HET DACBLAD
Na een dag van
spanning
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Willem Pijper vi
Bruggenhoofd over
het Albertkanaal
opgeheven
Sowjets rukken op
fiaar Egeïsche Zee
Duits weermachtsbericht
Vijandelijke druk in gebied
Leuven-Sedan duurt voort
Felle strijd om de
Alpenpassen
Hevige luchtaanval
op Belgrado
Rijkscommissaris te
Rotterdam
Koiso in de Japanse Rijksdag
Niemand mag afzijdig blijven
Japans militaire capaciteit wordt verhoogd
Tegenslagen in de
Stille Oceaan
De Nederlandse correspondentie-
dienst schrijft: Het spreekwoord
zegt, dat alleen sterke benen de
weelde kunnen dragen. De grootste
weelde, die een man ten deel kan
vallen, maar die bijgevolg ook het
moeilijkste te dragen is, is die der
verantwoordelijkheid. Juist in dagen
van spanning, zoals wij die nu be
leven, blijkt./waar deze verantwoor
delijkheid inderdaad op sterke benen
rust en waar zij ten onrechte gedra
gen werd door lieden, die klaarblij
kelijk tegen hun taak niet opgewas
sen waren
Nu de oorlog onze Nederlandse
grenzen genaderd is en nu er de
laatste dagen zelfs geruchten rond
gingen, dat de gevechtshandelingen
onze zuidgrens op enkele punten ge
passeerd waren, nu was het ogenblik
gekomen, waarop blijken zou. in hoe
verre deze woorden maar lege., holle
en loze praatjes voor de vaak waren.
De spanning verwekt door geruch
ten. die inmiddels zijn tegengespro
ken en door een rustiger kijk op de
zaken zijn achterhaald, heeft intus
sen toch dit goede resultaat gehad._
dat zij een ogenblik de schalen van
het lot in beweging bracht. En op
de schommelend^ schalen van het lot
hebben verschillende tot dusverre
vooraanstaande figuren in den lande
door hun houding getoond, wat zij
nu eigenlijk wanneer het er op aan
komt, wel waard zijn.
Er moet dan geconstateerd worden,
dat verschillende huViner gewogen en
te licht bevonden zijn. Wat aftders
kan men immers zeggen van lieden
in vooraanstaande functies als de
directeur-generaal van Winterhulp
en Volksdienst van hogere en hoogste
departementale gezagsdragers lieden,
die in woord en geschrift en achter
een veilige microfoon altijd zo dap
per over de nieuwe orde wisten te
praten, maar die. nu het er mis
schien op aan zou kunnen komen,
voor dat vurig beleden ideaal per
soonlijk iets .te riskeren, ijlings de
benen namen V
Door de vraag te stellen, nemen wij
het antwoord al in de mond, het
antwoord, dat beètaat uit een enkele
korte kernachtige en de laatste tijd
nogal populaire karakteristiek: lab
bekakken!
Men zou, nu een enkele dag van
overigens ongemotiveerde spanning
gelijk het schudden van de wan het
kaf van het koren heeft gescheiden,
rustig weer tot de orde van de dag
kunnen overgaan, ware het niet, dat
de lieden, die louter en alleen voor
een gerucht als een kleine jongen
voor een schaduw, op de looft zijn
gegaan, juist omdat zij ten onrechte
verantwoordelijkheid hebben gedra
gen, verschillende anderen, die blind
op hun woorden en nu ook op hun
daden hebben vertrouwd nu ook door
hun voorbeeld hebben aangestoken.
Wie de laatste dagen eens een
kijkje heeft genomen op en nabij de
stations in de grote steden, heeft de
treurige gevolgen kunnen zien van
een verkeerd voorbeeld, gegeven door
valse leidslieden. Duizenden en nog
eens duizenden zijn, bevangen door
een paniek, aan het trekken geslagen.
Mannen en vrouwen, kinderen, ouden
van dagen, invaliden, allen opge
schrikt door het bericht dat nu deze
bekende figuur, dan die bekende poli
tieke leider de benen had genomen,
waanden zich in hun eigen omgeving
niet langer veilig en gingen trekken.
Waarheen? De meesten wisten het
niet. En terwijl.de sneltreinen en de
auto's met de bonzen en hun gezin
nen snel oostwaarts rolden, zaten die
duizenden hunner volgelingen ver
laten. hulpeloos op de perrons, een
triest, beklagenswaardig schouwspel.
Wij willen er dit keer niet meer
over zeggen. Er zal mettertijd nog
genoeg op gezegd worden. Alleen nog
dit: juist de lieden, die nu de eersten
waren, om met de Noorderzon te
verdwijnen, hebben in de vier alge
lopen jaren in alle toonaarden afge-,
geven op de Nederlandse regering,
die in de Meidagen van r 1940 naar
Londen vertrok. Neen. dan v Jsten zij,
de dapperen, beter wat een manne
lijke houding was. Zij wisten het
beter. Ja met hun mon-i' Want toen
het er op'aan scheen te zullen kernen,
gingen die mondhelden als eersten
op de loop en nog wel op een veel
eerder tijdstip, dan de regering in
1940. Laat men daaroift het Neder
landse volk niet meer met degelijke
historische herinneringen aan boord
komen. Het beschikt nu immers in
deze Septemberdagen van 1944 over
instructief vergelijkingsmateria u.
Deze korte crisis, veroorzaak: door
het falen der verantwoordelijken.- is
thans weer snel overwonnen. Nu de
nevels, die het verschiet kortstondig
BERLIJN, 7 Sept. i Het Intern.
Informationsbüro meldt
Een opmerkelijk bewijs van hun
ongebroken actiekracht hebben in de
loop van Woensdag Duitse pantser
troepen geleverd in het gebied van
Antwerpen, in een van verscheide
ne kanten tegelijk ondernomen en
met de grootste kracht uitgevoerde
aanval hebben zij het enige tot dus
ver door de Anglo-Canadese troepen
gevormde bruggenhoofd over het
Albertkanaal geliquideerd.
Dit is geschied op net- ogenblik,
waarop di Anglo-Canadese troepen
onder vuurbescherming van hun ge
motoriseerde artillerie een sterke
pantserformatie naar de overkant
hadden gebracht, teneinde daarmede
straalsgewijze het Nederlandse ge
bied binnen te dringen. Wanhopig
en verbeten verdedigden de Britten
zich vooral in Merxem, een benoor
den de Schelde gelegen voorstad van
Antwerpen.
Aan ae bestorming van deze plaats
ging een intensieve beschieting door
zware Duitse batterijen vooraf, waar
bij het grootste deel der Britse
weerstandsnesten uiteengeslagen en
de plaats zelf zwaar ^geteisterd werd.
De Duitse, pantsertroepen maakten
na de verovering van Merxem acht
Britse tanks buit De rest werd in
brand geschoten of door moderne
middelen voor de strijd op korte af
stand door de pantsergrenadiers ver
nietigd De overlevende bemanningen
der Brits-Canadese pantserformatie,
die volkomen in de pan werd ge
hakt, raakten in krijgsgevangen
schap.
verduisterden, zijn opgetrokken en er.
weer duidelijk tussen een feit en een
gerucht wordt onderscheiden nu is
ook de orde en rust weer allerwége te
ruggekeerd. Wij weten, dat ons land
thans onmiddellijk achter het front
ligt en wij begrijpen, dat dit nog
ernstige gevaren met zich mee kam
brengen Maar een gevaar wordt al
^dadelijk minder groot, als men het
rustig onder het oog durft zien. Crae
en discipline is het parool, dat zowel
door de Duitse bezettende overheid
als naar het verluidt door het
geallieerde opperbevel werd ui'gege
ven. Wanneer orde en discipline door
een ieder worden gehandhaafd, zijn
ook ons aller belangen het best ge
waarborgd. in de eerste plaats de be
langen der voedselvoorziening, die
onder alle omstandigheden moeten
worden ontzien. Vooral onze boeren
kunnen daarom, door juist thans rus
tig door te werken en debeyolking
te voorzien van hetgeen zij voor haar
eerste levensbehoeften nodig heeft,
land en volk voor grote rampen be
hoeden.
Wij kunnen thans rustig erkennen,
dat zulke rdmpen zich een ogenblik
als de dreiging van een donderwolk
boven onze hoofden schenen samen
te pakken. Wij kunnen dat erkennen,
omdat deze donderwolk nu weer
voorbij gedreven is. Nog is de toe
stand ernstig, maar toch kan er aller-
wege een opklaring worden vastge
steld, nu de lieden, die getoond heb
ben. dat de verantwoordelijkheid vier
jaar lang ten onrechte aan hen was
toevertrouwd, tenminste zijn ver
dwenen. Dat zij, hoe de ontwikkeling
ook verder verloopt, weg mogen blij
ven is een wens. die men thans aller-
wege kan horen en die de vier jaar
lang schijnbaar zo brandende kwes
tie van de tegenstelling tussen pro
en anti plotseling tot haar ware ver
houdingen terugbrengt. Want nu de
nood aan den man scheen te komen,
bleek ^ook deze brandende kwestie
maar een pover strovuurtje.
Vrijwel geen tegenstand
der Bulgaren
BERLIJN, 7 Sept. Het binnen
rukken der bolsjewisten in Bulgarije,
nog vóór de Sowjetoorlogsverklaring
aan Bulgarije geschiedde op drie
plaatsen tegelijk. De ten noorden van
de Donau verzamelde bolsjewistische
pantserwagens en gemotoriseerde
strijqlkrachten trokken over de
Donau in de omgeving van Giurgiu
en Russe Him algemene opmarjs-
richting is naar de Egeïsche kust.
Naar vernomen wordt hebben voor
hoeden reeds het Demoticagebied be
reikt en is een andere pantsercolonne
op weg naar Sofia. Als gevolg van de
verwarde politieke verhoudingen in
Bulgarije schijnt het nergens tot
noemenswaardig verzet te zijn geko
men. Naar verluidt zou de nieuwe
linkse Bulgaarse regering besloten
hebben het Bulgaarse grondgebied
zonder strijd aan de bolsjewisten
over te laten
Verwijten van Moscou
De zender Moscou heeft een rap-
poK van het bureau van voorlich
ting van het volkscommissariaat van
buitenlandse zaken over de verbre
king der Bulgaars-Sowjetrussische
betrekkingen gepubliceerd. Daarin
wordt Bulgarije ervan beschuldigd,
sedert 1941 militair met Duitsland te
hebben samengewerkt.
Een bijzondere rol in deze verkla
ring speelt de Sowjeteis tot het ves
tigen van consulaten in Wama, Boer-
gas en Roesjitsjoek. De ^Bulgaren
wordt verweten, dat zij een recht
streeks antwoord daarop hebben ont
weken met het motief, dat eerst de
kwestie van nieuwe handelsbetrek
kingen tussen beide landen geregeld
moest worden. Op 12 Augustus is de
Bulgaarse regering medegedeeld, al
dus het rapport, dat de kwestie dei-
consulaten ten gevolge van de grote
vertraging elke betekenis heeft ver
loren en dat „Bulgarije alleen door
met Duitsland te breken uit de im
passe kan geraken."
De proclamatie, op 3 September
door de regeving-Moeravief uitgevaar
digd over de voortzetting der neutra
liteitspolitiek. wordt ..een voortzet
ting van de hulp aan Duitsland" ge
noemd. Op 5 September heeft de
Sow jetregering de betrekkingen met
Bulgarije verbroken en Bulgarije de
oorlog verklaard.
De Sow jetregering besluit met een
oproep aan Bulgarije, „dat dit land
thans in zichzelf de kraebt moet vin
den om met Duitsland te breken en
zijn onafhankelijkheid te herstellen."
Ie JAARGANG No. 211
LD
VRIJDAG 8 SEPTEMBER 1944
Uitgave: N.V. De Arbeiderspers Bureaux voor redactie en administratie: Hooigracht 31, Leiden.
Tel. 24996 - Postgiro 184120 - Abonnementsprijs 21 ct. per week of 2.73 per kwartaal. Losse nummers 5 ct.
Het Duitse luchtwapen heeft een nieuw vliegtuig in gebruik genomen, dat
als jager en bommenwerper zowel als verkenner diens* doet. De ME 210
is van een krachtige bewapening voorzien en ontwikkelt een grote snelheid.
(Foto Scligrl-C-N.F.)
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FÜHRER, 7 Sept. Het opperbevel
van de weermacht maakt bekend:
%en vijandelijk bruggenhoofd ten
noorden van Antwerpen'Werd in een
tegenaanval uiteengeslagen. De ster
ke vijandelijke denk in het gebied
van Leuven—Sedgn duurt voort. Ten
zuidoosten van Sedan drong een ge
pantserde aanvalsgroep verrassend
de stellingen van den vijand binnen
en rolde ze op Er werden gevangenen
gemaakt. Ten oosten van Verdun, bij
Pont a Mousson en bij Toul zijn
sterke vijandelijke aanvallen mislukt.
Bij Baumc—los Dames kon de
Vijand tijdelijk óp de noordelijke
oever van de Doubs vaste voet krij
gen. Hij werd echter terstond in een
tegenaanval teruggeworpen.
Na zeer krachtige voorbereiding
door artillerie en luchtstrijdkrachten
zetten de Amerikanen gisteren hun
grote aanval op de vesting Brest
vóórt. Pas na uiterst zware strijd kon
de vijand tegenover de verbitterde
tegenstand van onze troepen en met
zware verliezen in enige sectoren het
voorterrein van de vesting binnen
dringen. De penetratieplekken werden
afgegrendeld.
De gevechten om de paswegêh in
het Frans-Italiaanse grensgebied ne
men na het optreden van Marok
kaanse troepen irr hevigheid toe. Her
haalde pogingen van. den vijand, zich
in het bezit van de grensversterkin-
gen te stellen., mislukten
Aan de Adriatische kust lijdt ^e
vijand bij zijn dagenlange vergeëree
stormloop op ons afweerfront zware
verliezen, die hem dwingen, steeds
nieuwe strijdkrachten in de slag te
werpen. Onze troepen behaalden
daar ook gisteren weer na zeer hevige
gevechten een volledig afweersucces
en schoten dertig vijandelijke tanks
stuk.
In het zuidelijke deel van Zeven
burgen maakten de Hongaarse
tegenaanvallen tegen versterkte
weerstand van de Roemenen verdere
vorderingen. In het zuidoostelijke
deel van Zevenburgen en in de Oos
telijke Karpathen werden aanvallen
BELGRADO, 7 Sept. In de
ochtenduren van de zesde September,
de verjaardag van koning Peter,
hebben verscheidene golven Anglo-
Amerikaanse bommenwerpers de
Servische hoofdstad aangevallen. De
talrijke uitgeworpen bommen van
midden- en zwaar kaliber richtten in
woonwijken der stad zware schade
aan. Ook .een duidelijk gekenmerkt
hospitaal werd getroffen. De bevol
king leed aanzienlijke verliezen.
Reeds zijn verscheidene honderden
lijken te voorschijn gehaald.
Volksdienst en Winterhulp
DEN HAAG 7 Sept Van de lan
delijke leiding van de Ned. Volksdienst
ontvingen wij de volgende mededeling:
In tegenspraak met de lopénde ge
ruchten, als zouden de Nederlandse
Volksdienst en Winterhulp Nederland
hun werkzaamheden hebben beëindigd,
wordt hierdoor medegedeeld, dat. voor
zover de dienst het toelaat, alle werk
zaamheden worden voortgezet.
Van liquidatie van deze instellingen
ls dus geen sprake.
De landelijke leiding wordt op het
ogenblik uitgeoefend door de heren
L. Paauw, arts 3. S. Galjart. drs. W.
F. van Leeuwen en L Dekker, tewvljl
het financieel beheer ln handen, van
de Algemene Rekenkamer ls gesteld.
Het hoofdkantoor van de N.V.D. en
W.H.N. )s thans gevestigd: Prinse
straat 67, Den Haag.
In Hongarije moeten alle kinder
loze vrouwen tussen achttien en der
tig jaar zich aanmelden voor de ar-
beldedlenstpllcht.
Bij een muiterij ln een Krijgsge
vangenenkamp ln Australië zijn 231
Japanse krijgsgevangenen door de be
wakers gedood en 108 gewond.
DEN HAAG, 7 Sept. De Rijks
commissaris dr. Seyss-Inquart heeft
Donderdag te Rotterdam uitvoerige
besprekingen gevoerd met burge
meester Muller en den gevolmachtig
de voor de stad Rotterdam. Dr. Vol
kers, alsmede, in aansluiting daarop,
met den leider Mussert. De bespre
kingen hadden in hoofdzaak betrek
king op de positie der voorziening
van de stad en van het land en het
uit de weg ruimen van de uit de ge
spannen verkeerstoestand voort
vloeiende moeilijkheden.
van de bolsjewieken uiteengeslagen.
Aan de overigen delen van het Oos
telijke front ontstonden slechts aan
de benedenloop van de Narew zware
gevechten. De plaats Ostrolenka gros
na hard£ strijd verloren. In wal--
schau wett'd thans ook dè gehele
Weichselwijk van benden gezuiverd.
Des nachts bestookten sterke for
maties gevechts- en slagvliegers
Sowjet Russische concentraties ii
het Baltische gebied. Luchtaanval
len van den vijand waren gericht
op enige plaatsen in Servië en Hon
garije.
Overdag drongen vijandelijke
jachtformaties in Westdui.ts gebied
door. Vijandelijke bommenwerpers
ondernamen onder bescherming van
het wolkendek een terreuraanval op
Emden. Er ontstond schade aan ge
bouwen en de bevolking leed verlie-
zeh. Des nachts wierpen enige vij
andelijke vliegtuigen bommen op
Hamburg.
Onder vallende muur bedolven
ROTTERDAM. 7 Sept. Vanmiddag
ongeveer vijf uur ls in de Bovenstraat
ln het voormalige IJsselmonde bij de
N.V. Houthandel v.h. J. H. van Lomoen
een veertig meter lange stenen muur
omgevallen. De 36-Jnrlge distributie-
ambtenaar C. Montijn uit de Hockey-
straat, dieper rijwiel passeerde, werd
onder het vallend gesteente bedolven.
Met Ingedrukte borstkas werd hij in
ziekenhuis opgenomen. .Zijn. toostend
ls ernstig.
Zet gij als het signaal lucht
alarm weerklinkt, uw fiets tegen
eèn huis, parkeert gij uw auto of
ü(ib paard en wagen aan de rech
terkant van de straat?
(Voorlichting so ctie hoofdinspec
tie luchtbescherming).
Voedselvoorziening in
de steden
Oproep tot allen, die daarbij
ingeschakeld zijn
DEN HAAG. 7 Sept. De Provin
ciale voedselcommissaris voor Zuid-
Holland, ir. T. P. Huisman, richt de
volgende oproep tot landbouwers,
vervoerders enz. in Zuid-Holland:
Ik doe een "beroep op de landbou
wers in Zuid-Holland, hun uiterste
■best te doen. de voedsel voorziening
van onze steden, nu de aanvoer van
elders moeilijkheden ondervindt, te
waarborgen. Daarvoor is nodig, en
ik reken op actieve medewerking van
allen, dat er flink aardappelen ge
rooid en uitsluitend afgeleverd wor
den via de V.B.N.A.; dat de dorsin
gen van broodgraan doorgaan, dat
de melk aan de normale afnemers
wordt afgeleverd, de veelevering zo
veel mogelijk voortgang vindt enz.
Ook op de vervoerders van melk,
de schippers, die aardappelen ver
voeren en anderen, die bij het ver
voer betrokken zijn. doe ik een be
roep.
Neemt risico, nu de voedselvoor
ziening onzer bevolkingscentra uw
medewerking nodig heeft. Helpt de-
plaatselijke bureauhouders en an-*
dere instanties bij hun werk.
Leidende functionarissen
van de N.S.B. blijven
op hun post
DEN HAAG, 7 Sept. Van de
zijde der N.S.B. deelt men ons mede:
„Naar aanleiding van een publi
catie in een Haags blad, waarin de
indruk wordt gewekt, dat alle leden
der N.S.B. het hazenpad gekozen
hebben, kan worden verklaard, dat
de leidende functionarissen der Be
weging op hun post zijn gebleven en
ook zullèn blijven.
Het evacueren van vrouwen en
kinderen van vele leden der N.S.B.
is een begrijpelijke voorzorgsmaat
regel, welke er op gericht is, de vei
ligheid van hen zoveel mogelijk te
verzekeren.
Met uitzondering van enkelen, die
tegen de huidige toestand geen gees
telijk overwicÜt konden behouden,
bleven de mannelijke leden tussen
10 en 60 jaar op hun post en volgen
de bevelen van den leider, rond wien
zij zich juist thans in onverbrekelijke
trouw scharen."
Bereiding van mellc in
flessen verboden
DEN HAAG. 8 Sept. De pers-
dienst van de departementen van
Handel. Nijverheid en Scheepvaart en
van Landbouw en Visserij deelt
mede: Teneinde tot besparing op het
kolengebruik te komen, is het aan de
melkinrichtingen met ingang van
heden verbóden flessenmelk te. berei
den. Derhalve zal dus slechts losse
melk in consumptie worden.gebracht,
deze lossé melk zal in vele gevallen
niet gepasteuriseerd zijn.
Waar het in normale tijden reèds
noodzakelijk is de losse melk te
koken, is dit in de huidige omstan
digheden een eerste vereiste. Alle
melk dient dus voor het gebruik te
worden gekookt.
Bulgarije breekt met
Italië, Kroatië er\
Slowakije
SOFIA, 7 Sept. De Bulgaarse
regering heeft besloten de diploma
tieke betrekkingen te verbreken met
de sociaafïascistische republiek
Italië, Kroatië en Slowakije. Deze
beslissing is den diplomatieken ver
tegenwoordigers van deze landen te,
Sofia officieel medegedeeld.
Maohineloods ingestort
ROTTERDAM, 7 Sept. Op het
terrein van de spoorwegen aan de
2e Rosestraat is vanmiddag een ste
nen raachineloods met donderend ge
raas ingestort.
De 53-jarige loswerkman A. Snoek
uit de Adrianastraat werd onder het
puin bedolven en nioest met eën ver
brijzelde linkerarm in het Zuiderzie-
kenhüis worden opgenomen.
Kind viel van tweede Verdieping
ROTTERDAM. 7 Sept. In een
onbewaakt ogenblik is de zevenjari
ge G. E. van Munster in de ouder
lijke woning aan de Frederikstraat
uit het raam van de tweede verdie
ping gevallen. Het kind was op slag
dood.
ROTTERDAM, 7 Sept. Tijdens
werkzaamheden op de serre van het
paviljoen ëan het Zuiderziëkenhuls ls
hedenmiddag de 49-Jarlge schilder
Glele; wonende aan het Melland. van
het dak gevallen Met een schedel
breuk ls de man ln dit ziekenhuis op
genomen. waar hij enige tijd later is
overleden..
Weinig nieuws hóórt men meer van hem, de
laatste tijd, maar men kan er zeker van
zijn. dat Willem Pijper rustig voorzover dat
in deze tijd mogelijk is doorwerkt. Zeker, zijn
directeurschap van het. Rotterdams Toonkunst-
Conservatorium eist veel van hem, maar hij is
er de man niet naar, zich binnen de beslotenheid
van het muziekonderwijs in te kapselen.
Ofschoon: het muziekonderwijs heeft 'altijd
zijn hart gehad en een groot deel van zijn werk
zaamheid opgevorderd. Want eigenlijk is Willem
Pijper, ondanks het feir, dat hij nu pas aan de
vijf kruisjes toe is. de grondlegger van de school
onzer Nederlandse jongere toondichters, nadat
hij zich zelf in de school van Johan Wagenaar
had gevormd.
Te Zeist zag hij op 8 September 1894 het/
levenslicht. Zijn muzikale aanleg bleek al vroeg,
maar hij was verstandig of zijn ouders waren
het voor hem en begreep, dat een goede alge
mene ontwikkeling en liefst een klassieke oplei
ding ook voor een muzikale loopbaan een niet
te onderschatten ondergrond vormt. Zo doorliep
hij dus het gymnasium, in zijn vrije tijd cello
spelend.
Maar-toen wijdde hij zich ook verder aan de
muziek. Hij liep college bij Wagenaar aan de
Utrechtse Toonkunst-MuziekEchool. Wagenaar
onderrichtte hem in piano, orgel en compositie,
het muziekvak, dat Pijper het meest beoefenen
WILLEM PIJPER
zou naast zijr. grote bedrijvigheid op
het gebied van publicaties over mu
ziek en muziektoestanden. Want let
ters vloeien even vaardig uit Pijper's
pen als noten.
Zo werd hij ln 1918 muziekcriticus
van het Utrechts Dagblad, in 1925
redacteur van „De Muziek" welk
tijdschrift later met .Caecilia" ver
enigd werd. Verder publiceerde hij
een groot aantal essays op muziek
gebied. die gebundeld werden uitge
geven onder de titel „De Quintencir-
kel" en „De Stemvork". Uit deze pu
blicistische arbeid leerde men zijn
scherpe blik en zijn scherpe pen ken
nen.
•Pijper als componist. Hij heeft de
school doorlopen van een hervormer,
die zich aan de zoete romantiek der
Tachtigers ontworstelde. Hij heeft de
school gesticht van een hervormer,
die op zijn beurt de neo-romantiek
van het „fin de siècle" ontkende en
er de „muzikale zakelijkheid" voor
in" de plaats stelde. Wan die zakelijk
heid is hij in zijn latere werk wel
min of meer teruggekomen.
Daarom is het jammer, dat men
sinds zijn Vioolconcert van 1939 vrij
wel niets méér- van hem heeft ver
nomen, want in dit Vioolconcert viel
onmiskenbaar een aanmerkelijk mil1
dere toon te beluisteren dan in de
vroegere kernachtige zakelijkheid van
zijn Zes Symphonische Epigrammen
of zijn drie symphonieën. Pijper had
er zelf de formule voor gevonden
„Het komt er in de muziek niet op
aan, of de noten discorderen, maar of
hun werking discordant of consonant
(niet of wel samenklinkend) is."
Zijn gehele oeuvre van zijn Trio
voor viool, cello en plano van 1913
tot zijn Vioolconcert van 1939 op te
sommen heeft hier weinig zin. Als
belangrijke pijlers worden er zijn
bewerkingen van oud-Hollandse en
oud-Franse volksliederen, zijn drie
symphonieën, zijn Pianoconcert van
1927, zijn symphonisch drama „Hale
wijn" van 1933, zijn muziek bij Von-
del's „Faëton" van 1937 en zijn reeds
genoemd Vioolconcert uitgelicht.
Pijper als publicist. In deze hoe
danigheid kan hij zich even kern
achtig en scherp uitdrukken als in
zijn muziek; even discordant, maar
helaas niet altijd zonder discorderen-
de uitwerking... Zijn genadeloze cri-
tieken konden hem in geen geval de
naam bezorgen van een zachten heel
meester, die stinkende wonden
maakt. Hij kon pijnlijk Juiste din
gen zeggen, maar die anders opge
diend meer indruk hadden gemaakt;
Maar zoals mildheid hem ook in
zijn muzikale taal. niet vreemd was,
zo kon hij zich ook op zijn manier in
zijn woorden toegeeflijk tonen, b.v.
in een kwalificatie als de volgende:
„De uitvoeringsmogelijkheden vóór
jonge Nederlandse toonkunstenaars
zijn hier veel te gering. Het is al
leen de vraag, in hoeverre men den
dirigenten daarvan de schuld moet
ge?en. Ten eerste zijn deze met een
bepaald muziekbesef opgegroeid,
waarmee zij op middelbare leeftijd
nog slechts een deel van de ver
schijnselen kunnen wharnemen. Het
■is bij hen ongeloof en onwetendheid;
onwil is het in de regel niet. Verder
Is het percentage der programma's
waarop uitvoerenden directe invloed
hebben, waarschijnlijk veel geringer
dan men algemeen vermoedt. Com
merciële factoren spelen daarbij een
geweldige rol."
En om met een andere uitspraak
van den thans vijftigjarige te beslui
ten: „In Nederland hebben de jeugd-
concerten een funeste invloed. Zoals I
men ze hier opvat, zijn zij versim-
l*;lde uitgaven van gewone concerten
met een al dan niet interessant cau
serietje vooraf. De enige juiste
methode om een generatie te kweken
met meer gevoel voor en kennis van
muziek ls de muziek te brengen op
de scholen, zow.el theoretisch als
practisch. De zelfwcrkzaamheic op
muzikaal gebied moet noodzakelijk
worden bevorderd, wil een volgende
generatie niet de nadelige gevolgen
van onze laksheid ondervinden."
TOKIO, 6 Sept. Minister-presi
dent Koiso heeft heden voor de Rijks
dag zijn aangekondigde rede gehou
den. Duitsland, zo verklaarde Koiso
o.a„ zet. ondanks de zeer moeilijke
omstandigheden, die uit' de ontwik
keling van de laatste tijd zijn voort
gevloeid. zijn dappere strijd met on
wrikbaar vertrouwen in de overwin
ning voort. Japan bewondert de moed
en de uitvindersgeest van het Duitse
volk en wenst het een volledig succes
.toe. Het Japanse volk is er van over
tuigd. aldus Koiso. dat de dag niet
meer ver is. waarop zich het krijgs
geluk weer ten gunste van Duitsland
zal wenden en dat het Duitse volk de
huidige moeilijkheden zal overwinnen
om de ware krachten te tonen, die
het nog bezit.
Onder bijval van de beide Huizen
•van de Rijksdag maakte Koiso het
voornemen van de Japanse regering
bekend, ook de bevolking van de vroe
gere Nederlands-Indische gebieden
onafhankelijkheid te verlenen.
Koiso zei verder: Het zijn of niet-
zijn van ons volk staat heden op het
spel, maaf ik en' met mij ons gehele'
volk van 100 millioen zielen zijn vas
ter besloten dan ooit, in volledige
samenwerking tussen thuisfront en
soldaten, de Amerikanen en Engelsen
te overwinnen.
Heden, zo zeide Koiso. komt. het
vooral aan op een verdere vergroting
van de trefkracht van het Japanse
volk en daarbij in de eerste plaats
op die van het Japanse luchtwapen.
Alle maatregelen zijn genomen om
de wapen- en munitieproductie te
verhogen en de zee- en landverbin
dingen te beveiligen. In verband met
de ernstige toestand van het ogenblik;
zo verklaarde Koiso tenslotte, kan
niet meer worden geduld, dat ook
maar iemand afzijdig blijft staan,
onverschillig of het een man of een
vrouw betreft.
De strijd in de Pacific
Na de rede van Koiso heeft de
Japanse minister van marine admi
raal Yonai, rapport uitgebracht over
de ontwikkeling van de strijd ter zee.
Hij herinnerde aan de bezetting van
een deel der Marshalleilanden en aan
de landingen op Saipan, Goeam en
Tinian door de geallieerden. Op beide
laatste eilanden duurt het verzet
voort. De tegenstander heeft op de
Marianen en op Nieuw-Guinea sterke
luchtsteunpunten aangelegd en is
thans bezig de actieradius van zijn
luchtwapen te vergroten. Vooral de
aanvallen op de Bonin-eilanden, de
zuidelijke Phillppijnen en Halmaheirfi
zijn toegenomen. Ook in de noorde
lijke Pacific en in het gebied van
Sumatra en Java is een grote bedrij
vigheid van het. vijandelijke lucht
wapen waar te nemen.
Nadat Yonai over de verliezen der
vijandelijke vloot gesproken had
o.a. de vernietiging van 103 onder
zeeboten, twee vliegtuigmoedersche
pen, een slagschip, een kruister en
24 handelsschepen constateerde
hij dat de töertand in de eerste helft
van dit jaar voor Japan niet gunstig
is geweest. Er moet zelfs met nieuwe
tegenslagen rekening worden gehou
den. Anderzijds zijn de materiële en
morele verliezen, die de vijand voort
durend lijdt, buitengewoon groot te
noemen.
De Japanse marine, aldus Yonai,
is er zeker van, dat zij bij de komen
de operaties de eindoverwinning zal
wegdragen. De belangrijkste voor
waarde voor het uitvoeren van mo
derne operaties ter zee, is de heer
schappij in de lucht en dit is de
reden, waarom de Japanse vliegtuig
productie tot het uiterste opgevoerd
moet worden. De verenigde Japanse
vloot onder opperbevel van admiraal
Toyoda is bereid te strijden en zal
op het daartoe geschikte ogenblik
den vijand vernietigen.
Ook de minister van oorlog, veld
maarschalk Soegisjama. heeft heden
voor de beide huizen een militair
verslag uitgebracht. Ten aanzien van
de operaties in Birma zeide hij. dat
de verliezen van den tegenstander in
de afgelopen maanden daar bijzpnder
zwaar zijn geweest. Hij raamt ze op
80.000 doden en gewonden. Ruim
300.000 man zijn door ziekten uitge
vallen.
De minister ging kort in op de
operaties in China langs de spoorlijn
HankauKanton, in de loop waar
van op 8 Augustus Hengjang is inge
nomen. Door deze operaties is, naar
hij verklaarde, het voornemen van
den tegenstander om Japans verkeer
ter zee en zijn luchtbases in China
te storen evenzeer bemoeilijkt als de
mogelijkheid van vijandelijke lucht
aanvallen op het moederland. Sedert
het einde van 1943 alleen heeft het
Japanse luchtwapen op de meest ver
schillende oorlogstonelen in Groot-
Oost-Azië ruim 2700 vijandelijke
vliegtuigen in luchtgevechten vernie
tigd. tegenover eigen verliezen van
604 machines.
Dè Tenno woonde de opening der
Rijksdagzitting in miiitaire uniform
bij.
Ravage in het Brediuskwartier
BUSSUM. 8 Sept.
De hevige Zuidwester storm heeft
in Bussum heel wat ravage aange
richt. Vooral in het Brediuskwartier,
zo rijk aan bomen, is veel hout om
laag gekomen. Niet alleen knapten
takken af. maar hier en daar stort
ten bomen dwars over de weg.
De kwekers hebben het moeten
aanzien dat de storm hun appel
bomen grondig leeggeplukte; geen
reinet is er aan de takken overgeble
ven. Het met kracht neervallen van
de appels betekent een niet geringe
schade voor de kwaliteit van het
fruit.
Winteraardappelen rooien
in eigen tuin
De maand September en de eerste
helft van October ls de tijd, waarin
de z.g. winteraardappelen worden ge
rooid. Hiertoe behoren zowel de eigen
heimers als de noordeling, bevelander,
rode star. furore en nog enige andere
rassen. Voor de najaarsoogst pleegt
men de aardappelen te rooien, nadat
het loof geheel ls afgestorven, zulks
ln tegenstelling met de zomeroogst
welke geschiedt als het loof nog
groen ls.
Men roole de aardappelen Dij voor
keur bij droog weer en het liefst als
ook de grond behoorlijk droog ls Voor
dit werk kan men het beste gebruik
maken van een juinvork. Bij gemis
aan zo'n vork kan het ook wel met
een tulnspado geschieden. Mot de
tulnvork (of spade) worden de aard-
appelstrulken achtereenvolgens ln do
grond omhoog gelicht, waarna de knol
len uit de losse aarde worden verza
meld en op brede rijen nog wat ln zon
en wind te drogen worden gelegd.
Want de aardappelen moeten goed
droog zijn Jals ze naar de wlnterbe-
waarplaats worden overgebracht.
Te voren worden ze echter gesor
teerd. De kleintjes het zg. kriel
worden apart gehouden. Beschadigde
knollen en andere, die rotte plekken
vertonen, zijn ongeschikt voor wlnter-
bewarlng. Deze worden het eerst ge
geten. Indien het gewas door de aard
appelziekte (het z.g, kwaad) was aan
getast, kan deze ziekte obk tot de
knollen zijn doorgedrongen en daarin
het ontstaan van zieke of rottende
plekken tengevolge hebben gehad.
Hierop worde bij de sortering nauw
lettend toegezien.
Voor de kinderen
Een verschuifraadsel
Beste meisjes en Jongens.
Deze week heb lk weer eens een ge
heel nieuw raadsel voor Jullie. Het
werd me toegezonden door Jan de Best
te Katwijk aan Zee Verschuif onder
staande woorden zó van links naar
rechts of van rechts naar links, dat er
van boven naar beneden gelezen de
naam van een bekend dier komt te
staan, dat ln een der grote rivieren
van Afrika leeft. De woorden zijn:
BOEKEN
TOREADOR
KOLENMIJN
KROTTEN
ZANGKOOR
KODDEBEIER
POLITIE
KAC&EL
Oplossingen moeten gezonden wor
den aan Oom Jan, p/a Redactie „Het
Volk", Hekelveld 15, Amsterdam-O
Vergeet vooral niet Je naam en adres
op de oplossing te vermelden I Vijftien
mooie spelen worden weer als prijzen
beschikbaar gesteld.
Het spreekwoord dat vorige week
gevraagd werd, is: „Zoals het klokje
thuis tikt, tikt het nergens". De af
zonderlijke woorden zijn: Negen, Toos.
Klein, Hoog, Trui, Hak. Stier, Zakken,
Slot, Theo, Jaar, Tien. Zoals lk jullie
beloofde, worden deze week vijf extra-
prijzen gegevpn naast de vijftien, die
lk elke week verloot. De gelukkigen
zijn:
P. Verschoor. Baikenstraat 25b, Rot
terdam; Jacobus Verkerk, Scnooistraat
88, Krimpen a. d. Lek; Rietje Hertog.
Raadhuisstraat 257, Moerkapelle; Dl-
neke Slkkema. Burg. Trooststraat 121,
Waddlnxveen- Willy Bottenberg, Nobel-
dwarsstraat 20 bis, Utrecht; Rietje de
Zeeuw, Agn. van Leeuwenberghstraat
8, Utrecht; Jaap Relnders, D. 108, Gar-
merwolde (Gr,); Pleter Noord. C. 7,
NlebertMGr.); Gretha Koop. Oudezijl-
sterweg 377 A, Nieuwe Schans; Joop
Flink, Bankastraat 55, Den Haag; M.
Keesman, p/a G. Boelen. Geuzenbuurt
285, Andljk West; Gertje Brander
horst, Marktlaan 37, Hoofddorp; An
nie v. d. Wal, Sldneystra&t 37, Zut-
phen; Jaap v. d. Hatert, Pobrtlaan 29,
Ede; C. W. van Maanen, Onder ae Lin
den 5, Arnhem.
Een extra-prijs kregen: Henny Bou-
man, Nlc. Beetslaan 38, Zeist; G. Koel-
mans, Z. Jansenstraat 10, Utrecht:
Marietje Blom. Zandstraat 100\ Vlaar-
dlngen; Jo Hooijmeijer. Emmastraat
19. Llsse: Bas Lakerveld. Van Swlnden-
straat 6. Groningen
Weten jullie, dat lk deze week wel
achthonderd goede oplossingen ont
ving? En wat waren, er een prachtig
verzorgde Inzendingen bijl Met harte
lijke groeten van Jullie OOM JAN.
SPORTNIEUWS
Robert Disch voor de
bokssport verloren?
Ongelukje op een bruiloft
ROTTERDAM, 7 Sept. Naaf wij
vernemen ligt. de bekende Rotterdam
se bokser Robert Disch in het« acade
misch ziekenhuis te Utrecht, waar
hij een oogoperatie heeft ondergaan,
met zulke goede gevolgen, dat hij
binnenkort weer naar de Maasstad
terug zal kunnen gaan.
Kleine oorzaken hebben vaak grote
gevolgen, dat heeft Robert Disch on
dervonden Een poosje geleden ver
toefde h* ergens op het platteliand,
waar hij een boerenbruiloft mee
maakte en ter gelegenheid hiervan
een vriendschappelijk partijtje bokste
met een der feestgenoten. Door een
ongelukje stootte de adspirant-bokser
onzen ex-kampioen met de duim in
het oog Dit had'niet dadelijk nade
lige gevolgen. Doch de volgende dag,
terwijl Disch zat te vissen, zag hij
plotseling zijn dobber niet meer. Ver
ontrust keerde hij naar Rotterdam
terug, alwaar zijn manager Theo
Huizenaar hém adviseerde onmiddel
lijk een dokter te raadplegen. Deze
zond hem naar Utrecht, alwaar
bleek, dat het netvlies van het oog
gescheurd was.
De eerste operatie mislukte, waar
door een tweede operatie noodzake
lijk was. Deze heeft zulke goede ge
volgen, dat hij binnenkort een bril
kan gaan dragen, waardoor in be
perkte mate het licht het oog kan
bereiken. Laten wij hopen, dat dit
incident niet het eifide betekent van
Disch bokscarrlère.
Nurmi over Andersson
en Hagg
STOCKHOLM, 8 Sept. Paavo
Nurmi, die nog steeds beschouwd
wordt als het prototype van den
hardloper op de midden- en lange
afstand, ls do9r een Zweedse ver
slaggeefster gedaagd naar zijn oor
deel over zijn beide beste opvolgers,
n.l. Gunder Hagg en Arne Andersson.
„Natuurlijk volg ik hun loopbaan
zeer opmerkzaam, aldus Nurmi. Als
allround-loper is Hagg beter dan
Andersson. Hagg's repertoire is uit
gebreider dan dat van Andersson. Ik
moet toegeven, dat ik het dikwijls
betreur, dat ik 25 jaar te vroeg ge
boren ben."
Sportwedstrijden gaan niet door
DEN HAAG, 7 Sept. Van be
voegde zijde is ons in antwoord op
een desbetreffende vraag meegedeeld,
dat, met het oog op de .uitzonde
ringstoestand, het niet mogelijk is
sportieve gebeurtenissen in de opep
lucht, paardenrennen enz. te laten
doorgaan.
Kogejworp van 55.30 meter
BOEDAPEST, 7 Sept. Imre
Nemeth deed bij het kogelslingeren
een worp van 55.30 meter, hetgeen
de beste Europese prestatie in 1944
betekent.
Eriksson werpt de speer 73 meter
STOCKHOLM, 7 Sept. De
Zweed Sven Eriksson wierp de speer
73,24 meter ver, hetgeen de beste
Europese prestatie in 1944 betekent.
De verduistering begint heden om
20.15 en eindigt om 7 uur.
Maan onder 14.10 op 23.21
9 Sept. L.K., 17 Sept. N.M., 25 Sept.
E.K., 2 October V.M.
