HET DAGBLAD
Doodvonnis tegen acht
samenzweerders
Amerikanen bij Mortain
teruggeworpen
Drie-en-twintig dood
vonnissen voltrokken
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Volksgerecht rafelt de hele
toeleg uiteen
Arbeidsontspanning is een
zegenrijk instituut
Drie weken
Duits weermachtsbericht
Afweerstrijd ten noorden van
kir sen en de Duna
Nieuwe aanvallen
nabij Caen
Nieuwe Finse
regering
Linkomies afgetreden
Mitau heroverd
Mislukte aanval op
Duits convooi
Soldatentrouw
onderschat
zonder zorgen
Goed voorgaan doet goed volgen!
Kermis (II)
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FÜHRER. 8 Aug. Het opperbevel
van de Weermacht deelt mede:
Na een trommelvuur van verschei
dene uren ging de vijand in de
ochtenduren van heden Zuidelijk en
Zuidoostelijk van Caen opnieuw tot
de aanval over. Hevige gevechten
zijn ontbrand.
Westelijk van de Orne ondernam
de vijand krachtige afzonderlijke
aanvallen, die uiteengeslagen wer
den.
Zuidwestelijk van Vire en Ooste
lijk van Avranches zetten de Ame
rikanen over een breed front hun
doorbraakaanvallen voort met zeer
sterk gebruik van materiaal en
luchtmacht. In zware gevechten, die
tot in de avonduren voortduurden,
werden zij met zware verliezen voor
onze tweede stelling afgeslagen.
Verder naar het Zuiden wierpen
pantserdivisies van het^ leger en de
Waf en-# den vijand aan weerskan
ten van Mortain in weerwil van zijn
verbeten tegenstand naar het Wes
ten terugt Vijandelijke tegenaanval
len mislukten.
In het gebied ten Oosten van
Laval versterkt^ de vijand zijn druk
In Bretagne sloegen onze beveili
gingsafdelingen vijandelijke aan-
valstoppen uiteen en distancieerden
zich vervolgens volgens bevel op de
sectoren Brest en Lorient Om St.
Malo wolrdt verbitterd gevochten.
In de nacht van 6 op 7 Augustus
werd een vijandelijke torpedojager
in de Seinebaai door luchttqrpedo's
zwaar beschadigd. Boven Normandië
en het Westelijke bezette gebied
werden 19 vliegtuigen in luchtge
vechten neergeschoten.
In het Franse gebied werden 80
terroristen in de strijd vernietigd.
Londen en zijn buitenwijken lig
gen nog steeds onder het zware sto-
ringsvuur der V. 1.
In Italië hadden gisteren geen
gevechtshandelingen van betekenis
plaats.
In het Oosten mislukten noord
westelijk van Mielec herhaalde sow-,
jetaan vallen.
Noordwestelijk van Baranow
drong de vijand met sterke strijd
krachten onze stellingen binnen.
Reserves gingen onverwijld tot de
tegenaanval over. Zware gevechten
zijn gaande.
In Litauen werden noordelijk van
HELSINKI. 9 Aug. ftinsdag-
avpnd is een nieuwe Finse regering
gevormd. Zij bestaat uit de volgen
de personen: Minister-president
Hackzell (conservatieve concentra
tiepartij); buitenlandse zaken Carl
Enckeell (partijloos); oorlog: luite
nant-generaal Walden (onveran
derd, partijloos); binnenlandse za
ken I'aarlo Hillilae (tot dusver
gouverneur van Lapland en lid van
de agrarische partij); justitie baron
von Bora (leider van de, Zweedse
volkspartij).
Van de tot dusver uit 16 ministers
bestaande regering komen de vol
gende personen niet terug: minis
ter-president Linkomies, minister
van financiën Tanner, minister van
buitenlandse zaken Ramsay, minis
ter van binnenlandse zaken Ehren-
roth, minister van justitie Lehtonen
en de plaatsvervangende minister
van verkeer en arbeid Kaasalainen,
minister van landbouw Osara en de
de .plaatsvervangende minister van
financiën Reinikka.
De nieuwe regering wotdt een
„werkkabinet. op parlementaire
basis".
De Finse pers constateert, dat het
hier de vorming van een kabinet be
treft. dat op dezelfde basis staat als
het vorige. De wijziging betekent een
zuivere formaliteit, in verband met
het aanvaarden van het presidentschap
door maarschalk Mannerhelm.
BERLIJN, 8 Augustus. Uit de
Duitse f rontberichten blijkt, naar een
speciale correspondentie meldt, dat
de Duitse troepen, die in Letland de
bolsjewisten belet hebben vorderin
gen te maken, dörjstad Mitau hebben
heroverd.
o
BERLIJN. 9 Aug. Vijftig Mos-
auito's en Beaufighters hebben Dins-
agmiddag voor de Noorse k<fc ter
hoogte van Egersund een Duits con
vooi met torpedo's, raketbommen en
mitrailleurvuur verscheidene malen
tevergeefs aangevallen. Hierbij' wer
den vier vijandelijke vliegtuigen neer
geschoten.
de Memel hernieuwde doorbraak
pogingen der Sowjets verijdeld,
waarbij 60 vijandelijke tanks wer
den stukgeschoten! Noordelijk van
Birsen en noon'clijk van de Duna
is 13 i afweerstrijd onzer troepen met
de binnengedrongen Sowjetstrijd-
krachten nog gaande, terwijl aan
de resf van het front tot aan het
meer van Pskow alle bolsjewistische
aanvallen blpedig ineenstortten.
Amerikaanse bommenwerpers vie
len gisteren enige plaatsen in Op-
per-Silezië aan. In de afgelopen
nacht vlogen vijandelijke storings-
vliegtuiger over Zuidoost Duits
land. Duitse en Hongaarse lucht
verdedigingsstrijdkrachten schoten
28 vijandelijke vliegtuigen neer.
Publiek' Jean nu zelf de
prijzen controleren
Meubelen, huishoudelijke
artikelen en speelgoed
DEN HAAG. 9 Aug. In Se
Staatscourant van 31 Juli jL no. 147
zijn een drietal belangrijke prijs-
voorschriften verschenen voor hou
ten huishoudelijke artikelen (no.
2), rietmeubelen en aanverwante
artikelen en voor speelgoederen. In
deze beschikkingen wordt aan fa
brikanten de verplichting opgelegd,
hun artikelen te voorzien van de
door den gemachtigde voor de prij
zen vastgestelde verkoopprijs, als
mede van het door deze instantie
voorgeschreven kenteken. Bij arti
kelen, die uit meerdere delen be
staan en die gezamenlijk verpakt
plegen te worden verkocht, moet
deze aanduiding op de verpakking
worden aangebracht.
Deze prijsvoorschriften, die op 1
Augustus 1944 in werking zijn ge
treden. houden tevens het voor
schrift in, dat ongecodeerde artike
len niet meer mogen worden ver
kocht. Deze verplichting geldt niet
ten aanzien van de kunstnijver-
heidsvoorwerpen. -Hier heeft de
groothandel nog 2 maanden, de
kleinhandel üog 3 maanden de ge
legenheid de oude voórraden te
verkopen. Het publiek kan dus
thans zelf controleren, of het te be
talen bedrag overeenstemt met de
door den gemachtigde voor de prij
zen goedgekeurde prijs.
Ie JAARGANG No. 185
L D WOENSDAG 9 AUGUSTUS 1944
Uitgave: N.V. ,De Arbeiderspers Bureaux voor redactie en administratie: Hooigracht 31, Leiden.
Tet. 24996 Postgiro 184120 - Abonnementsprijs 21 et. per wêelt of J2.73 per kwartaal. Losse nummers 5 et.
BERLIJN, 9 Aug. Het Volksgerechtshof van het Groot-
Duitse Rijk heeft op 7 en 8 Augustus de zaak behandeld tegen
acht uit het leger uitgestoten ver^adets, die in leidende
functie deelgenomen hadden aan de misdaad van 20 Juli.
De beklaagden Erwin von Witzleben, Erich Höppner, Hell-
muth Stieff, Albrecht von Hagen, Paul von Hase, Robert
Bernardis, Friedrich-Karl Klausing en Peter Graf York von
Wartenburg werden als meinedigen, eerlozen, eerzuchtigen,
wegens hoog- en landverraad ter dood veroordeeld. Hun
vermogen vervalt aan het Rijk.
-Het vonnis is twee uur na de uitspraak voor alle veroor
deelden met de strop voltrokken.
NSKK-Gruppe Luftwaffe
DEN HAAG, 8 Aug. Alle verzoe
ken om inlichtingen over dienstne
ming en/of aanmeldingen moeten wor
den gericht aan het»N.S.K.K. Gruppe
Luftwaffe, Ersatz Dlenststelle. Lange
Vijverberg 10, Den Haag.
Voor alle kwesties betreffende de
verzorging van de N.S.K.K.-mannen In
het algemeen, dient men zich te wen
den tot den Fürsorgeofflzier van het
N.S.K.K., LW., Lange Vijverberg 10,
Den Haag.
Ned. vrijwilligers rraar Waffen-ff
DEN HAAG, 1 Aug. Dezer dagen
is, gelijk iedere maand, wederom een
transport Nederlandse vrijwilligers
naar de opleldlngsbatalllons der Waf-
fen-tf vertrokken. Uit alle lagen van
het Nederlandse volk hadden deze vrij
willigers zich aangemeld. Het waren ar
beiders, studenten, boeren, zakenlieden
en ambtenaren.
FRANS L.O. Utrecht: Geslaagd de
dames C. Schipper, Zullen; A. M-
Thiel, Dongen; T. M. Vissenberg, Bre
da; H. M. J Walker, Kerkrade; en
de heren: B. v. d- Ridder. Utrecht;
H. C. Serné. Haarlem; J. F. v. Strlen,
Terneuzen; J. Stam, Bodegraven; H.
C. Stemfoort. Den Haag.
De behandeling heeft plaats voor
de eerste senaat van het Volksge
rechtshof, in de grote zaal van het
Kammergericht in Berlijn.
Door een zijdeur worden de acht
verdachten door politie-agenten naar
kunstnijver- binnen geleid. Ze dragen geen uni-
form In een dubbele rij zitten ze
naast elkaar aan de lange zijde van
de zaal. De vroegere generaal-veld-
maarschalk von Witzleben zit met de
lippen opeen dof voor zich uit te
staren. Naast hem zit de vroegere
Generaloberst Höppner die reeds in
1942 wegens lafheid uit de weermacht
is gestoten. De vroegere generaal-
majoor Stieff werpt schuwe blikken
in de zaal en grijpt met nerveuze
gebaren telkens naar zijn hals. De-
andere verdachten staren stil voor
zich uit.
De senaat betreedt in wijnrode to
ga's de zaair aan het hoofd de pre
sident, dr. Roland Freisler. De aan
klacht wordt ingediend door Ober-
rechtsanwalt Lautz. Voor de beklaag
den nemen de acht hun toegewezen
verdedigers plaats.
Als-de president den eersten ver
dachte, Erwin - von Witzleben op
roept, wil de^e zijn hand opheffen
om de Duitse groet te brengen. De
president verzoekt hiervan ver
schoond te blijven: „De Duitse groet
wordt slechts gebracht door volks
genoten die hun eer nog bezitten".
Dc verduistering begint heden ora
21.26 en eindigt om 6.05.
Maan onder 12.31, op 23.58.
11 Aug. L. K., 18 Aug. N-M, 26
Aug. E.K,
De aanklacht ls zeer kort en
bevat dat de verdachten in de
zomer van 1944 als deelnemers
aan eeii kleine kring van samen
zweerders hebben getracht den
Führer door een laffe moord te
doden om daarna dóór een revol
te in het binnenland de macht
over leger en staat aan zich te
trekken, met het doel zich sma
delijk aan den vijand over te
geven.
De eerste verdachte die wordt ver
hoord is Stieff, die op 30 Januari
1944, dus op de verjaardag van het
overnemen van de macht bevorderd
was tot generaal-majoor. Tegenover
DEN HAAG. 9 Aug. De höhere
ff- und Polizeiführer „Nordwest"
maakt Ijekend:
Het Polizelstandgericht Den Bosch
heeft op 5 Augustus 1944 onderstaan
de Noderlanders wegens misdrijven
tegen de verordening op de bescher
ming der orde ter dood veroordeeld:
1. Den installateur Willem San-
te m a, geb. 2 Maart 1902.
2. Den winkelbediende Jan van der
Laan, geb. 14 December 1914.
3. Den hulpmachinist Germanus
Mooij, geb. 30 Januari 1923.
4. Den belastingambtenaar Petrus
van Gils, geb. 6 October 1916.
5. Den vlashandelaarx Friedrich
Vogel, geb. 23 Mei 1909.
6. Den student Rudolph van
B a a r 1 e, geb. 31 Juli 1918.
7. Den bestuursambtenaar Johan
nes Spits, geb. 18 Maart" 1916.
8. Den laborant Thcodoor Mooij,
geb. 21 Februari 1920.
9. Den ingenieur Jan William H.
Penning, geb. 21 September 1917.
10. Den boekhandelaar Douve
Werkman, geb. 12 Juli 1914.
11. Den winyelbediande Diontóius
Een telegrafisch overgebrachte foto van de zitting van het V olksgerechts-
hof in Berlijn voor de behandeling van de zaak tegen de daders van de
aanslag op 20 Juli. De verdachte von Witzleben wordt verhoord,
(Telefoto Hof f mansstap f)
Engelsen, geb. 1 April 1921.
12. Den handelsbediende Pieter
P1 e u r k e, geb. 1 December 1920.
13. Den kantoorbediende Johannes
Hagedoorn, geb. 2 Juni 1911.
14. Den drukker Everhardus
O v e r e e m, geb. 12 October 1919.
15. Den conservator Steeven Bas-
tiaans, geb. 7 Febr. 1891.
16. Den leraar Hendrik Uit tien,
geb. 16 September 1898.
17. Den kantoorbediende Josef van
de Mortel, geb. 5 April 1910.
18. Den patroontekenaar Andries
Gort, geb. 24 Januari 1914.
19. Den schilder Cornells de
Graaff, geb. 3 November 1914.
20. Den advocaat Louis Cornells
Dijkman, geb. 5 Augustus 1919.
21. Den student Lodewijk van
Du uren, geb. 5 Augustus 1917.
22. Den kantoorbediende Johannes
Rainer de M i 1 d t, geb. 26 Febr. 1924.
23. Den onderwijzer Jan Nauta,
geb. 3 Mei 1917.
24. Den magazijnbediende Arthur
Viktor Martens geb. 27 Sept. 1917.
Alle veroordeelden waren vooraan
staande actief deelnemende leden van
pen organisatie tot het verspreiden
van ophit-sende geschriften. Allen wa
ren reeds voor1 de oprichting dezer
organisatie werkzaam in andere ille
gale verenigingen. Volgens een be
paald organisatieplan namen zij deel
aan de samenstelling en verspreiding
van een vrij omvangrijk illegaal op
hitsend geschrift, dat de laatste tijd
openlijk opriep tot strijd tegen de be
zettende macht. Ook vereenzelvigt
zich het geschrift met degenen, die
Nederlandse nationaal-socialisten ver
moorden. Het bevatte verder zeer on
behoorlijke caricaturen, die* den
Führer van het Groot-Duitse-Rijk en
zijn soldaten moeten beledigen, maar
tegelijkertijd Stalin verheerlijken.
Het, standgericht heeft geconsta
teerd,'dat in deze kring van daders
de auctores intellectuales moeten
worden gezien van talrijke misdaden
tegen de bezettende macht, die de
laatste maanden gepleegd zijn. Op
grond van 'deze overweging en omdat
de hl de verordening op de bescher
ming der orde genoemde strafbare
feiten in meer dan een opzicht aan
wezig zijn, moest de doodstraf worden
uitgesproken. Het vonnis is na onder
zoek van de mogelijkheid van gratie
aan 23 veroordeelden voltrokken.
De Nederlander Andries Gort ^yerd
begenadigd tot vijftien jaar tucht
huisstraf.
de politie heeft hij ontkend iets van
de plannen voor de aanslag te we
ten, doch thans erkent hij dat dit
niet de waarheid was. Hij heeft irt
de zomer van 1943 tegenover kolonel
von Treschkow, den lateren chef vkn
de legerstaf van de legergroep-cen
trum, plannen ter sprake gebracht
om den Führer te vermoorden door
«en dynamietaanslag bij. een bespre
king van de militaire situatie, en
heeft ook later aan verscheidene be
sprekingen deelgenomen en zich be
reid verklaard aan de misdaad deel
te nemen. Weliswaar heeft hij de
aanslag niet zelf uit willen voeren,
doch hij heeft de ontplofbare stoffen
bewaard.
Stieff doet dan mededelingen over
een vroeger plan dat nooit is uitge
voerd.
Men zou den Führer een nieuwe
soldatenuitrusting demonstreren.
Eenvoudige soldaten, die zich aan het
front verdienstelijk hadden gemaakt,
zouden voor deze „vererende op-
dracht" worden gerequireerd. In de
uitrusting van een dezer argeloze
frontsoldaten zou de bom met tijd-
ontsteking worden gepakt, opdat zij
zou ontploffen op het ogenblik, dat
de soldaten bij den Führer werden
gemeld, om hem met de grenadiers
te doden. Volgens een later plan zou
door graaf von Stauffenberg een ge
concentreerde springstoflading in een
actetas gedurende de bespreking van
de situatie bij den Führer worden
binnengesmokkeld, een voorstel, dat
eveneens van den vroegeren gene
raal-majoor von Treschkow uitging.
Onder grote spanning, komt dan
ter sprake, dat reeds op 6 en op 11
Juli de moordenaar, graaf Stauffen
berg, die zich in het hoofdkwartier
van den Führer had gemeld om rap
port uit te brengen, de voor de
moordaanslag bestemde springstof
bij zich had.
Pres.: „Waarom is de aanslag niet
op deze dag uitgevoerd?"
Bekl.: „Omdat de Reichsführer-ff
niet aanwezig was. Deze moest ook
uit de weg geruimd worden."
Vervolgens wordt de vroegere re-
serve-eerste-luitenant Albrecht von
Hagen gehoord. Hij was een onderge
schikte .van den naar de bolsjewisten
overgelopen majoor Huhn en heeft
in diens opdracht in December 1943
voor ontplofbare stoffen gezorgd.
Rapport heeft hij over dit bevel niet
opgemaakt. Stieff bewaarde de
springstoffen en liet ze eind Mei 1944
door von Hagen naar Berlijn bren
gen en aan den moordenaar Stauf
fenberg overhandigen. Van de be
stemming was von Hagen op de
hoogte.
Von Witzleben's
aandeel
Daarna gaat de president over tot
het verhoren van den vroegeren ge-
neraal-veldmaarschalk von Witzleben
en den vroegeren Generaloberst
Höppner, die reeds in 1942 wegens
lafheid en ongehoorzaamheid uit de
weermacht was gestoten.
Von Witzleben is in 1881 geboren.
In *1901 werd hij officier in actieve
dienst, In de Rijksdagzitting van 19
Juli 1940 werd hij door den Führer
tot veldmaarschalk benoemd, doch in
1942 naar de reserves overgeplaatst.
Hij geeft toe, dat hij „in de zaak ge
wikkeld is". Het eerste zeer belasten
de feit is, dat von Witzleben reeds in
Februari 1943 Beck in diens woning
heeft gezocht en met hem heeft ge
sproken „over de toestand". Zij had
den er over gesproken, dat degenen,
die de Führer aan het hoofd der mi
litaire oorlogvoering geplaatst had,
„niet goed" waren en dat „de goe
den" waren uitgeschakeld.
Op de vraag van den president, wie
het beter had kunnen doen, ant
woordt von Witzleben met zachte
stem: „Wij beiden, Beek en ik".
Een tweede bespreking ln deze aan
gelegenheid hield von Witzleben ln
October of November 1943 met Ol-
brlcht en wel omdat Olbrlcht zich had
belast met de correspondentie van het
verraad. BIJ deze bespreking heeft Ol
brlcht er voor het eerst op gewezen,
dat hij het alleen nauwelijks afkon.
Hij moest er nog iemand bij hebben.
De president vraagt hoe men zich
eigenlijk de verwezenlijking had ge
dacht van het plan om den Führer tot
aftreden te bewegen en von Witzleben
en Beek opperbevelhebber en Rijks
kanselier te laten spelen. Daarop ant-
woordt^voo Witzleben: „Van de poll-
tlek-.-eh de binnenlandse politieke aai>
gelegenheden heb ik ln het geheel geen
verstand. In de eer6te plaats wilden
wij ons -natuurlijk van den Führer
meester maken, maar niet ln de vorm
van een aanslag. Men zou wachten op
een tijdstip, dat de Führer met zo
klein mogelijk gevolg op reis zou zijn.
WIJ waren van mening, dat een
Führer in leven nuttiger voor r.ns zou
zijn, dan een nlet-levende"
Een de*de»bespreklng had von Witz
leben ln Mei 1944. Daarbij leerde hij
den moordenaar. Stauffenberg, kennen
Op 20 Juli werd von Witzleben
thuis opgebeld met de mededèling,
dat het er ln Berlijn op los ging
Onderweg informeerde hij bij een
militair bureau, maar vernam daar,
dat de Führer bij de moordaanslag
slechts licht gewond was. Von Witz
leben begaf zich naar het opperbevel
van het leger in de Bendlerstrasse en
kwam daar bijeen met Beek. Höpp
ner en Olbricht. Stauffenberg was
juist uit het hoofdkwartier aangeko
men. Beek zette uiteen, waarom men
de revolte pok zonder vaststaand be
richt over de afloop van de aanslag
had ontketend. Aan von Witzleben
werden thans „bevelen" .voorgelegd,
die zijn naam droegen en jwaarvoor
hij zich. hoewel hij zeide ze tevoren
niet gezien te hebben, thans voor
het volksgerechtshof verantwoorde
lijk verklaarde en wel met de opmer
king, dat hij ze „juist had geacht".
Als „opperbevelhebber der 'weer
macht" maakte hij in deze „bevelen"
bekend, dat er een „nieuwe rijksrege
ring" was gevormd.
Een diner vooraf
De vroegere kolonel-generaal
Höppner. die ook reeds sinds Sep
tember 1943 op de hoogte van de mis
dadige plannen was, had zijn mede
werking alleen toegezegd voor het
geval de onderneming positief- slaag
de. Uit zijn verhoor blijkt, dat reeds
op 15 Juli toen er plannen voor
een aanslag bestonden, doch deze niet
werden uitgevoerd last was gege
ven tot een speciale alarmering van
de rond Berlijn liggende krijgsscho
len. Deze last was gegeven*omdat de
samenzweerders vreesden, dat kolonel
generaal Guderian anders de speciaal
door hen in het vaderland achterge
houden strijdkrachten naar het Oos
telijke front zou overbrengen.
Op de 20ste Jtjli dineerden Höpp
ner en Olbrlcht eerst samen. Daarna
wachtten ze in de Bendlerstrasse het
verloop van de gebeurtenissen ,af.
Op cie eerste, om 15.50 uur van
Stauffenberg ontvangen mededeling,
dat de Führer was gedood, nam Ol
bricht uit een. brandkast de voor het
verraad voorbereide bevelen. Tege
lijkertijd werd gemeld, dat Stauffen
berg die op het vliegveld Rangsdorf
was aangekomen, rapporteerde, dat
er bij de zware ontploffing, die hij
gehoord en gezien had, niemand het
leven had kunnen behouden. Het was
geweest' alsof er een 15 cm-granaat
was ingeslagen.
Intussen kwam Beek naar Olbricht
en maakte zichzelf chef der regering.
Ook Witzleben kwam en men begon
te „regeren"
Het verraderlijke drijven van
Beek, Witzleben en Höppner vond een
plotseling einde, toen officieren en
soldaten van het leger het dienstver
trek van Höppner bestormden. Een
deel van hen werd standrechtelijk ge
fusilleerd, kolonel-generaal Beek
trachtte zelfmoord te plegen en
bracht zich met drie pistoolschoten
verwondingen toe. Om redenen die
op het ogenblik nog niet opgehelderd
zijn, werd hij daarop door kolonel-
generaal Fromm persoonlijk doodge
schoten. Höppner liet zich arreste
ren.
„Fundamentele
vergissing"
Tenslotte komen de verschillende
handlangers voor het gerecht. De eer
ste is graaf York von Wartenburg,
een neef van Stauffenberg. die staats
secretaris van den nieuwen „rijks
kanselier" wilde worden. Hij liep met
het plan rond onmiddellijk contact
te zoeken met de vijanden in het
westen en oosten, hoewel hij er van
overtuigd was dat die zouden blijven
vasthouden aan hun eisen tot on
voorwaardelijke capitulatie.
De 24-jarige kapitein Friedrich
Karl Klausing was een willoos werk
tuig van den voornaamsten misdadi
ger geweest en had een vliegtuig voor
hem gereed gehouden, Alleen een
ziekte had hem verhinderd actief
deel te nemen.
Luitenant-kolonel Bermardis was
op de hoogte van Stauffenberg's
plannen en had zich er niet tegen
weten te verzetten. Hij heeft beve
len voor de revolte doorgegeven.
Paul von Hase, de weermachts
commandant van Berlijn, had op de
20ste Juli dertig stoottroepen' gereed
gemaakt die openbare feebouwen
moesten bezetten en de nationaal-
socialistische ministers zouden ar
resteren.
Toen hij hoorde dat de aanslag
was mislukt stuurde hij een bizon
der sterke stoottroep uit om Rijks
minister dr. Göbbels te arresteren.
Op het laatste ogenblik wilde hij dit
VALKENBURG. 9 Augustus. Het
Nederlandse Arbeidsfront verwerpt
de gedachte, dat het bedrijf gericht
dient te zijn op het behalen yan winst
voor kapitalistische ondernemers.
Het bedrijf dient zich te ontwikke
len tot iets veeljpelangrijkers: tot een
werkzame cel, die bijdraagt tot i de
rijkdom en de bloei van een volksge
meenschap.
In zulk een cel, die op zichzelf een
gemeenschap de bedrijfsgemeen-
schap vormt, bestaan verhoudin
gen, die hemelsbreed verschillen met
de toestanden, die in ae kapitalis
tisch bestierde ondernemingen plegen
te heersen. In de plaats van den naar
winst strevenden „werkgever" en de
hun arbeidskracht zo duur mogelijk
verkopende „werknemers" treden de
bedrijfsvoerder en zijn volgman-
schap, die ieder op hun manier er
naar streven het beste wat zij heb
ben in dienst te stellen van het be
drijf en van de volksgemeenschap.
In zulk een bedrijf'is onderlinge
waardering.
Arbeid is daar verheven tot Iets
schoons en de werkende, scheppen
de mens vindt in zulk een socialis
tisch bedrijf alle erkenning, omdat
over hem een bedrijfsvoerder is ge
steld, die zich voor de aan hem toe
vertrouwde werkers verantwoordelijk
weet.
Het Nederlandse Arbeidsfront be
staat nog slechts enkele jaren en
zijn doelstellingen zijn nog te weinig
verbreid. Zulks behoeft niet te ver
ontrusten: wat 'langzaam groeit,
groeit goed!
Verheugend is het, dat er reeds tal
van voorbeelden gesteld kunnen wor
den: er zijn reeds talrijke bedrijven
in Nederland, waar de nieuwe be
ginselen toepassing vinden. Uit deze
bedrijven stammen de negenhon
derd werkwers en werksters, die se
dert 15 April van dit Jaar de beide
Arbeidsontspanningsoorden hebben
bevolkt. Uit deze bedrijven stammen
de honderden werkers en werksters,
die zulk.een gezond verblijf in de
schoonste streken van ons land voor
dit jaar nog te goed hebben.
Wie komt in aanmerking?
Arbeidsontspanning is een stich
ting van Arbeidsfroritleider H. J.
Woudenberg. Het beginsel Is heel
eenvoudig: in elk bedrijf zijn mensen
aan te wijzen, die er eens nodig een
poos uit moeten. Zij geven hun beste
krachten aan het bedrijf, maar daar
bij treden remmingen op. Deze rem
mingen kunnen van velerlei aard
zijn, maar in de meeste gevallen zal
het euvel verholpen kunnen worden
met een paar weken rust en ontspan
ning. Verandering van klimaat, goe
de voeding, veel rust... Kijk. na drie
weken keert, daar een herboren mens
terug om zijn arbeid te tiervatten.
Het Nederlandse Arbeidsfront wijst
zijn leden rin het bijzonder de be
drijfsvoerders de weg.
Het Nederlandse Arbeidsfront ex
ploiteert te Valkenburg het voorma
lige hotel ..Astoria" en voorts ging
het een overeenkomst aan met „De
Plasmolen" te Mook. Gedachtig aan
Troelstra's woorden, dat voor den ar
beider het bésta nog maar Juist goed
genoeg is. zijn in dit gerenommeerde
hotel dertig Redden gereserveerd voor
werkers en werksters, die voor uitzen
ding in aanmerking komen.
Wie dat zijn bepalen de sociale
voorman, de bedrijfsarts en de be
drijfsvoerder. Staat zijn of haar
-naam eenmaal op hét lijstje, dan
houden daarmede voor de betrokke
nen alle zorgen op. De bedrijfsvoer
der betaalt alle kosten en Het Ne
derlandse Arbeidsfront zorgt voor de
rest!
Uit alle windstreken- komen- de
deelnemers naar Mook of Valken
burg. De eerste dag is het nog v^t
onwennig, maar steeds weer open
baart zich een geheimzinnige, bin
dende kracht: de kameraadschap!
Eén grote familie
Elke nieuwe bevolking van de Ar
beidsontspanningsoorden vormt al
ras één grote familie. In Mook telt
die familie dertig leden, ln Valken
burg zijn het er doorgaans 75. De le
den «-van deze families onderwerpen
zich aan de regels van het huis: half
acht óp, 's middags een uur rusten;
's avonds om tien uur naar bed. De
verdere dagindeling? Gemeenschap
pelijke maaltijden gemeenschappelij
ke wandelingen, een derde van de
tijd vrij om te gaan en te staan waar
men zélf wil en aan het einde van
de drie weken een kameraadschaps
avond die klinkt als een klok!
Drie weken bevrijd van alle zorg,
drieweken verblijf in de mooiste
streken van ons land, drie weken
van rust en gezonde ontspanning,
drie weken voeding, zo goed als men
die in deze tijd maar kan wensen...
Is het verwonderlijk, dat de man
nen en de vrouwen, jong of -oud, met
nieuwe moed en met herwonnen le
venskracht, een paar pond zwaarder
in de familiekring terugkeren? Is het
verwonderlijk, dat zij opnieuw him
beste krachten willen geven aan het
bedrijf, dat hun in staat stelde, zo
iets te beléven?
De Arbeidsontspanningsoorden,
waartoe Arbeidsfrontleider Wouden
berg het initiatief heeft genomen,
vormen éen zegenrijk instituut van
de nieuwe tijd. Men vrage. er den ar-
jDeidskameraad naar, die het voor
recht had er nader mee kennis te
maken!
bevel echter weer intrekken. Hij reed
zelf haar het ministerie van propa
ganda en werd daar bij Rijksminis
ter dr. Göbbels binnengeleid Toen
Hase hier nog bevelgevende macht
over het wachtbataljon wilde uitoefe
nen. werd hem door Rijksminister dr.
Göbbels kortweg, medegedeeld, dat
de commandeur van het wachtbatal
jon zijn bevelen -reeds rechtstreeks
van den Führer had ontvangen.
Von Witzleben die nogmaals wordt
ondervraagd geeft thans toe dat hij
een „fundamentele vergissing" heeft
gemaakt. Hij had steeds geloofd, dat
„betrouwbare trocperidclcn en een
vrij grote kring hogere oficieren"
zouden meedoen. Zijif grote dwaling
is geweest dat hij zich volledig ver
gist heeft ten aanzien van de natio-i
naal-socialistischc houding der Duit
se weermacht.
De Oberreichsanwalt besprak ver
bolgens de schuld van de verdach
ten. Allen zijn zonder uitzondering
schuldig ot medeplichtig. Ze hebben
de oorlogsinspanningen van Duits
land systematisch geblokkeerd en
door een aanslag op den Führer ge
tracht macht te krijgen over leger
en vaderland. Ze hebben zich met
hun daad gesteld buiten iedere be
trekking tot de volksgemeenschap,
de grond en het vaderlanti. Ze heb
ben trouwbreuk gepleegd jegens den
„Obersten Kriegsherr" en tegenover
hun kameraden, en Duitsland op
het ogenblik van het hoogste ge
vaar blootgesteld aan nieuwe onge
hoorde lasten. Dat zo'n smadelijke
actie er niet mee kan worden ge
boet, dat een eerlijke kogel een
einde maakt aan het leven van de
beklaagden ls een onbetwistbaar
feit. De doodstraf kan slechts met
de strop voltrokken worden.
Na de rede van den Oberreichs
anwalt kregen de aangewezen ver
dedigers het woord. In hun ander
half uur durende uiteenzettingen
kwam behalve een diepgaande Juri
dische waardebepaling van de aan
klacht tot uitdrukking, dat reeds
op 20 Juli het vonnis over deze be
klaagden was uitgesproken door de
uitspraak van het lot en door de
stem van het Duitse volk.
De beklaagden kregen toen het
hun,; volgens de wet toekomende
laatfte woord. Klausing en Bernar
dis verzochten het vonnis met de
kogel te voltrekken.
m
In het verleden
ligt het heden.
In 't nu wat worden zal.
BILDERDIJK.
Johan Evertsen 16004-8-
1666. Slag bij Roebelle
1625. W.-lndië 1626Slaak
1631, Duinkerken 1636,
Vice-Adm 1637. Slag bij
Duins 1639Sas van Gent
1647, Dover 3 dg. zeeslag.
Ter Heijde 1653. Sont
1658. Sneuvelde 4 Aug. Ook thans weer strijden
1666 bil Schooneveld. Nederlanders voor Euro-
rvr.tr, mm vas Vrijheid <cr 2C<L ln
(toto u/nj trouwe verbondenheid met
hun Duitse kameraden.
i
Zet ook gij O derhalve ln voor de toekomst van Uw volk
en meldt u als vrijwilliger bij de Kriegsmarine. Aanmelding
staat open voor ieaeren Nederlander van 17—45 jaar en kan
geschieden bij de Marineannahmestelle West Zweigstelle
Niederlande te Utrecht, alle Hafen- und Ortskommandah-
turen en bij »de Nebenstelle der Waffen-#, alwaar tevens alle
gewenste inlichtingen worden verstrekt.
De noordelijkste kermisvoorposten
heb ik ontwaard bij Eindhoven,
waar je de kermis uit de trein kon
zien in Utrecht, waar zich zelfs be
paalde attracties in panden langs het
Vreeburg hadden genesteld en in Den
Haag, waar wekenlang een lucht-
scliommel zijn schuitjes rondzwaaide
tegenover de Passage.
Maar in Amsterdam vermaakt het
mensdom zich zonder verkwisting van
benzine en electrische stroom met
etnvoudige straatwedstrijden. Opge
klopte energie en levensvreugde zoe
ken daarondanks alles, een uitweg
in buurtwedstriiden.
In mijn gevoel kom ik daarmee
van een heel kouwe kermis thuis.
Persoonlijk heb ik in mijn straat
nog niet meegelopen in een wedstrijd
en ik was het eerlijk gezegd ook niet
van plan. Maar ik heb mij een paar
keer verlustigd aan het gezicht van
zulk een wedstrijd en ik vond. dat
wat de Vereniging tot veredeling van
Volksvermaken in de lange jaren van
haar bestaan niet heeft bereikt, hier
spontaan aan de dag trad: verede
ling van een volksvermaak. Een paar
wedstrijden in de Pijp die ik zag
ademden voor mij dezelfde geest als
de eenvoudige dorpsschoolfeestjes in
Friesland, van veertig jaar geleden,
waar wij 'ons vermaakten met zaklo-
pen, tonkruipwedstrijden en hard-
loperij om een stuk koek en een glas
grenadine, onder het oog van mees
ters en ouders
Er is een verbod geweest. Zeker, er
zullen wel misstanden bij zijn inge
slopen. Ik moet nog de menselijke
bezigheid ontdekken, waarbij dat in
dit aardse tranendal niet het geval
is, was of zal zijn.
Maar gelukkig is dit geen reden
genoeg geweest om het kind met het
badwater weg te gooien en nu mag
Corrie van vijf jaar weer straatkam-
pioen worden in de Quellijn of de
Jan Steen!
Wijze voorzorgen zijn getroffen. En
Amsterdam heeft weer een vermake
lijkheid. welke geen benzine kost en
geen stroom en die wèl zo aardig is
als de kermis omdat zij de mensen
op een gezonde wijze activeert.
TIJL.
Burgemeester en twee
wachtmeesters gedood
Overwegwachter deed voor
auto de bomen weer open
LEIDEN, 9 Aug. - De burgemees
ter van Voorschoten, de heer M. F.
Berkhout, is hedenmorgen het slacht
offer geworden van een ernstig onge
val, waarbij fijn auto bij de spoor
wegovergang ter hoogte van „de
Vink" te "oorschoten door een trein
werd gegrepen. Ook de wachtmeesters
van politie A. Leeuwis en H. de Vrij,
beiden uit Voorschoten, die in de
auto zaten, vonden de dood.
Te ongeveer zeven uur kwam de
burgemeester uit de richting Wasse
naar bij de spoorwegovergang ter
hoogte van „de Vink". Op dat mo
ment waren de spoorbomen gesloten.
De tijdelijke overwegwachter, die
door een dikke mist geen voldoende
zicht had op de baan, meende, dat
het nog wel enige tijd zou duren,
voordat de trein er zou zijn en
draaide de bomen nog even open.
Toen men met de auto de baan zou
oversteken, werd deze door de uit de
richting Leiden komende .sneltrein
gegrepen en zeshonderd meter me-
degesleurd". De drie inzittenden wa
ren op slag dood. Het parket onder-
leiding van mr. Hamelberg uit Den
Haag heeft een uitgebreid onderzoek
ingesteld. De slachtoffers zijn naar
het Academisch ziekenhuis te Leiden
overgebracht. Burgemeester Berk
hout, was 43 jaar oud, gehuwd en
vader van zes kinderen. Sedert 1936
vervulde )hij het burgemeestersambt
te Voorschoten. Voordien was hij
secretaris van de gemeente Uit
hoorn. De beide wachtmeesters wa
ren 31 jaar en laten eveneens een
gezin achter.