HET DAGBLAD
Gevechten met nieuwe
formaties bij Nijmegen
VOOR LEIDER EN OMSTREKEN
Duitse weermachtsberlchten
Distanciëring in
W.-Nederland
Vijf uren
fietsen
Duitsland beschikt over belangrijke
militaire en economische reserves
Wonderbare
visvangst
M
Zware strijd ten w.
van Groesbeek
Capitulatie werpt haar schaduw
over het Finse volk
Scherpe acfie in de
Sowjetpers
Strijd bij Aken beqin
van afweerplan
De vlag in sjouw
Lodewijk van Deyssel
gehuldigd
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FUHRER. 24 Sept. Het opperbevel
van de weermacht maakt bekend:
In Midden-Nederland heeft de
vijand gisteren opnieuw vrij ster
ke strijdkrachten uit de lucht
neergelaten, met het zwaartepunt
in de streek ten zuiden en zuid
oosten van Nijmegen. Eigen troe
pen gingen terstond tot de tegen
aanval over. De zware gevechten
zijn nog a?tn de gang. De eigen
distanciëringsbewegingen in Wes
telijk Nederland nemen het voor
genomen verloop.
Zuidoostelijk van Aken en aan het
Eifelfrónt werden ook gisteren alle
aanvallen van den vijand afgeslagen.
De sterke aanvallen van den vijand
oostelijk van T unéville leidden tot
aanvankelijke resultaten, maar wer
den vervolgens opgevangen. Sinds het
begin der gevechten hebben onze
tankformaties hier 106 zware Ameri
kaanse .,Sherraan"-tanks vernietigd
De in de bruggenhoofden Epinai en
Remivemont vechtende eigen troe
pen werden na -zware strijd op de
Oostelijke oever van de Moezel te
ruggenomen. De verbitterde straat
gevechten in Remiremont duren nog
voort. Ten Zuiden van de stad wer
den talrijke aanvallen k van den
vijand afgeslagen Een' penetratie
werd in een tegenstoot gezuiverd.
In Boulogne bieden de resten der
bezetting in hun steunpunten ten
Zuidc van de haven altijd nog zeer
dapper verzet. In St. Nazaire en Lo-
rient bleven vijandelijke aanvallen
vruchteloos. Marine-batterijen voor
d.e lange afstand namen Folkestone
en Dover doeltreffend onder vuur.
Het gebied van Groot-Londen lag
ook gisteren onder het zware vuur
van de VI.
In Italië behaalde de vijand in
ook gisteren voortdurende zware ge
vechten in het gebied van Firen-
zuola geringe terreinwinst, nadat
verscheidene aanvallen met zwape
verliezen mislukt, waren door de
eige afweer. Aan de Adriatische Zee
werden bij oplevende ge^echtsactivi-
teit verscheidene plaatselijke aanval
len van den vijand afgeslagen.
Uit zuidwestelijk Zevenburgen
wordt melding gemaakt, van onafge
broken plaatselijke gevechtsactivi
teit. Aan weerskanten van Thoren-
burg zijn nieuwe .doorbraakpogingen
van den vijand mislukt door de taaie
afweer en door succesvolle tegenaan
vallen van Duitse en Hongaarse
tankstrijdkrachteii Bij vergeefse
aanvallen van overmachtige Roe
meense formaties in de streek ten
zuiden van Neumarkt, leed de vijand
zware verliezen. Plaatselijke aanval
len der bolsjewieken in de punt van
Szeklen en in de oostelijke karpaten
bleven vruchteloos.
Voor de Karpathenpassen in het
gebied ten zuiden van Sanok en
Krosno duren de zware gevechten
voort. Tegenaanvallen van onze
tankstrijdkrachten en grenadiers ver
hinderden ook gisteren de vijande
lijke doorbraakpogingen. Onze ge
pantserde aanvalsgroepen hebben
zuidwestelijk van Mitau tot dusver-
91 tanks en 184 stukken geschut van
den vijand vernietigd of buit
gemaakt.
De in de Noordelijke sector voort
gezette aanvallen van massale bol
sjewistische infanterie- en tankstrijd
krachten, werden ook gisteren onder
vernietiging van talrijke vijandelijke
tanks afgeslagen of opgevangen. For
maties van de luchtmacht mengden
zich met succes in de verbitterde ge
vechten. Ondanks sterke druk der
bolsjewisten gaan de bewegingen van
onze troepen volgens de plannen
door.
De luchtmacht schoot de beide
laatste dagen aan het Oostelijke
front 73 vijandelijke vliegtuigen neer
en vernietigde 51 tanks, eenige hon
derden voertuigen en talrijke kanon
nen. Bij gevechten tegen benden in
Noordoostelijk Slowakije werden vol
gens voorlopige berichten meer dan
veertig sowjetcommissarissen gevan
gen genomen.
Overdag ondernomen aanvallen
van Amerikaanse bommenwerpers
waren gericht op enige plaatsen in
Zuidoost-Duitsland en in het Sude-
tenland. Des nachts vielen Britse
bommen weipers Rijnlands-Westfaals
industriegebied en vooral de steden
Neuss en Düsseldorf aan. Strijd
krachten der luchtverdediging scho
ten boven het rijksgebied en het Ne
derlandse gebied 32 Amerikaanse
vliegtuigen omlaag.
Contact Zuiden Midden
Nederland verbroken
Het Weermachtsbericht van Zater
dag luidde:
Terwijl ons afweerfront ten Noor
den van Nijmegen zich tegen zware
vijandelijke aanvallen handhaafde,
is het onzen uit het Oosten en Wes
ten aanvallende formaties gelukt bij
Veghel het contact tussen de vijan
delijke strijdkrachten in Zuid- en
Midden-Nederland te verbreken. Alle
pogingen van den vijand tot uitbrei
ding van zijn penetratiegebied bij
Eindhoven mislukten in verbitterde
gevechten met grote verliezen voor
den vijand.
In Midden-Nederland werden de
21ste September dertig vijandelijke
pantserwagens stukgeschoten.
In het kader van onze- distancië
ringsbewegingen inWést-Nederland
bracht een beveiligingsdivisie dei-
marine met vaartuigen van allerlei
aard, onder zware luchtaanvallen en
on'danks het slechte weer, sterke
troepenformaties met hun uitrusting
aan wapenen en gereedschappen, in
onvermoeide operaties overdag en
des nachts, .over de mond van de
Schelde terug.
Krachtige aanvallen van den
vijand in het gebied ten Zuidoosten
van Aken werden in zware gevech
ten afgeslagen. Een eigen tegenaan
val wierp den vijand naar zijn begin-
stellingen terug. Daarbij werden
twaalf pantserwagens/en gepantser
de verkenningswagens vernietigd en
verscheidene stukken geschut buit
gemaakt.
Aan' het Eifelfrónt wonnen onze
troepen in de tegenaanval tijdelijk
verloren gegaan terrein aan de
Westwall- terug en zuiverden zij de
rest van het vijandelijke bruggen
hoofd over de Sauer ten Noordwes
ten van Echtemach. De vijfde Ame
rikaanse pantserdivisie leed hier
grote bloedige verliezen en verloor
meer dan veertig pantserwagens en
gepantserde verkenningswagens.
Ten zuiden van Metz plaatselijke
gevechtsactie. In het gebied van
Lunéville duren de zware gevechten
voort. Een eigen tegenaanval ten zui
den van Chateau Salins wierp den
sterkeren vijand tci-ug. Bij Lunéville
krachtige vijandelijke druk naar het
Oosten. Alle aanvallen mislukten dooi
de hardnekkige tegenstand van de
eigen troepen.
Aan de Boven-Moezel heen en weer
golvende gevechten bij Epinal en
Remiremont. Ten zuiden van Remire
mont werden verscheidene vijande
lijke aanvallen afgeslagen.
De versterkte havens in het Wes
ten, in het bijzonder Boulogne, Calais
en Duinkerken, liggen nog steeds
onder zwaar artillerievuur en voorts
durende bomaanvallen.
Ten noorden van Lucca en Pistoia
bleven met pantserwagens uitgevoerde
aanvallen van deh vijand zonder suc
ces. In het gebied ten noorden van
Florence zette de vijand zijn zware
met overmachtige strijdkrachten en
krachtige artillerie uitgevoerde aan
vallen de gehele dag voort. In verbit
terde gevechten, waarin talrijke aan
vallen met grote vijandelijke verliezen
werden afgeslagen, kon de vijand zijn
penetratiegebied bij Firenzuola uit
breiden.
Aan het Adriatische, front ook de
22ste September slechts plaatselijke
gevechten.
In zuidwestelijk Zevenburgen duren
de plaatselijke gevechten voort. In de
Szeklerpunt ging de vijand tot de
aanval over. Hij werd in harde ge
vechten afgeslagen. Op twee Denetra-
tieplekken zijn tegenaanvallen van
Duitse en Hongaarse troepen aan de
gang.
Ten zuiden van Sanok en Krosno
gaat de afweerslag met onvermin
derde hevigheid voort. Onwankel
bare afweer en vastberaden tegen
aanvallen van onze pantserstrijd
krachten en grériadiers deden de bol
sjewistische door.braakplannenook
gisteren mislukken In de centrale
sector bleven enkele plaatselijke aan
vallen van den vijand ten zuiden van
Memel zonder succes. Onze gepant
serde aanvalsgroepen brachten ten
zuidwesten van Mitau opnieuw stel
lingsverbeteringen tot stand en sloe
gen vijandelijke tegenaanvallen af.
De gevechten in de noordelijke
sector zijn bijzonder hevig geworden.
Onze dappere divisies boden, onder
steund dgor eigen eskaders slagvlieg
tuigen de pas aangevoerde Sowjet-
Russische formaties zeer hardnekkig
verzet. Terwijl talrijke vijandelijke
pantserwagens werden stukgescho
ten, werden alle Sowjet-Russische
doorbraakpogingen over het alge
meen afgeslagen of opgevangen. De
bevolen distanciëringsbewegingen in
Noord-Estland verliepen ook gisteren
volgens de plannen en ongestoord
door den vijand.
Duitse jagers vernietigden in de
wateren voor Memel een uit zeven
torpedovliegtuigen bestaande vijan-
lijke formatie en verhinderden aldus
een aanval op een Duits convooi.
Vijandelijke bommen wei-pers on
dernamen overdag, met gebruikma
king van het voor de afweer bijzon
der moeilijke weer. terreuraanvallen
op Kassei en München. Vijftien vier
motorige bommenwerpers werden
neergeschoten.
Pierre Benoif gearresteerd
STOCKHOLM. 24 Sept. De
bekende Franse schrijver Pierre
Benoit, lid van de Académie Fran-
gaise. is volgens een „bericht uit
Parijs in Göteborgs Morgonposten
als „collaborationist" gearresteerd.
Ie JAARGANG No. 225
MAANDAG 25 SEPTEMBER 1944
Uitgave: N.V. De Arbeiderspers Bureaux voor redactie en administratie: Hooigracht 31, Leiden.
Tel. 24996 - Postgiro 184120 - Abonnementsprijs 21 ct. per week ot 2.73 per kwartaal. Losse nummers 5 ct.
Vogels fluiten in de klare herfst
morgen. Oeverlopers, trekvogels
uit het hoge Noorden, die hun broed
gebied verlaten hebben en thans
koers zetten naar Zuidelijker landen.
Zij wieken over de vervalende wei
landenover de bossen die nu getooid
zijn met rood en geel en bruin van
verwelkend blad,' over de vlammend-
paarse heidevelden. Zij vliegen oper
de meren, die parelblank en rimpel
loos liggen op deze schone herfst
morgen, over de kleine dorpen waar
tuinders werken in de hoven en het
vee te herkauwen ligt tegen de pol
derdijk. Zij vliegen over heel dat
aandoenlijk-menselijk bedrijf, recht
toe recht aan naar heVZuiden, waar
de warmte is en het rijke voedsel-
gebied.
Er staat een man in de polder en
kijkt de vogels na. Wat denkt die
man? Hij denkt, dat vijf uren fiet
sen van zijn woning de oorlog woedt.
Daar rijden de tanks grommend en
xmurspuwénd over het 'land, door de
steden. Daar sneuvelen jonge men
sen, ver van huis. ver van allen die
hen lief zijn. Daar storten huizen in
en met 'die huizen verwachtingen,
hoop, vreugde.'liefde.
De man kijkt de vogels na. die
voortwieken in de ijlblauwe lucht.
Hij zou wel mee willen, weg uit deze
toereld der mensen, weg uit al deze
ellende, die morgen ook hèm berei
ken kan. Wat is vijf uren fietsen?
Hij ziet de vruchtbare eirond -aan
zijn voeten, waar hij op gewerkt
heeft, jaren lang, waar zijn vader op
geiverkt heeft en zijn grootvader. Hij
ziet de lage hoeve tegen de düfc, waar
hij woont met zijn vrouw en kinde
ren. Hij ziet het blad van de peppels
dat vergeelt, vanmorgen heeft hij
zijn erf er van schoongeveegd. Hij
ziet de troepen trekvogels''vliegen
door de klare morgen.
Mooi is de wereld om hem heen.
Mooi, rustig en vertrouwd. Maar op
vijf uren fietsen van hem vandaan
grommen de. tanks en. vallen jonge
mannen kreunend in het gras.
Hij begrijpt het niet. Hij denkt:
„Mijn god, wat is de wereld mooi. En
wat hebben wij mensen er van ge
maakt."
ï)e voorhoede der formatie grenadiers heeft vijandelijke duikvliegers op
gemerkt. Dadelijk zoekt zij dekking in de greppels en ieder volgt gespan
nen de koers der vliegtuigen. Foto Hoffmann-Stapf
Artikel van dr. Göbbels
in „Das Reich"
BERLIJN. 22 Sept. In dc aan
vang van zijn wekelijks artikel in bet
weekblad „Das Reich" dat tot op
schrift draagt ,.De hogere wet", stelt
rijksminister dr. Göbbels allereerst
vast, dat Engeland en de Ver. Staten
peet hebben gestaan bij de Jongste
gebeurtenissen in enige randstaten
van Europa.
Engeland en de Ver. Staten, zo
schrijft hij o a„ hebben de oorlog ge
bruikt om het Kremlin hulp te ver
lenen. De gevolgen van deze misdadige
handelwijze worden thans .zichtbaar.
Men heeft wind gezaaid en oogst
thans storm. Rondom Europa mar
cheert de rode anarchie op. Dat het
Duitse rijk thans het enige bolwerk
tegen het bolsjewisme vormt, leert
een vluchtige blik op de kaart. De
Engelsen en Amerikanen kunnen ln
het Westen slechts daardoor militaire
successen behalen, omdat wij in het
oosten, met grote delen van onze
strijdkrachten gebonden zijn en de
Sowjets verkeren alleen daardoor ln
de mogelijkheid de zuidoostflank op
te rollen, "omdat wij ons met aanzien
lijke troepencontin genten tegen dc
westelijke mogendheden moeten hand
haven.
Moscou profiteert
Niemand zal over het hoofd kunnen
zien, dat het Kremlin deze situatie
naar beste krachten uitbuit. Het past
ln de landen, die het zich als offer
heeft uitgezocht, dé oude bolsjewisti
sche praktijken toe, d.w.z, het brengt
dc nationale leidingen, die te zwak
van karakter zijn om ook ln moeilijke
omstandigheden zich tégen het bolsje
wisme te verzetten, ten val. ontwa
pent haar strijdkrachten, dwingt het
recht van doortocht voor het rode
leger af. bezet de beslissende strate
gische punten van het desbetrolfende
gebied, en daarna steekt ln de grote
Steden de anarchie het hoofd op. Het
rode leger betreedt geen land /.onder
een heidér doel en een onwankelbaar
programma mee te brengen. Men
vraagt zich slechts af. of de openbare
mening der wereld Inderdaad zo dom
ls. als zij schijnt te zijn. of zich maar
zo dom houdt. Maar datN ls voor het
effect tamelijk onverschillig. Doorslag
gevend blijft, dat de al naar gelang
van de toestand verschillende metho
den van het - bolsjewisme steeds tot
hetzelfde doel voeren, en dat het doel.
wanneer het eenmaal bereikt ls. defi
nitief schijnt te zijn. Men zou het
slechts met geweld van wapenen kun
nen veranderen.
Maar waar staat dit ln de getroffen
landen nog in voldoende omvang ter
beschikking? Wij bevinden ons ln het
zesde oorlogsjaar. De volken, die geen
idealen hebben, waarvoor het de moei
te loont te strijden en te volharden,
zijn moe en uitgeput. Wie in deze
situatie bij zijn krachten en ook op
zijn post blijft, voor hem ls de over
winning zo goed als zeker. Wie echter
zijn kracht verliest of niet meer ge
bruiken wil en zijn post verlaat, die
ondertekent daarmede ook zijn eigen
doodvonnis.
Valse illusies
Onze vijanden geven zien aan be
driegen jke illusies over. wanneer zij
hopen dat wij de een of andere dag
toch zwak zullen worden en de witte
vlag hijsen. Niemand ln Duitsland
denkt daaraan ook maar. Hoe langer
de oorlog duurt, des te duidelijker
wordt het ons allen, waarom het daar
bij voor ons gaat. Onze vijanden ech
ter is het duidelijk, dat met het be
reiken van de Duitse rijksgrens voor
hen de moeilijkheden pas beginnen.
De zomer van dit Jaar. waarvan onze
vijanden het op de knieën brengen
van het Duitse rijk hadden verwacht,
ls voorbij.
Bij alle moeilijkheden, die wij in
de afgelopen weken en maanden
moesten doorstaan, is wel gebleken
dat het Duitse weerstandsvermogen
op geen enkele wijze gebroken of zelfs
maar aangetast ls. Het ls dapper en
manhaftig gehandhaafd en neemt
zelfs, ln tegenstelling met de wensen
De aardappeloogst is in volle gang.
Vrouwen die het op de ouderwetse
manier doen nl. met de greep.
Foto C.N.F.-Hartgerink)
ijn vriend Korneel sloeg een
vera deegje aan en liet zijn
tuigje zakken hchter een kroosdam-'
metje. waar wat kleine rietvoorn te
spelen lag. Hij rolde een piraatje van
eigen teelt en keek eens naar dc
lucht, die echt herfstig-fris was, met
vele kleine schapénwolkjes en een
mat zonnetje schijnend over de reeds
vaal wordende weilanden.
Tjaaa, dat was nog in de dagen
van olim. zei Korneel. Toen kon je
voor een paar guldentjes een auto
huren voor. een hele Zaterdagmiddag
tot Zondagavond. Dan gingen we
met een man of
vijf, met die lan
ge van de hoek.
dien chauffeur,
aan het stuur.
Man, wïiar wij
nietgeweest zijn..
Even zweeg hij. Hij keek smarte
lijk naar zijn pen die geen leven
hoegenaamd verried, en cv was op
recht verlangen in zijn stem, toen
hij vervolgde: Ken je het Zwarte
Water bij Zwol? Né! Da's je water
tje. Daar moest je eerst met je top-
endje de vis opzij douwen eer je
je aasje kon latenv zakken. Af fijn,
we komen daar. op een Zaterdag
middag, een uur of zes schat ik. De
wagen bij een boer gestald, onze
bullen achtergelaten in de hooiberg
waar we zouden slapen, wij naar dat
Zwarte Water. Ik leg nog niet goed
en wel in. of daar zeilt een rooie
rijer van een pond of zo het water
uit. We waren met zijn vieren. De
anderen waren even later klaar, leg
gen in. beet, en zo ging het door.
Man. man, wat een liefhebberij. Dat
water is daar drie meter, diep maar
we visten op één meter, vlak tegen
dc rietkragenaan.
Van zessen tot half tien visten we.
Toen lag mijn bootje half onder van
de vis. Allemaal van die mooie rijers,
van die rietvoorns, weet je wel? Het
was of ze zich zelf ophingen.
Afijn, wij naar de hooiberg en sla
pen. En de volgende morgen om vier
uur deruit, weer beginnen. Op één
meter diepte natuurlijk en op het
zelfde plekkie. Geen léven, manToen
leg ik eenbeetje dieper, twee meter,
en daar kwamen ze weer, achter me
kaar. De anderen óók een meter die
per. Hebben we daar met zijn vieren
die dag vierhonderdennegentien rooie
rijers gevangen!
Lachrimpeltjes kwamen op zijn ge
zicht. Hij spuwde eens krachtig in
het water, ging toen verder.
Afijn, wijlie alles in die auto la
den, hé? En toen we thuis kwamen,
ach man, de hele buurt liep uit. We
hadden van dien boer een paar platte
kisten geleend en daar stalden we de
boel op uit. Dik honderdvijftig kilo
vis. Maar nou komt 'et mooiste
Hij wachtte even, grirtnikte weer
bij de herinnering.
Toen \ye die beesten gingen
schoonmaken, en de hele buurt was
bezig, want iedereen had vis van, ons
gekregen, haddenhadöën ze alle
maal een lintwurm in! Hahaha! Een
lintwurrem, stük voor stuk. Die bees
ten hadden natuurlijk de geeuwhon
ger man, die vlogen op dat aassie af!
Een reguliere lintwurrem. allemaal!
Ik lustte ze nietv
Korneel zweeg. Hij liegt nooit, dus
ik heb bet verhaal genoteerd en geef
het weer. Ik geloof Korneel. Rots
vast.
van den vijand, wederom toe.
Wij vormen ons zowel op militair
gebied als op dat der oorlogseconomie
operatieve reserves, die voor de ko
mende beslissingen van doorslaggeven
de betekenis -zullen zijn. Het zal niet
lang meer duren of wtj leven op deze
beide gebieden niet meer van de hand
ln dé tand. degh zijn weer :n staat te
werken volgcC.ö een ver vooruitziend
plan.
Men kan als Duitsers slechts met
trots spreken van het hoge oorlogs-
moreel. dat ons volk ln deze oorlogs-
weken erf -maanden aan de dag legt.
Ons volk stelt de verwachtingen niet
teleur.- welke zijn leiding ln zijn
standvastigheid heeft gesteld. De fout,
die wij in Novenber 1918 gemaakt
hebben, en die wij zo duur betalen
moesten, uiteindelijk zelfs met deze
oorlog, zal zich nooit meer herhalen.
Nooit zullen onze vijanden ons ter
aarde werpen, nooit ons het zwaard
uit de hand slaan. Nooit zullen wij
aflaten van ons goed recht van leven
en in vrijheid ons .leven naar eigen
wil vorm te geven Wij zijn ondanks
alles op de Juiste weg. Dat zal de toe
komst bewijzen.
Tankslag woedt aan de
Zuid Willemsvaart
BERLIJN, 24 Sept. Het Intcm.
Informationsbüro meldt van het
Westelijke front: ln het Nederland
se penetratiegebied duurden de ver
bitterde gevechten *oij Veguel, waai
de Duitsers de verbinding tussen de
geallieerde troepen in Midden- en
Zuid-Nederland hebben doorgesne
den, de gehele dag en des nachts
bijna zonder onderbreking voort.
De Britten hebben het grote ge
vaar. dat de Noordelijk van Veghel
in zware gevechten verwikkelde for
maties bedreigt, duidelijk ingezien en
stellen wanhopige pogingen in het
werk, de verbinding te herstellen.
Dc tankslag om de brug over de
Zuid-Willemsvaart heeft nog geen
beslissing gebracht. Westelijk van St.
Oedenrode alsmede Zuidoostelijk van
Veghel hebben de geallieerden op
nieuw •yalsc-hermjagers neergelaten,
die nog tijdens de landing onder
zeer zwaar vuur genomen en onver
wijld door reserves werden aangeval
len. Alle pogingen dezer valscherm^
troepen, zich uit hun isolement los
té maken, mislukten.
In de streek van Arnhem werd de
rest van de vernietigde eerste Engelse
luchtlandingsdivisie in een concen
trische aanval in verscheidene groe
pen gesplitst. Van Nijmegen uit ruk
ten de Britten gisteren naar het
Noorden op om deze resterende groe
pen, die op het punt staan vernietigd
te worden, nog hulp te verschaffen.
De stoot werd echter opgevangen en
de vijand verdreven. In de late avond
uren lieten de Britten wederom vrij
sterke strijdkrachten uit de lucht
neer. Zware gevechten zijn aan de
gang, ten westen van Groesbeek.
Van Aken tot de Zwitserse grens
werden alle aanvallen der Amerika
nen gisteren afgeslagen of opgevan
gen Sinds het begin der tegenaan
vallen van Duitse tankformaties wer
den zuidoostelijk van Lunéville 108
Sherman-tank's vernietigd. Ten zuiden
van de haven van Boulogne bieden
afzonderlijke Duitse steunpunten
altijd nog tegenstand.
Eerste verkiezingsrede
van Roosevelt
STOCKHOLM. 24 Sept. Sinds
de aanvaarding der candidatuur voor
een vierde ambtsperiode heeft- presi
dent Roosevelt voor de radio zijn
eerste verkiezingsrede gehouden. Hij
noemde het de dringendste taak de
oorlog zo spoedig mogelijk en met zo
gering mogelijke verliezen te laten
aflopen en een internationale organi
satie voor de tijd na de oorlog op te
richten. In eigen land, zo zeide hij.
staat nog een andere taak te wachten,
n.l. het bedrijfsleven om te schakelen
van oorlogs- op vredesdoeleinden.
In zijn verdere uiteenzettingen ver
weerde Roosevelt zich tegen de aan
vallen der republikeinen. Hij. beweer
de, dat de republikeinen het geweest
zijn, die het onmogelijk gemaakt heb
ben zich op de oorlog, die men kon
zien aankomen, voor te bereiden.
Philippijnen in oorlog
met Engeland en de V.S.
TOKIO, 23 Sept. De president
van de Philippijnse republiek, Lau
rel. heeft hedenochtend verklaard,
dat de Philippijnen zich in oorlog
bevinden met. de Ver. Staten en het
Britse Imperium.
STOCKHOLM. 23 Sept.. Het
Intern. Informationsbüro meldt:
De capitulatievoorwaarden dei-
bolsjewisten. die niet eens in haar
gehele omvang bekend gemaakt zijn.
heoben in geheel Finland grote ont
steltenis en een algemene depresse
gewekt. Men Vraagt, algemeen: „Als
dit de wapenstilstandsvoorwaarden
zijn. hoe zal dan de vrede er uit
zien?"
Bijzonder on terend acht men de
bepalingen, volgens welke alle natio
naal gezinde Finnen aan Moscou
moeten worden uitgeleverd en oorlog
moet worden gevoerd tegen de vroe
gere wapenbroeders. Vooral omdat
dezen de Finse bevolking bij de
evacuatie der afgestane gebieden tot
de laatste- dagen- hebben geholpen
door het beschikbaar stellen van
colonnes vrachtauto's en daar de
houding van den Diütsen soldaat
tegenover het Finse volk onveranderd
is gebleven.
Dat de bolsjewisten .hunnerzijds er
niet aan denken zich aan het wapen
stilstandsverdrag te houden blijkt
alleen reeds hieruit, dat zij reeds op
9 September, dus lang voor het. vast
gestelde begin der ontruiming,
trachtten de zich1 distanciërende
Duitse troepen de weg te versperren.
Zij hebben daarbij in alle sectoren
zo gevoelige nederlagen geleden, dar
zij deze pogingen spoedig hebben ge
staakt, een bewijs temeer, dat de
bolsjewistische troepen, die aan
andere frontsectoren gebonden
waren, voorlopig niet in staat waren
tot een offensief tegen Finland.
Overal waar zij met de achterhoede
van de Duitse troepen in contact
kwamen, hebben zij gevoelige verlie
zen geleden. Vooruitgedrongen gemo
toriseerde en gepantserde formaties
werden afgesneden en vernietigd. Tot
botsingen tussen Finse en Duitse troe
pen is het tot dusver nergens ge
komen.»
De Zweedse regering heeft toestem
ming verleend aan de bewoners van
de Finse gemeenten Enontekis, Muonio
en Kittila om naar Zweden te komen.
De vluchtelingen worden met behulp
van veerboten naar de Zweedse oever
van de Muonio-rivier gebracht, die
de grens vormt tussen Zweden er Fin
land. Voorlopig zullen zij in verzamel-
kampen, die op de weg van Kare-
luando naar Oevretornea liggen, wor
den ondergebracht.'
•Volgens een bericht van Tete uit
Haparanda zijn tot Donderdagavond
U gebruikt toch uw telefoon
niet bij luchtalarm of bominslag?
(Voorlichtingsactie hoofdin
spectie luchtbescherming
In Londen zijn 900.000
huizen onbewoonbaar
STOCKHOLM, 24 Sept. Ook in
de 'afgelopen nacht waren volgens
radio Londen V. 1-aanvallen gëricht
op de zuidelijke Engelse graafschap
pen en op Groot-Londen. waarbij ver
liezen en schade zijn ontstaan.
Radio Londen meldt voort, dat
900.000 huizen die bij de V.l aanval
len beschadigd zijn, deze winter niet
meer bewoond kunnen worden, in
dien zij niet tijdig worden hersteld.
Er zijn evenwel geen werklieden voor
beschikbaar. De nood is zo groot, dat
Bevin. de minister van arbeid, alle
mannen, die iets van huizenbouw en
herstelwerkzaamheden afweten, heeft
opgeroepen, te helpen. Tevens heeft
hij zich tot de werkgevers gericht
dc mannen vrij te geven om ter
stond hulp te kunnen verschaffen.
Nieuwe luchtaanval op
Manilla
TOKIO, 24 Sept. De Amerika
nen hebben de 22ste September een
tweede, vrij grote luchtaanval op
Manilla ondernomen. Des ochtends
verschenen ongeveer 200 vijandelijke
vliegtuigen in vier golven boven de
stad. Zij bombardeerden in hoofd
zaak haveninstallaties en_ vliegvelden.
Enkele vijandelijke toestellen wier
pen ook bommen op wobnwijken en
beschoten de burgerbevolking met
machinegeweren. Een kerk werd
vernietigd en talrijke woonhuizen
werden beschadigd.
Bij deze aanval heeft de Japanse
afweer, naar intussen is vastgesteld,
vijftien vliegtuigen vernietigd. Een
derde aanval vond in de namiddag
plaats. a
Hospitaalschepen uit de
lucht aangevallen
BERLIJN. 23 Sept. Naar In-
terinf van zijn marine-correspondent
verneemt, hebben vier vijandelijke
jachtbommenwerpers op 13 Septem
ber op een arm van de Westerschel-
de een duidelijk gekenmerkt hospi
taalvaartuig aangevallen en tot zin
ken gebracht.
Een tweede hospitaalvaartuig, dat
uitliep om de 46 gewonden, die zich
op het eerste vaartuig hadden be
vonden, te redden, werd, nadat het
achttien gewonden aan boord had
genomen» eveneens door vier jacht
bommenwerpers aangevallen, die een
twintigtal bommen lieten vallen en
daarna met de boordwapens vuurden.
Dit vaartuig liep schade op en moest
op het strand gezet worden. Hier
werden de uitgeladen gewonden weer
door twee jagers met de boordwa
pens aangevallen, waarbij twee hun
ner gedood werden.In totaal wor
den 23 gewonden vermist. Een roo-
de-kruisvlag op het vaartuig werd
meermalen doorschoten.
De minister-president van de uit
geweken Belgische regering. Pierlot, is
met alle leden van zijn kabinet afge
treden.
De Finse regering heeft de diplo
matieke betrekkingen met Japan ver
broken.
De Duitse beveiligingen
tegen de luchttroepen
BERLIJN. 24 Sept. Omtrent de
militaire gebeurtenissen in het Wcs^
ten, vooral t.a.v. de verspreiding der
tussen Eindhoven en Arnhem neer
gelaten gecombineerde Engels-Ameri
kaanse luchtlandingstroepen over een
gebied van ca. 70 km. lengte, merkt
heden de „De utsche Allge-
meine Z e i t u n g" op:
De betrekkelijk sterke verspreiding
der luchtlandingseenheden over een
terrein dat hoogst, onoverzichtelijk is.
doorsneden als hét wordt duor* véle
kanalen en stromen, is op zich zelf
volstrekt niet overeenkomstig het
wezen van het optreden van lucht
landingstroepen. dat gericht is op
de ^o- steïk mogelijke vorming van
zwaartepunten. Dit geeft roden tot
de veronderstelling, dat in het ge-
bruik der geallieerde luchtlandings-
legers minder een baanbrekend be
gin voor een grote operatie te zien
valt dan wel de poging, een uit
komst te hebben om, een vastgelo
pen operatie weer op gang te bren
gen.
De puitse leiding is door deze maat
regel niet verrast. De Duitse bevei
ligingen hebben snel en doeltreffend
de strijd kunnen opnemen tegen de
afzonderlijke groepen der luchtlan
dingsdivisies, die snel in een aantal
eilanden van verzet werden omsin
geld. Reeds thans kan gezegd, dat
Eisenhowers hoge troefkaart niet zo
is uitgevallen als in zijn plannen
heeft gelegen.
De felheid van de strijd in het
gebied van Aken. een strijd die nog
in het beginstadium is van de syste
matische opbouw van het Duitse af
weerfront, zal den Amerikanen een
voorproefje geven van hetgeen zij op
Duits rijksgebied kunnen verwach
ten. Hetzelfde geldt voor de zuide
lijkste legergroep van Eisenhower,
bestaande uit het zevende Ameri
kaanse leger, dat van de Middelland
se Zee door het Rhónedal optrekt en
het nieuw gevormde negende Ameri
kaanse leger. - x
De zo bereikte versterking van
deze legergroep heeft wel een n trk-
bare verscherping van de strijd in
de zuidelijke sector teweeggebracht,
evenwel voor werkelijk beslissende
vorderingen in de richting van het
rijksgebied is deze versterking te
laat gekomen.
Kind dronk creoline
AMSTERDAM. 23 Sept
In een woning aan de Kortg Prin
sengracht heeft een tweejarig jon
getje gistertniddag in een onbewaakt
ogenblik gedronken uit een fles cre
oline. De G.G.D. heeft het ventje in
ernstige toestand naar het Binnen
gasthuis vervoerd.
De leider der Amerikaanse com
munistische partij, Browder, heeft be
kend gemaakt, dat de communisten de
herkiezing van Roosevelt zullen steu
nen.
in Haparanda u't Finland 14 516 per
sonen en 5743 huisdieren aangekomen.
Sowjetpers in het geweer
Bijna gelijktijdig met de. publicatie
van de wapenstilstandsvoorwaarden
begon de Sowjetpers met hevige aan
vallen op Finland. Naar de Britse
berichtendienst uit Moscou meldt,
schrijft de „Iswestlja". dat geen
enkele Duitse soldaat ontwapend of
aanhet Scwlctccmmando overge
geven is. Veeleer zijn de Finse autori
teiten de Duitsers behulpraam zonder
ontwapend te worden het land te ver
laten. Het blad voegt er aan toe, dat
in een dergelijke toestand elke dag
en ieder uur kostbaar zijn. Ook de
„Rode Ster" beklaagt zich er over,
dat de Duitsers zich nog ln Petsamo
bevinden, welke haven Finland vol
gens de wapenstilstandsvoorwaarden
aan de Sowjet-Unie moet overgeven.
Waar ligt ons lot. op het land. het
vasteland of op de zee? Wie het zich
op het ogenblik afvraagt, vindt geen
antwoord, vindt -geen gedachten voor
de toekomst. Vroeger werd er met
meer gemak over een eeuw gesproken
dan nu over een uur. Onze gedachten
staan stil. gaan terug. En dan volgen
wij de' blik van de historieschrijvers
en wij lezen hun werken, die nu nog
verschijnen.
Er is bij die werken nog altijd meer,
dat ons lot op de zee zoekt dan op
het land. Een bewijs daarvan is wel
de bijzondere prachtige uitgave van
„De Nederlandse vlag on de wereld
zeeën". die de strijd en nood ten spijt
bij Scheltens en Giltay nog op de
zelfde royale wijze als vroeger ls blij
ven verschijnen.
Op het monumentale dikke deel
over onze ontdekkingsreizigers is ge
volgd het droef verhaal van schip
breuk. muiterij en zeeroof, dat de
karakteristieke titel „De vlag in
sjouw" kreeg. De idealisering, waartoe
elke romantisch aangelegde zielin
historische zaken gemakkelijk komt
de heer Moïlema erkent dat ruiter
lijk vond in dit stuk harde realisme
een goeda tegenpool.
De roemrijke Compagnie gaf
meestal lagégages, zedelijk werden
de pioniers er ook niet beter op in
die rauwe tijd. Grote karakters als
Coen tekenen zich af tegen een
donkere achtergrond.
Hier zijn de reizen van de Arnhem
(1661». waarbij het schipbreukelingen-
paradijs Maritius verkeert in een
Compagnieshei, de schipbreuk van
de Stavcpisse, het aflopen van de
Nijenborg (1763) cn de bewogen
historie van den blderfameusten zee
rover Claes Compaen. Schipbreuk,
muiterij, zeeroof. De vlag gaat inv
sjouw: het teken van ellende aan
boord.
En thans heeft, op dezelfde boeien
de wijze, de heer Mollema ons het
leven „met David Pieterszoon de
Vries in vier werelddelen" mogelijk
gemaakt. De Vries' eigen vyhaal,
wetenschappelijk uitgegeven door de
Linschotenvereniging, is hier „pan
klaar" gemaakt, zoals de bewerker
geestig zegt, voor den gewonen
lezer. Winstbejag van de kooplui,
corruptie van de regenten vormen
trekken in deze schildering. De men
sen zijn wel anders geworden, maar
niet beter. Maar Mollema beschrijft
zelfs die zaken zo boeiend, dat het
aangenaam is er van te lezen, aan
genamer dan er mee te leven, zoals
wij. Voor \yie scherp ziet, blijft de
vlag der historie vaker in sjouw, dan
dat zij 'tribm fan teil jk kan waaier».
M. W.
Ontmoeting op de Plas op een
mooie zonnige herfstdag.
Foio „C.N.F./Van Buiten"
VOLKSCULTUUR EN KUNST
HAARLEM, 22 Sept. „Hoe gaarne
hadden wij u temidden van het oor-
vevdovend oorlogsgedruis een klein
eiland van de stilte bereid, waarop u,
omringd door vrienden en getrouwen,
onze hulde zou kunnen ervaren. De
gebeurtenissen hebben het comité
echter in twee delen gescheiu'd. mede
waardoor het niet mogelijk is geweest
u het tastbaar huldeblijk aan te bie
den", aldus richtte Godfried Bomans
zich tijdens de receptie in hotel „Lion
d'Or" tot den tachtigjarigen Lodewijk
van Deyssel, De heer Bomans zette
verder uiteen, dat het comité de be
doeling heeft gehad den grijzen lite
rator te huldigen in het historische
Waaggebouw aan het Spaame. doch
dat ook dit voornemen niet kon wor
den uitgevoerd.
Er bevonden zich derhalve slechts
enkele leden van het huldigingscomité
op de receptie, ber.evens veracheidene
figuren uit de Haarlemse kunstwereld.
De heer Bomans besloot zijn geestige
toespraak met de aanbieding van een
stuk zeepteken des tijds. Maar
wellicht moet men naar goede zeep
nog al evenzeer zoeken als naar, de
woorden, passend om onzen grootsten
prozaschrijver te huldigen.
RINKELDEKINK. DE TO VERSTUI
VER. De Jeugd zal het aardig ge
schreven verhaal yan J. Roelfs over de
wonderlijke avonturen van Rinkelde-'
kink zeker met veel plezier lezen. Het
keurig verzorgde boekje ls bij de N.V.
De Bijenkorf ln prettig leesbare letter
verscherfen. Han Brouwer tekende er
met vlotte hand de Illustraties bij.
Verschenen ls een tweede druk van.
dr. G. J. Heerlngs „Geloof en Openba
ring", het standaardwerk, dat ln. zijn
eerste deel een crltlschc beschouwing
over dogmatiek en moderne theologie
levert. Als geen ander heeft dit boek
medegewerkt tot de consolidering van
het vrijzinnig protestantisme en tot
„het gesprek" tussen de verschillende
richtingen.
Dc verduistering begint heden om
19.30 uur cn eindigt om 7.30.
Maan op 15.42, onder 23.49.
25 Sept. Ê.K.. 2 Oct. V.M., 9 Oct.
L.K., 17 Oct. N.M.
