HET DAGBLAD
Achter de tank-spitsen
duurt de strijd voort
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Strijd verplaatst zich
naar Somme en Maas
Troosteloze tocht over
eiland onder water
Bij Le Havie, Compiègne en de
Aisne nog kaarden van verzet
Havengebrek bij
den vijand
Artillerie-duel
over Kanaal
Bulgarars kabinet
afgetreden
Duits weermachtsbericht
Noordelijke Sowjet-offensief
is tkans opgevangen
Verdun en Am:°ns
zijn ontruimd
Nederland
zomer '44
Met „Vreugde en Arbeid" op tournee (I)
Ontspanning
voor arbeiders
34 doden en 27
zwaargewonden
I I I I hebben en dat de Amerikaai
BERLIJN, 2 Sept, In verband
met het verloop van de strijd in
Frankrijk spreektmen in Berlijnse
militaiue kringen van een crisis,
waaraan men echter' terstond toe
voegt. dat deze niet in een paniek
zal ontaarden. Men erkent* dat de
overmacht der geallieerden, in de
eerste plaats in de lucht, daarnaast
echter ook op het stuk van tanks en
artillerie, en niet in de laatste plaats
ook wat het aantal beschikbare di
visies betreft, de Duitse legerleiding
voor moeilijke problemen stelt.
De geallieerden hebben het in de
hand. dank zij hun overmacht, het
zwaartepunt hunner aanvallen naar
believen te wijzigen. De Duitse leger
leiding. zo verklaart men in mili
taire kringen alhier, heeft met dit
geallieerde overwicht rekening te
houden en voert dienovereenkomstig
de verdediging.
Zij distancieert zich van den tegen
stander. teneinde haar troepen te
sparen, en deze maar naar achteren
te kunnen concentreren in een hecht
verdedigingsfront. Men is ervan over
tuigd. een plaats te zullen vinden,
waar de teruggetrokken troepen,
eventueel met reserves aangevuld,
tegen de geallieerde stormloop stand
kunnen houden.
Blijvend verzet
Op 31 Aug. is de kracht der vijande
lijke aanvallen verder toegenomen.
De Britten.en Amerikanen trachten
ook tot de prijs van zware verliezen
de bewegingsoorlog te handhaven.
Zij schuiven hun pantserwiggen tus
sen de Kanaalkust.en de Maas in al
gemeen noordoostelijke en oostelijke
richting op. Waar zij tegenstand ont
moeten. proberen zij die door zware
bombardementen en onverpoosde
tankaanvallen te breken.
Merendeels echter rijden de vijan
delijke tanks om de eilanden van
verzet heen en trachten deze door
overvleugeling uit te schakelen. "En
kele vijandelijke pantsergroepen heb:
ben op deze wijze in de richting vari
Somme en Maas belangrijke terrein
winsten kunnen behalen. In de rug
en de flank van deze vooruit-gedron
gen spitsen duurt echter de verbe
ten afweerstrijd tegen de over een
breed front volgende vijandelijke in
fanterie voort.
Zo is het in het gebied van de be-
neden-Seine, waar onze troepen bij
Le.Havre een bruggenhoofd gevormd
hadden, in de bosse'n ten zuiden van
Compiègne. in de sector van de Aisne.
De Engelsen en Amerikanen m'oeten
daarbij elke kilometer terrein met
zware verliezen bqtalen
Een bewijs daarvoor is een tele
gram. dat de opperbevelhebber van
de - invasietroepen, generaal Eisen
hower. gezonden heeft aan den chef
van de Amerikaanse legerverzorgings-
dienst. Hij verklaarde dat zijn troe
pen thans 150.000 ton munitie per
maand en dagelijks op zijn minst 90
tanks als vervanging voor de verliezen
Grote branden in Dover
BERLIJN. 2 Sept. Zware Duitse
batterijen van de marine, die reeds
in dc nacht van 31 Augustus op 1
September gedurende twee uren de
Zuid Engelse havensteden Ramsgatc;
Folkestone, Deal en Dover hadden
beschoten, hebben in dc nacht van 1
op 2 September opnieuw hel vuur op
Engelse havens geopend. Er wer
den in Dover grote branden waarge
nomen.
lil antwoord op het beschieten van
een Duits convooi door vijandelijke
kustbatterijen, hebben de Duitse ma-
rincbatterijen de Engelse artillerie
stellingen bij St. Margrct bestookt.
Er ontwikkelde zich een heftig duel
over het Kanaal. In dc Britse bat
terij konden treffers worden waarge
nomen en verscheidene vijandelijke
stukken geschut werden uitgescha
keld.
BELGRADO, 2 Sept. Dr Bul
gaarse minister-president Bagrianow
heeft gisteren over radio-Sofia het
aftreden van zijn kabinet bekend ge
maakt. Bagrianow zcidc, dat hij tol
aan dc vorming van een nieuwe re
gering belast is met dc leiding der
staatszaken.
In de Bulgaarse hoofdstad zijn de
zer dagen communistische straatbe
togingen ontstaan die het ingrijpen
van de politie nodig maakten. Er
werden arrestaties verricht.
Finse Rijksdag vervroegd
bijeen geroepen
HELSINKI 2 September. Dc
Finse Rijksdag, welks eerstvolgende
gewone zitting op Dinsdag was vast
gesteld, is volgens een bericht van
het Finse, telegraafagc-ntschap. heden,
Zaterdag, om 18 uur voor een Luiten
gewone zitting bijeengeroepen.
De nieuwe Hongaarse regering
lïceft telegrammen gezonden aan den
-Fülirer, den Duce en den Japansen
premier.
Tien Amerikaansevliegtuigen
hebben Formosa gebombardeerd. Vier
er van werden door de Japanse lucht
afweer neergehaald. De schade ls ge
ring
- Jean Verger, 'een vertegenwoor
diger van de ..voorlopige Franse rege
ring". heeft ln Bern dc leiding van de
Franse, ambassade overgenomen van
den vertegenwoordiger van Vlchy.
De oud-president van Finland,
Ryti, is benoemd tot president van de
Bank van Finland.
In Iran ls een nieuw kabinet ge
vormd onder leiding van den afgetre
den premier Mohammed Saed,
'Koning George van Griekenland
ls ln Londen aangekomen om met
Churchill en Eden te praten over de
crisis ln zijn kabinet
De Argentijnse generaal Rawson.
die na de revolutie van verleden Jaar
één dag staatspresident ls geweest, ls
veroordeeld tot acht dagen hulsftrrest
wegens het. leiden van een demonstra
tie tegen de regering.
nodig hebben en dat de Amerikaanse
formaties bommenwerpers tot dusver
aanzienlijk meer dan 3200 vliegtuigen
verloren hebben, waarvan bij de strijd
om Parijs alleen 225, Op grond van
deze cijfers verlangt Eisenhowei ver
sterking van de aanvoer
Havens nodig
Om dit mogelijk te .maken, heelt
de vijand echter haven? nodig. Cher
bourg is niet gereed en met het oog
op de najaarsstormen nier betrouw
baar. Brest. Lorient. SI Nazaire zijn
in Duitse handen. De Engelsen en
Amerikanen hebben hun materiaal
tot dusver op het open strand aan
land moeten brengen. Het wisselval
lige najaarsweer zal echter het lossen
op het strand sterk belemmeren. Het
tijdstip is gekomen, waarop zonder
havens de vereiste aanvoer voor de
vijandelijke-troepen niet meer kan
worden tot stand gebracht. Om deze
redenen wint de strijd om de havens
steeds meer aan betekenis.
Nieuwe Canadese regering
MADRID. 2 Sept. Te Quebec is
onder voorzitterschap vai\ den leider
der partij van de Nationale Unie,
Maurice Duplcssis. een nieuwe rege
ling gevormd. De. partij der Natio
nale Ünie heeft bij de onlangs ge
houden verkiezingen de meerderheid
behaald tegenover de coalitie van de
Labourpartij en de liberalen.
Nieuwe pauselijke encycliek
BERLIJN. 2 Sept. - Paus Pi us XII
heeft een encycliek uitgevaardigd.
Deze encycliek bevat een zeer drin
gende uitnodiging tot de schismatieke
kerken van het oosten, terug te ke
ren tot de eenheid met Rome.
Generaal Giraud bij
aanslég gewond
STOCKHOLM. 2 Sept. Generaal
Giraud ls enige dagen geleden bij een
aanslag op zijleven gewond. Le aan
slag werd gepleegd ln Mostogamen bij
Oran, waar Giraud sedert hij met pen
sioen ls gegaan, verblijf houdt. Giraud
werd toen hij naar huis terugkeerde"
door een Sencgalccs, die op schildwacht
stond voor zijn villa, beschoten. Een
kogel doorboorde belde wangen en
sloeg enige tanden uit de mond.
Aardappelschillen voor
het vee
DEN HAAG. 2 Sept. Tengevolge
van het feit. dat gedurende enige tijd
de aardappelen konden worden ge
schrapt en hét aardappelrantsoen
tijdelijk verlaagd was kwamen in de
laatste maanden weinig aardappel
schillen beschikbaar en hebben de
ophalers van levensmiddelenafvallen
in vele gevallen hun wijken minder
intensief bewerkt. Daar de veevoeder-
positie in de omgeving van de grote
steden-r.iet gunstig Ls, zal de vraag
naar aardappelschillen van de 2ijde
van de veehouders in de naaste toe
komst groot zijn.
Het is daarom gewenst, dat het pu
bliek zoveel mogelijk aardappel
schillen cn andere levensmiddelenaf
vallen, zoals kliek, broodresten cn
groeritehafvallen, aan de wijkophalers
ter beschikking stelt. Hjermede wordt
een groot Nederlands belang gediend.
De ingezamelde levensmiddelenafval
len worden n.l. uitsluitend beschik
baar gesteld aan veehouders in de
omgeving van de grote steden.
In 1943 kwamen in de vijftig be
langrijkste gemeenten met in totaal
4.500.000 inwoners (de helft van de
Nederlandse bevolking) per week ge
middeld 4.000 ton levensmiddelenaf
vallen beschikbaar, zodat aan 40.000
melkkoeien een gemiddelde wekelijk
se toewijzing van 100 kg kon worden
verstrekt.. Er mag dus niets ver
loren gaan.
De ophalers van levensmiddelen-
afvallen zijn thans opgeroepen om
hun wijken met ingang van Maan
dag 4 September weer intensief te
gaan bewerken. Hun taak wordt ver
licht, wanneer zij op de medewer
king van het publiek kunnen reke
nen. Het is niet gewenst, dat de
huisvrouwen afvallen van uien en
prei aan de ophalers afgeven. Deze
groentenafvallen vormen geen ge
schikt veevoeder en kunnen, even
als koffiesurrogaat en surrogaat-
theebladen, gevoeglijk in de vuilnis
emmers worden gedeponeerd.
Ie JAARGANG No. 206
ID
ZATERDAG 2 SEPTEMBER 1944
Uitgave: N.Y. De Arbeiderspers Bureaux voor redactie en administratie: Hooigracht 31, Leiden.
Tel. 24996 - Postgiro 184120 - Abonnementsprijs 21 ct. per week of ƒ2.73 per kwartaal. Losse nummers 5 ct.
Een beeld van de strijd in het Letlandse plaatsje Mitau. Dc Soiojet-
Russisclie artillerie heeft hele woonwijken vernield De Duitse grenadiers
trekken verder. (ffPK foto Riihrmónd Atl.-H.)
Peulvruchtensmokkelzaalc
voor den rechter
Tegen hoofdverdachte drie jaar
en hoge geldboete geëist
AMSTERDAM, 2 Sept. Voor
de derde maal heeft de Economische
Rechter, mr. Meyr, de zitting geleid
van de zo langzamerhand berucht
geworden peulvruchtensmokkel naar
Duitsland.
Thans stond de hoofdverdachte
terecht, de 38-jarige A. Veysteyn,
uit Arnhem. Deze man is een der
grootste zwartehandelaren van Ne
derland. die in het laatste jaar on
geveer 45 wagons meubelen en
levensmiddelen clandestien naar
Duitsland heeft geëxporteerd. Hij
„verdiende-" geld als water. De eer
ste vier maanden van dit jaar be
droeg zijn winst 110.000.—.
De eis van mr. Bakhoven tegen
dezen parasiet van ons volk luidt
drie jaar gevangenisstraf en een
geldboete van 100.000 of zes
maanden. De zitting duurt voort.
Nieuwe burgemeesters
DEN HAAG. 1 Sept. De General-
kommissar filr Verwaltung unci Justiz
heeft benoemd: den referendaris K.
Mielart. waarnemend burgemeester van
Leerdam, tot burgemeester van deze
gemeente: den heer P G C. Stuiver,
waarnemend burgemeester van Berkel
en Rodenrijs tot burgemeester dezer
gemeente: den heer W A. Seharwaech-
ter, waarnemend 'burgemeester van
Benthuizen en Moerkapelle, tot burge
meester dezer gemeenten; den heer A.
J. de Vos te Halsteren Lot burgemees
ter van Raamsdonk: den heer P. H.
Nauth te Brummen tot burgemeester
van Ubach over Worms; den heer J
J H. Lamerlchs te Bcrgh en Terblijt
tot burgemeester dezer gemeente; den
heer G. H. Schoonhagen te Wittem tot
burgemeester van Kessel; den heer F.
M. P. C de Boer waarnemend burge
meester van Amerongen en Leersum.
tot burgemeester deze gemeenten; den
burgemeester van Karstens, J de
Graaf, gelijktijdig tot burgemeester
van Middélstum cn den gemeente
ambtenaar H. Kamps, te Groninger-
tot burgemeester van Biervliet.
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FijHRER, 1 Sept, He£ opperbevel
van de weermacht maakt bekend:
In Noord-Frankrijk zijn onze troe
pen onder sterke vijandelijke druk
verder naar het noordoosten in de
richting van de Somme teruggegaan.
Na harde strijd stelde de vijand zich
in het bezit van Amiens en drong van
daar verder, haar'het. noordoosten en
noorden door Tegenaanvallen wor
den ondernomen.
Ook uit het gebied Laon-Rethel
duurt de sterke vijandelijke druk
daar het noorden voort
In de opmars uit het gebied Cha-
lons-sur-Mame en naar het oosteü
heeft de vijand het zuidelijke deel
van de Argonnen doorstoten en is hij
over een breed front naar de Maas
opgerukt. Bijzonder, hevig waren de
gevechten in het gebied van Verdun,
dat ln de middaguicëftr"3obr'ó'ffz®Tföe-
pén werd ontruimd.
Het strijdgebied van Brest ligt.
nadat de eerste vijandelijke grote
aanval was mislukt, onder perma-
nente zware vijandelijke beschieting,
i Hernieuwde aanvallen op onze stel-
lingen in het voorterrein mislukten.
Bijzonder verbitterd waren de ge
vechten op het schiereiland Armo-
rique.
De onder bevel van den eersten
luitenant der marine-artillerie van
de reserve Seuss voorbeeldig vech
tende bezetting der marinebatterij
Cécembre blijft, ondanks bijna onaf
gebroken beschieting, waaraan ook
een slagschip deelneemt, 'de toegang
tot de haver, van St. Malo versper
ren.
In het Rhónedal duren de zware
af weel-gevechten van onze troepen
in het gebied van-Valence voort.
In België en Noord-Frankrijk wer
den in de tijd van 10 tot 20 Augus
tus 1950 terroristen in de strijd ver
nietigd.
Het vergeldingsvuur op Londen
duurt voort.
Aan de Adriatische kust moesten
onze troepen de gehele dag aan zeer
sterke, vijandelijke aanvallen het
hoofd bieden, waarvan de kracht
steeds meer toenam. Tijdens de ver
bitterde gevechten kon de vijand
weliswaar op enkele plaatsen onbff»
langrijke penetraties in ons front tot
stand brengen, de beoogde doorbraak
kon hij evenwel niet forceren. De
plaatselijke penetra tieplekten wer
den afgegrendeld, 51 tahks werden
stukgeschoten,
- Aan het oostelijk front is hel thans
gelukt het bolsjewistische zomcrof-
fensicf voor een aaneengesloten
front tussen de oostelijke Karpaf-
then en dc Finse Golf op te vangen.
Ook de laatste dagen zijn alle po
gingen van den vijand zich door
krachtige aanvallen nieuwe vrijheid
van beweging te verschaffen, mislukt
door de taailieid van onze Infanterie
en door succesvolle tegenaanvallen
van onze pantserformatics. Hierbij
werden meer dan 4200 vijandelijke
tanks en rond 5000 stukken geschut
vernietigd, alsmede meer dan 13.C00
gevangenen gemaakt.
Aan de Zuidelijke en Oostelijke
Karpathen hebben Duitse en Hon
gaarse formaties gisteren talrijke,
ten dele door tanks ondersteunde
aanvallen van de bolsjewisten uiteen
geslagen. In het bruggenhoofd van
de Weichsel ten westen van Baranöw
zijn onze troepen tijdens de aanval
diep de vijandelijke stellingen bin
nengedrongen. Ten westen van Anr.a-
pol werd een Sowjetrussisch brug
genhoofd óp de westelijke oever van
de Weichsel vernietigd. De daar op
gestelde 106e bolsjewistische divisie
infanterie werd bij deze gevechten
volkomen vernietigd.
Ten noordoosten van Warschau
alsmede tussen. Boeg en Narew zijn
nieuwö door tanks en slagvliegers
ondersteunde aanvallen der bolsje
wisten in harde gevechten ineenge
stort.
In Estland hebben onze grenadiers
een vijandelijke gevechtsgroep in
verbitterde bosgevechten ten noord
westen van Dorpat over de Embach
naar het zuiden teruggeworpen.
In luchtgevechten en door lucht
doelartillerie van de luchtmacht
hebben de Sowjets gisteren aan het
oostelijk front 56 vliegtuigen verlo
ren. Luitenant Schall, vliegtuigbe
stuurder in een eskader jagers, heeft
gisteren 13 bolsjewistische vliegtui
gen neergeschoten en heeft daar
mede het aantal van zijn ln de lucht
behaalde overwinningen tot 106 ver
hoogd.
Tn de strijd legen de Bnls-Ameri-
kaanse ravitaillermgsvloot hebben de
Duitse marine en luchtmacht in de
maand Augustus 45 vracht- en trans
portschepen met een gezamenlijke
inhoud van 262.500 brt. tot zinken
gebracht
28 andere schepen met oen geza
menlijke inhoud van 226.00 brt. wer
den door torpedo en bomtrcffers ten
dele zwaar beschadigd. Dc ondergang
van een groot., deel dezer schepen
moet waarschijnlijk geacht worden.
Aan vijandelijke oorlogsschepen
werden 1 hulpvliegkampschip. 2 krui
sers, 23 torpedojagers. 2 corvetten, 2
duikboteh, 13~ torpedomotorboten. 1
motorkanonneerboot en 11 beveili
gingsvaartuigen. tot zinken* gebracht
en 2 slagschepen. 5 zware en lichte
kruisers. 14 torpedojagers. 1 corvet, 3
torpedobcien en 6 torpedomotorboten
beschadigd. N
In de afgelopen nacht wierpen af
zonderlijke vijandelijke vliegtuigen
bommen op plaaispn in Noordwest
en "West-Duiisiand.
In aanvulling op het weermnchts-
bericht van Vrijdag wordt het yolgende
medegedeeld
In dc zware af weer ge vechten tussen
Boeg cn Narcw heeft zich de derde
brigade cavalleiie door onvermoeide
aanvalskracht cn felheid ln de afweer
onderschelden. Aan het hoofd van
deze brigade heeft de 28-jarlge briga
decommandant luitenant-kolonel Frei-
herr von Böseiagcr. die reeds begin
1942 met het eikenloof bij het ridder
kruis werd onderschelden, 'de helden
dood gevonden, Zijn ln dezelfde front
sector strijdende broer, dc ridderkruis
drager majoor Frelherr von. Böselager
heeft zich opnieuw door de hoogste
dapperheid onderscheiden
Id de grote bocht van de Weichsel
heeft zich de scormgeschutbrlgade 210
ouder bevel van kapitein Nebel voor
treffelijk geweerd.
Keuring weersportkampen
.Elke- maand opnieuw brengt een
aantal Nederlandse jongens van 16
tot 18 jaar een bezoek aan een der
wcerspó.\kampen in Duitsland. Voor
het volgende kamp zijn de keuringen
vastgesteld op Maandag 4 September
van 9 tot 14 uur in gebouw Amicitia,
Westeinde 15 ie Den Haag.
Een ieder, die voor deelneming aan
het volgende \v eersportkamp in aan
merking wenst te komen, dient zich
op deze keurihg te melden. Reiskos
ten worden ia' Den Haag vergoed.
De aandacht wordt er op gevestigd,
dat alleen de jongens in aanmerking
komen, die tc. nu toe nog niet aan
een weersporlkamp hebben deelge
nomen.
Voorlegging tekstcontracten
DEN HAAC2 Sept Het Lctte-
rengilde van de Nederlandse Kul
tuurkamer maakt bekend: Ter be
scherming van de positie van den
auteur wordt -mei ingang van 1 Sep
tember 1944 oepaald. dat voor boe
ken, waarvan de auteur aanmel-
dingsplichtig is bij het Letterengilde.
de aanvrage urn papiertoewijzing bij
het departement van V. en K. niet
in behandeling zal worden genomen,
tenzij voordien een schriftelijke over
eenkomst tus&en auteur en uitgever
betreffende bet. te verschijnen boek
aan het Letterengilde is voorgelegd.
N.V. v.h. fa. S. J. Tempel en de
epiloog rhumpunex-drama
De N.V. v.h. firma S. J. Tempel te
Stadskanaal stelt er grote prijs op
mede te delen, dat zij met de bras
partijen, zwarte handel en eventueel
andere onoirbare praktijken, zoals
die in ons artikel over de epiloog van
het rhumpunex-drama zijn gesigna
leerd, niets tr maken heeft.
De tegenwoordige directeur, de heer
Jacob Wessellng, oud-firmant van de
..Noordster", heeft. zo deelde ons de
'procuratiehouder van de N.V. mede.
in de aandeelhoudersvergadering van
November 1943 het ontslag van den
heer J. B. Tempel voorgedragen, welk
ontslag verleend is. De N.V. v.h. firma
S. J. Tempel speelde dus in deze
epiloog inderdaad geen rol.
Niéuwe dir.-generaal varv Philips
DEN HAAG. 1 Sept. Mr. Th.
Bodde, advocaat en procureur te Den
Haag. is benoemd tot directeur-gene
raal der Philipsfabrieken.
DEN HAAG, 1 Sept. Het post
verkeer met Turkije, Spanje én Por
tugal is verbroken. Pos'tzendingen
naar deze landen worden niet meer
aangenomen en. zo ze reeds onderweg
zijn, aan den afzender teruggezonden.
Wie later de geschiedenis zal wil
len schrijven van deze tijden
zal boek cn krant en tijdschrift
grijpen en geuagen van ondraaglijke
politieke en militaire spanningen. Zo
als die ook bestonden, op dat
ogenblik, voor de mensen die dó. ar-
over schreven
Maar er is ook een ander gezicht
van Nederland. En Zondag wendde
dat gezicht zich naar dc zon cn
langs de Maas en dc Am stellungs
het Spaarnt en de Vecht, langs dc
IJsel en dc A langs ae Lek, de Waal.
de Rijnlangs de meren cn dc vaar
ten van heel on* land lagen duizen
den. tienduizenden naakte mensen te
zonnebaden Als kokosnoot-grotp
dobbers dreven de hoofden van hon
derdduizenden zwemmers op het
water, dat tot voor enkele jaren over
al verboden was{ maar dat thans
vrijelijk benut kon worden.
Of die vrijheid niet hier o% daar
te ruim werd genomen en of Jiiet
enkelen, te lui om naar buiten te
trekken, zelfs in het stadshart in het
drabbig nat van de riolen doken en
zich de kans op besmetting en ziekte
op dc hals haalden, is een vraag,
maar een feit is dat de Nederlandse
politic 1944 overal veel verstandiger
was dan enkele jaren geleden en
vlak buiten de grote steden enorme
opcnluchtbaden toelietdie op deze
Zondag milliarden zonnevitaminen
hebben doen doordringen in de
bruingebrande lijven van honderd
duizenden gezonde Nederlanders. Ge
zondheid zonder bon!
De zwartgehcndschocnde hand, die
altijd haar schaduw over ons volk
strekte en die tenauwernood toeliet,
dater zwembaden in ons land
kwamen, is weggevaagd als een wolk
voor de zon.
Én bij allspanningen, die er
zwart-op-wit. soms zo zwart en ellen
dig lijken uit te zien, moet dankbaar
erkend worden, dat de Nederlander
van, Augustus 1944 twintig van de
vierentwintig uur zich niet bezig
houdt met oorlog en met haat cn
twist en tweedracht meest nog
met dc bik-bilc en ..hoe ik daar nog
wat van opscharrel" en dat hij
deze zonnezondag zelfs die vier uur
oorlogsgedachten vergat in het stra
lende licht en slechts genoot van dc
pure vrijheid, zijn lichaam te laten
koesteren door zon, wind cn water,
overal waar dat vroeger niet mocht.
Het leven leeft Het trekt zich niets
aan van de bewustzijnsverengingen,
die bewerkt worden in de arme hoof
den. die zich breken over vreemde
landen en wereldpolitiek. Pro ligt
naast anti. anti ligt naast pro en in
hun blotica is geen verschil cn er is
vrede in hun harten, ook al snort in
de verte een vliegmachine en rom
melt een ontploffing.
Deze vrede, deze vriendschap in de
uniform vhn Adam... dat was Neder
land 'zomer, 1944. Ook als het vol
gende Zondag slecht weer mocht
'zijn. TIJL
Volgende weekvoortzetting vent
„Uit het oog, uit het hart". De
trouwe meisjes zijn aan de winnende
hand.
Waarschijnlijk laatste bon voor
petroleum kookdoeleinden
DEN HAAG. 2 Sept. Van 3 tot
en met 30 September 1944 geeft elk
der bonnen 31 van de bonkaart u409
voor kookdoeleinden recht op het
kopen van 1 liter petroleum. De ver
bruikers dienen er rekening mee. te
houden, dat zeer waarschijnlijk na
30 September 1944 geen petroleum
voor kookdoeleinden meer zal kun
nen worden verstrekt. Getracht zal
worden dengenen, die in het bpzit
zijn van een petroleumkookkaart
u409. begin October een hoeveelheid
kolen voor kookdoeleinden tér be
schikking te stellen. Dienaangaande
zal eventueel een nadere publicatie
volgen.
(Van onzen specialen verslaggever)
DUINDORP, 2 Septembe
Toen het zaad in de toebereide
akkers lag te wachten op de
warme lentezon, kregen de boeren
van het eiland aanzegging, aat zij
het heem hunner vaderen moes
ten verlaten. Enige dagen achter
een was het.ongekend druk op de
landwegen én op de dijken. Boe
ren. dorpers en stedelingen ver
trokken met wat zij aan have
konden meevoeren naar onbeken
de bestemming.
Toen de laatste boot was ver
trokken. gingen sluizen en dui
kers open. Om het land te be-
schermep tegen den vijand van
morgen, werd vruchtbare grond
prijsgegeven aan den vijand van
eeuwen her. Het zilte water over
stroomde gemet na gehiet. land
wegen werden overspoeld en wel
dra reikte het water binnen de
dijken tot aan de hoge grbnden
achter de duinen.
Het zout ontnam dc bodem zijn
vruchtbaarheid. De perelaars gaven
hun laatste levenssappen aan blad en
bloesem. Thans staan zij dor en
doods. met. kale takken, die hier en
daar nog een poging tot vruchtzet
ting vertonen. Herfst-tij in het heetst
van Augustus!
Een in allerijl aangebrachte bekis
ting houdt de laatste verbindings
wegen droog. Zij voeren door verlaten
dorpskernen, die rondom in het water
liggen. Heggen, ligusters en coniferen
staan er roestig bruin in het stin
kende, drabbige water. Op net kerk
plein woekert het onkruid: brand
netels en wilde zuring tieren er welig
op het plaveisel. Meeuwen en stern
tjes vertegenwoordigen het hogere
leven. Merels, lijsters en boerenzwa
luwen vinden in deze verlaten oorden
geen voedsel meer
Hef onkruid legt het af
Hier en daar rijst nog akkerland
boven het water uit. Het laatste werk
van den landman is te herkennen
aan verregende voren. Maar in de
verzilte bodem kon het zaaigoed niet
ontkiemen. Het zout heeft zelfs het
onkruid tegengehouden
Op een vrachtauto van de O.T
trekt een gezelschap ar listen van
..Vreugde en Arbeid" door dit troos
teloze inundatiegebied. Het is een
verre en moeilijke reis. Ver en moei
lijk, Maar in het duindorp, achfer
de versterkte kust. zien enige honder
den landgenoten al dagenlang uit
naar de komst van dit gezelschap.
Werkers uit alle oorden van het land
arbeiden daar weken en maanden
aan de versterking van de Atlanti
sche wal. Zij wonen in barakken, die
zijn saamgegroest tot kampen. Zij
leven en werken ver van huis. afge
sloten van wat men „de bewoonde
wereld" pleegt te noemen. Naar enige
culturele ontspanning wordt reikhal
zend uitgezien en d&fcrom getroosten
de hrtisien vJUT „Vreugde* eü Ar
beid" zich gaarne de moeite en de
inspanning van déze avontuurlijke
reis.
Gisteravond hebben zij den piaüist
en den goochelaar aan de overwal
moeten achterlaten. Er ontbrak een
kleinigheid aan hun papieren en dc
bewakers van het inundatiegebied
zijn onverbiddelijk.
Maar vanochtend was het gezel
schap weer compleet!
Ontruimde stad
De pianist en de goochelaar heb
ben een barre tocht achter de rug.
Gaat u na een bomaanval op
UW' woonplaats-öok uw eigen huis
"van onder tot boven controle
ren, ook al lijkt het, dal het niet
getroffen is?
(Voorlichtingsactie hoofdin
spectie luchtbescherming
leids nieuws
Films van deze week
In het Leidse filmprogramma van
deze week kondigt het Casino-theater
de reprise aan van „de Gouden
Stad", de voortreffelijk dramatische
Veit Harlan kleurenfilm, waarin
Christine Söderbaum de hoofdrol
vervult.
In Rex is het de Spaanse acroba
tische clown Charlie Rivel. die in
Acrobat Sch-ö-ö-ön de aandacht
vraagt. Het is een geschiedenis die
zich in de variété-wereld afspeelt.
Ondanks het betrekkelijk traag en
omstandig verloop kan men zich toch
enkele ogenblikken kostelijk amuse
ren met dezen, op dit gebied, onge-
evenaarden Charlie Rivel.
Paula Wessely's jongste film „Die
kluge Marianne", hier gelanceerd
onder de aardig klinkende, maar
weinig zeggende titel ..Mariannes
Marionetten", gaat deze week in
Lldo Het is een vrolijk verhaal van
een jong provinciaal vrouwtje, die
zich térwille van haar man als een
mondaine vrouw gaat voordoen, zo
dat haar vrienden, vrijgezellen, ver
liefd op haar worden.
Trianon prolongeert deze week de
nieuwe Franse film „Het eerste
Rendez-vous", met Danielle Darrieux
in de hoofdrol.
Uilverkoop in Luxor
„Uitverkoop" zo heet de nieuwe
Frans Mikkenie-revue, die deze week
iD Luxor gaat. Het is een vlot geval,
gedragen door Gerard Walden, Berry
Kievits en Toon Hei-mans, daarin bij
gestaan door Lou Zegwaard. Loukv
de Koning en het Muriloff-ballet. De
humor in de verschillende scènes is
bijna overal gezocht en net motto
„hoe gekker hoe mooier" schijnt zowel
de auteur als het gezelschaD wel tot
leidraad te hebben gediend. Men
glimlacht om de nonsens, zoals bij
voorbeeld in de restaurantscène
..goedkoop en toch lekker", men amu
seert zich er mee. maar men is deze
hele „grap" of liever de gehele revue
weer vergeten, zodra het doek zich
voor dc laatste maal gesloten heeft.
Waarlijk geestig is misschien alleen
het muzikale instrumentloze inter
mezzo „Suggestie?" en dan natuurlijk
daar, waar Gerard Walden een van
die droog-dwaze opmerkingen lan
ceert. die van hem zo typerend zijn
maar dit kwam in deze revue maar
al te zelden voor.
Opmerkelijk goed was de muzikale
begeleiding door het orkest onder
leiding van Johnny-Steggerda,
W. A DÉVILÉ.
FIETSENDIEVEN AAN HET
WERK. De aandacht van het pu
bliek wordt gevestigd op twee man
nen van ongeveer 30 jaar oud, die
jongens overhalen voor hen een
boodschap te verrichten en waarbij
zij de jongens trachten te bewegen
tot afgifte van hun rijwiel of wel
hen opdragen een rijwiel weg te
nemen en dat'rijwiel later aan hen
te overhandigen. Twee knapen wer
den slachtoffer van deze minder
waardige praktijken en raakten op
deze wijze hun rijwiel kwijt.
BLINDEN-COLLECTE. Van 4
t.m. 9 September zal in deze ge
meente een hulscollecte worden ge
houden door de Vereniging tot
Werkverschaffing aan Hulpbehoeven
de Blinden. De opbrengst van deze
collecte zal geheel ten goede komen
van de 150 blinden, terwerkgesteld
in de Inrichting v^in deze vereniging
te Amsterdam.
ORGELCONCERT. Maandag
avond le half acht zal Piet Uiterlinde
zijn laatste orgelconcert in de Hoog
landse kerk geven. De toegang tot dit
concert is vrij.
HOE ER GESPAARD WERD
Bij de Leidse Spaarbank is gedurende
Augustus ingelegd 453 216,81 en
terugbetaald 187.133.01; ingeschre
ven zijn 151 nieuwe inleggers. 59 boek
jes werden uitbetaald.
Het tegoed der 20,077 inleggers,
hieronder begrepen 1402 deelnemers
aan de afhaalaienst. bedroeg einde
Augustus 10.136.075.41. De afhaal-
dienst heeft in deze maand 15.276,75-
ontvangen in 8436 posten: 93 spaar-
busjes werden ter lediging aange
boden met een Gezamenlijke inhoud
van 1.728,33. Óp de scholen werd
gespaard j 60.77 j.
PREDIKBEURTEN. Chr. Geref.
Gem., Steenschfiur, 10 eh 15 uur ds.
Joh. Jansen; Remonstrantse Gem.,
Hooglandse Kerkgracht. 10.30 uur ds.
E. B. A. Poortman; Ver. van Vrij/.
Herv.. VolksTiuls, Apotliekersdi.ik, 10.30
uur dr. K. H. Boerscma; Willem de
Zwijgérkerk. Oegstgeest. 10.30 uur ds.
J. P. C. Poldervaart, Naarden; Evang.
Luth. Gem., 10.30 uur ds. Berger (af
scheidsrede); Doopsgezinde Gem..
Pieterkerkstraat, 10.30 uur ds. A. J.
Snaayer; Geref. Kerk (H.V.). Waalse
kerk, Breestraat 64, 5 uur ds. B. A.
Venemans; Vrije Katholieke Kerk,
Vreewijkstraat 19, 10.30 uur Gez. Mis.
MEDISCHE ZONDAGSDIENST
De medische Zondagsdienst zal Mor
gen wordeii waargenomen door de art
sen Kortman. Bruins Slot. De Graaf f
en Starck.
Met een kleine boot zijn zij over het.
brede water gevaren en op een met
takkebossen geladen boerenkar zijn
zij naar de stad gereden
Stad!
Ook deze stad is ontruimd.
Het leven schijnt er voor altoos, ge
weken.
Vóór hun vertrek hebben de bur
gers hun luiken gesloten. De winke
liers hebben hun ledige uitstalkasten
met planken geblindeerd. Hier" en
daar wappert een gordijn achter een
ingewaaide ruit: Tussen de stenen
groeit gras en onkruid en cveral is
hel onwezenlijk stil.
Wat is er troostelozer: deze ont
ruimde stad of de watervlakte van
het inundatiegebied met hier en daar
een bladerloze boom of een in het
water verzonken boerenerf?
Straks bereiken wij de hoge gron
den. Links en rechts draadversper
ringen. Links en rechts het sinistere
portret van een grijnzenden mage-
ren Hein: Opgelet, landmijnen!
Doodsgevaar voor vriend cn
vijand...
Na een tocht- van anderhalf etmaal
komen wij op onze bestemming.
Over anderhalf uur zullen dc ar-
tisten van ..Vreugde en Arbeid" hun
voorstelling beginnen.
Autobus met boord-
wapens beschoten
DEN HAAG, 2 Sept In het wos-
ten des lands is gisterochtend een
autobus door Anglo-Amerikaanse
vliegtuigen in scheervlucht met boord-
wapens beschoten. Daarbij werden
vijftien Nederlanders gedood, veertien
werden zwaar en vijf licht gewond.
De doden en gewonden zijn in hoofd
zaak vrouwen.
Bovendien weiden in de loop van
gisteren nog andere aanvallen met
boordwapens gericht op personen
treinen en auto's, waarbij nog negen
tien Nederlanders werden gedood,
dertien zwaar en verscheidene licht
gewond.
Salomo's oordeel in het
conflict der Ser. Kerken
ZWOLLE. 2 Sept. De rechtbank
te Zwolle heeft in kort Reeling? be-,
slist, dat de generale synode der Ge
reformeerde kerken in hoogs'e in
stantie beslist over de uitleg van de
kerkenorde en dat juridisch dus aan
genomen moet worden, dat -:1e ge
schorsten terecht zijn geschorst. Acht
de rechtbank derhalve toewijzing van
de gestelde eis gewettigd, zij acht dit
echter niet in het belang van par
tijen, alle deel uitmakende van de
betreffende kerk en bepaalt derhalve
bij bemiddelend vonnis, dat tan de
geschorsten het rustig/ gebruik van
de nieuwe kerk zal worden gelaten,
terwijl de beide andere kerken aan
de Synodale kerkeraad zullen ver
blijven.
Weer vrijwilligers vertrokken
DEN HAAG. 1 Sept. In de kleine
zaal vah de Dierentuin TlcbTt gister
middag wederom een groot, aantal
vrijwilligers afscheid genomen van
het vaderland. Onder hen bevonden
zich jeugdstormers, kaderleden van
de Arbeidsdienst e.a.
De vertrekkenden werden toege
sproken door den gemachtigde voor
de provincie Zuid-Holland. J. W.
baron van Haersolte van Haerst. die
Musscrt vertegenwoordigde en door
//-Standartenführcr Thole. komman-
deur van het //-Ersatzkommando
Niederlande.
sportnieuws
Om het kampioenschap tweede
klasse drie banden
DEIN HAAG. 2 Sept. Het biljart-
kampioenschap van Nederland, twee
de klasse drie banden zal op 7, 8. 14
en 15 October a.s. wordëV) georgani
seerd door de afdeling -..'s-Graven-
haagse Biljartclub" in haar clublo
kaal aan de Herengracht 13 te" Den
Haag.
Kotd balprogramma
AMSTERDAM. 2 Sept.
Het korfbalprogramma voor Zondag
10 September voor de afdelingen
Noord- pn. Zuid-Holland en Zuid der
eerste klasse luidt:
N.-Hoiland: Samos—Rohda. SVK—
Oosterkwartier, ArchipelSwift, DED
Westerkwartier. Koog-Zaandijk—
Blauw-Wit;
Z.-Holland: Gymnasiasten—Dectos.
Achilles—HSV. HKVVicus Onentis.
Het Zuiden—Ons Eibernest;
Zuid: SportlustPSV. Odilo—Ruöt
Roesten Vólt—ONA'.
Geen vergadering van de N.B.B.
DEN HAAG. 2 Sept. In verband
met de tijdsomstandigheden zal de
jaarvergadering van de Nederlanase
Biljartbond, welke op Zondag 17
September te Rotterdam zou worden
gehouden, niet doorgaan. Aangezien
geen tegencandidaten zijn gesteld,
zijn de voorzitter jhr. dr. J. C.
Mollerus en de secretaris J. van 't
Hooft herkozen. Tot penningmeester
werd de heer H. Delsen te Amster
dam aangesteld.
Clubkampioenschap op de weg
DEN HAAG. 1 Sept. ln verband
met moeilijkheden met het verkrij
gen van een geschikt parcours, kan
het clubkampioenschap van Neder
land op de weg 1944 op 17 September
a.s., niet doorgaan. Getracht zal
worden het kampioenschap te doen
verrijden op de eerste of tweede Zon
dag in October, op een nader aan te
wijzen parcours.
Recordpogirlg Slijkhuys
AMSTERDAM. 1 Sept. Bij dr
a thlctiek wedstrijden, die „Holland"
Zondag on het Leidse Hout oigani-
seert. zal Slijkhuys een ixiging doen
om het. record op de 2000 meter dat
met 5 min. 5 sec. op naam staat van
De Ru.vter, te verbeteren De record
houder is zelf ook van dc partij Op
de 100 nieter start oun. Osendarp
De verduistering begint heden om
20.30 (Zondag 20.15) cn eindigt om
6.45 (7) uur
Maan onder 5.49 (7,15), op 20.45
(21.12) uur.
I Sept. V.M., 9 Sept. L.K., 17 Sept.
N.M., 25 Sept. E.K.
