HET DAGBLAD
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Duits weermachtsbericht
Gevechten ten noorden en
ten zuiden van Nijmegen
Zware strijd om de
stad Remiremont
Kindervoeding in
gasloze uren
Tussen Vogezen
en Jura
Gezant Dr. Schmidt zegt:
Revolutionnaire oorlog verlangt
nieuwe maatstaven
Gastvrij onderdak voor geëvacueerden
De klas doet sport
Duitse potentieel
zal beslissen
Vriend Korneel
Amsterdam, de eeuwige
Het hart zal
blijven leven
„Pseudo's" sloegen
een grote slag
Standwerkster
Nieuwe Dante-
uitgave
Een uniek document
HOOFDKWARTIER VAN DEN FÜH-
RER, 22 Sept. Het opperbevel van de
weermacht maakt bekend: In het ge
bied van Arnhem werden de eigen
aanvallen ter vernietiging van de
daar opgesloten resten der eerste
Engelse Luchtlandingsdivisie voort
gezet. De via Nijmegen naar het noor
den aanvallende vijand werd ten
noorden van de stad opgevangen. Ten
zuiden van Nijmegen winnen eigen te
genaanvallen langzaam terrein. Jacht
en slagvliegers ondersteunden de af-
weergevechten van het leger in het
Nederlandse gebied en vernietigden
38 vijandelijke vliegtuigen, waaronder
20 zware ter ravitaillering van de
vijandelijke luchtlandingstroepen ge
bruikte transportvliegtuigen en twaalf
viermotorige bommenwerpers. Tien
Anglo-Amerikaanse bommenwerpers
werden bovendien door formaties van
het leger neergeschoten.
In het gebied van Aken werden
verscheidene met. tanks ondernomen
aanvallen van den vijand afgeslagen,
waarbij r.egen tanks werden stukge
schoten. Zuidoostelijk van de stad
wordt de vijandelijke druk sterker
Bij Pont a Mousson en in het "gebied
van Nancy-Lunéville werden ver
scheidene aanvallen van den vijand
ten dele in succesvolle tegenaanval
len afgeslagen, waarbij de vijand
zware verliezen leed. Plaatselijke
penetraties werden gezuiverd. In het
gebied.van Remiremont ging de vij
and met vrij sterke strijdkrachten
tot de aanval over. De zware ge
vechten om de stad duren voort.
De verdedigers van de vesting Bou
logne zijn sinds dagen in uiterst
zware afweergevechten met een sterk
overmachtige^, vijand gewikkeld. Op
Calais ondernam de vijand gisteren
zware luchtaanvallen. Dc bezetting
.van St. Nazaire sloeg verscheidene
vijandelijke aanvallen af.
In het gebied ten noorden van
Florence mislukten talrijke (met ge
concentreerde strijdkrachten onder
nomen vijandelijke aanvallen in ver
bitterde gevechten. Een plaatselijke
penetratie werd afgegrendeld. Aan
de Adriatische Zee zette de vijand
als gevolg van de. in de zware ge
vechten der laatste dagen geleden
grote verliezen zijn doorbraakaanval
niet voort. Aan het gehele front wer
den plaatselijke sterke aanvallen af
geslagen. Op 20 September werden
in' totaal 106 tanks van den vijand
vernietigd.
In zuidwestelijk Zevenburgen zijn
Hongaarse troepen in strijd gewik
keld met vijandelijke aanvalsspitsen.
Onze f onna ties sloegen in de punt
van Szeklen alle aanvallen der bols
jewieken uiteen. In Westelijk Roe
menië stelden eigen slagvliegers 23
tanks buiten gevecht en vernietigden
talrijke voertuigen. In de afweerslag
in het gebied van Sanok en Krosno
duren de zware gevechten met vers
aangevoerde strijdkrachten der bols
jewieken voort. Onze tegenaanvallen
ruimden plaatselijke penetratieplek-
ken op, waarbij talrijke Sowjettanks
werden stukgeschoten. Bij Warschau
is een nieuwe overzelpoging van den
vijand reeds op de riviêreilanden
mislukt. Er werden ruim 200 gevan
genen gemaakt.
Onze gepantserde aanvalsgroepen
wonnen zuidwestelijk van Mitau
nieuw terrein op taaie vijandelijke
tegenstand. In Letland en Estland
hebben onze heldhaftig vechtende
troepen hernieuwde doorbraakpogin
gen van sterke bolsjewistische strijd
krachten ook op de achtste dag" van
de slag uiteengeslagen. In afweer en
Nieuwe Finse kabinet
samengesteld
STOCKHOLM, 22 Sept. De pre-
sident van Finland, maarschalk Man-
nerheim, heeft na het aftreden van
de regering-Hackzell den president
van het opperste Finse administra
tieve gerechtshof, Urho Jonas Cas-
tren. tot minister-president benoemd.
Zijn kabinet bevat o.a. de volgende
namen: Carl Enckell. minister van
buitenlandse zaken; Hilljlae. minister
van binnenlandse zaken; Walden, mi
nister van landsverdediging.
Uit Moscou verluidt, dat de Finse
kabinetswijziging aldaar geen vrien
delijke ontvangst heeft genoten. Mi
nister-president Castren wordt een
„reactlonnair" genoemd.
Geallieerde controle
commissie te Helsinki
STOCKHOLM. 22 Sept. De ge-
allieerde controlecommissie is te
Helsinki aangekomen. Zij bestaat uit
een groot aantal Russische leden en
enige Engelsen. De delegatie, welke
haar zetel te Helsinki heeft, bevat
geen Amerikanen. De leden der com
missie zullen 'onmiddellijk over
Finland verdeeld worden.
tegenaanval werden gisteren 103 vij
andelijke tanks vernietigd of buitge
maakt. In het noordelijke deel van
Estland zijn de bevolen uitwijkbewe-
gingeri uit de sector Narwa volgens
plan verlopen.
Amerikaanse bommenwerpers vie
len gisteren verscheidene .plaatsen
in het Hongaarse gebied aan. Bij ter-
reuraanvallen op Westduits gebied
ontstond schade vooral in Mann
heim, Ludwigshafen, Koblenz eji
Mainz.
DEN HAAG. 22 Sept. Het voor
lichtingsbureau van de voedingsraad
schrijft:
Ondanks gasloze uren sullen zuige
lingen en kleine kinderen op geregelde
tijden hun fles of pap moeten krijgen.
Hoe deze moeilijkheid op te lossen?
Voor het warm houden van pap en
melk Is het gebruik van een hoolklst
e.d. uitgesloten. Melk en melkgerech-
ten bederven wanneqr-zU enige tild ln
de hoolklst hebben gestaan. Ook al lij
ken zij eetbaar, doordat de smaak
slechts licht zuur ls. dan kunnefï zij
toch schadelijk voor de gezondheid
zijn. Naast dc melkzuurbacteriën kun
nen. er ook andere, schadelijke bacte
riën tot ontwikkeling zUn gekomen,
hetgeen men niet altijd bemerkt. Al
hoewel er geen afdoende maatregelen
te nemen zijn, willen wil het volgende
adviseren.
Voor flessenvoedfng: Kook tijdens de
uren. dat er gas ls. de melk. die de
zuigeling per dag gebruikt en los .er
de benodigde hoeveelheid suiker in op.
Koel deze melk snel af en zet haar op
een zo koel mogelijke plaats. Kook wa
ter. zo mogelijk ln enige pannetjes ge
heel gevuld -(liefst hetzelfde aantal als
de zuigeling flessen krijgt), er. plaats
deze onmiddellijk ln hoolklst, kranten,
kussens of dekens. Neem, indien er
een fles klaar gemaakt wordt, de be
nodigde hoeveelheid melk met opge
loste suiker en verdun deze met zoveel
warm gehouden water als nodig ls.
Wikkel de fles tijdens het voeden in
een wollen doek of truitje om afkoe
ling te voorkomen.
Voor <lc pap: Kook een dikke brij
van havermout, gortmout of ander
bindmiddel en water. Plaats deze on
middellijk in hoolklst, kranten, kus
sen of dekens. Kook een hoeveelheid
melk en laat deze onmiddellijk afkoe
len. b.v. in een teil mee water (dit is
dan voor de afwas te gebruiken). Over
giet bij het gebruik van de pap de
warmgehouden brij met melk.
Daar het tegenwoordig wel eens
•voorkomt, dat de melk, zodra zij ge
kookt wordt, doorloopt, gaan 'vele huls-
vrouwen er toe over de1 melk nie" te
koken, zij sparen dan meteen brand
stof. Wij vestigen er de aandacht op.
dat op het ogenblik alle melk gekóokt
dient te worden. De melk. welke afge
leverd wordt, is slechts oppervlakkig
gepasteuriseerd en niet steriel verpakt
Er kunnen dus ziektekiemen ln voor
komen, die door koken vernietigd
moeten worden.
Luchtaanval op Manilla
TOKIO, 22 Sept. Naar het kei
zerlijk hoofdkwartier heeft bekend
gemaakt zijn op 21 September de stad
Manilla en de luchthaven Clark door
ongeveer 500 vijandelijke vliegtuigen,
die van vliegtuigmoederschepen wa
ren opgestegen, aangevallen. 'Volgens
tot nu toe binnengekomen rapporten
werden 30 vliegtuigen neergeschoten.
De Japanse verliezen bedragen twee
vliegtuigen: Bovendien werd enige
schade op dè grond en op schepen
aangericht.
De laatste dagen wordt in de
oorlogsberichten Herhaaldelijk ge
sproken over de Bourgondische
Poort. In dit gebied bieden de
Duitse troepen hardnekkig ver
zet tegen de vijandelijke druk.
Tot een beter begrip der situatie
ter plaatse diene, dat de Bour
gondische Poort de op sommige
plaatsen 28 km. brede heuvelach
tige laagte is tussen de Zwitserse
Jura en de Vogezen. In het mid
den ligt de vestingstad Belfort,
aan de beide uiteinden van dit
pl.m. 55 km. lange gebied de ste
den Mülhausen (Mulhouse) aan
de 111 en Voujaucourt aan de
Doubs.
De Fransen spreken van „Porte
de Bourgogne et d'Alsaoe", daar
bij doelend op de verbinding
tussen de oude provincie Bour-
gondië en de Elzas, of van
„Trouée de Belfort" (trouée bete
kent doorbraak of doortocht),
hetgeen de militaire aard van
dit gebied in herinnering brengt.
De naam Poort duidt op de
grote economische betekenis van
deze laagte, .waardoor van ouds
her de belangrijke handelswe
gen leidden. Ook de spoorlijnen
Parijs—Bazel en Straatsburg—
Lyon kruisen elkaar hier.
Ie JAARGANG No. 224
ZATERDAG 23 SEPTEMBER 1944
Het schonen van zadenerwten en bonen. In een houten machine
bevindt zich een waaier, die snel in het rond wordt gedraaid, waar
door stof en kauit deze machine worden geblazen en het schone zaad
erwten o/ bonen achterblijft(Foto „C. N. F. Kuiper").
Hap! zeit-ie! Een pelikaan is de
kost waard. Bij die beesten heeft een
verzorger nog eens pleizier van zijn
gulheid. De kat komt een graatje
toe, maar de pelikaan komt een
flinke lading vis toe. De pelikanen
van Artis zetten een behoorlijk grote
mond op. niet alleen als zij niets te
eten krijgen, maar ook wanneer er
wél te bikken valt.
foto C.N.F.—De Haan).
Kent u de luchtbeschermings
spreuk: „Goed verduisterd, goed
beschermd"?
(Voorlichtingsactie
hoofdinspectie
luchtbescherming.)
Eindeloze stroom van
Uitgave: N.V. De Arbeiderspers Bureaux voor redactie en administratie: Hooigracht 3t, Leiden.
TeL 24996 - Postgiro 184120 Abonnementsprijs 21 ct. per week of ƒ2.73 per kwartaal. Losse nummers 5 ct.
Op het grintterrein van de speel
tuin loopt een jongen zo hard als
hij lopen kan. Aan de kant ..loeien"
zijn klasgenoten hun aanmoedigings-
kreten. „Hup, Kees, hup Kees, lo
penje haalt het!"
Ze spelen slagbal en Kees heeft de
bal zo juist een ferme mep gegeven,
moet nu trachten een rondje te lo
pen. Dat geeft zoveel punten meer.
De tegenpartij, die in het veld
staat, doet haar uiterste best om de
bal te achterhalen. Als één er ten
slotte in slaagt en hem met een fikse
zwaai naar de slagplaats terugwerpt,
komt Kees onder het gejuich van
zijn klasgenoten juist hijgend „bin
nen".
De meester, in zijn hemdsmouwen,
noteert de behaalde punten nauwge
zet, roept daarna den volgenden spe
ler van de partij, die aan slag is.
De klas doet sportHet'terrein
is een beperkt gedeelte van een open
bare speeltuin, de spelers zijn jochies
van de derde klas, de bal is samen
gesteld uit rafelig pakpapieromwik
keld met papiertouw en de meester is
doodsbenauwd, verwacht elk ogen
blik dat het product het zal begeven.
Maar het gaat nog steeds.
Met toewijding boekt de meester
de behaalde punten, de vangballen en
de zgn. „dooien", die uit zijn. Hij
heeft het warm, mtiar geniet deson
danks van de felheid waarmee de
partij wordt gespeeld, van het spon
tane gejuich, berecht de overtredin
gen en legt geduldig uit wat er aan
schortte.
Dan is er even een onderbreking.
Er is het geluid van ronkende moto
ren in de luchtDe mensen, die
aan het hek het partijtje gadesloe
gen, wenden zich om en speuren om
hoog. ook enkele van de jeugdige
spelers worden afgeleid, en staren
naar boven. Doch de meester heeft
er geen oog voor, hij raapt de bal op,
die een ogenblik achteloos terzijde
lag, werpt hem een jongen toe en
roept aanmoedigend: „Ja, Jaap, van
gen
Daarmee wint hij ook de aandacht
der anderen terug. Het is hoogstens
een minuut geweest, dat het spel niet
voortging, maar de meester vindt het
zondeZoveel sport doet de klas
niet en hij v)il dit uur ten volle uit
buiten.
De animo is er onmiddellijk weer
als Jaap de bal een heel eind weg
slaat. Hij sprint fel en lenig langs de
honken, er wordt weer gejuicht, aan
gemoedigd, er is weer volop spanning.
De meester glimlacht, inoteert in
zijn boekje, ziet scherp toe, fluit nu
en dan.
Buiten de speeltuin davert het
grote'leven verder, met felle schok
ken. scherpe contrasten, schaduwen
van grote gebeurtenissen.
Er binnen is het „kleine" leven, dat
zo heel onbelangrijk lijkt. Maar dc
sport heeft haar macht en waarde
weer bevestigd, laat dertig dartele
volksjongens hun jeugd beleven.
En ook een schoolmeester met een
jong hart
Gevolgen spoorwegstaking
DEN HAAG, 22 September.
Naar aanleiding van de ernstige
stremming van het verkeer veroor
zaakt door de spoorwegstaking, heeft
het A.N.P. zich tot bevoegde auto
riteiten gewend om inlichtingen
over de voedselvoorziening.
'Algemeen' ziet mén de toestand
zeer somber in, vooral voor de hon
derdduizenden mensen in de steden.
Er liggen hier en daar voorraden,
doch deze zijn slechts voor korte tijd
voldoende om in de behoeften te
voorzien. Wanneer het personeel der
spoorwegen niet zeer spoedig het
werk hervat, wordt een groot deel
der Nederlandse bevolking, waaron
der ook de gezinnen van talrijke
spoorwegmannen, met hongersnood
bedreigd.
Algemeen sprak men de wens uit,
dat de stakers thans tot bezinning
komen om te voorkomen, dat de
reeds ernstige moeilijkheden bij de
voedselvoorziening niet tot een al
gemene catastrophe leiden.
Uitkeringen en renten ingevolge
de Ongevallenwet
DEN HAAG, 21 Sept Het bestuur
van de Rijksverzekeringsbank heeft de
Raden van Arbeid gemachtigd, om. bij
het uitblijven van tijdelijke uitkerin
gen en voorlopige renten ingevolge de
Ongevallenwet 1921, waarvan dc be
taalbaarstelling door de Rijksverzeke
ringsbank pleegt te geschieden, ten
behoeve van belanghebbenden ln hun
district maatregelen te treffen ter
voorziening in deze betalingen, In
voorkomend geval kunnen de belang
hebbende bij de Raad van Arbeid ln
hun district inlichtingen Inwinnen.
BERLIJN. 21 Sept. De leider
van de persafdeling, gezant dr.
Schmidt, heeft op de conferentie der
buitenlandse pers een overzicht van
de toestand gegeven op grond van de
indrukken welke hij in het hoofd
kwartier van den Führer, waar hij
wegens het bezoek van den Poglav-
nik' aan den Führer enige dagen
heeft vertoefd, heeft opgedaan
De opvatting, die op de meest com
petente Duitse plaatsen bestaat,
meent dr. Schmidt het beste te kun
nen kenschetsen door deze oorlog een
revolutionnaire oorlog te noemen, die
in geen geval met oorlogen uit an
dere tijden kan worden vergeleken.
De afmetingen, welke de oorlog heeft
aangenoVnen, leiden automatisch tot
de conclusie, dat hij slechts met dc
overwinning of de ondergang van de
revolutionnaire partij kan eindigen.
Talrijke voorbeelden uit het jongste
verleden en het heden Roemeriië.
Bulgarije, Finland tonen aan, dat
wie meent zulk een oorlog met oude
methoden tot een einde te kunnen
brengen, zich vergist. Doch ook .mi
litaire maatstaven kunnen niet meer.
zoals in vroegere oorlogen, uitsluitend
worden aangelegd ter beoordeling van
de kansen op bverwinning.
Wie vroeger heeft verklaard,
dat de oorlog voor Engeland ver
loren was zodra Frankrijk verlo
ren ging of Singapore of Afrika,
of dat de Sow jet-Unie zonder de
Oekraïne en het Donetzbekken
een zekere nederlaag tegemoet
ging, weet thans wel beter. Wie
thans meent, dat Duitsland ver
loren. is, wanneer de vijand aan
de Rijn of in Oost-Pruisen of el
ders op Duitse bodem staat, be
gaat dezelfde vergissing. Slechts
hij verliest de oorlog, zo verklaar-
De Landwacht en de N.S.B.
DEN HAAG. 22 Sept. Naar aan
leiding van een vraag over het op
treden van de Landwacht schrijft
het weekblad „Volk en Vaderland"
o.a. het volgende:
„Er heerst in Nederland thans oor
logstoestand en dit heeft tot gevolg,
dat men zich niet altijd kan beroe
pen op formele bevoegdheden. De
vraag, of de Landwacht als politie
organisatie al of niet de bevoegdheid
heeft fietsen te vorderen, is op zich
zelf dan ook niet zo belangrijk. -
Maar van groot belang is wel, of
de Landwacht bij deze vordering
correct optreedt. Zo dient steeds een
-ontvangstbewijs te worden afgegeven
in verband met de betaling. En een
huis binnpftvaheft om een
'vorderen, ls •natuurlijk niet geoor-
Het 7s*evenwel gebleken, dat in de
rij der Landwacht enkele onverant
woordelijke elementen zijn geslopen,
die zich aan machtsmisbruik hebben
schuldig gemaakt. Tegen hen zijn.
reeds maatregelen genomen,"
de-dr Schmidt, wiens arm ver
lamt en die buiten adem raakt.
De oorzaken van de militaire tegen
slagen van de laatste maanden, - en
hierop vestigde de woordvoerder van
het miiïisterie van buitenlandse za
ken uitdrukkelijk de aandacht, zijn
duidelijk ingezien cn hebben dus geen
effect meer op de beoordeling van de
Duitse kansen. Het geloof van de
Duitse leiding in dé Duitse overwin
ning heeft niets uitstaande met mys
tiek, doch' is het. resultaat van een
algemeen onderzoek van het militaire
verloop tot op heden en van het ma
teriële, personele, geestelijke en poli
tieke potentieel.
Overwiriningsfanatisme
Door c-etf analyse van de toestand
komt gezant dr. Schmidt tot het vol
gende resultaat: het politieke inzicht
zegt. Duitsland moét overwinnen,
daar het Rijk anders ten onder gaat.
De militaire en economische realiteit
luidt: Duitsland kan overwinnen. Het
nationale en geestelijke bewustzijn
zegt: Duitsland zal overwinnen. Dc
verklaringen van den woordvoerder
der Wilhelmstrasse werden beheerst
door het motto, dat de gehele toe
stand door de leiding van het Rijk
niet beoordeeld wordt van een onder-
gangsfanatisme. doch van een over-
winningsfanatisme uit.
Een grote buit viel in
handen van inbrekers
AMSTERDAM. 22 Sept.
Dieven.en inbrekers hebben in de
afgelopen 24 uur wederom duchtig
huisgehouden in Amsterdam. Een zeer
brutale diefstal werd gepleegd op de
OZ. Kolk. waar gistermiddag op
klaarlichte dag zeven kamera meuble
menten ter gaarde van ƒ7500.— uit
het pakhuis van een meubelmagazijn
gesleept zijn. De inbrekers hebben
vermoedelijk met paard en wagen ge
werkt.
Oo een pakhuis op de Zoutkeets
gracht werd door inbrekers bezocht,
Deze mannen hebben een driewielige
transportfiets, welke zij in het pak
huis vonden, beladen met vijf koffers
vol kleding, enige Perzische tapijten,
een'naaimachine en enige meubelen.
Tenslotte werd uit een garage op
de Groenmarktkade een vat met' 300
liter benzine gestolen.
transporten
HAARLEM. 22 Sept. Hoc moei
zaam de schier eindeloze uittocht ge
durende de afgelopen dagen ook is
geweest, hoeveel zorg: cn moeite dui
zenden zich van démorgen tot de
avond hebben moeten getroosten, de
stemming onder de tot evacueren ver
plichte mensen bleef goed. De men
sen schikten zich in het onvermijde
lijke en jong en oud heeft de handen
uit de mouw gestoken om eigen en
andermans lot zo draaglijk mogelijk
te maken. Ei* is gewerkt, gezwoegd,
gesleept en gereden om al hetgeen
dat maar te dragen 4of te vervoeren
was, naar elders óver te brengen.
Kennemerlands hoofdstad heeft
duizenden geëvacueerden gastvrij op
genomen. Vele gezinnen uit de
duindorpen vonden liefderijk en
gastvrij onderdak bij familie, kennis
sen of vreemden in .de Spaarnestad.
Over het algemeen hebben de ge-
evacueerden zich geen zorg'behoe
ven te maken over de vraag, waar zij
onderdak konden vinden. Immers, in
deze zo moeilijke dagen is de on
derlinge hulpvaardigheid in één
woord schitterend. Het algemeep
dienstbetoon heeft veler zorgen ver
licht.
Schier eindeloos was de stroom
van transporten. Vier dagen lang.
Alles wat wielen had kwam in aan
merking als vervoermiddel', kinder
wagens, trgkkarren. bokkewagens,
strandwagens, kruiwagens en bak
kerskarren. Ook grote sleperswagens,
hoogopgeladen met huisraad, getrok
ken door mannen, jongens, vrouwen
en meisjes, omdat er geen paarden
beschikbaar waren.
Uiteraard speelde het ondeskundige
opladen velen nog al eens parten,
maar over het algemeen kwamen de
transporten toch onbeschadigd op de
plaats van bestemming aan. In som
mige straten en lanen was het eva
cuatie-verkeer zó orpvangrijk, dat de
bestuurders van de karren en wa
gens duivelskunsten moesten verrich
ten om er doorheen te komen.
Profiteurs
Het was te voorzien, dat temidden
van hulpvaardigheid en medeleven
onverantwoordelijke winstmakers een
kans zouden wagen. Immers: de
vraag naar transportmiddelen werd
met. de d6g groter en dit had tot ge
volg. dat sommigen van de benarde
omstandigheden, waarin landgenoten
verkeerden, trachtten te profiteren.
Ook kwam het. voor, dat reeds bij
'voorbaat exhorhjtant hoge' bedragen
werden geboajn. Bedragen van
vier cijfers voor het huren van een
wag^n, met inbegrip van de borg-
som.^Het vragen van een borgsom
kan men de eigenaars van voertui
gen Ln deze ongewisse tijd niet kwa
lijk nemen.
De economische recherche was on
onderbroken op pad om scherpe con
trole op de prijzen uit te oefenen.
Thans is Haarlem overbevolkt. Tal
van gezinnen zijn verdubbeld. In
sommige huizen wonen tien tot twin
tig en méér personen, die behalve
hun noodzakelijk huisraad ook nog
hun huisdieren hebben meegenomen.
Gangen en portalen staan volgepakt
met inboedels en de meeste zitkamers
zijn in zit-slaapkamers veranderd.
Het behoeft geen vermelding, dat de
ze overbevolking het stadsbestuur
voor moeilijke problemen plaatst. In
de eerste plaats op het gebied van
de voedselvoorziening.
De taak van de huisvrouwen is op
nieuw verzwaard, vooral nu de tijd
om warme maaltijden te beréiden tot
enkele uren van de dag beperkt is.
Maar elkander schragend, zullen zij
de moeilijkheden weerstand bieden
en te boven komen. Aan hulpvaar
digheid ontbreekt het nergens en dat
is een gelukkige omstandigheid.
Mijn vriend Komeel zat te
hengelen in de Haaalemmer
Trekvaart, bij dc tweede molen en
kon ze niet verschalken. Er waren
wat katvisjes op het appèl versche
nen. er was één maatbliekjc naar
boven komen zeilen, maar verder was
het huilen met de lamp uit. Toen ik
langs kwam en zijn leefnet uit het
water lichtte om eventjes een blik
op .de vangst te werpen zuchtte hij
droefgeestig.
Dat ben ik betér gewend, zei hij.
Maar je komt niet weg vandaag de
dag. ik zit maar in de buurt van de
stad en dat is niks voor mij. Hoewel
ze zeggen, dat hier toch somwijlen
mooi gevangen wordt. Maar ik zie
het er niet in. Allemaal klein goed.
Kijk, daar komt weer zo'n erwte-
krent.
Waarachtig. ,z'n
pennetje danste
heel zacht op en
neer, het beest
onder water was
nog -te krachte
loos om de hele
pen naar beneden te sleuren.
Wat mot je daar nou mee? Vre
ten al je deeg op en geen behoor
lijk stootje om op te slaan. Neen,
ik ben het beter gewend...
Nu is het onomstotelijk bewezen
door getuigenverklaringen en ge
toonde buit en spannende verhalen,
dat mijn vriend Komeel een groot
bengelaar is. machtig zowel op de
brasem als op de snoek, bedreven in
het vangen van karper 2owel als in
het jagen op de baars. En nu we
op die klare herfstmorgen zo gezel
lig naast elkander aan de Haarlem
mer Trekvaart zaten en de vissen
het toch niet al te best deden, haal
de ik mijn vriend Korneel gemakke
lijk over tot het vertellen van oude
visverhalen. Aangezien mijn vriend
Komeel om ende bij de zestig jaren
is en de edele hengelsport beoefent
sinds hij lopen leerde, wijlen zijn
vader zijnde ?en aanpemer van wa
terwerken die met zijn gezin door
ons hele land zwierf in een woon
schuit, heeft Komeel vele verhalen
in petto. En naar men zegt en bereid
is, plechtiglijk te bevestigen in ver
band met eigen geziene feiten, .dat
Komeel nooit ofte nimmer een
woord onwaarheid spreekt, wanneer
het gaat over Neptunus eh zijn on
derwaters rijk, geef ik die verhalen
van mijn ouden vriend weer in de
krant zonder zelf ook maar één mo
ment te twijfelen aan hun geloof
waardigheid.
Daar gaah we dus naar het eerste
verhaal van Komeel.
Oogst en drogen van maTs
In September en October worden de
pofmaïs, de pllntmaïs en andere maïs-
rassen in volkomen rijpe toestand ge
oogst.
De korrels van rijpe maïskolven
moeten goed glanzend en hard zijn
geworden. Het moet moeilijk zijn, er
met de nagel ln te kerven. Deze hard
heid van de korrels is wel het duide
lijkste verschijnsel van de rijpheid.
Rijpe gele maïs ls bovendien min of
meer doorschijnend als barnsteen.
Wanneer een maïskolf geheel rllp ls,
zijn meestal .ook de schutbladeren
reeds geel geworden en verdord. Het
kan echter ook wel gebeuren, dat de
korrels reeds hard en dus rijp zijn en
de schut bladeren desondanks nog wat
groenachtig zijn gebleven.
Ondanks dc hardheid en rijpheid
van de korrels bevatten deze bU dc
oogst nog te veel vocht. Daarom moe
ten de kolven na verwijdering der
schutbladeren nog geruime tUd ln zon
en wind drogen. Bij kleine hoeveelhe
den, zoals in particuliere tuinen wor
den verbouwd, kan men van de aan
wezigheid der schutbladeren gebruik
maken om de kolven voor droging aan
bossen te binden. Voor dit doel wor
den de schutbladeren tot aan de voet
van de kolf teruggestroopt. Met een
touwtje om die teruggestroopte blade
ren worden de kolven in bossen van
acht a tien gebonden en aldus Ve dro
gen gehangen Deze worden opgehan
gen op een droge, doch tochtige plek
zoals b.v. aan een muur, onder een
brede dakgoot of onder een -naar bul
ten stekend dak of ln een waranda,
mits de maïs er niet nat regent. Aldus
laat men de kolven ln het najaar an
derhalf k twee maanden drogen. Voor
nadroglng kan men ze daarna nog wel
enige weken ln een verwarmd vertrek
ophangen of de kolven in de omgeving
van de kachel leggen.
Ter versnelling van deze nadroglng
kunnen de korrels ook van de spillen
worden losgewreven en ergens uitge
spreid ln de warmte gehouden.
Amsterdam is stil
Het. wazige herfstlicht werpt
dofgroen en goud over de grachten.
Het loof der bomen vergeelt, het j
sterft, het dwarrelt langzaam naar
omlaag, in het stille, roerloze water.
De oude. eeuwenoude huizen langs
de grachten, beschenen door het mat-
gouden zonnelicht van deze herfst
dag, zijn stil. Niets beweegt achter j
de brede ramen
De stad is stil, het lover sterft.
Over het Rokin snellen niet de i
trams, daveren niet de sleperswagens
vol kostbare goederen van overzee.
Geen colonnes auto's rijden er.' geen
stoeten jachtige fietsers reppen zich
over het plaveisel. De stad sluimert.
Niet alleen vandaag, reeds vier Jaar
lang.
Wie staat op een boogbrug en
staart over het groene water onder
de zon door tekende bomen, ziet voor
zich het verleden herrijzen van deze
grootste en schoonste der Neder
landse steden, van deze meest ka
rakteristieke stad van West-Europa.
Hij ziet de grote kooplieden hij
proeft de geur van specerij en verf
hout, {lij luistert naar het klotsen
van het water tegen de gangboorden
van galjoenen en barkassen. Hij
Toen de schepen binnenliepen uit
denkt aan die dagen, toen de koop
stad jong, bruisend en vol leven was.
alle werelddelen, toen er welvaart
heerste in Amsterdam. De dagen van
de kunst, van de rijkdom.
Welk een stad! Welk een leven!
Vondel en Rembrandt werkten hier,
Hendrick de Keyser en Jacob van
Campen, Nicolaas Tulp en Artinus
Quell yn.' Amsterdam, de levende, de
stad die Europa beheerste, maar ook
haar dienaresse was. de bruisende
de eeuwig jonge...
En hij denkt aan later. Aan tij
den van tegenspoed, van armoede
zelfs, maai daarna kwam toch weer
welvaart, doortintelde het geraas
van stoomhamers de stad, wentelde
de trage smoor der wereldschepen
over het IJ. Toen was Amsterdam
weer groots, schoon, machtig
En dan hoort hij doffe slagen. De
ruiten van de oude grachtenhuizen
schudden ervan, rinkelen even ver
schrikt als broos porcelein. Wat ge
schiedt daar?
Het lichaam van dc stad wordt
getroffen. Stukken van het levende
Amsterdam worden verpulverd. Even
maar, dan is het weer stil...
De huizen staan weer onbewogen.
Het water stroomt traagzaam voort
door de zondoorschoten bomenkoe-
pel. De mensen gaan rustig huns
weegs door de nu weer stille stad.
Beseffen zij niet wat daar gebeyrd
is?
Of weten'zij allen, dat dit niét dc
dood van de stad is? Beseffen zij
diep in hun hart. dat Amsterdam
eeuwig is en dat de slaapster her-
rijzen^zal ook al worden nu delen
van haar lichaam vergruisd? Weten
zij, dat Amsterdam eeuwig is en dat
er weer tijden zullen komen, die het
bruisende leven van de grote koop-
AMSTERDAM, 22 September.
Woensdagavond vervoegden zich
bij een vertegenwoordiger, die in de
De Wittenstr. woont, twee manpen,
Qie zich uitgaven als leden van het
Amsterdamse politiekorps,
„Wij moeten huiszoeking bij u
verrichten. Ons is ter ore gekomen
dat u een aantal gouden voorwerpen
onbevoegd voorhanden hebt", zo
sprak de woordvoerder. De handels
reiziger liet de mannen zender meer
binnen en een zeer minutieüze huis
zoeking volgde. Daarbij werden in be
slag genomen 34 gouden damespols
horloges zonder bandjes, twee met
een goüden bandje, twee gouden
herenhorloges met dubbele kast, een
gouden chronometer en een gouden
herenhorloge met ketting alsmede
een bedrag van 3000 in contanten.
Alle horloges zijn gemerkt Elka
watch. Dc waarde van de „in beslag
genomen" voorwerpen bedraagt vele
duizenden guldens.
De vertegenwoordiger liet zich ge
willig plunderen maar toen de twee
„politiemannen" met de buit ver
dwenen waren, kreeg hij toch arg
waan. Al spoedig bleek, dat hij niet
met echte politiemannen te doen
had gehad. Thans vraagt de recher
che van het hoofdbureau Elands
gracht 117, inlichtingen die kunnen
leiden tot het opsporen van deze
twee oplichters.
President Roosevelt heeft den
vroegeren ambassadeur ln Rlo de Ja
neiro, Jefferson Caffcry, benoemd tot
Amerikaans vertegenwoordiger te Pa
rijs.
Mannen! Mag ik jullie tabak
eeneven sausen? Hier geen
valse schaamte, mannenGeef
mij gerust je buksjek. je Fleur
de Matrasse of je uitgeplozen
kinderbedje... Ik saus hem met
Virginia, met Chief Whip of met
Camel en u rookt weer een voor
oorlogse sigaret
Het geslacht der standwerkers
is niet uitgestorven! Het leeft
voort en hier op de Albert Cuyp
staat een waardige vertegenwoor
digster van de jongste genera
tie. Nog te jong voor koopvrouw,
veeleer koopmeisje maar boven
al: stdndwerkster.
Zij raakt met haar woorden
stroom de haar omringende man
nen in het hart en haar vingers
beroeren de gevoeligste snaar
van elk mannenhart. Het gnat
om het rokertje, om de verede
ling van het rokertje!
Voor een paar kwartjes ver
leent zij dorre kersenbladeren
de geur en de smttak van het
edelste tabakskruid. En niemand
bekoelt haar woorden te geloven:
iedereen mag zich van de deug
delijkheid van het experiment
overtuigen...
j,Geef mij gerust je tabalcs-
doos. dan meieer ik de tabak
naar uw vooroorlogse smaak.
Wie zes gulden betaalt voor Bel
gische shag, kan ook zes-en-een-
half betalen voor iels veel fij
ner s, Daar behoeft hij de feest
commissie niet voor te raad
plegen..."
De standwerkster prepareert
een plukje shag met een paar
druppeltjes saus en de toekom
stige koper van haar moord-
artikel draait gehoorzaam een
sigaret. Even proberen.
„pn hoe smadkt-ie nou, man
nen?'
De mannen knikken tevreden
met het hoofd en de handel
vliegt wèp. Twee kwartjes een
buisje, drie verschillende smaken
voor een gulden
Vader heeft er een guldentje
aan gewaagd, 's Avoiids, na het
etenis hij zijn restje tabak gaan
sausen. Zijn dochter heeft zich
van het tweede buisje meester
gemaakt en de inhoud als reuk
'door haar haren gewreven.
Moeder wil morgen eens probe
ren met behulp van het derde
buisje caramel-vla te maken...
stad'terug zullen brengen?!
Zij zullen komen. Amsterdam is
eeuwig. Deze schone, sterke stad,
meeslepend als het leven zelf. zij zal
de ongunst der tijden overleven. Zij
zal herrijzen, machtiger, glorieuzer,
als dienares en heerseres tevens.
Want wij. de ^Amsterdammers, die
het levende hart zijn van Amster
dam, zullen daaraan bouwen, wij
allen.
Niet het lichaam is belangrijk. Er
sterven delen van dat lichaam af.
Het zij zo. Maar het hart is levend.
Het hart. dat zijn wij. de bouwers
aan de toekomst. En de bouwers
staan gereed. Wanneer de storm die
over Europa raast, zich neerlegt,
gaan wij bouwen. Wij. het hart van
het eeuwig Amsterdam.
Wasgoed naar de wasserij
DEN HAAG. 22 Sept. Rekening
houdende met het belang daarvan
voor de volksgezondheid is, waar dit
plaatselijk mogelijk zal zijn, een
regeling getroffen, volgens welke de
witwassenjen voorlopig in staat
worden gesteld in uiterst bescheiden
mate gocdei-en ter behandeling in
ontvangst te nemen. De was zal,
behoudens boorden en overhemden,
slechts gedroogd of gemangeld wor
den afgeleverd.
Stamppot met rauwe tomaten
In enige plaatsen des lands zUn de
tomaten ruim aanwezig. Profiteert
daarvan! Tomaten zijn zeer gezond.
Behalve dat men ze rauw op dc boter
ham kan eten. zijn ze op allerlei wijze
ln de warme maaltijden te verwerken.
Een aanbevelenswaardig recept ls
stamppot met rauwe tomaten: 2 kg.
aardappelen. IJ kg. tomaten (een ui,
peterselie), zout (pepersurrogaat),
boter of margarine, aroma (taptemelk).
Dc aardappelen schoonboenen, ln.
stukken snijden, met een bodempje
water en zout op?etten en gaarkoken
ln een goédgesloten pan. De tomaten
wassen en ln kleine stukjes snijden.
De aardappelen fijnstampen cn met
de tomateu en de boter of marga
rine vermengen. Naar smaak aroma
en pöpersurrogaat toevoegen en de
stamppot nog even door en door
warm laten worden. Deze stamppot
smaakt nog beter, wanneer men er
wat geraspte ul en/of fijngehakte
peterselie doormengt.
VOLKSCULTUUR EN KUNST
Verloren in het dagrumoer, hoor
baar in de windstilte, in het vacuum
dat in het nieuws ontstaat juist op
het moment dat het nieuws het over-
weldigendst voor ons persoonlijk is,
is het woord van de grote dichters.
Zij beelden „het essentiële der men
sen zoals het is in de eeuwigheid,
maar zich vertoont in deze tijd".
Daarom zij hier de aandacht ge
vestigd op de nieuwste Dante-verta-
ling: de oorspronkelijke tekst er
naast, noten er bijde bekende
voorbeeldige Temple-cditie geëven
aard dank zij de uitgeverij Tjeenk
Willink, Haarlem. Een vertaling al
léén blijft altijd half werk. Dit is de
beste wijze van uitgave.
Dantc schreef „om hen. die in dit
leven leven, te brengen uit den toe
stand van ellende en hen te leiden
tot den toestand van rechtvaardig
heid."
vastheid van zijn beelden, van
zijn overtuigingen, de .-.fgfei oudheid
van zijn werk maken het tot voltooiing
Gn toppunt van zijn tijd en' cultuur,
tot vergeestelijkt en eeuwig drama
van een cultuur, die ons geestelijk na
staat als geen andere en tot beeld van
een tijd die even verward was ln
materiële zin als dc onze. geteisterd
door oorlogen, geslagen door balling
schap en nood.
Is zijn werk „moeilijk"? Het !s voor
ons even overweldigend als de kunst
der kathedralen, als de van beeld
houwwerk verzadigde poorten van den
Sint Jan en Chartres.
Maar sneller nog dan bij dc kathe
dralen cijst uit dlc veelheid het beeld
van een eenheid. De mens. die de
hoofdpersoon van Dante's gedicht ls,
is niet alleen d c mens ln het alge
meen en ln zijn sociaal verband, maar
tegelijk Dante-persoonlljk, met zijn
eigen aanleg cn lot. met ztin eigep
boelende levensgeschiedenis.
De dichter heeft gezegd: „'t Is tijd,
't ls meer dan tijd om Petrarca en
de Anderen na te wandlen". Tot die
Andren moet ln de eerste plaats Dan
te gerekend worden.
De-materiële voorwaarden voor dit
„nawandelen" Zijn met deze Dantc-
cdltle, door Fredcrica Bremer gemaakt
met de aantekeningen van Wilhelmtna
Kuencn vervuld. Het is een van de
kostelijkste werken, in deke oorlogs
jaren verschenen. M. W.
Nooit ls het verlangen naar monu
menten groter geweest dan ln deze
tijd. die monumenten heeft verwoest
als geen andere. Een uitgave als „De
Monumenten van Middelburg" heeft
nog juist op tijd een voorbeeldige serie
foto's vastgelegd. Dr. W G. Unger
en Lelter-Nijpels, de uitgever, verdie
nen daarvoor aller dank.
Een tweede Zeeuwse monument ls
het werk van den notaris Van Veere,
dat in de wandeling ..Valerius' Gc-
denck-Clanck" heet en als liederen
bundel wordt beschouwd, maar dat
meer bevat dan de -bekende liederen,
laatst nog afzonderlijk door Brusse
uitgegeven. In zUn compleetheid is
het boek. dat allereerst geschiedenis
verhaalt met daarin de liederen cn
gedichten, voorbeeldig uitgegeven door
dc Wereldbibliotheek, met drie voor
treffelijke Inleidingen van dr. P. J.
Meertens (blografie), prof. dr. Tcn-
haeff (historie» en mevr. Komter—
Kuipers imuziek).
De Gcdcnck-clanck ls voor do mees
te Nederlanders niet meer dan eeil
klank. Of liet door deze her-ultgnvo
na meer dan driehonderd jaar levend,
bezit zal worden? Stellig zal de nood
der tijden doen teruggrijpen naar dit
werk en zal men dankbaar zijn, hier
voor het eerst deskundig en compleet
de elementen beschouwd en ontleed
te vinden. De elementen op zichzelf
mogen soms niet zo overtuigend zijn:
de gedichten soms rederijkerij, de
muziek vaak niet oorspronkelijk Neder
lands, dc historie vaak slordig nageschre
ven, de totaliteit ls toch wel degelijk
•Nederlands.
De vinding van Valerius, die van
een comedlantendans het Merck toch.
hoe sterek maakte, het werkelijk ge
heel-Nederlandse „Wilt heden nu tre
den", de samenvoeging van lied en
muziek ls geheel door en door Neder
lands en wie de ontnuchteringen en de
rechtvaardige ironie van deze uitgave
doorleeft heeft toch het voorrecht dat
de Gedcnckclanck voor hem geen
klank meer ls. maar een uniek docu
ment wordt. De uitgave ls te zien als
een afsluiting van een langzame her
bewustwording van dit volksbezit,
waarvan de her-ontdekking van het
volkslied dc Inzet was. „Het enige
volkslied uit de glorierijke dagen onzer
vaderen, dat tot op deze dag schreef
men zeventig Jaar geleden nog iets
vai> zijn populariteit behouden heeft."
Sindsdien heeft het land ziln volks
lied, verdrongen door Tollens, weer
leren kennen. En nu heeft het een.
completere Valerius M. W.
Dc verduistering begint heden om
19.45 uur (Zondag om 19.30 uur) cn
eindigt om 7.15 (7.30) uur.
Maan op 13.31 (Zondag 14.38), on
der 22.27 (23.02).
25 Sept. E.K., 2 Oct. V.M., 9 Oct.
L.K., 17 Oct. N.M.