HET DAGBLAD
HET DAGBLAD
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Felle gevechten aan Maas,
bij Gennep en Arnhem
Doorbraak naar
Tilburg mislukt
Druk op het Westduitse grensgebied
Vissen met een
rood lapje
Geen stroom meer voor de
bevolking van N.-Holland
Met ingang van
Maandag a.s.
Post is vindingrijk
Hevige aanvallén ten N. van
Nijmegen en aan de Maas
Duitse tegenactie
nabij Belgrado
Koude aardappelen.
Superklasse
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FÜHRER, 5 Oct. Het opperbevel
van de weermacht deelt mede:
Aan de Belgisch-Nederlandse grens,
ten zuidwesten van Arnhem en aan
de Maas. ter weerszijden van Gen
nep, duren de felle gevechten met
zich versterkende Canadese en En-
gelse^prmaties voort. De vijand
won Ten 'noorden van Turnhout op
nieuw terrein. Zijn pogingen om
naar Til burg. door te stoten werden
met vernietiging van 25 tanks ver
hinderd.
Na massale aanvallen ter weerszijden
van Gellenklrchen slaagden de Ameri
kanen er in hun penetratie bij Ubach
uit te breiden. Zij verloren echter bij
een tegenaanval van onze grenadiers
verscheidene .honderden gevangenen en
enige tanks.
In *het gevechtsgebied van Metz ls
het tot plaatselijke gevechten geko
men. Om een penetratleplek wordt nog
gestreden.
In het woud van Parroy en op de
heuvels voor de westelijke Vogezen
handhaafden onze corpsen ln zware
gevechten hun stellingen tegen talrijke
aanvallen van formaties van het ze
vende Amerikaanse leger en wierpen
ln krachtig uitgevoerde tegenaanval
len gepenetreerde tegenstanders weer
terug. i
Onze steunpunten aan de Atlan
tische Oceaan bestreden doeltreffend
concentraties van den vijand en sloe
gen verkennlngsaanvallen af.
In Midden-Italië liepen ook giste
ren weer de krachtige aanvallen van
het vijfde Amerikaanse leger op de
door onze grenadiers en valscherm-
Jagers taal verdedigde bergstelllngen
der Etrusklsche Apennijnen vast. Aan
de Adrlatlsche kust, mislukten ver
scheidene aanvallen van den tegen
stander.
In de grote lus van de Donau zijn
bij en ten nodf'déh van Zajecar zware
gevechten met de verder opdringende
Sowjetformatles aan de gang. Ook ten
noordoosten van Belgrado wordt ver
bitterd gestreden In het Hongaars
Roemeense grensgebied maakten Hon
gaarse troepen bij Maros plaatselijke
vorderingen. Ten zuiden van Grosswar-
'dem sloegen onze grenadiers vijande
lijke strijdkrachten Ln tegenaanvallen
vol élan terug. De ..tegenstander leed in
deze gevechten zware." bloedige verlie
zen. Verdere Sowjetrusslsche aanvallen
ln het gebied van Thorenburg en ln
de Szeklertop werden in hoofdzaak
afgeslagen. Om een penetratleplek
wordt nog gestreden In de bos-
Karpathen bleven felle aanvallen der
bolsjewieken ln ons afweervuur liggen.
De doorbraakpogingen van nieuw
aangevoerde SowJet-Russische divisies
bij de passen der oostelijke Beskiden
bleven ook gisteren zonder succes. De
vijandelijke aanvallen stprtten voor.
een g-root deel reeds vooronze stel
lingen ia het vuur onzer artillerie in
een.
Aan de Naref ten noorden van
Warschau leverden eigen plaatselijke
aanvallen succes op Een Sowjet-Rus-
slsche penetratie ln- onze stellingen
ten noordwesten van Schaulen werd
afgegrendeld.
Gisteren overdag hebben Ameri
kaanse terreur bommenwerpers bet
stedelijk gebied van Mtlnchen aange-
valleh. Er ontstond schade aan woon
huizen. cultuurmonumenten en open
bare gebouwen. Onder meer werden
verscheidene ziekenhuizen en zeven
kerken vernield resp. zwaar getroffen.
Afweergeschut van het luchtwapen en
jagers schoten gisteren <21 Anglo-
Amerlkaanse vliegtuigen neer.
Oorlogsreporter over de
te Arnhem
strijd
BERLIJN. 4 Oct. Be Duitse pers
publiceert een verslag van een oor
logsverslaggever over het slagveld bij
Arnhem. Hij schrijft hierin o.a.:
Zondag. 17 September begon de ver
ticale penetratie in het gebied van
Arnhem met massa's viermotorige
bommenwerpers, die. rivierovergangen
en luchtafweerstellingen bestookten.
Hierna verschenen omstreeks 15 uur
de eerste afdelingen viermotorige
Sterlings. Daarna werd de hemel
verduisterd door zwermen Horsa-
vrachtzweefvliegtuigen.
De Duitse luchtdoelartillerie schoot
reeds in de eerste uren talrijke ja
gers en vrachtzweefvliegtuigen neer.
Op de welden tussen Wolfheze en
Delen, ten noord-oosten van Arnhem,
kwamen de vrachtzweefvliegtuigen
neer. Duitse pantsersoldaten gingen
onmiddellijk tot de strijd over.
Na korte tijd waren zesduizend
man landingstroepen en drieduizend
parachutisten geland.' Zeer spoedig
concentreerde zich de strijd op hét
noordelijke einde van de voetbrug bij
Arnhem. Op 17 September des avonds
drongen de Engelsen, Arnhem bin
nen. Dit was het signaal voor hevige
straatgevechten. De volgende och
tend distancieerden de Duitse troe
pen zich op de zuidelijke oever.
Op 18 September begon van Duitse
zijde de concentrische aanval op het
noordelijke einde van de voetbrug.
Huls na huis werd bedwongen. Ook
ten westen van Arnhem werd verbit
terd gestreden. Hetlanden van
nieuwe strijdkrachten kon de voor
de Duitsers steeds gunstiger worden
de ontwikkeling niet meer beïnvloe
den.-Dinsdag 26 September om'13.45
was het omsingelde gebied van Arn
hem definitief gezuiverd.
Generaal Bor gevangen
BERLIJN. 5 Oct. Naar het D.N.B.
verneemt bevindt de Poolse generaal
Bor-Komorowski, de onlangs tot opper
bevelhebber van alle Poolse strijd
krachten benoemde leider der opstan
delingen te Warschau, zich na de capi
tulatie ln. Duitse gevangenschap. In
zijn gezelschap bevonden zich al zijn
staf-offlclëren. ajsmede verscheidene
Poolse generaals.
Een delegatie van de DNRRA ls
naar Zuld-Amerlka vertrokken om met
de vertegenwoordigers der Zuid-Ameri
kaanse landen te onderhandelen over
hulp aan Europa.
De gebeurtenissen aan het NooM-
Flrise front zijn "voor de Zweedse auto
riteiten aanleiding geweest maatrege-
len te nemen tot de evacuatie van de
Er moet verduisterd worden van
een half uur na zonsondergang tot
een half uur vóór zonsopkomst.
De zon gaat heden onder te 18.07
uur en morgen op om 6.50 uur.
Maan onder 12.06, op 20.55 uur.
9 Oct, L.K., 17 Oct, NJVI., 24 Oct. I Zweedse grensstad Haparanda. Een deel
E.K, 1 der stad is reeds ontruimd.
te JAARGANG No. 235
Uitgave: N.V. De Arbeiderspers Bureau* voor redactie en administratie: Hooigracht 31
Tel. 24996 - Postgiro 184120 - Abonnementsprijs 21 ct. per week of f 2.73 per kwartaal. Losse numi
VRIJDAG 6 OCTOBER 1.944
Leiden,
nummers 5 ct.
BERLIJN. 5 October. De oorlogs
correspondent van het D.N.B. in het
Westen, Alex SchmalL'uss, schrijft:
Het valt weliswaar niet te ontken
nen. dat Elsenhower en Montgomery
er naar streven om ln het gebied van
Arnhem en van Aken zwaartepunten
te vormen voor het binnendringen ln
het Westduitse Industriegebied, doch
het ls de vraag of de daarvoor te
nemen maatregelen voldoende zullen
zijn om door de van dag tot dag
groeiende Duitse verdediging heen te
stoten. Daarbij komt nog. dat het ln
dit Jaargetijde slechter wordende weer
het operatieve gebruik van de lucht
macht aan het front hindèrt. daar
het risico toeneemt, dat door slecht
zicht eigen troepen door de uitgewor
pen bommen getroffen worden.
Desondanks ls de Duitse militaire
leiding er natuurlijk op voorbereid
tegen de zich aftekenende grote aan
val op het Rijnland en het Roerge
bied met de nodige kracht op te tre
den. Intussen namen zelfs ln het ge
bied van Aken. waar de vijand de
laatste dagen weer actiever werd, de
gevechten de vorm van een verbitter
de stellmgoorlog aan. Het gelukte den
Amerikanen, die geen bommen of ar-
tllleriemunltle spaarden, slechts aan
de Wirmbach ter hoogte van het
slechts bp goede kaarten voorkomende
plaatsje Palenberg een penetratie tot
stand te brengen. Palenberg ligt nabij
het dorp Ubach. ongeveer zeven kilo
meter ten zuiden van Gellenklrchen.
Bijzonderheden over de onmiddellijk
begonnen Duitse tegenaanval zUn nog
niet bekend.
In het andere zwaartepunt, de drie
hoek Arfihem. Nijmegen, Den Bosch,
duren de zware gevechten voort. Ten
gulden van Arnhem, vooral bij 'Eist,
wordt nog steeds hevig gevochten. Met
aanzienlijke verliezen voor den vijand
werden diens hardnekkige tegenaan
vallen op het Duitse bruggenhoofd
over de Nederrljn afgeslagen. In de
oostelijke sector van dit gebied - ble*
ven vijandelijke aanvallen, na zware
verliezen, bij Cuyk en Overloon ste
ken. Overigens neemt tussen Nederrljn
Juist nu!
„ECn vos verliest w e I zijn haren,
maar niet z'n streken"... dit oer
oude Nederlandse spreekwoord Is de
laatste tijd Wel zeer van toepassing
op onzen gemeenschappeiljken vijand,
die sinds enige weken ook onze bodem
betreden heeft.
Flinke Nederlanders en goede
vaderlanders erkennen n u het grote
gevaar hetwelk hen dreigt.
Zeer reien melden zich de laatste
dagen voor de Warren-of de
Landstorra-bYlgade. Meldt u zich
eveneens! Onze grote helden uit het
verleden gaven liet voorbeeld, tien
duizenden onzer beste Nederlanders
volgden.
Alle Inlichtingen en gratis-reis*
bUJetten worden bij de volgende aan-
meldLngsbureau's der Waffen-ff ver
strekt.
Den Haag. Korte Vijverberg 5.
Amsterdam, Dam 4,
Utrecht, Vredenburg 19,
Groningen, Herenstraat 46'.
Enschede, Hengelosestraat 30.
Hengelo, St, Janstraat 5.
en Waal het vijandelijke artillerie
vuur ln hevigheid toe.
In het gebied ten oosten van Den
Bosch, waar ook de „woestijnratten"
ln. de strijd gebracht zijn, hield de
•vijand zich. afgezien van plaatselijke
aanvallen, nog rustig. De ..woestijnrat
ten" zijn de zevende Engelse pantser
divisie. een keurformatie. die reeds ln
Afrika zware gevechten met de Duit
sers heeft gevoerd. Volgens herhaalde
en overeenstemmende verklaringen van
gevangenen zijn de 59ste Engelse ln-
fanterle-dlvlsle en de 70ste Engelse
Infanteriebrigade ln de «ware gevech
ten der laatste weken volkomen opge
rold. De overlevenden van deze forma
ties bevestigen, dat de verliezen bui
tengewoon groot zijn geweest. Te
Deurne zijn ongeveer honderd gewa
pende terroristen, die armbanden op
hun burgerkleding droegen, ln Duitse
gevangenschap geraakt.
Zeepvervangende wasmiddelen en
toiletzeep voor kinderen
DEN HAAG. 5 October. Van 1 tot
en met 28 October wordt voor perso
nen, geboren in de Jkren 1930 of later,
op de bonnen c401, d401 en e 401 van
het Inlegvel één rantsoen zeepvervan
gende wasmiddelen of, voor zover voor
radig. waspoeder beschikbaar gesteld.
Voor kinderen, geboren ln het Jaar
1942 of later, kan men gedurende deze
periode op de bon e402 van het Inleg
vel één rantsoen toiletzeep kopen.
GRONINGEN. 4 Oct. Enige op
sporingsambtenaren van de Prljsbe-
heerslng hebben een inval gedaan ln
een schoenenmagazijn van Jos. Schat
ten ln de Oude Ebblngestraat te Gro
ningen. Zij ontdokten ln drie kasten
ln totaal 184 paar schoenen, die aan
de verkoop waren onttrokken. De
schoenen waren in een zeer verwaar
loosde staat. Zij zijn onder toezicht
van de prijsbeheersing aan het publiek
verkocht.
AMSTERDAMS NIEUWS
Clandestiene slachters
aangehouden
Gisternacht werden uit een welland
aan de Zeeburgerdljk drie koelen ge
stolen. De recherche van het bureau
Kattenburgergracht trok er achter aan
en slaagde er ln. de koeien terug te
vinden ln een timmermanswerkplaats
aan de Valentijnkade. Daar had men
de dieren Juist de hals afgesneden.
Het vleesls naar het abattoir' ver
voerd. De drie daders, een meubelfa
brikant. een venter en een betonvlech-
ter zijn ln verzekerde bewaring ge
steld.
KLEINE DIEFSTALLEN. Van het
voormalig zweefvliegterreln i.an de
Corn. Douwesweg ls een paard- gesto
len. Uit een fabriek aan de Spui
straat namen dieven een grote partij
damesmantels mee. Uit een pand
aan de O.Z. Achterburgwal ls voor ne
gen mille textiel ontvreemd.
Hengelen,
hengelen V
Mijn vriend Korneel zei. dat-ie zijn
carrière misgelopen was. En hij
zuchtte tragisch.
Ik had op een haringlogger moe
ten gaan. toen ik een jaar of zestien
was. Dat is een leven, man!
Nou heb ik ^elf veel kennissen onder
Schevenir.gers en ik zeg: Je weet. niet
wat je zegt. man. Haringvisser, dat is
het zwaarste beroep wat er is. Daar
moet je voor geboren zijn, daar moet
je een zoon van zes generatiès vissers
voor zijn. Dat moet een hartstocht
wezen, want een gewoon mens houdt
dat niet uit.
Toegegeven, toegegeven, zei Kor
neel. Maar mijn zus Antje is getrouwd
met een Vlaardinger en als die ver
halen' gaat vertellen over hengelen
aan boord
Goed. dat
weet ik. Maar dat
doen ze alleen des
Zondagsmiddags
op zee. als de
vleet niet uitgaat
vanwege de rustdag. En verder is het
nacht en dag werken op de loggers.
Jawel, zei Komeel. mij bekend.
Maar ik zou alleen vanwege dat hen
gelen op Zondagmiddag al haring
visser willen zijn. De rest neem ik
op de koop toe. Weet je hoe dat gaat
daar aan boord?
Nee. zei ik.
Nou, mijn zwager heeft het me
meer dan eens verteld. Op Zondag
slapen ze wat lang, de schipper leest
uit de „boekies" zoals zijlie de Bijbel
noemen, ze zingen ,een „versie", da's
een psalm, ze eten verde makreel,
moddervet, gest-oomd in een tonnetje
zaagsel aan boord en des middags
vissen ze op makreel met de reep.
Een lijn met één' haak en aan die
haak een roodflanellen lapje.
Kom nou!
Eerlijk! Makreel- is een aller-
eeuwigste roofvis, veel .feller dan
welke zoetwatervis ook. Makreel jaagt
achter de haringscholen aan, weet
je, en als ze die lijn met dat rood
flanellen lappie over boord gooien en
een tijdje .heen en weer bewegen,
schiet de makreel ook déér op af.
En een ruk dat die beesten geven.
En een lekkere weerstand in het
water. NouIk wou best haringvisser
wezen!
Toen ging Kórneel's pennetje naar
beneden. Hij sloeg op en er verscheen
een pietepeuterig voorntje.
Afijn, hij is niet groot, maar
klejn, zullen we maar zeggen, zei
Korneel. En smeet zijn vangst terug
in het wat-er.
Te Detroit 'hebben 6000'arbeiders
wegens een conflict met het bureau
voor oorlogsarbeld het werk neerge
legd. waardoor 50.000 andere arbeiders
de arbeid eveneens moesten staken.
AMSTERDAM, 5 Oct. Met in
gang van Maandag 9 October a.s.
zal in de gehele provincie Nóord-
Holland de levering van elcctrische
stroom aan de bevolking worden ge
staakt. Alleen bedrijven en inrich
tingen van algemeen belang en die,
waarvan de stopzetting onmiddel
lijke gevaren zou medebrengen voor
het leven of de voedselvoorziening
der bevolking, zullen stroom kunnen
blijven betrekken.
Men weet, dat bij besluit van den
Secretaris-Generaal van het Depar
tement van Handel, Nijverheid en
Scheepvaart dd. 3 dezer werd be
paald, dat stroomloze uren zouden
worden ingevoerd. De tijdsduur hier
van zou echter worden geregeld naar
de toestand -ter plaatse. De toestand
in Noord-Holland nu is van die aard.
dat er voor particulieren helemaal
geen stroom meer beschikbaar zal
zijn.
Wat zijn de gevolgen hiervan? In
de eerste plaats, dat wij na Maan
dag a.s. in het donker zullen zitten
en vroeg te bed zullen moeten gaan.
Er zijn wellicht mensen, die nog wat
kaarsen of een beetje petroleum
hebben, doch het lijkt ons wenselijk,
dat zij die kostbare eigendommen be
waren. Zij kunnen nog harder nodig
zijn!
In de tweede plaats zullen er met
ingang van Maandag geen trams
meer rijden, noch in de steden, noch
inter locaal. Voort-s zullen de electri-
sche huisschellen niet meer function-
neren. Alle electrische klokken zul
len niet meer werken.
Wat de technische uitvoering van
deze* maatregel betreft, diene nog
het volgende: Het is noodzakelijk,
dat de ..afschakeling" geleidelijk
Omsingelingspogingen
in Vlaanderen
BERLIJN; 4 Oct. Het Internatio
nale Informatlonsbtlro meldt over de
strijd ln het Vlaams-Nederlandse ge
bied o.a.:
Zowel ten noorden als ook vooral
ten zuiden vah Antwerpen vielen
Britse lnfanterlestrljdkrachten. waar
van de eerste linie overwegend bestond
uit troepen soldeniers van verschillen
de nationaliteiten, de Duitse beveili
gingen aan met het doel. de hier lig
gende Duitse strijdkrachten door een
omsingelingsbeweging in de lichting
van de Wésterschelde af te snijden.
Hoewel de Britten numeriek ln de
meerderheid waren, stortten hun aan
vallen overal Ineen als gevolg van
het taaie verzet der Duitse beveiligin
gen. De Engelsen leden hier aanzien
lijke verliezen. De aanvallen van de
Engelsen uit het gebied van Turnhout
vormen een onderdeel van dezelfde
operatieve plannen. Hier wierp Mont
gomery ten noorden van Turnhout vrij
sterke pantserstrijdkrachten, maar obk
gemotoriseerde formaties ln de strijd,
om ln de rlchtlftg van Breda en Til
burg terrein te winnen.
Opnieuw bleken de Duitse versper
ringen een grote hindernis te zijn,
want van de ln de strijd geworpen
Britse tanks ging meer dan de helft
verloren bij de poging om de pantser-
afweergrendels te overwinnen.
plaats heeft, zodat het tijdstip, waar
op deze zal geschieden, niet nauw
keurig van tevoren voor eiken ver
bruiker individueel kan worden vast
gesteld. Verder ls het eveneens om
technische redenen onvermijdelijk,,
dat bij het instandhouden der
stroomlevering aan de vitale bedrij
ven en inrichtingen een gedeelte der
bevolking nog enige dagen in het
genot van electrjciteit blijft. De „af
schakeling" dezer tijdelijk begunstig
den zal onverwijld na het. terugbren
gen van het electriciteitsnet tot de
minimaal noodzakelijke kabelaanslui
tingen geschieden. Op défce toevallig
begunstigden wordt een beroep ge
daan geen stroom af te nemen, op
dat de resterende kolenvoorraad uit
sluitend ten behoeve van het alge
meen belang zal worden verwerkt.
Daar men steeds met. de omstan
digheid rekening moet houden, dat
in het algemeen belang voor een of
ander gebied de stroomlevering tij
delijk moet worden hersteld, wordt
een leder dringend aangeraden, alle
schakelaars en aanzetapparaten uit
te schakelen, alsmede alle losse ver-
bindingssnoeren uit de stopcontrac
ten te halen, ten einde onklaar wor
den van electromotoren en appara
ten te voorkomen en brandgevaar te
vermijden.
DEN HAAG; 5 Oct. De poste
rijen zijn er in geslaagd, het post
verkeer door het gehele land, zij
het met vertraging, gaande te hou
den. Van een landelijk georgani
seerde dienst kan echter niet meer
worden gesproken; de plaatselijke
postdirecties blijken evenwel zeer
vindingrijk te zijn op verkeersgebied.
Met allerhande vervoermiddelen:
een enkele auto. paardenwagens,
molorvrachtdiensten, fietsen en te
voet worden postzakken van de ene
plaats naar de andere overgegeven.
Er komt post door. ook uit afgelegen
delen des lands; de ambtenaren zijn
er zich van bewust, dat het familie
leven nu meer dan ooit behoefte
heeft aan postverkeer.
Aanvankelijk werd er weirtlg post
aangeboden; dat vergemakkelijkte
het vervoer met de beschikbare pri
mitieve middelen. Thans neemt het
aantal poststukken echter weer zo
toe. dat het haast onmogelijk wordt,
de post te vervoeren.
Daarom verzoekt ^.T.T. met klem:
verzend alleen de poststukken die
werkelijk verzonden moeten worden
en beperk u zoveel mogelijk tot brie
ven en briefkaarten. Bezwaar de
post in deze. omstandigheden niet
met drukwerken, monsters, e.d., an
ders loopt het vervoer vast.
U blijft toch niet op straat staan
om naar vliegtuigen te kijken?
Het kan u immers het leven kos
ten?
Directeur, fi J. Kerkmeester. Bus-
sum; hoofdredacteur: Hendrik Llndt,
Amsterdam; plv. hoofdredacteur; lr. A.
H. de Haas van Dorsser, Haarlem;
binnenland: J. v. Grieken; illustratie
en opmaak: R, Kampstra; volkscul
tuur en kunst: M Woltcrs; muziek:
G. K. -Krop; sport: J. J. Llber; adver
tenties: A. H. T.ammers. allen te Am
sterdam. k 113
I onderschêldenrIn harde'gêvëchten vYn I grote gebruik van"mater7aal "en troe-|
iis T tweo dagen verijdelden zij door aan- pen. die numeriek in de meerderheid
seb Eplnal en Lure trachtte de tegen-uol1ari enncentratie van den I warem konden, de Duitse formaties I
wegpostkantoor
IspotciViteit van ae Ztjae aer verue- r ten oijir. eigen uijzonaer inzicm oaf ene goeae kant; dat zij iaat Zien,
zende partij, kón hij niet goed ver- dergeschikt te maken aan deze alge- hoezeer het leven van i e d e r e n
draaen. dat de aard van het woord mene waarheid. Nederlander wordt bedreigd, wan-
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FÜHRER 4 October. Het opper
bevel van de weermacht deelt mede:
De sterke druk van het eerste Ca
nadese leger bij Antwerpen en aan
de Eelgisch-Nederlandse grens ten
noorden van Turnhout duurt voort.
Hier zijn zware gevechten aan de
gang. Ten noorden van Nijmegen en
aan de Maas ondernamen de Engel
sen en Amerikanen hevige voor hen
met grote verliezen gepaard gaande
aanvallfcn, die echter'tegen de taaie
tegenstand en krachtige tegenaanval
len van onze grenadiers en tanks niet
doordrongen. Slechts aan de Duits-
Nederlandse grens ten zuiden van
Geilenkirchen kon een vers aange
voerde divisie na zware op en neer
gaande gevechten een plaatselijke pe
netratie in xonze stellingen bereiken.
Boven, het Nederlandse strijdgebied
en de Vogezen beveiligden Duitse
Jagers eigen aanvalsondernemlngen en
ondersteunden door het bestrijden van
ln scheervlucht aanvallende vijande
lijke vliegtuigen de afweergevechten
van de troepen te land. In het bos
van Parroy en op de berghellingen ten
oosten van Eplnal en Remlremont
bfeven hardnekkige aanvallen van
Amerikaanse formaties ln hoofdzaak
ook gisteren ln ons vuur steken of
wonnen slechts enkele dorpen en1
stukken bos.
Voor Duinkerken rusten de wapens
ten einde de burgerbevolking te
evacueren. In het voorterrein van onze
versterkte steunpunten aan de kust
van de Atlantische Oceaan ontstonden
gewapende overvallen en plaatselijke
gevechten.
Onze divisies grenadiers bleven ln
de bergen van de Etrusklsche Apennij
nen standvastig ae over een breed
front en met groot gebruik van
materiaal ondernomen Amerikaanse
aanvallen opvangen. In hevige gevech
ten om-afzonderlijke bergtoppen fer-
ljdèlden zij ten dele ln nieuwe stel
lingen alle doorbraakpogingen van den
vijand. Aan de Adrlatlsche kust wer
den aanvallen van Britse compagnieën
uiteengeslagen.
Vreemde nationaliteiten in
de geallieerde gelederen'
BERLIJN. 4 Oct. De oorlogscor
respondent van het D.N.B. ln het Wes
ten. Alex Schmalfuss, bericht dat aan
de ..slag der drie mlllioen" aan de
westgrens van Duitsland ln toene
mende mate wordt deelgenómen door
soldeniers van vreemde stam.
Terwijl de Canadezen belast zijn
met de bestrijding van de versterkte
kustplaatsen, de moeilijkste kustsec-
tor, neemt men de laatste tlid ook in
andere zwaar omstreden sectoren
Franse. Belgische, Nederlandse en
Poolse formaties waar. Ook Chinese
en Tsjechische soldaten zLJn Inge
schakeld in de Anglo-Amerlkaanse le
gers.
Er moet verduisterd worden van
een half uur na zonsondergang tot
een half uur vóór zonsopkomst.
De zon gaat heden onder te 18.09
uur en morgen op om 6.48 uur.
Maan onder 10.48, op 20,19.
9 Oct. L.K„ 17 Oct. N.M., 24 Oct.
E.K.
Tegen het opdringen van Sowjet-
Russische snelle formaties uit het
SowJ et-Roemeense grensgebied ten
noorden van de IJzeren Poort ln het
gebied ten noorden en noordwesten
van Belgrado worden eigen tegenmaat
regelen genomen. Ook ten zuiden van
de grote Donaulus wordt hevig gevoch
ten. Duitse en Hongaarse troepen on
dernamen ten westen van Arad succes
volle aanvallen. Ten zuidwesten van
Grosswardein wierpen onze tankstrijd
krachten ln kloekmoedige tegenaanval
len Sowjet-Russlsche divisies infante
rie en pantserformaties terug en ver
nietigden 24 tanks. Sterke vijandelijke
aanvallen ten westen, van Thorenburg
en aan de Maros werden na onbelang
rijke vorderingen door onze troepen
afgeslagen.
In de oostelijke Beskiden duren de
zware gevechten om de paswegen
vooral ten zuiden van Dukla voort. De
bolsjewistische aanvallen werden ln
tegenaanvallen uiteengeslagen of op
gevangen.
Na het afweren van bolsjewistische
aanvallen en het terugvoeren van alle
wapens en het oorlogstuig hebben
onze achterhoedetroepen, ondersteund
door bevelllglngsvaartulgen en ge-
vechtsvaartulgen van de Duitse ma
rine. hun bruggenhoofden in het zui
delijke deel van het eiland Dagö ont
ruimd.
In Finland hebben onze troepen op
hun terugtocht naar het noorden de
bevolen doelen bereikt.
Duitse mijnenvegers hebben ln
Noord Noordse wateren drie torpedo-
moterboten van de Sowjets bescha
digd en één zo zwaar getroffen, dat zij
als verloren beschouwd kan worden.
Amerikaanse bommenwerpers onder
namen zonder uitzicht op de aarde
een terreuraanval op de stad Neuren
berg. Er werd schade aangericht ln
woonwijken en cultuurmonumenten.
Ook in het gebied van Keulen en het
Rijnland waren het doel van vijande
lijke terreurbommfenwerpers. In de af
gelopen nacht wierpen Britse vliegtui
gen bommen op Kassei en Aschaffen-
burg. Door het hier en daar uitwerpen
van bommen en aanvallen met boord-
wapens werden wqonhuizen ln enige
plaatsen van Zuid- en Zuidwest Duits
land verwoest. Strijdkrachten der
luchtverdedfiglng schoten hierbij 31
vijandelijke vllgtulgen, waaronder der
tien viermotorige bomenwerpers, om-
Aardappelen op bon 40
DEN HAAG. 4 Oct. Het be
drijfschap voor aardappelen deelt me
de. dat. aangezien de geldigheidsduur
van bon 40 is verlengd tot en met 7
October, de detaillisten verplicht, zijn
deze bon alsnog tot die datum aan te
nemen. Tegen de detaillisten, die
hieraan niet voldoen, zal streng wor
den opgetreden. Op bon nr. 40 moet
anderhalve kilogram aardappelen
worden verstrekt.
HET STAATSPRAKTIJKEXAMEN
1944, dat op 10. 11 en 12 October te
Utrecht zou worden gehouden, ls voor
onbepaalde tijd. uitgesteld.
De Hongaarse troepen zlln er ln
geslaagd de stad Matfyszlonta aan de
Hongaars-Roemeense grens te herove-
rèn.
Volgens de Sowjetberlchten ls
Weimer benoemd tot voorzitter van
de raad van volkscommissarissen van
de „Sowjetrepubliek Estland".
De Bulgaarse troepen zullen ge
plaatst worden onder het commando
van generaal Tolboesjin, commandant
van het Oekrajlnse leger.
Ie.JAARGANG No. 234 DONDERDAG 5 OCTOBER 1944
Uitgave: N.V. De Arbeiderspers Bureau* voor redactie en edministratie: Hooigracht 31, Leiden.
Tel. 24996 - Postgiro 184120 - Abonnementsprijs 21 ct. per week of f 2.73 per kwartaal. Losse nummers 5 ct.
Rembrandt en Mozart
Veel kunnen de genieën van Rém-
brandt en Mozart uiteraard niet met
elkaar te maken hebben gehad.' Men
kan slechts een parallel zien In de
late erkenning hunner waarde voor
de mensheid van alle tilden.
Toch brengt de 175ste verjaardag
van Rembrandts sterfdag op 4 October
a.s. nog een andere vergelijking naar
voren: beider begrafenissen geschied
den ln alleruiterste soberheid en bei
der graf werd. vergeten.
Men weet, dat slechts enkele vrien
den Mozarts laatste gang tot aan de
stadsgrens v.an Wenen begeleidden;
toen keerden zil om voor de koude
sneeuwstorm en zonder enige plicht
pleging werd het stoffelijk overschot
van den Salzburger meester op het
armenkerkhof neergelaten in de
groeve, die men later niet meer kon
terugvinden
Met Rembrandt ls het ongeveer
evenzo gegaan. Slechts weinigen volg
den de eenvoudige stoet naar de Wes-
terkerk, waar de schlldermeester werd
ter ruste gelegd; zonder enige bijzon
dere plechtigheid, zohder een af
scheidswoord. Wel heeft men op deze
plaats die schade ruimschqots Inge
haald, maar de Juiste plek van het
graf heeft men maar moeten gissen
om daar veel later een eenvoudige ge
denkplaat neer te leggen.
Boven: Limburgers pp de vlucht.
Hiernaast: Zo is de iverkelijk-
heid; in een straat van een klein
Nederlands dorp.
Foto's t}-PK-Reinsberg).
„Broeders van het licht"
Twee Jaar na z'ljn broeder Auguste
Marie Louis Nicolas viert thans Louis
Jean Lumière zijn tachtigste verjaar
dag. Zij werden onderscheidelijk 19
October 1862 en 5 October 1864 te Be-
sangon geboren.
Is het een vreemde speling van het
lot, die dit broederpaar, een naam dra
gende. die ..Licht" betekent, zich
grote verdiensten haeft doen verwer
ven Ln de optiek? Want niet alleen
zijn zij de grondleggers der cinemato
grafie 'door de toepassing van aan
eengeschakelde. telkens iets gewij
zigde beeldjes, maar ook de uitvinders
der anti halo- en der autbchrome foto
grafische platen, die de fotografie ln
'kleuren mogelijk maakten. Het grote
concern der Union Photografique In-
dustrielle te Lyon staat onder hun
leiding.
Doch ook m andere verborgenheden
der scheikunde hebben zij lieht ge
bracht. Auguste Marle legde zich toe
op de studie van de vitaminenleer, van
de tetanus (stijfkramp of wondklem)-
behandellng en van het kankervraag-
stuk. Te zamen hebben de „broeders
van het licht" nog een theorie ont
worpen over het leven, berustend op
de werkzaamheid der colldïden, waar
uit alle levende organismen zouden
zijn samengesteld.
Inkrimping tramdiensten
Met ingang van Zaterdag 7 October
zullen de tot nu toe gereden middag-
diensten van de Haagse tram van. 12
tot 2 uur vervalen. De 20 minuten-
dienst op WassenaarLeiden wordt
gewijzigd in een 30 minutendienst en
d,e 15 minutendienst op Voorburg en
Delft in een 20 minutendienst.
Hoe groter het nieuios, hoe kleiner
ie krant. Hoe groter de tijd, hoe
kleiner de mensen. Op de trams vech
ten ze zuurder en krengeriger dan
ooit, verbeten en, geprikkeld. De wijs
geren glimlachen en lopen en probe
ren zelfs te blijven glimlachen, als
hun schoenen lek zijn...
Een- lezeres in Amsterdam klaagt,
dat zij met haar man en een twee
ling zich een al bijna gehuurd huis
voorbij zag gaan, omdat de huisbaas
ontdekte, dat haar man in manches
ter liep. ,£n de Derde Helmersstraat
is nogal'een koude aardappeleribuurt
en het kan dus niet voor de buren,
dat er iemand komt wonen, die een
manchester pak draagt..." vertelde
de huisbaas haar in diep en delicaat
vertrouwen... Weg huis!
Het tragikomische is, dat de huis
baas blijkbaar niet gevraagd heelt,
waarom deze lezer in manchester
\iep. Want anders zou hij zich
moeten voelen als iemand, die een
man met een baard van de stoep
heeft gejaagd met de boodêchap:
..aan de deur wordt niet gegeven" en
die dan ontdekt, dat die oude niet
kwdm om iets te halen maar om iets
te brengen en dat hij Sint Nicolaas
de deur heeft uitgegooid.
Want de man was groenteboer! En
vandaag of morgen zitten zelfs de
hooghartigste koude aardappeleK'-
genoten bijv. een dagje zonder aard
appelen en dan zeggen zij: „beter één
groenteboer in de hand en in je huis
dan honderd koude aardappelen-
dromen in de lucht'. En dan besef
fen zij, hoe alle aardappelen sinds de
laatste honderd jaar zijn geteeld,
vervoerd en verdeeld in manchester.
Voor dit besef zal echter waarschijn
lijk nóg .een oorlog nodig zijn. Nü
weten ze het nog niet, in de Derde
Helmersstraat. En verder. TIJL.
Nou praat Je van hengelen zei
mijn vriend Komeel, en de men
sen denken, dat ik wonderwat
hengelen kan en dat is ten dele ook
zo. zal' Je mijn niet horen tegenspre
ken, maar je hebt hoofdklasse erï
superklasse. Ik mag dan hoofdklasse
wezen, mijn ouwe zaliger was super
klasse. Dat was een hengelaar, als
je weet wat een hengelaar is.
Mijn vader. Tjonge, die kon het
'k Zal je wat vertellen. Wij voeren
vroeger met een woonschuit, heb ik je
verteld nietwaar? X)p een- middag in
Juli. ik was nog een jongen, dus dat
asaoimoet in de ne-
Hengelen,
hengelen /V
1
Bijzondere rechtbank N.S.B.
UTRECHT, 4 Oct. De persdienst
van de N.S.B. meldt: In aansluiting
op het bericht over de instelling van
een bijzondere rechtbank door den Lei
der, kan worden medegedeeld, dat deze
bijzondere rechtbank door den Leider
werd beëdigd. De door de leden der
rechtbank afgelegde eedsformule luidt
als volgt:
„Ik zweer, dat Ik de mij toever
trouwde functie in de door den Leider
ingestelde bijzonder rechtbank naar
eer en geweten zal vervullen, hande
lende daarbij in het belang van de
beweging, volgens het leidend begin
sel der beweging en zonder aanzien
des persoons, zo waarlijk helpe mij
God almachtig."
Beheerst gij u zo, dat gij ook
bij groot gevaar uw kalmte weet
te bewaren?
(Voorlichtingsactie Hoofdin
spectie Luchtbescherming.)
gentiger jaren
van de vorige
eeuw geweest
zijn. komen we
met de schuit bij
Terhome aan het
Snekermeer. Nou zijn die Friese meren
eeuwigste visrijk, nou nbg maar toen
nog veel erger. Afijn, we roeien die
meren op en zoeken een plaatsje,
twee bootlengten van de kant, vóór
een rietkraag. Drie meter water
sting daar. Vader zegt: „Et ls of ik
ze zie. maar hier zit brasem zét. En
wij brasemen.
Praat je van brasemen! Man. na
een uur had mijn vader er zes. En
ze kwamme net als lappe zeildoek
uit het water zeilen hé. en allemaal
van die Javanen, van een paar pond
zwaar. En vader een lol! Maar ik
zag geen stootje, hebbie daarvan
terug?
Zelle we deris ruilen van plaats?
zegt vader op het laatst, want-ie
vond het Sneu voor me. Goed. we
ruilen. Maar ik niks en hij. op die
plek waar ik niks ving, haalt ze
weer achtermekaar naar boven.
Der was geen land mee te bezei
len. Afijn, 'et wier donker en wij te
kooi. Maar de andere morgen ben ik
hartstikke vroeg wakker. Ik der uit
Ik denk: Nou zal ik het eehs allenig
proberen. En, ik naar dat emmese
plekkie toe. Ik leg Jn. wacht een
kwartier, geen leven. Ik gooi een
handje voer (vroeger gooiden we
veel minder voer as vandaag de dag
gewoonte is, dat verzuurt het water
maar. zeiden die ouwe en ze had
den gelijk) maar ik gooi toch een
handje voer. maar niks hoor. geen
leven.
Eindelijk, na een uur, zie ik wat
geks. Komt er een grote kop boven
water. Een kerel van een brasem. En
ik mag' hier doodvallen als het niet
waar is. maar die brasem zegt tegen
me: „Zeg, komt je vader nog haast
niet? Met jou willen we geen barst
te maken hebben".
Verduld, ik lieg der geen woord
van
Tachtigjarige musicus
De zang- en spraakpaedagoog K.
Veldkamp, wiens naam ook buiten
vakkringen bekendheid geniet door
zijn medewerking aan de populaire
bundels „Kun je nog zingen, zing dan
mee", hoopt op 5 October zijn tach
tigste verjaardag te vieren. Op uit
drukkelijk verlangen van den Jarige,
die deze dag niet in zijn woning zal
doorbrengen, blijven alle feestelijke
attenties achterwege. Inmiddels gaan
dankbare en waarderende gevoelens
uit naar dezen voornamen paedagoog
wiens tot heden ononderbroken werk
zaamheid. o.a. als leraar aan de
Toneelschool, zoveel goede vruchten
heeft afgeworpen.
Juist nu!
„Een vos verliest w e 1 zijn haren,
maur niet z'n streken"... dit oer
oude Nederlandse spreekwoord ls de
laatste tijd wel zeer van toepassing
op onzen gemeenschappeiljken vijand,
die sinds enige weken ook onze bodem
betreden heeft.
Flinke Nederlanders en goede
vaderlanders erkennen n u het grote
gevaar hetwelk hen dreigt.
Zeer velen melden zich de laatste
dagen "voor de Waffen-# of de
Landstorm-brigade. Meldt u zich
evenpens! Onze grote helden uit het
verleden gaven het voorbeeld, tien
duizenden onzer beste Nederlanders
volgden.
Alle inlichtingen en gratls-reis-
blljetten worden bij de volgende aan-
meldiugsbureau's der Waffen-# ver
strekt.
Den Uaag, Korte Vijverberg 5.
Amsterdam, Dam 4.
Utrecht, Vredenburg 19.
Groningen, Herenstraat 46.
Enschede. Hengelosestraat 30.
Hengelo, St. Janstraat 5.
Bekendmaking Fürsorgekommando
Het Fürsorgekommando belm höhe-
ren #- und Polizelführer Nordwest
maakt bekend; Het Fürsorgekomman
do betaalt aan hen, die ln zijn ver
zorgingskring recht hebben op onder
steuning, als volgt verwantensteun
uit: Maandag 9 en 16 October 1944
voor de provincies Zuid-Holland en
Noord-Holland ia Rotterdam. Orts-
kommandantur van 10 tot 15 uur;
Dinsdag 10 en 17 October 1944 voor
de provincie Utrecht ln Utrecht, ne
venafdeling van het Ersatzkommando
van 10 tot 15 uur; Woensdag 11 en
18 October 1944 voor de provincie
Zuid-Holland in Den Haag. Korte Vij
verberg 5. nevenafdeling Ersatzkom
mando van 10 tot 15 uur; Donderdag
12 en 19 October voor de provincie
Noord-Holland te Amsterdam. Dam 4.
nevenafdeling Ersatzkommando van
10 tot 15 uur.
Postrecu's der laatste betaling m
andere papleren en documenten moe
ten worden medegebracht. Bij schrif
telijk verkeer met het Fürsorgekom
mando moet ln elk geval het kohier
nummer opgegeven ,worden.
De höhere U- und Pollzeliührer
Nordwest Fürsorgekommando
w.g. AUST. #-SturmbannfÜhrer
HAAGS NIEUWS
VRIJBANKLOKAAL. Vrijdag
morgen cm 8 uur is er verkoop van
voorwaardelijk goedgekeurd vers
vlees, gesteriliseerd vlees en bouillon
voor de nos. 42004600 en 1—300.
ONGEVALLEN. Dinsdagmiddag
omstreeks hall drie is de tienjarige
P. V. R. uit de v. Swlndenstraat op
de Regentesselaan van een met paard
bespannen wagen gevallen. De knaap,
die daarbij een schedelbasisfractuur
en schaafwonden aan belde benen op
liep. Is ln ernstige toestand door de
G.G.D. naar het ziekenhuis aan het
Westeinde vervoerd.
Omstreeks kwart voor twee is Dins
dagmiddag de 29-Jarlge mevr. H. J.
v. G.St. uit de v, d. Helststraat ln
de Welmarstraat van een rijdende
tram gevallen, waarbij zij met de rug
tegen een langs de weg staande hand
kar terecht kwam. In bewusteloze toe
stand werd zij naar het ziekenhuis
aan de Zuldwal vervoerd. Het ongeval
is toe te schrijven aan het feit dat
de passaglere die haar portemonnale
liet vallen, van de Wagen wilde sprin
gen.
Directeur: H. J. Kerkmeester, Bus-
sum; hoofdredacteur: Hendrik Lindt,
Amsterdam; plv. hoofdredacteur; 1?-. A.
H. do Haas van Dorsser, Haarlem;
binnenland: J. v. Grieken; illustratie
en opmaak: R. Kampstra; volkscul
tuur en kunst: M. Wolters; muziek:
G. K. Krop: rport: J. J. Llber; adver
tenties: A H. hammers, allen te Am
sterdam. K 112