HET DAGBLAD
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Duits weermachtsbericht
Mislukte doorbraakpogingen
bij Hasselt en Verviers
Versterkte druk op
Franse havens
Luchtactie boven
het Belgische
grensgebied
Gheel is heroverd
Sterke troepenmacht poogt
West-Duitsland te bereiken
Anti-tankwapen
weert zich
en
De stem van de beiaard galmt
landen
over onze
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FÜHRER. 13 Sept. Het opperbevel
van de weermacht deelt mede:
Aan het westelijke front duren de
harde afweergevechten aan de tot-
dusver bestaande brandpunten voort.
Het taaie verzet van onz« troepen
verijdelde vijandelijke doorbraak-
pógingen ten noorden van Hasselt en
vanuit het gebied ,van Verviers in de
richting van Aken. In de gevechten
der laatste dagen zijn ten noorden
van Luxemburg 142 vijandelijke tanks
en gepantserde verkenningswagens
stukgeschoten.. 40 pantserafweerka-
nonnen buitgemaakt of vernietigd.
Over de bovenloop van de Moezel
heen rukken Amerikaanse format-p;
op naar Lunéville. Ook om Neufcha-
leau zijn zware gevechten gaande.
De druk van den vijand op onze
beveiligingen tussen Vesoul en de
Zwitserse grens houdt aan.
De vijandelijk aanvallen op de ver-
sterke havens in het westen zijn in
klacht toegenomen. De jvijand viel
tot zevenmaal toe tevergeefs Calais en
Duinkerken aan. In Le Havre zijn na
zware beschieting en voortdurende
luchtaanvallen vijandelijke tanks bin
nengedrongen. pe bezetting bood tot
het uiterste dapper verzet. Ook in het
hoofdgevechtsterrein van Brest wordt
tegen voortgezette vijandelijke aan
vallen "door troepen van alle weer
machtsonderdelen verbitterd gestre
den Eigen tegenaanvallen wierpen
voor Lorient den vijand op verschei
dene plaatsen terug en brachten hem
aanzienlijke schade toe.
De plaatselijke gevechten aan de
Alpenpassen aan de Frans-Italiaanse
grens_ duren voort. Verscheidene vij-
andelijke aanvallen werden afgesla
gen.
Iii Italië zijn in het vuur van onze
superieur strijdende achterhoede
troepen talrijke .vijandelijke aanval
len ten noorden van de Arno bloedig
ineengestort. Aan de Adriatische
kust behaalden onze divisies opnieuw
een volledig afweersucces op den
tussen Pian di Castello en Riccione
tevergeefs aanvallenden vijand.
Duitse en 'Höngaarse troepen sloe
gen in Zuid-Zeven bui-gen vrij sterke
vijandelijke aanvallen af en schoten
.daarbij een aantal pantserwagens
stuk. Bij' Sanok ,en Krosno duren de
hevige aanvallen der Sowjets voort.
Ten zuidoosten van Warschau ont
brandden hevige gevechten, m het
verloop waarvan de Sowjets. door
talrijke slagvliegtuigen en pantser
wagens gesteund, een penetratie tot
stand konden brengen. Verder noor
delijk stortten de vijandelijke aan
vallen met een verlies van negen
tien pantserwagens ineen. Ten noord
oos te van Ostrolenka verhinderden
onze troepen in zware gevechten met
prijsgeving van Lorasja een over een
breed front beoogde doorbraak der
Sowjets.
Uit het gebied van Rasemen.
Schagarren en Bauske wordt lcven-
digere plaatselijke rgevechtsactiviteit
gemeld.
BERLIJN 13 Sept. De lucht-
machtcorrespondenYan het •Inter
nationale ïnformationsbüro meldt
van hét westelijk front:
Snelle Duitse bommenwerpers en
formaties jagers hebbeh de strijd
tegen de Anglo-Amerikaanse jacht
bommenwerpers in het gevechtsge-
bied van de Belgische grens met goed
resultaat voortgezet. De Duitse vlieg
tuigen ondernamen gisteren geduren
de de gehele dag doeltreffende aan
vallen op de vijandelijke jachtbom
menwerpers. die de eigen- operaties
probeeiden te belemmeren. Sterke
onderdelen van de in de strijd ge
worpen Duitseformaties beschermen
eigen operaties in het Belgisch-
Duitse grensgebied tegen vijandelijke
luchtaanvallen.
De gehele dag ontstonden zware
luchtgevechten tussen de Duitse en
Anglo-Amerikaanse luchtstrijdkrach
ten. De gevechten wei-den met bij
zondere verbittering gevoerd en
strekten zich dikwijls tot boven het
gebied van de Taunus uit. Van hoog
ten tot 8000 meter achtervolgden de
Duitse en vijandelijke vliegtuigen el
kaar dikwijls tot vlak boyen de
grond.
Hoewel de Duitse jagers numeriek
In de minderheid waren, vochten zij
toch'ipet het grootste élan tegen de
vijandelijke formaties. In het ver-,
loop van de aanvallen konden zij
twaalf vijandelijke vliegtuigen neer
schieten. Een vijandelijk toestel van
het type Mustang werd tot een nood
landing op een Duits vliegveld ge
dwongen. De commandant van dit
- vliegtuig, een kapitein, geraakte in
Duitse gevangenschap.
In de nacht van 12 op 13 Septem
ber" ondernamen snelle Duitse bom
men wèrpers vooral in het gevechts-
gebied van Beeringen een aanval op
het door de Anglo-Amerikaanse troe
pen bezette stadsgebied en op ver
schillende bruggen.
^Tevens deden Duitse nachtslag-
vliegtuigen doeltreffende aanvallen
op troepen en voertuigcolonnes in
het gebied van Verviers. De in de
avonduren "begonnen operaties der
Duitse nachtslagvliegtuigen duurden
tot aan het krieken van de dag voort.
De op weg naar het front waarge
nomen mars- en voertuigcolonnes
werden met brisantbommen bestookt
en in schcervluchten met mitrail-
leurvuur aangevallen. De in de strijd
geworpen Duitse formaties leden bij
deze «aanval ondanks, krachtige, vij
andelijke afweer geen enkel verlies.
De deserteur Lindemann
te Berlijn gearresteerd
BERLIJN. 14 S<?pt. De deserteur
Lindemann. die rin verband met de
gebeurtenissen van de 20ste Juli j.l.
gezocht, werd, is te Berlijn gearres
teerd, Hij had onderdttfc gevonden in
de woning van een halfjood. Een in
genieur had door een toeval kennis
gekregen van de verblijfplaats van
Lindemann en onmiddellijk aangifte
'gedaan. Hij ontvangt de uitgeloofde
beloning van §00.000 mark.
BERLIJN. 13 Sept. De B-corres
pondent van het A.N.P meldt.
De geallieerde troepen, die ten
noorden van Hasselt zijn doorgebro
ken. met het doel dé Duitse verdedi
gingslinies aan het Albertkanaal uit
te schakelen en dè ten westen van
hun doorbraak staande. Duitse troe
pen van hun oostwaartsë verbindin
gen af te snijden, zijn op harde te
genstand gestoten. Vooral aan het'
Kempenkanaal wordt hevig gevoch
ten. Voïgens Duitse berichten zijn
hier tegenaanvallen begonnen, die
tot zware gevechtenj welke gisteren
nog aanhielden, geleid hebben.
Iets meer westelijk van deze sector,
bij Ghtel, waar de gealiieerden de
Nederlandse grens aanvankelijk nog
dichtar genaderd waren, hebben
Duitse troepen den aanvaller die be
noorden het Albertkanaal reeds over
een sterk bruggenhoofd beschikte, te
ruggeslagen en het stadje Gheel iri
een stormaanval heroverd.
In Midden-Finland probeerden de
Sowjets steeds weer in onze distan-
ciëringsbewegingen te komen. Zij
moesten bloedig afgeslagen worden.
Op de Balkan zijn de tegenmaat
regelen tegen den aan de westelijke
grenzen van Roemenië en Hongarije
oprukkenden vijand gaande.
Bij aanvallen overdag van forma
ties Anglo-Amerikaanse bommenwer
pers op verscheidene steden in het
Duitse rijijksgebied op 12 September
ontstond vooral in Munster en Mün-
chen vrij gróte schade in woonwijken.
Op 11 September werd ook de stad
Fulda getroffen.
In dè afgelopen nacht waren ter
reu raanvallen van den vijand ge
richt op Frankfort a. Main. Mainz
en Stuttgart. Bovendien werden bom
men neergeworpen op Wiesbaden en
Berlijn. In luchtgevechten en door
luchtdoelartillerie van de luchtmacht
en de marine werden 139 vijandelijke
vliegtuigen, waaronder 107 vier
motorige bommenwerpers, vernietigd?
In aanvulling''op het weermachts
berlcht van Woensdag wordt npg ge
meld: In de afweerslag aan dc bene
denloop van de Naref hebben zich de
Beierse zevende divisie infanterie
onder bevel van lult.-generaal von
Rappard en de brigade stormgeschut
904 onder bevel van majoor TYircke
door voorbeeldige strijdvaardigheid
voortreffelijk geweerd. In de pantser-
afweorstrljd heeft zich kapitein Aba-
mowitsch bijzonder onderschelden
Luitenant Voges. compagniechef in
het regiment grenadiers en Stabsfeld-
webel Golla. Plonierzugführer in het
zelfde regiment grenadiers, hebben
zich-'cloor bijzondere dapperheid onder
scheiden.
Moscou stuurt aan op
bezetting van
Finland
BERLIJN. 13 Sept. Verschillende
uit Finland beschikbare inlichtingen
schijnen er op te duiden, dat de Sow
jets van plan zijn, zich beroepende
op (Mie wapenstilstandsvoorwaarden,
practisch echter met schending daar
van. Finlana militair ^e bezetten. Vol
gens deze voorwaarden' moet. zoals
bekend, Finland vóói',15 September
door de Duitse troepen ontruimd zijn
en wanneer dit niet is geschied, zul
len de Sowjets het recht hebben zelf
in te grijpen bij het verdrijven van
de Duitsers uit Finland.
Naar men thans verneemt, hebben
de Sowjets aan het front in Midden-
Finland op enige plaatsen, b.v. bij
Alakurtti en bij Korwa, de Duitse
troepen aangevallen en getracht door
te dringen tussen de daar aan de
gajtg zijnde distanciëringsbewegin-
gen. Deze aanvallen worden van de
lucht uit gesteund. De Duitse troepen
worden daardoor gedwongen hun dis-
tanciëringsbewegingen te vertragen
en wederom front te'maken om deze
aanvallen af te weren.
Het optreden der Sowjets kan. naar
men hier meent, slechts het.doel heb
ben de Duitse troepen te verhinderen
hun distanciërihgsbewegingen uit
Finland volgens de plannen en bin
nen de gestelde termijn ten uitvoer
te brengen. Aldus zou-van Sowjetzijde
de Finnen het nakomen van de voor
waarden tot het sluiten van een wa
penstilstand onmogelijk gemaakt
worden.
Men twijfelt er hier niet aan. dat
de Sowjets van het begin af aan het
plhn hadden geheel Finland militair
te bezetten en dit land te bols je wi-
sëren. Het punt in kwestie van de
wapenstilstandsvoorwaarden zou dan
slechts ten doel gehaTt hebben een
voorwaarde te scheppen, welker ver
vulling de Sowjets 'van het begin af
aan besloten waren te saboteren.
Amerikaanse bases in de
Stille Oceaan bestookt
•TOKIO. 13 Sept. Eenheden dei-
Japanse luchtmacht hebben, ondanks
ongunstige weersomstandigheden,
haar tegenaanvallen op de Ameri
kaanse bases in het zuidwestelijke
deel van de Stille Oceaan voortgezet.
"Zo "veynietigdên zjj in de tijd van 23
Augustus tot 7 September in aanval
len op dc Schouten-eilanden en de
vijandelijke stellingen op het Vogel-
kopschicreiland van Westelijk Nieuw
Guinea 33,-Amerikaanse vliegtuigen,
waaronder een aantal viermotorige
machines en beschadigden 70 andere
toestellen door machinegeweervuur.
Voorts werden Iwec Amerikaanse op
slagplaatsen van materiaal in brand
geworpen.
De afgevaardigde Hasan Saka is
bcfnoemd tot Turks minister van Bui
tenlandse Zaken.
Ie JAARGANG No. 216
l D
DONDERDAG 14 SEPTEMBER 1944
Uitgave: N.V. De Arbeiderspers Bureaux voor redactie en administratie: Hooigracht 31, Leiden.
Tel. 24996 - Postgiro 184120 - Abonnementsprijs 21 ct. per week ot f2.73 fser kwartaal. Losse nummers 5 ct.
BERLIJN, 13 Sept. Het Interpa-
lionale ïnformationsbüro meldt over
de toestand aan het Westelijke front
Het tweede Britse en het eerste
Amerikaanse leger hebben, zoals
door de verkenning is komen vast'te
staan, op hun binnenvleugel buiten-
gewoon sterke strijdkrachten gegroe
peerd, hetgeen er op wijst, dat zij
opdracht hebben, aan weerszijden
van de Maas over een ruim gebied
naar het noorden op te rukken, om
na vermijding van de noordelijke
vletlgel van de Westwall, naar het
oosten binnendringend tegen het
Rijnlands-Westfaalse industriegebied,
te opereren..
Typerend voor dit voornemen ls de
krachtige druk op de beide flanken
v&n het bruggenhoofd va.: Beerin
gen, die door Engelse pfniiserstvijd-
kiachten werd uitgeoefend, terwijl
de Amerikaanse pantserfermaties
van het gebied van Verviers uit ter
rein trachten te winner? in de rich-
tüï\g van Aken. Hoewel voor deze
pogingen alle beschikbare krachten
gebruikt waren, hadden zij geen suc
ces door de hardnekkige en verbeten
I tegenstand der Duitse troepen, 'die
steeds weer tot. tegenaanvallen over
gingen. ,Tot een bijzonder hevige
strijd kwam het aan de zuidelijke
flank, waar de Duitse troepen hun
anti-tankwapenen geconcentreerd
hadden. Hier'werden, in verdediging
en tegenaanval volgens de tot dusver
ontvangen .rapporten 43 tanks stuk
geschoten.
Aan de andere frontsectoren kwam
het niet tot grote gevechten, behalve
in het gebied van de Bourgondische
poort, waar de Duitse tegenstand
eveneens in alle gevechtszones ver
sterkt is.
Over het dappere verzet van de
vestingzones in Bretagne en aan het
Kanaal wordt gemeld:
Reeds drie weken handhaaft het
Duitse garnizoen van Brest met voor
beeldige dapperheid zijn tegenstand,
ofschoon een trommelvuur en een
ononderbroken luchtbombardement
het gehele vestinggebied in een kra
terveld hebben veranderd. Het gar
nizoen van Lorient ondernam ook
gisteren verscheidene geslaagde stoot
troepoperaties. Daarbij slaagde het
erin, bij verrassing de Amerikaanse
stelliiigen binnen 'te dringen, zes
bunkers uit te roken en een gevechts^
stelling te vernietigen. De bataljons
commandant en zijn staf gaven zich
ponder tegenstand over.
In het gebied van St. Nazaire bleef
de wederzijdse actie beperkt tot ar
tillerievuur. v
Havre staakt de strijd
De Engelsen zetten gisteren met
alle beschikbare strijdkrachten hun
grote, aanval op Le Havre, waarvan
slechts een brandende en rokende
Vermogens van Italiaanse
oud-ministers in beslag
genomen
MILAAN. 13 Sept. Officieel wordt
medegedeeld-
De speciale commissie voor het in
stellen van een onderzoek naar Ille
gale verrijking van leidende persoon
lijkheden, ingesteld door de regering
Badoglio en vervolgens overgenomen
door de fascistische regering voor het
gebied der Italiaanse sociale republiek,
somt alle personen op. tegen wie een
onderzoek wegens illegale verrijking is
Ingesteld. De lijst bevat meer dan 400
namen uit 48 steden. Op vier 11a zijn
ajle beklaagden vrijgesproken, onder
wie de hoofdredacteur van de „Regima
Fascista", Farjnacci.
De commissie heeft besloten tot in
beslagneming van het vermogeh van
den oud-minister van justitie "Dino
Grandi, die onmiddellijk :iade 25e
Juli naar het buitenland vluchtte, ten
bedrage van 90 millioen lire: voorts
t<?t inbeslagneming van het vermogen
van den oud-minister van landbouw
Acarbo. ten bedrage van een millioen
lire. van den óud-mimster van onder
wijs Bottai. ten bedrage van 10 mil
lioen- lire ep van Ugo Rocci ten be
drage van 790.000 lire.
U bedwingt toch bi) luchtalarm
uw nieuwsgierigheid en gaat niet
voor het venster staan. of. erger
nog. op het dak? f Voorlichtings
actie hoofdinspectie- luchtbescher
ming.)
Berichtgevers melden een aanval de r Sowjets aan een pantser-jager van
de divisie ..Grossdeutschland" en da (Lelijk wordt alles in gereedheid ge
bracht om dc strijd op te nemen: (Foto P.B.Z.)
puinhoop ls overgebleven, voort. De
resten van het garnizoen moesten de
ongelijke strijd opgeven, doordal
verdere verdedigingsmogelijkheden
ontbraken. Zij meldden zich af met
de radioboodschap: „Heil onzen Füh-
rer, volk en vaderland." Voorzover
er nog Installaties van militare aard
bestonden, werden die tevoren ver
nietigd. Dit geldt vooral voor- de
havenwerken, die, evenals die van
Cherbourg, niet binnen afzienbare
tijd hersteld zullen kunnen worden.
De burgerbevolking van Le Havre
welker evacuatie de Engelsen rireerQ
malen, hadden afgewezen,' is met
minstens een kwart gereduceerd. Zij
verloor veel- meer dan lO.OOd doden
en een ongeveer even groot aantal
werd zwaar gewond door de dagen
lang woedende grote branden of door
bom- of granaatscherven.
Er zal onder dé gehele bevolking
nauwelijks iemand zijn, die zonder
letsel is gebleven, aangezien- allé' ge
bouwen der stad tot de fundamenten
verwoest waren en de ingestorte kel
ders geen dekking meer boden.
Dc Duitse garnizoeficivop de Ka
naal-eilanden hebben herhaalde som
maties tot overgave onbeantwoord
gelaten.
Parijse fabrieken onder
communistisch beheer
MADRID, 13 Sept. De Amerl-
kaanse bladen publiceren berichten
uit Parijs, waarin de politieke toe
stand verontrustend wordt genoemd.
Dé „NoTVYork Times" meldt, dat de
communistische arbeiders in de zo
genaamde rode gordel van Pai'ftS fa
brieken in beslag hebben genomen
en het beheer daarvan in eigen hand
genomen hebbent
Aan een Amerikaansen .Journalist
zeiden dp arbeiders, dat zij de door
de bevrijding behaalde productie
winst willen handhaven. Deze fa
brieken worden door groepen gewa
pende maquis bewaakt. De maquis
verklaarden aan den Amerikaansen
persvertegenwoordiger, dat de hui
dige regering De Gaulle, ondanks de.
in het. kabinet aangebrachte wijzi
gingen, niet met. hun wensen over
eenkomt. De maquis zijn vastbeslo
ten alle voorstellen en maatregelen
van de tegenwoordige regering De
Gaulle van de hand te wijzen.
Vijand no. I
De ontwikkeling in Frankrijk
wordt in het aangfenzende Spanje
met grote opn\prkzaamheid gevolgd.
In de perscommentaren wordt de
hoop uitgesproken, dat het moge ge
lukken ^de communistische terreur
meester te worden. De „Ya" Schrijft:
Het voorbeeld van Frankrijk toont
duidelijk waar de vijand nr. 1 voor
de orde in Europa moet gorden ge
zocht. Deze vijand heet: communis
tische terreur. De ..Arriba" schildert
de verbitterde strijd, die de elemen
ten van het Algïerse comité voeren
tegen de organisaties der maquis.
De een betwist den ander de macht
in Frankrijk. Van de daardoor ont
staande chaos profiteren de commu
nisten gemakkelijk.
Aanvragen wachtgeld
regeling
AMSTERDAM, 14 Sept. De wnd.
secretaris-generaal van het departe
ment van Sociale zaken^heeft aan de
burgemeesters een circulaire gezon
den, waarin hij er op wijst, dat on
dernemers, die door de tegenwoordige
omstandigheden hun personeel tijde
lijk niet. kunnen laten werken of hun
personeel slechts ten dele kunnen la-
•ten werken, in de gelegenheid gesteld
zijn, een wachtgeldregeling te tref
fen, waarbij een subsidie op het uit
te betalen wachtgeld kan wordén ver
strekt. Aanvrage om een wachtgeld
regeling goed te keuren., kunnen
schriftelijk tot den wnd. secretaris
generaal worden gericht. De burge
meesters is verzocht, de werkgevers
zoveel mogelijk behulpzaam te zijn
bij het tot stand brengen van wacht
geldregelingen, eventueel ook .door/
aan solide firma's, die tijdelijk niet
over voldoende kasmiddelen beschik
ken, voorschotten op het Subsidie te
verstrekken.'
Für R'eichsdeutsche
Dlc für alle Relchideutschen Sn den
Niederlanden zaïstandlge Wehrersatz-
dlenststellewehrbezirkskommando
Ausland. Aussenstelle Holland hat
ihren Dienstsitz von Amsterdam. Prins
Hendrikkade 159. nach Arnhem, Vêl-
perbultensmgel 6, verlegt.
LEIDEN, 14 September.
Het eenjarig zoontje van de familie
H. uit de Aloëlaan alhier trok Woens
dagmorgen in een onbewaakt ogen
blik een pot hete koffie om. Met
ernstige brandwonden over het ge
hele lichaampje is het kind naar het
Academisch Ziekenhuis vervoerd.'
De Amerikaanse minister van Fi
nanciën. Morgentha'u. zal deelnemen
aan de conferentie tussen Roosevelt en
Churchill.
Duitèe tegenaanvallen aan het Oost
front. Grenadiers Volgen-liet geschut
op de voet. (Foto Orbis-Holland
Roemeense grenzen
worden verlegd
Wapens+ils+andsverdrag
met de geallieerden
gepubliceerd
STOCKHOLM, 13 Sept. De
zender Moscou verspreidt de offi
ciële tekst van de wapenstil
standsovereenkomst tussen de
Sowjet-Unie, Engeland en de
Verenigde Staten enerzijds en
Roemenië anderzijds, welke in
twintig punten de voorwaarden
bevat, waaronder aan Roemenië
de wapenstilstand wordttoege
staan.
In deze overéénkomst, verklaart
Roemenië verslagen te zijn en ver
plicht. het zich o.m. het Sowjetcom-
m&ndo tien infanteriedivisies ter be
schikking te stellen voor gebruik 111
de strijd tegen Duitsland en zijn
bondgenoten. Vcrdfer verplicht Roe
menië zich tot het ontwapenen en
interneren van de Duitse troepen,
die op Roemeense bodem gebléven
zijn. De Roemeense regering zorgt
voor het transport der geallieerde
troepen op Roemeens gebied en
draagt de kosten voor verzorging en
verpleging. De Roemeense regering
hergeeft alle krijgsgevangenen c'e
vrijheid en zorgt voor hun repa
triëring.
Punt 4 van de overeenkomst luidt:
„De staatsgrenzen tussen 'de Sowjet-
Unie en Roemenië, die werden vast
gelegd in de Roemeeiis—SoWjet-Rus-
sische overeenkomst van 28 Juni
1940, worden hersteld."
Een ander punt behelst, dat alle
Duitse eigendommen in Roemenië in
beslag moeten worden genomen.
Voorts worden de kosten der oorlogs
schade in de Sowjet-Unie aan Roe
menië opgelegd, en wel tot een be
drag van 3Ö0.000.000 Amerikaanse
dollars, te betalen binnen zes jaar.
Vijfde afdeling Ned. Rode Kruis
DEN HAAG, 13 Sept. De aan
dacht wordt erop gevestigd, dat de
"Ve afdeling van het informatiebureau
van het Ned. Rode Kruis«ls gevestigd
aan de Juliana van Stolberglaan 27
29. Den Haag, tel. 772113. Het komt
namelijk herhaaldelijk voor. dat de
voorzitter der afdeling Den Haag van
het Ned. Rode Kruis, de arts P. J. Pft.
DIetz. Juliana van Stolberglaan 37.
tel. 770945. wordt opgebeld voor zaken,
de Ve afdeling betreffend, hetgeen on
nodige overlast veroorzaakt.
Sinds ook Reuter er van sprak, Engelse aankondiglhg van vita-
dat ons land het slagveld der mine-chocolade? Wat verwach-
komende weken worden zal, zien ten de aanstaande moeders in.
nog maar weinig Nederlanders de Nederland van een „bevrijding",
„bevrijding" met zonnige gezich- die ook hier aan theoretische
ten tegemoet. Slagveld zijn, dat vitamine-chocolade géén aan
houdt e.en wereld van alle denk- practische bestaansmogelijkheden
bare en ondenkbare ellende in. voor een teer. jong leven des te
Wie, werkelijk dit land en dit volk groter gebrek in de weg zal leg-
liefheeft, wie er zijn leven en be- g«en? LaJen wij geen zorgen over
staan mee verweven weet, kan drijven, nu wij er nog niet mid-
slechts hopen, dat het besef van denin staan. Laten wij veel min
de ernst van dit ogenblik niet, der in paniekstemming geraken
gelijk sommige averechtse patriot- bij de gedachte over wat worden
ten dat willen, paniek en onrust, kan. Maar laten wij.toch einde-
maar rustig verantwoordelijk- lijk loskomen' van een zinloze
heidsbegrip wekken zal. lichtvaardigheid. De oorlog is
Eén erkenning rijpt daarbij Séén vluchtige grap en de_„be-
echter wellicht reeds nu in de vrijding brengt géén zege van de
geesten der voorbarig-feestelij- vitamine-chocolade. Er is eem-
ken: dat het géén „propaganda" verschil tussen de rooskleurige
was. toen hier tegen lichtvaardige verwachtingen van sommige ai-
denkbeelden van een „vlotte, vro- geloze zielen en de naakte, tnes-
lijke bevrijding" werd gewaar- te werkelijkheid,
schuwd. En wie aan de nadering _Dat verschil moet ook aan de
der fronten zelfs nü geen les.ge- Roemenen m deze weken niet
noeg heeft, zal die les alleen nog ontgaan zijn Met welke gedach-
uit de vernietiging van eigen be- ten logden zij de wapens hoor.
staan en eigen bezit kunnen put- Met ,de, hoop. dat een moeilijke
ten. Tenzij hem in gesloten strijd thans afgesloten zou zijn.
samenhang de situatie iets-zeggen Manioe, de Roemeense minister
kan in alle tot dusverre door de die koning Michael s verraad aan
geallieerden bezette gebieden het bondgenootschap met Duits-
Uo. xe +Q land ensceneerde, heeft n& zijn
ÊenUTe^rè£ 'iiinP generaal «S
Een- memorandum van generaal zegd: wij verhelen ons niet. dat
de ons opgelegde wapenstilstand
grote offers van ons vraagt en in
onze harten smartelijke wonden
William O. Dwyer, leider van een
officiële Brits-Amerikaanse com
missie voor economische controle.
onze narteu smarieujjie wuuucu
heeft bijvooibeeld een rappoit ooHtpri-ant" Dat sombere woord
voor Roosevelt samengesteld, dat acmenaat uat somDere woora
een beeld geeft van-het „bevrijde
gaat reeds rijkelijk in vervulling:
in Sowjetrussische kringen te
Rome en zich met gruwelijke Ank^a is bevestl-d dat de bols-
realiteiten tegenover de goedkope j' a J Roe~enie' be»onnen
frasen van de Britse radiopropa- iUn nlet de deMrttle v^ l 4
ganda plaatst. „Er ia vitamine-
chocolade onderweg voor de ™1",°e"
zwangere vrouwen" iulehte de v3n de 8ehele Roemeense bevol-
opgewekte stem van' den Britsen klng die met aan 2ekerheid Sren"
opgeweKie stem van oen Britsen ?ende waarschi)niijkheid nimmer
toon aangaven. Wat deed de
Brits-Amerikaanse vitamine-cho
colade in de vqrige hoofdstad, die
prijs voor hun nederlaag? En mag
Nederland daartegenover wellicht
op de prijs voor een overwinning
met Brits-Amerikaanse wapenen 0 YJoor T^i^^
werd „bevrijd"? Generaal William
het ln ziin rap- ton zijn? ^fnds Chambcrllin's
port over Rome.
In Italië stierven volgens fllge-
hlstorische radiouitzehding voor
het Duitse volk in de eerste Sep-
meen toegangkelijke statistieken1 tc'mberdagen van 1^39 niet moe
in de jaren van 1931 tot 1935 van geworden te verzekeren, dat zij
iedere f duidend levend geboren deze oorlog niet voeren tegen de
kinderen er 104 in het eerste- „misleide" volken, doch slechts,
levensjaar In Juni 1944, onder tegen hun „tyrannieke" regerin-
de BritsAmerikaanse bezetting geh. Het is duidelijk, dat er een
en als gevolg van de door oorlogs- kloof gaapt tussen geallieerde
handelingen veroorzaakte nood- toekomst-schilderingen en oor-
toestand. stierven te Rome 393 logswerkelijkheden. Het is duide-
yan elke duizend éénjarige en njk, dat er geen heroverd gebied
^^n^eren-Juh zelfs valt aan te wijzen dat er ook
438: bijna de helft. Over Augus- na lange, lange maanden van
tus zijn geen officiële cijfers be- Anglo-Amerikaanse organisatie-
kend, maar er zijn slechts aan- kansen, door de „bevrijding" niet
wijzingen voor een verdere stij- tot in het ondragelijke op ach-
teruit is gegaan. Deze gedachten
W, at verwachten de aanstaan- zijn niet geheel zonder actuali
ze moeders in Parijs voor haar telt voor ons eigen land, dat aan
kind, wanneer zij William O. de vóóravond van een beslissende
Dwyer s rapport leggen naast de. beproeving schijnt te staan.
De Haarlemse tram
veertig jaar oud
Pöpulair vervoermiddel
Vrijdag 15 September, zal het veer
tig jaar geleden zijn, dat de eerste
tram van Amsterdam naar Haarlem
schommelde. Deze lijn is in de loop
der jaren zonder twijfel een der po
pulairste van de N.Z.H.T.M. gewor
den. waarmee vele honderdduizenden
Amsterdammers des zomers naar
Zandvoort gereisd zijn en die boven
dien voor vele forensen van belang
Was en is.
Die eerste rit1 was overigens een
proefrit; de officiële opening van de
lijn geschiedde eerst op 4 October
1904. De lijn, die aansloot op de sinds
1899 bestaande tramlijn Haarlem-
Zandvoort, werd aanvankelijk geëx
ploiteerd door*"de Electrische Spoor
wegmij. Op 1 Januari ging de N.Z.H.
TM., die thans alle tramlijnen in
Noord-Holland en een aantal in
Zuid-Holland beheert en sinds 1881
bestaat, tot exploitatie over.
In de eerste jaren van het bestaan
de taak van den beiaardier in het
gemeenschapsleven.
De schrijver heeft het recht, uit
drukking te geven aan zijn overtui
ging, dat een werkje als dit. al zou
het voor uitbreiding vatbaar zijn, een
grote steun kan zijn in net groeiend
besef der waarde van de beiaard-
kunst voor het volk en zijn lied,
waarvoor deze kunst een niet te on
derschatten propaganda kan zijn.
Maar dan zal een geregelde zorg voor
de goede staat onzer vele schone
beiaarden en nun bespeling nodig
zijn en het is hiervoor, dat dè schrij
ver een warm pleidooi levert.
Daarom is het gelukkig, dat dit
boekje in een populaire serie als die
van „Heemschift" is verschenen en
door zijn prijs in veler handen kan
komen Het feit., dat het voor een
ieder bevattelijk ls geschreven, zal
daartoe niet weinig bijdragen.
G. K. KROP.
„De levenden roep ik. de doden
beklaag ik. de bliksems breek ik"; een
uwe uciaaiusiuvcg randspreuk 111 een dcr_Klokken van dc
rtr. hAiaarrUmnqf Ak' Gunster tc Schaffhaüsen, wcike spreuk
Üf-ïiSJ iS schiller als aanhef voor „Das Lied von
De luidklök, de „voorslag" voor
de uren, de beiaard, het klok
kenspel, ziehier de ontwikkeling, die
de roepstem van de torens in dei-
eeuwen loop doormaakte cn deze van
gebruiksmiddel tót kunstuitdrukking"
verhief. „Vivos yoco, mortuos p'ango,
fulgura frango"'*) was de oorspron
kelijk aan de torenklok toegedachte
taak, die thans is uitgedijd tot door
mensenhanden'en mechanische con
structies bediende kunstige en scho
ne klokkenspelen.
Van deze ontwikkeling heeft de
Rotterdamse beiaardier Fcrd. Tim
mermans in zijn werkje „Luidklok-
ken en beiaarden", verschenen in de
Heemschut-Serie van Allert de Lan
ge te Amsterdam, een overzichtelijk
en leerzaam beeld gegeven. Hij be
schrijft de geschiedenis van het ge
bruik der klokken, de ontwikkeling
van de klokkevorm "ën -toon, het gie
ten, de ornamenten en randschrif
ten. de ontwikkeling van de beiaard,
beiaardtorens, het mechaniek van Ue
beiaard, beroemde beiaard§ieters en,
hun werk en de beiaardkunst. Als
nuttige toevoeging drukt hij in zijn
boekje een chronologische tn een
alfabetische lijst van alle Nederland
se beiaarden af.
De schrijver laat naar voren komen,
hoe de beiaardbespeling tot. gemeen
schapskunst is gegroeid en een sociale
functie gir.g vei vullen. Bij het giveien
der verbindingsmogelijkheden en 00
uitbreiding der gemeenten raakte deze
gciytenschapskünst in verval, totdat
zich in de twintigste eeuw plotseling
een opleving openbaarde doo.' hef
nijver streven van den Mechelenscn
beiaardier Jef Dènijri, wiens volgelin
gen zich over geheel Europa en zelfs
tot Amerika uits. rekten. Hii bedacht
technische en artistieke verb.:Lerin
gen. die de verstomde gaarden weer
cfèdén spieken.
Bij deze herleefde belangstelling is
een boekje als dat van Timmermans
op zijn plaats, aangezien het voor
deze groeiende kring van belangstel
lenden veel uit de doeken doet, wat
men ander slechts sporadisch zou
kunnen ervaren. Men -weet wel, .wie
b.v. de gebroeders Hemony waren,
maar van de kunst vair net klokken-
gieten en -bespelen had men toch
meestentijds geen geordende en ge-
cjegen voorstelling. Tn deze door velen
gevoelde leemte voorziet dit boekje
óp uitnemende wijze, aangevuld met
een géëstdriftige beschouwing over
der Glocke".gebruikte.
Meester Je) Denijn improviseert op
zijn klavier 'in de St. Roinboutstoren
de Mechelen. (Cliche A.P.)
van deze lijn dagen de rails links cn
rechts van de weg. waardoói* dc kans
op ongelukken steeds aanwezig, was.
Iu 1918 werd het baanvak Amstev-
dam-Halfweg met dubbelspoor uit
sluitend langs de Amsterdamse vaart
gelegd, in 1925 onderging het. traject.
Halfweg-Haarlcm eenzelfde gedaante
verwisseling. Toen in 1931 bovendien
de lijn Haarlem-Leiden geëlcctrifi-
ceerd werd, stefeg de betekenis van de
lijn Amsterdam-Haavlem nog.
De „Haarlemse tram", zoals de
Amsterdammers zeggen (dc Hage
naars spreken van de Blauwe) heeft
in de veertig jaren van haar be
staan een grote populariteit verkre
gen. ondanks het felü dat zij nu niet
bepaald tot de meest moderne tram
lijnen van ons land" behoort. Wie per
trein van Amsterdam naar Haarlem
rijdt en onderweg de Haarlemmer in
haalt. moge een tikje medelijdend
zeggen: „Het lijkt de trekschuit
wel!", wie" haast heeft, ipoge het
tempo van de tram wel eeys vervloe
ken. vast staat dat zij veertig jaren
lang met vlijt en energie dienst heeft
gedaan. En dat zij nu een dagje
ouder wordt, (vie zal het. haar kwalijk
nemen? Wij zijn ervan overtuigd,
dat zij na de oorlog een verjongings
kuur zal ondergaan, die alle smalers
het zwijgen zal opleggen.
Haarlemmer, proficiatl En nog
minstens veertig jaren.
Meisje op Utrechts station
achtergelaten
UTRECHT. 13 September. Op
Dinsdag 5 September is in het sta
tion hier ter stede een naar schatting
vijfjarig meisje aangetroffen, daó
vermoedelijk achtergelaten is. Het
kind zeidc Ini Veldhocf of Verhoef te
heten. Het. kind is gekleed in een
grijs manteltje met band in de rug:
daaronder draagt zij een bruin oud
manteltje, zijden jurk «grijze streep
met blauw gegar
neerd en rode kno
pen». een blauw ge
breid broekje met
rood gemerkt A.
V., een rose in
terlock hemdje,
met rood gemerkt
J. H.; hoge- bruine
schoenen en halve
kousen. Door de
Kinderpolitie té
Utrecht, welke zich
het lot van dit
kind heeft aange
trokken. is liet. meisje ondergebracht
,in een Utrechts gezin, wonende aan
het Stationsplein.
Enige recepten
Moorsciiotei met snijbonen, pronkbonon
ui prlnecsscbóriën. l kg. snijbonen
of piincesscbonen, 2 kg. aardappelen,
boter of margarine (enige tomatbn).
De aardappelen schoonboenen en ln
stukken snijden. De bonen afhalen,
pronk- en snijbonen in blokjes snij
den (tomaten ln vieren snijden 1. Een
bodempje water aan de kook brengen
en hierin de aardappelen en bonen
met wat zout gaar koken. Kooktijd
dertig minuten. De pan goed gesloten
houden, alleen met een schuimspaan
na tien min. omleggen. Als alles gaar
is, de groente en aardappplen ln ecu
schaal overdoen. Het vocht binden
met bloem of een geraspte rauwe aard
appel. Een klontje boter of margarine
toevoegen. Een deel van de saus over
de groente cn aardappelen gieten. Do
rest er als saus bijgeven.
Sla Aan rode kool. J kg. rodo
kool. 1 grote zure kppel of 1 gekookte
biet, azijn, suiker, zout. De kool zeer
fijn snijden, schaven of raspen en de
appel of gestroopte biet raspen. Kool
en appel ot biet aanmaken met een
snufje suiker en iets zout en azijn toe
voegen aan de rode kool of witte kool.
Politic-foto
Dc verduistering begint heden om
20 cn eindigt om 7 uur.
Maan op 3.32, onder 19.14 uur.
17 Sept. N.M.. 25 Sept. E.K., 2 Oct.
V.M., 'J Oct. L.K.