingen ten westen
van Petsamo ls sterker geworden.
Formaties Amerikaanse terreurbom-
menwerpers vielen overdag Zuidwest
duits gebied aan en wierpen vooral
bommen op de steden Mainz. Mann-
helm, Ludwigshafen. Karlsruhe en
Wiesbaden. In de afgelopen nacht on
dernamen de Britten terreuraanvallen
op Stuttgart» en Neurenberg. Artillerie
van de luchtmacht en nachtjagers
schoten 27 Engel^Amerlkaanse vlieg
tuigen. waaronder zestien viermoto-,
rlge bommenwerpers, omlaag.
De dood vari Gen.
Rommel
BERLIJN, 20 Oct. Omtrent de
dood van veldmaarschalk Rommel
meldt de Duitse pers o.a.: Op 17
Juli had Rommel voor aan het
front een bespreking over de situa
tie gehad. De weg. waarlangs hij
naar zijn hoofdkwartier terugkeerde
bood geen dekking. Tiidens de rit
werd de auto van den maarschalk
door vijandelijke vliegtuigen aange
vallen. waarbij kogels de arm- van
den bestuurder, die naast Rommel
zat. verbrijzelde. Scherven troffen
den maarschalk ln het gezicht. Te-
de contróle over de wagen, die naar
de kant gleed. Rommel, die op het
punt stond op de weg te springen,
werd idt de auto geslingerd. Hij
bleef liggen, bewusteloos door de
tuur.
Maarschalk Rommel onderging
onverwijld de eerste behandel.'nt ln
een Frans ziekenhuis en werd daar
na naar een veldlazaret overge
bracht.
Tien dagen later ontving Rommel
Duitse oorolgscorrespondenten. die
den maarschalk fris en klaarblijke
lijk herstellend aangetroffen. Op
een embolle echter zijn dood.
Nederlands-Belgische
grens gesloten
LONDEN. 20 Oct. Aneta ver
neemt uit Brussel dat dc Nederlands-
Belgische grens door de geallieerden
ls gesloten. Nederlanders, die in Bel
gië vertoeven, kunnen niet naar hun
land terugkeren.
De zon gaat heden onder om 17.33
uur en morgen op om 7.18 uur.
Maan op 11.33 onder 20.01 uur.
E.K. 24 Oct. V.M3f Oct,, L.K. 7
Nov., N.M. 15 Nov
Ie JAARGANG No. 248
ZATERDAG 21 OCTOBER 1944
Uitgave: N.V. De Arbeiderspers Bureau* voor redactie en administratie: Hooigracht 31, Leiden.
Tel. 24996 - Postgiro 184120 Abonnementsprijs 21 ct. per week of j 2.73 per kwertaal. Losse hummers 5 ct.
Ik wil u geen „goede raad" geven,
hoe u van uw fietsdynamo een
windcharger kunt maken en hoe- u
uw hele huis vol zwakstroom kunt
zetten, door één propeller op het dak.
Want of. uw buren moeren het ding
óf de Hollandse wind komt al te hard
uit de hoek, de dynamo draait over
zijn toeren en dè spoelen branden
door
Ook ivil ik u niet een carbidlamp
van 40 aanpraten voor de handvol
carbid, die u clandestien nog kunt
krijgen, noch u aanraden om uw
laatste geld in brillantine te zetten
en dat te branden als spiritus. Ook
wil ik u niet blij maken met drijver-
tjes, kaarsjes of het middel om van
één liter geraffineerde petrolie zeven
liter ongeraffineerde te maken, hoe
wel moderne alchimisten daar met
alle ijver aan werken.... -
Maar wel mag in alle bescheiden
heid opgemerkt Worden, dat negentig
procent van de mensen, die Zondag
avond kankerend in het schemerdon
ker zat te knoeien met al dit moois
om toch in godsnaam maar één uur
aan het achtereind van de dag te
knopen dat minstens 90 procent
van die mensen des ochtends nog in
zijn bed lag, terwijl de zon al nieer
daii een uur aan de hemel stond.
De yiensen lopen tegenwoordig de
deuren van de boeren plat om alles
en nog wat. wat de boeren hun toch
Jiiet willen of mogen geven. Waarom
vragen ze hun jiiet het recept van
hun vractische dagindeling? Dat kost
den boer niks. hij geeft het graag en
de mensen hébben er. althans nu. nog
één of twee uur gratis licht door.
Niet aan het eind. maar aan het be
gin van de dag. Om half zeven is het
licht! Voer deze herfst uw eigen
zomertijd in! TIJL.
Pessimisme onder de Polen
GENEVE, 20 Oct. Op®grond van
de jongste rapporten van den minister
president der uitgeweken Poolse rege
ring. heerst et in Poolse kringen te
Lohden het grootste pessimisme. Ja
ontsteltenis. De berichten uit Moscou
lulden zeer ongunstig, zo 'verklaart
men ln deze kringen, daar de onver
wijlde erkenning van de Curzonllnie
als definitieve grenslijn alsmede de
instemming met een gemengd kabinet
verlangd wordt, dat voor de ene helft
zou bestaan uit leden der Poolse rege
ring te Londen en voor de andere helft
uit leden van het bevrijdingscomité.
In Poolse kringen te Londen acht
men deze voorstellen volkomen «onaan
vaardbaar en Mlkolajczyk zelf zou ver
klaard hebben, dat zijn kabinet te
Londen hem «tellier zou desavoueren.
Indien v,')met deze eisen acccord
rou verklaren.
Nader t gemeld, dat de mi
nister-president van de uitgeweken
Poolse regering te Londen. Mlko
lajczyk, uit Moscou ls vertrokken om
naar Londen terug te keren.
BERLIJN, 20 Oct. De oorlogs
correspondent van. het DNB ln het
Westen. Schmalfuss, meldt:
Aan het Westelijke front ls thans
ook het gebied van Venray zwaarte
punt geworden. Het geraakte na ver
bitterde strijd ln handen van den
vijand, die uit het gebied van Over-
loon met tanks aanviel. Hier opere
ren de derde Engelse Infanteriedivisie
en vermoedelijk ook delen van de
garde-pantserdlvlsle.
De concentratie van artillerie, die
met deze aanval parallel loopt, wijst
er op. dat de vijand plannen heeft ln
de richting van de Maas. Het Duitse
bruggenhoofd aan de Maas beekent
Immers een krachtige bedreiging ln
de flank van het tweede Engelse le
ger zuidelijk van de Waal. Het ls een
ernstige hindernis voor het offensief
tegen het Rljnlands-Westfaalse In
dustriegebied, dat met het oog op
het voortschrijden van de tLld Het
naar goeddunken kan worden uitge
steld. De gfcvechten in het gebied van
Venray zijn, als alle gevechten in het
voorterrein van de westelijke Duitse
verdedigingslinie, uiterst zwaar.
In het bruggenhoofd aan de Maas
ten oosten van Helmond stortten aan
vallen van sterke Britse infanterie- en
pantserstrijdkrachten ineen. Ten zui
den daarvan konden sterke Britse for
maties bij Veulen tijdelijk de Duitse
hoofdverdedigingslinie binnendringen.
In een tegenaanval werden zij hier
evenwel wederom verdreven.
De geweldige materiaalslag ln het
•gebied van Aken woedde Donderdag
met dezelfde heviehcl«f voort als de
vorige dagen. In dè stad zelf biedt de
kleine, uit volksgrenadleren bestaande
bezetting nog steeds taaie en succes
volle tegenstand.
Slag om Oost-Pruisen
In de slag om Oost-Pruisen door
stieten Duitse tankformaties ln het
oostelijk deel van de Romlnterner-
heide ten zuiden van liet Wystieter-
mcer de flank van een sterke bolsje
wistische strijdformatic en riepen hier
door aan leder verder opdringen een
halt toe. Een belangrijk zwaartepunt
werd door de bolsjewisten door middtl
van tankformaties ln het gebied van
Eydtkuhnen gevormd, waar zij over
een breed front ter weerszijden van de
straatweg naar Gumbinnen proberen
door te breken. In zware gevechten
verhinderden divisies volksgrenadleren
en tankversterkingen e«n doorbraak
en schoten 142 tanks stuk. Langs de
weg van Schirwindt naar Schlossberg
werd een ppnetratle afgegrendeld.
Het bruggenhoofd Belgrado werd na
Nieuwe aardappelbonnen
DEN HAAG, 20 Oct. De secre
taris-generaal van het departement
van Landbouw en Visserij maakt be
kend, dat van 22 tot en met 28
October a.s. op elk dei- bonnen 1-62/
1-63, 2-62/2-63. 3-62-'3*63 en 4-62 van
de noodkaart in de provincies Noord-
HoUand en Zuid-HQlland één kilo
gram aardappelen beschikbaar wordt
gesteld. Op deze bonnen mag eerst
op Maandag 22 October ax worden
gekocht.
vernieling van allo voor de oorlogvoe
ring belangrijke Installaties ontruimd.
De bezetting werd op de noordelijke
oever der Save teruggenomen.
Ten noorden van de Woudkarpaten
concentreren de Sowjetrussen ln het
gebied van Krosno en ter weerszijden
van het baanvak DeblcaTarnow ster
ke strijdkrachten met het doel naar
Krakau op te rukken.
Nationalisering van Britse
industrieën verlangd
STOCKHOLM, 20 Oct Naar dc
Britse Berichtendienst uit Blackpool
meldt, wordt, in een rapport van het
bestuur van het Britse vakverenlglngs-
colngres, dat Donderdag door het Con
gres Ls aangenomen, de onverwijlde
nationalisering geëist van bepaalde
takken van Industrie, vooral van ver-
keers-, brandstof-, krachtstroom-, ijzer
en staalindustrie. Het. Congres be
pleitte voorts het lehoud van de finan
ciële. economische en Industriële con
tróle door de regering ook na de oor
log.
Een voorstel, waarin vrijlating van
ale politieke gevangenen ln Brits-Indlë
werd verlangd, werd aahgenomen. Het
bestuur werd opgedragen een delegatie
naar Brlts-Indië te zenden voor de" be
studering van het arbeidersprobleem
en de versterking der betrekkingen
met de Labourbeweglngen daar.
Zeestrijd bij Formosa nog
niet ten einde
TOKIO. 18 Oct. De vernietigende
slag bij Formosa zal naar de mening
van bevoegde Japanse kringen nog
een tot twee dagen aanhouden. Naar
de woordvoerder van de regering ver
klaarde, kan men verwachten, dat het
keizerlijke hoofdkwartier Vrijdag het
volledige resultaat van deze slag zal
bekend maken. De woordvoerder zelde
er van overtuigd te zijn. dat de tot
zinken gebrachte Amerikaanse vllcg-
kampschepen merendeels originele
vliegdekschepen zijn en slechts voor
een gering deel verbouwde schepen.
Verkenners melden, dat de vluchten
de resten van het bil Formosa ver
slagen 58e Amerikaanse operatlecórps
pl.m. 350 km oostelllk van Formosa
zich met een eveneens zwaar geteister
de hulpvloot verenigt. De schepen, ten
dele zwaar beschadigd, vervolgen hun
koers onder voortdurende Japanse
aanvallen en in de grootste wanorde.
Met name een groot slagschip ls zo
zwaar beschadigd, dat het zich door
twee andere oorlogsbodems moest la
ten slepen.
Churchill en Eden uit Moscou
Naar Reuter uit Mo6kou meldt, heb
ben minister-president ChurchUl en de
mlnlBter van buitenlandse zalttn Eden
met hun gevolg Donderdag Moskou
verlaten.
De historisch spoorwegstaking van
1903 is ook na meer dan veertig
jaren nog niet verdwenen uit de her
innering van de Nederlanders, die
haar medebeleefden. Ja, ze was niet
„zó maar een staking". Ze raakte alle
rechten en alle plichten van den wer
kenden mens,.zij stelde destijds de
vrijheid en de gebondenheid van den
staatsburger principieel tegenover
elkaar. Haar diepste oorzaak was in
die langvervlogen dagen de vraag:
mag het wapen van de arbeidsweige-
gering ook daar gehanteerd worden,
waar het. gelijk in overheidsbedrij
ven, de volksgemeenschap rechtstreeks
in. haar elementaire levensfuncties
bedreigt?
De toenmalige Nederlandse rege
ring beantwoordde die vraag met een
nadrukkelijk „neen!" Andere inzich
ten dan de huidige beheersten die
wende van het liberale tijdperk.
De gedachte, dat elke wezenlijke
volksgemeenschap ook een belangen
gemeenschap is en dat elk teloor
gaan van productieve kracht die
volksgemeenschap schaadt, was nog
niet algemeen doorgedrongen.
Maar ten aanzien van de spoor
wegstaking ontbrak het niet aan ern
stige stemmen. Het stilleggen van
het spoorwegverkeer, aldus de toen
malige Nederlandse regering, is geen
wapen, dat zich „richten" laat of dat
zich tot arbeidsconflict beperkt. Het
treft alleen het eigen volk en het
treft het dodelijk.
Wonderlijke gedachte! Thans heeft
de Nederlandse regering te Londen
juist zei/ tot een spoorwegstaking op
geroepen. En althans de regering van
1903 put er posthuum een versterking
voor haar prestige uit. Want alle
ontwrichtende gevolgen, die zij toen
voor het volksbestaan voorspelde,
maken zich thans in een beklemmend
tempo merkbaar: voorop de hongers
nood, waarvan wij nog slechts het
begin zien.
Minister Gerbrandy heeft voor
Radio-Oranje met enige woorden van
rouwbeklag de verantwoordelijkheid
aanvaard voor een ontwrichting, die
een andere regering 40 Jaren geleden
met de hardste wetten meende te
moeten voorkomen. Maar geen Neder
landse arbeider zal daaruit de sociale
vooruitstrevendheid van onze emi
granten-regering hebben afgeleid. Te
genover wie wil minister Gerbrandy
overigens wel verantwoording afleg
gen?
Hij staat sinds vele jaren buiten
de gemeenschap die hij meent te be
sturen. Hij 'deelt ook thans de mate
loze ellende niet, die hij over het
Nederlandse volk hielp uitroepen en
wie de tastbare gevolgen der huidige
spoorwegstaking toetst aan het feit,
dat de catastrophale gevolgen voor
de Nederlandse bevolking juist daar
het duidelijkst zijn. waar het nadeel
voor de Duitse krijgsvoering ook voor
de mèest verblinden aantoonbaar
nihil is (namelijk ih de provincies
Noord- en Zuid-Holland, waar geen
militaire strijd plaats vindt), benijdt
minister Gerbrandy zijn verantwoor
delijkheid niet.
Intussen schijnt ook elders de ver
antwoording des te gemakkelijker ge
dragen te worden, naarmate zij min
der gemakkelijk kan worden afgelegd.
Een illegaal blad b.v. heeft met prij
zenswaardige openhartigheid nog
zéér onlangs in herinnering gebracht,
dat ons volk in de vijf oorlogsjaren
met efen aantal sociale eisen heeft
kennis gemaakt, die. naar de vleiende
getuigenis van den illegalen scribent,
vele Nederlanders .geïmponeerd"
hebben, maar die „Natuurlijk" nie_fc
aanvaard werdén, omdat ze van
Duitse zijde kwamen. Nu de Duitsers
spoedig verdwenen zullen zijn, aldus
deze verbluffende gedachtegang, wordt
het tijd, de eisen in eigen beheer
over te nemen!
Helaas, men kan van witkalk geen
brood bakken, al ziet ze ook wit.
Zal dezelfde democratische rege
ring, die vroeger vóór ingrijpende
sociale maatregelen nooit geld vond,
in Engeland opeens vrijgevig gewor
den zijn? De kans mag na de trieste,
doch leerzame ervaring met de Beve-
ridgc-plannen en een dozijn andere
papieren projecten, bezwaarlijk groot
heten. Dat spreekt ook eigenlijk van
zelf. Een sociale omwenteling kan
niet door een illegaal blaadje naar
believen- in willekeurig decor Dirts
of Engels ten tonele worden gebracht.
Ja, is op de kapitalistische basis, die
de Anglo-Amerikaanse bevrijders
krachtens hun lastgevers medebren
gen, nu eenmaal onvervulbaar. Daar
voor is een sociale basis nodig en die
stelt haar eigen wetten, los van een
individueel ontwrichte verantwoorde
lijkheidsdrift bij de vurigste bestrij
ders van een sociale ordening.
Ondersteuning verwanten van
Nederlandse vrijwilligers
DEN HAAG. 20 Oct. Het Fürsorge-
kommando des höheren'/;- und Poll-
zelführers deelt mede: Voor de laatste
maal ln dit Jaar zullen aan degenen,
die recht hebben op ondersteuning, of
aan hun gemachtigden,onder over
legging van de vereiste bewijsstukken,
de ondersteuningsgelden worden uit
betaald op de Ortskommandanturen,
resp. gemeentehulzen, en wel: Maan
dag 23 October om 8 uur te Amers
foort, Lochem en Meppol en om 14
uur te Hilversum. Doctlnchem en
Hoogeveen; Dinsdag 24 October om 8
uur te Alkmaar, Zutphen en Assen en
om 14 uur te Haarlem. Apeldoorn en
Veendam; Woensdag 25 October om
8 uur te Lelden, «Deventer en Win
schoten en om 14 uur te Gouda. ZWolle
en Groningen.
Tot het verzorgingsgebied behoren
de voor ondersteuning ln aanmerking
komende verwanten der Nederlandse
vrijwilligers der Waffen-/;, zomede van
de Landstorm Nederland, de Duitse
landmacht, het luchtwapen. de Krlegs-
maVlne, de Pollzei, de Technische
Nothilfe en het Deutsche Rote Kreuz.
Rechthebbende verwanten der vrij
willigers. behorende tot de hierboven
genoemde groepen, dienen zich voor
taan. zo mogelijk onder opgave vrn
hun Aktenzeichen, ln alle verzor^ngs-
aangolcgenheden te wenden tot de
Dlenststelle Feldpostnummer 08995.
Aan dc ingezetenen Wordt bekend
gemaakt dat op 10 Octobcr.de woning
van II. D. van Leeuwen aan de Lam-
mcnschanswcg no,-68 alhier, .wegens
actieve werkzaamheden van de be
woners tegen de bezettende macht,
Is vernietigd. Afgezien hiervan staan
dc gevangen genomen deelnemers de
strengste straffen te waeh'en.
Dc bevolking wordt ernstig od het
hart gedrukt zich er voor te wachten
het streven van zulke elementen te
dulden of te ondersteunen, daar hier
tegen streng en onverbiddelijk zal
worden opgetreden.
