HET DAGBLAD
Een man een man, een
woord een woord!
Bij Sebastopol duren de
zware gevechten voort
De datum.
Met verlof uit Duitsland
Familieleden moesten blijventot
dè woordbrekersterugkwamen
Twee sprekende
voorbeelden
Stakingspoging in
Portugal mislukt
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Duits weermachtsbericht
Luchtverdediging
vernietigt weer 86
Amerikanen
Nieuwe strijd in het
Zuiden verwacht
Vijf scheermesjes
In de ruil-rij
Rotterdam geeft het voorbeeld
Een belangrijk punh
punten!
Dagelijkse luchtterreur op
Frans-Belgische gebied
Brussel zwaar
getroffen
Papier als costuum-
stof in de opera
g este Piet, -- geen tijding, goede
tijding denk ik maar, nu ik niets
hoor uit Berlijn. Zelfs een echte Am-
stardammer kon mij geen antwoord
geven en de Amsterdammer wist toch
vroeger alles veel Beter dan de pro
vinciaal.
Kerel,'het spijt mij direct te moe
ten beginnen met een- euvel te con
stateren, n.l., dat een beduidend aan
tal landgenoten niet meer weet, dat
een man een man, een woord een
woord moet zijn. Ik bedoel hen, die
hun landgenoten in Duitsland belo
ven, en nog wel op erewoord, te
rug te komen van verlof en eenvou
dig wegblijven. „Onderduiken" heet
dat met een deftig woord, maar wij
zeggen „woordbreken", niet waar? Je
•weet, dat zij met verlof kunnen gaan,
als zij een borg stollen. Hun vrien
den stellen geloof aan het erewoord
en geven zich op als borg. Afijn, de
misère ken je lmnfers.
Nu heb ik verscheidene mensen ge
sproken. wier familieleden in Duits
land moeten blijven tot „die woord
brekers" terugkomen en sommigen
wachten maanden ei) maanden. Deze
vorm van karakterloosheid wijst op
een gedeeltelijke ontbinding van onze'
volkskracht! Ik had enige namen van
woordbrekers opgekregen in Duits
land van gedupeerden en het toeval
wilde, dat ik reeds de tweede dag in
Nederland op een postkantoortje, in
een gehucht, een woordbreker ont
moette. dien ik hier helemaal niet
verwachtte.
Prestatie voor hulp
Het bleek, dat hij met behulp van
vreemden reeds vier maanden in Ne
derland vertoefde. Zijn ouders waren
niet bemiddeld genoeg om deze kost
bare duik te onderstèunen en aldus
kwam de woorbreker in handen van
verkeerde elementen, die enige „pres-,
tatie" verlangden voor hun „hulp"!
Hij vertelde mij. zelfs dikwijls des
nachts bang te zijn van de schaduw
van een boom, uit Vrees voor con-
tróle.
Gelukkig bleek hij gevoelig voor m'n
argumenten, dat hij schandelijk ge
handeld had, eerstens tegenover zijn
vriend in Duitschland door- woord
breuk, tweedens tegenover zijn
ouders, op wien schouders hij een
grote verantwoordelijkheid laadde en
ten derde tegenover zich zelf, om
dat hij nu, in plaats van een eerlijk
handwerk te beoefenen, werkzaam
heden moest doen, die het daglicht
niet konden verdragen!
Goddank heeftr hij zijn fout inge
zien en de moed getoond, dq gevolgen
van zijn misstap te dragen en na
ruggespraak met zijn ouders heeft hij
zich vrijwillig gemeld om zijn woord
tegenover zijn vriend alsnog gestand
te. doen. Hij toonde dus nog eerge
voel te bezitten!
'Nu Pieter, goede tijdingen heb ik
ook nog. Zit je vast in je stoel of
is deze na zoveel bombardementen
gammel geworden? Zo ja, dan ga je
maar meteen op de grond zitten!
Steek een „Havanna" op, want een
anderen Nederlander stel ik je thans
voor, een man die al enige jaren in
Thüringen woont en die door zijn
karaktervastheid als voorbeeld dient
te worden gesteld.
Begin Maart liep ik in- Arnhem,
alarm weerklonk en als gehoorzaam
zoon van een volk, dat opgevoed is
in tucht, orde en discipline, ver
dween ik in een schuilkelder. Na het
„afblazen" werd ik uit de schuilkel
der... geduwd en botste tegen een
landgenoot, die zei: „Maar wij ken
nen elkaar reeds uit Thüringen".
Inderdaad, en na de geebruikelijke
hoffelijkheden 'waarin wij Neder
landers ï.o uitblinken!) vroeg ik, wat
hij in deze omgeving uitkuurde (wij
waren nl. in de schuilkelder van, het
Gew. Arbeidsbureau beland).
Hij vertelde mij, met verlof te zijn
maar de volgende dag weer terug te
moeten. Aangezien echter zijn vrouw
in verwachting was wilde hij op haar
verzoek proberen, uitstel van terug
keer te verkrijgen, met dien verstan
de, dat hij in Arnhem nuttig werk
wilde verrichten.. Na overleg met den
Fachwerber zou "des middags de arts
een onderzoek instellen en aan de
hapd daarvan was de mogelijkheid
tot uitstel aanwezig.
Gevlogen
Verheugd namen wij afscheid. Hij
ging zijns weegs en ik ook. Toen ik
des namiddags een bezoek wilde af
leggen bij onzen vriend, was de vo
gel gevlogen Eerst twijfelde ik nog
aan het juiste adres, kwam bij ken
nissen. die allen beweerden, dat hij
om elf uur naar Duitsland vertrok
ken was en aangezien ik hem nog
om half twaalf op het-Arbeidsbureau
had gesproken, kreeg ik het enigs-
.zins benauwd Pieter want onder al
die bedrijven werd het ongeveer twee
uur en dan zou de dokter komen'
controleren.
Met lood in mijn schoenen sleepte
ik mij naar het Arbeidsbureau en
minder fors dan gewoonlijk tikte ik
bij den Fachwerber aan en keek zeer
bescheiden om het hoekje. De Fach-
Indische grens ook in
Zuiden overschreden
TOKIO, 10 Mei. Naar van een
plaats aan het front in het Zuide
lijke grensgebied in Voor-Indië wordt
gemeld, zijn Japanse troepenander-
delen op 7 Mei op een bepaald punt
tezamen met vrije Indische troepen
via de Zuidelijke Burmaans-Indisché
grens Voor-Indië binnengetrokken.
Japanners omsingelen
80.000 Chinezen
TOKIO, 10 Mei. De Japanse troe
pen in de Chinese provincie Honan
hebben 80.000 man troepen van
Tsjoengking omsingeld. De ring wordt
steeds nauwer aangehaald en de
Vijandelijke formaties liggen voortdu
rend onder het.vuur'der Japanse ar
tillerie. De Japanse pantserwagens,
die van het Noordwesten uit de af-
weerstellingen van den vijand zijn
binnengedrongen, brengen het gros
der vijandelijke formaties, die in
bergdorpen wanhopig tegenstand bie
den, vernietigende slagen toe. Een
aantal hoge vijandelijke officieren is
gesneuveld.
Maarschalk Petaln heeft besloten
tijdelijk ln de omgeving van Parijs
verblijf DOBden.
Zoals onze lezers weten, gaat
,JHet Volk" dagelijks in vele tien
duizenden exemplaren naar de
Nederlandse werkers in Duits
land. In „Onze eigen krant" van
en voor de werkers tn Duitsland
nemen wij zo nu en dan brieven
op van Kees den Kennemer, een
van de vele in Duitsland tewerk-
gestelden, welke brieven over de
dagelijkse noden en vreugden
handelenNu de verloftreinens
binnenkort weer in Nederland
zullen binnen komen, lijkt het
ons van belang, bijgaande brief
ook in de in Nederland verschij
nende blade$ op te nemen, opdat
ook hier meer begrip komt voor
de nood der achterblijvers.
werber be^on mij direct een compli
ment te maken over mijn „bescher
meling".
Piet, het was of ik in Keulen bom
men hoorde vallen.
Neen, beste vriend, man en vrouw
waren zelf al tot de conclusie geko
men, dat gevaar niet aanwezig was
en aangezien onze vriend er prijs op
stelde tegenover zijn vrienden woord
te houden, was hij met zijn kame
raden naar Duitsland teruggegaan en
had den Fachwerber laten meedelen,
dat uitstel door hem niet meer werd
gewenst. De Fachwerber betuigde zijn
waardering voor onzen vriend en
verzocht den arts hem tijdig mede
te delen, wanneer- de blijde gebeurte
nis ongeveer zou plaats vinden, dan
zou hij zorgen, dat onze Thüringer
direct met verlof kon gaan!
Piet, deze Nederlander maakte door
zijn karaktervastheid goed. wat velen
hadden bedorven. Hulde aan onzen
Thüringer vriend en diens vrouw
voor hun kordate houding! Dat ik
bovendien verheugd was, mij niet te
hebben vergist, begrijp je tevens. Na
jaar 1942 heb ik hem een kleine dienst
bewezen op een postkantoor en meer
dan een jaar later herinnerde hij mij
daaraan met dankbaarheid! Karakter
en eergevoel heeft deze Nederlander.
Een man een man, een woord een
woord!
Communistische agitatie
LISSABON, 10 Mei. De illegale
communistische partij in Portugal
heeft Zondagavond in alle in
dustriële centra van het land vlug
schriften verspreid waarin tot een
algemene staking werd aangespoord.
De communisten waren van me
ning, dat door de beperking van de
invoer van vitale producten door de
Anglo-Amerikanen, de zaak reeds
voldoende was voorbereid en d$t Por
tugal thans door middel van een
staking tot toegeven gedwongen zou
kunrten worden tot toegeven aan de
Anglo-Amerikaanse eisen. Het plan
is echter volkomen mislukt. De Por
tugese politie was op de hoogte van
de plannen en had maatregelen ge
nomen om de staking te doen mis
lukken.
In Lissabon hebban alleen de
bouwvakarbeiders voor h?t gi-ootste
deel het werk neergelegd en in ver
scheidene fabrieken van drie in de
nabijheid van Lissabon gelegen plaat
sen ligt het wérk sedert Maandag
stil.
De regering treedt energiek op te
gen de oproerlingen en stakers. De
arbeiders, die hun werkplaats verlaten
hebben, zullen wel niet meer in
dienst worden genomen. Verscheidene
fabrieken zijn van overheidswege ge
sloten tot het ministerie van oor
log. dat een streng onderzoek zal in
stellen, e^n beslissing .heef t genomen.
Slechts in één geval is het gekomen
tot een poging tot demonstreren, die
de nationale garde terstónd heeft
verijdeld.
Wij hebben allen de heilige"
plicht, ons gezin en pns bezit
te beschermen. Volg daarom
de raadgevingen op zelfbe-
schermingsgebiéd op en neem
van tevoren maatregelen.
Ie JAARGANG No. 109
LD
WOENSDAG 10 MEI 1944
Uitgave: N.V. De Arbeiderspers Bureaux voor redactie en administretie: Hooigracht 31, Leiden.
Telefoon 24996 - Abonnementsprijs 21 ct. per weelc of f2.73 per Icwarfeal - Postgiro 184.120 - Postbus 65
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FtïHRER, 9 Mei. Het opperbevel
van de weermacht deelt mede:
In het gebied van Sebastopol duren
de zware gevechten voort. Bij afweer
van krachtige vijandelijke luchtaan
vallen werden door slag- en Jacht
vliegtuigen 46 door luchtdoelartillerie
van de luchtmacht 10 andere Sowjet-
vliegtuigen neergeschoten.
Ten Noorden van Jassy bleven vrij
zwakke aanvallen der bolsjewisten
zonder resultaat. Formaties Duitse en
Roemeense vliegtuigen bestookten ten
Noorden van Tiraspol en ten Oosten
van de Sereth gereedstaande vijande
lijke troepen met goede uitwerking.
ln het landingshoofd van Nettuno
werden enkele plaatselijke aanvallen
van den vijand afgeslagen.
Reserve-luitenant ter zee eerste
klasse Pollmann, commandant van
een duikboot Jager, heeft in de Mid
dellandse Zee zijn twaalfde vijande
lijke duikboot tot zinken gebracht.
Voor de kust van Noord-Noorweeen
werd door lichte beveiligingsstrijd
krachten der marine, in samenwer
king met de luchtmacht, een forma
tie Sowjefr-motortorpedoboten uiteen
geslagen. Daarbij werd een motortor
pedoboot vernietigd.
Luchtdoelartillerie aan boord van
schepen, beveiligingsvaartuigen en
luchtdoelartillerie van de marine,
alsmede voor convooibescherming ln
de strijd geworpen jachtvliegtuigen,
schoten voor de Noorse kust, boven
de Oostzee en het Kanaal 13 vijan
delijke vliegtuigen neer.
Amerikaanse bommenwerpers;
ondernamen gisteren overdag op-
niewv terreuraanvallen op het Rijks
gebied. Zij wierpen op de Rijkshoofd
stad én in het gebied van Brunswijk
brisant- en brandbommen neer. waar
door schade aan gebouwen en ver
liezen onder de bevolking werden
veroorzaakt. Luchtverdedigingsstrijd
krachten Vernietigden bij deze aan
vallen 86 Amerikaanse vliegtuigen,
waaronder 68 viermotorige bommen
werpers. Boven de bezette gebieden
BERLIJN. 9 MeL - In welinge
lichte kringen verwacht men binnen
afzienbare tijd Weer een opleving
van de gevechten in de sector tussen
Moldau en Proeth, daar de bolsje
wisten versterkingen concentreren
om hun hoge bloedige verliezen en
de eveneens grote rerliezen aan
tanks weer aan te vullen.
Ook in de andere sectoren van het
Zuidelijke front hebben Duitse ver
kenners dergelijke concentraties bij
den vijand waargenomen.
in het Westen verloor de vijand nog
veertien vliegtuigen.
In de afgelopen nacht wierpen
enkele Britse vliegtuigen bommen
neer op Osnabrück.
DEN HAAG, 10 Mei. In de loop
van Mei zullen weder vijf scheermes
jes beschikbaar worden gesteld v&or
iederen mannelijken Ingezetene, die
in het bezit is van een tabakskaart.
In verband met de evacuaties sedert
de vorige distrlButleperiode ls het niet
mogelijk, zoals aanvankelilk de bedoe
ling was, aan de belanghebbenden op
basis van hun Inschrijving voor de
eerste distributieperiode, voor de
tweede maal scheermesjes te doen af
leveren. Er wordt daarom thans de
volgende nieuwe regeling getroffen:
Elke belanghebbende dient een nog
door het Centraal distributiekantoor
bekend te maken bon van de tabaks-
kaart tussen 15 en 20 Mei a s. ln te
leveren bij een leverancier (detaillist).
Het ls daarbij niet nodig vijf ovale
scheermesjes ln te leveren, zoals de
vorige maal het geval was. De leve
rancier (detaillist) geeft .voor de ln
'ontvangst genomen bonnen een ont
vangstbewijs. Zodra de detaillist op
de door hem ontvangen bonnen zal
zijn bevoorraad, kan de belanghebben
de tegon*Inlevering van zijn ontvangst
bewijs het hem toekomende aantal
scheermesjes ln ontvangst nemen.
Detaillisten, die nog over voorraad be
schikken, mogen direct tot aflevering
overgaan en behoeven ln dat geval
uiteraard geen, ontvangstbewijs voor
de Ingelegerde tabaksbonnen af te
geven.
AMSTERDAM, 10 Mei
Rotterdam heeft een gemeentelijke
ruilbeurs gekregen 'èn de publieke
belangstelling voor dit oorlogsver
schijnsel is zó groot, dat uw verslag
gever niet langer thuis durfde te
blijven. Hij wipte even over naar de
Maasstad en schaarde zich daar voor
een met groen-wit-groene vlaggsn ver
sierd winkelpand in een' lange 'rij
wachtenden. Zó groot is elke dag de
belangstelling, zó groot is het aantal
ruillustigen, dat zich telkens weer een
rull-rij vórmt. In deze ruil-rij zijn de
heren der schepping in de minder
heid en daarom zal net niemand ver
wonderen, dat de tijd van wachten
gekort wordt met veel gebabbel.
De wereld draait om punten, maar
hier, op de ruilbeurs, kan men ze
zichzelf verschaffen en zulks op vol
komen wettige wijze.
De artikelen, die men ter ruiling
aanbiedt, worden op geldswaarde en
op puntenwaarde geschat. Na inleve
ring kan men een artikel van gelijke
Euntenwaarde kopen. Is dat artikel
oger bf lager in prijs, dan betaalt
men het verschil bij of- krijgt «nen
het yerschil uitgekeerd.
BRUSSEL, 10 Mei. Maandag
avond is de stad Brussel weer het
voorwerp geweest van een Brits-
Amerikaanse luchtaanval. Twee op
eenvolgende golven bombardements
vliegtuigen, die op een zeer grote
hoogte opereerden, hebben opnieuw
dood en vernieling onder de burger
bevolking gezaaid door het lukraak
uitwerpen van tientallen brisantbom
men. Talrijke woningscomplexen wer
den als het ware weggevaagd. Ook een
hospitaal werd beschadigd: de ad
junct-directeur, zijn echtgenote en
zijn dochtertje ,werden gedood.
Een paar uur na hetfbomttardement
bedroeg het aantal doden reeds vijf
tig. terwijl het aantal zwaargewonden
de honderd overschreed. Het defini
tieve cijfer der slachtoffers zal helaas
veel hoger zijn.
Onmiddellijk na het bombardement
waren de hulpdiensten van de pas
sieve luchtbescherming en het Rode
Kruis ter plaatse. Ook de Vlaamse
wachtbrigade. de Vlaamse Wacht, de
Germaanse ff in Vlaanderen hielpen
bij het opniimen der puinhopen.
Duitse afdelingen verschenen even
eens om de behulpzame hand te
bieden.
In de late avond bracht Gilles de
Pelichy, gouverneur der .provincie
Btabant, een bezoek aan de zwaar
geteisterde stadswijken.
Dinsdagavond hebben Engels-Ame
rikaanse vliegtuigen Brussel opnieuw
gebombardeerd. Verscheidene be
woonde wijken, werden getroffen.
Luik
Zondagavond hebben Brits-Ameri
kaanse vliegtuigen opnieuw Luik aan
gevallen. De arbeiderswijken werder
zwaar beschadigd en een twintigtal
personen werd onder het puin bedol
ven. Op dit ogenblik zijn er reeds vijf
doden en een tiental gewonden.
Verder heeft het Anglo-Amerikaanse
luchtwapen Zondag en Maandagoch
tend bommen geworpen op een stad
in de Ardennen en drie omliggende
gemeenten. Volksbuurten cn arbei
derswijken werden getroffen, terwijl'
talrijke huizen en een meisjesschool
werden verwoest. Ook een kerk heeft
schade opgelopen. De drie omliggende
gemeenten werden bijzonder zwaar
geteisterd. Tot nu toe zijn er reeds
circa zeventig doden en tweehonderd
gewonden.
Kamerijk
Kamerijk stond Maanda'g aan een
nieuw en hevig bombardement bloot.
Volgens de eerste tellingen werden
veertig personen gedood en twintig
gewond. Deze aanval heeft in de stad,
die reeds zo zwaar getroffen is door
.voorgaande aanvallen, aanzienlijke
schade veroorzaakt, die nog verergerd
werd door de branden welke ontstaan
zijn. Een school, een kliniek en de
gemeentelijke bibliotheek werden ern
stig beschadigd of vernietigd eh in
het oudemannenhuis van de een-
te telt men onder de grijsaards, dié
zich daar.bevonden, 40 doden, en 20
gewonden.
Zóndag omstreeks 23.30 uur heeft
het Engels-Amerikaanse luchtwapen
op een plaats, gelegen in de omgeving
van Rouaan, een groot aantal .ont
plofbare en brandbommen neergewor
pen. Verschillende gebouwen werden
vernield. Veertien personen werden
gedood. Er een groot aantal ge
wonden.
De balans van de slachtoffers van
het bombardement op een plaats in
de nabijheid -van Rennes, in de nacht
van 8 op 9 Mei, wijst reeds 113 doden
aan. Bovendien zijn er verscheidene
honderden gewonden. Een groot aan
tal slachtoffers ligt nog onder de
puinhopen.
Ondertussen is er in de ruil-rij
enige beweging gekomen.
Tenslotte mogen ook wij naar
binnen en zo komen wij dan bij de
afdeling;,.Taxatie" terecht Hier
zwaait èen ambtenaar de scepter,
die vroeger achter de balie bij de
Bank "van Lening treeft gestaan en
al heeft, dit bedrijf een geheel anïere
strekking, de warenkennis, die hij in
dienst van „Ome Jan" opdeed, komt
hem hier uitstekend van pas. Wat
men Inlevert, ls van zeer grote ver-
scheldenheid. Wij zien potten en
pannen, japonnen, schoenen, klom
pen, stropdassen, staande en han
gende klokken... noem maar op.
Vanzelfsprekend komen alleen ln
deugdelijke staat verkerende goede-
re. in aanmerking. De ruilbeurs is
begonnen met een voorraad goederen,
die voor de ruillustigen te koop zijn
op de punten, die zij door inbreng
van goederen hebben vericregen.
De afdeling schoenen is het mees
te in trek, daarop volgen „textiel" en
„Diversen", waar van alles verkrijg
baar is, van serviezen tot parapluiès.
Het loopt zeer druk, maar de orga
nisatie is er op afgestemd, dat ieder
zo vlug mogelijk wordt geholpen.
De hoed
Uw verslaggever ls zo achteloos,
zijn hoed even op de toonbank te
leggen. Een ogenblik later heeft de
taxateur het hoofddeksel te pakken
en koeltjes zegt hij: „Hm, Js niet
veel meer... hoog-uit één punt!"
Min of meer pijnlijk getroffen
trekt deman van de krant zich
terug. Per slot van rekening is het
zijn hoed en hij neeft hem altijd pet-
les cedrageh. Met de hoed in zijn
hand gaat hij eens kijken bij de af
deling „schoenen", waar tal van Rot
terdamse dames zitten te passen. Het
gaat er levendig tpe en zo terloops
kan de Amsterdammer iets opsteken
van de Rotterdamse humor.
Maar het is niet voor deze humor,
dat hij de reis naar de Maasstad
heeft ondernomen. Hij heeft zeer tot
zijn genoegen kennis genomen van
de vlotte gang van zaken op de Rot
terdamse ruilbeurs en daarbij dringt
de vraag zich op of. ook andere ste
den niet rijp zijn voor zulk een insti
tuut.
Het lijdt geen twijfel: Rotterdam
heèft een zeer gelukkig initiatief ge
nomen. Men behoeft slechts in de
ruil-rij te gaan staan om te ervaren,
hoezeer de huismoeders met deze
overheidsinstelling zijn ingenomen.
Zeer coulant kunnen zij ter beurze
tegen voor-oorlegse prijzen in het
bezit koiperf van verbruiksgoederen,
die in de zwarte handel alleen tegen
fantastische prijzen verkrijgbaar zijn.
Haar voornaamste tegenprestatie is
de inlevering van overtollige ver
bruiksgoederen, die door tussenkomst
van de ruilbeurs terecht komen bij
anderen, die daar dringend om ver
legen zitten. Kortom: een initiatief,
dat navolging verdient. Wij zijn be
nieuwd, hoe onze lezers daarover
denken. -
Long.aDe Volewijckers
op Hemelvaartsdag,
AMSTERDAM, 10 Mei. De kam
pioenswedstrijd LongaDe Vole
wijckers, die was vastgesteld op 21
Mei, zal op Hemelvaartsdag te Tilburg
gespeeld worden. Dit ln verband met
het feit, dat op 21 Mei te Sneek de
■districtswedstrijd NoordjWest ge
speeld wordt, ln welke wedstrijd, zoals
men weet, De Jongh uitkomt.
De verduistering begint heden om
21.15 en eindigt om 5.45 uur.
Maan op 23.47. onder 7.32 uur.
15 Mei L.K., 22 Mei NJfcL. 30 Afei
E.K., 6 Juni V.M.
Ge kunt „ergens op gaan liggen"
en wakker worden, precies op
het uur, .dat gij op moet staan, ook
zonder wekker. Er is dan in ons bloed
een geheimzinnig rhythme, dut ons
wakker schokt uit onze diepste dro
men en dat ons zegt: „Het is de dag,
het is het uur". En ge staat op. Soms
functionneert dat wonderlijk instinct
dat beter werkt dan welke wekker
ook helemaal buiten onze wil, lijkt
het, en weten wij helemaal niet,
waarom wij zo vroeg wakker worden.
Pas als wij dan na gaan denken,
wordt het ons duidelijk, welke taak
ons wacht, juist op deze dag. Welke
gedachte, vandaag voor ons zal staan,
welk gevoel uit dromende diepten
komt opgerezen
Vreemd vond ik het. dat vanmor
gen om half vijf plotseling zo luid en
zo hartstochtelijk-bewogen de merel
sloeg.
Ik lag doodstil en hoorde. Er is
geen andere vogel, die zó fluit en
slaat, er is geen inens, die zo kan
zingen. Er is in het vroege uu\ dat
de dauw nog valt, geen stem in de
natuur, in alle vroegte, dat zo het
geluid van de volheid en de voltooid
heid en van de smart ook geeft. Deze
stem is vol tranen en vol hartstocht,
rijp en diep is het geluid, dat ons
roert tot in onze diepste binnenkame-
ren en dat de tranen naar de ogen
drijftof zou het de. scherpe rook
zijn uit de schoorsteen, van den buur
man, die zijn kachel aanmaakt om
vreten voor de varkens te kóken? Ik
Weet het niet..
Ik sta voor het raam, dat openslaat
op de tuin en ik weet in deze diepe
stilte van afwachting voor de dag die
komen gaat het is weer riet als
toen. De heinel is misschien iets min
der blauw, iets minder doorluchtig
dam toen. maar het is weer dezelfde
prikkelende geur van de jonge mor
gen, waarin alleen nog het zware-lied
van de merel zingt. Pe duif koert
dieper in de verre bomen, de mussen
houden nog hun mond. Hun ordinair
gescheld zal straks pas beginnen,
wanneer het licht witter en valer zal
zijn, wanneer uit de verre stad het
piepen dóór de bochten van de eerste
ochtendtrams zal klinken en wan
neer het beginnend daglawaai alle
fijnere gevoelens van de tere morgen
zal hebben verdrongen
Dit \s de dag, dit is de datum. Ik
sta en herdenk. Rustig gaat naast
mij de adem, en zwaar, van iemand
die slaapt, ik hoor het door de dunne
wand. Het is mijn zoon. Ik heb hem
nog. Hij leeft, wij leven. Wij zijn er
nog en kunnen werken. Welk gods
geschenk is ook deze jonge dag. Hoé
ïs het mogèlijk, dat wij, waar zoveel
vielen en waar een wereld rond ons
brandt, nóg staan en kunnen werken.
Het was toen als een bliksemflits
en een donderslag. Maar het leven
ging door voor de meesten. Waar ook,
hoe ook. Diep zwelt de scherpe, koude
lucht van de morgen door de longen.
Hoevelen... Maar watzijn dat voor
overwegingen over het stomme oribe-
grtp, over het niet willen begrijpen
van zovelen, die niet weten welke
kansen, als God wil, hun nog geboden
zijn? Nü, en nog steeds. Ze weten
het niet, ze slapen nog.
De mei%l houdt op.'De mussen be
ginnen te schelden. Zij beheersen de
dag. Dan is er nog even, terwijl snel
ler het licht over de hemel stijgt, een
stilte en daarin komt plotseling de
merel zenuwachtig tjeukend terug
gevlogen, haastig en zwart door de
jonge groene kastanjebladen^ die nog
slap en krachteloos naar beneden
hangen. Is te dl zo druk 'achter zijn
eten an? Of is de kat op weg naar
zijn nest en zijn jongen, en slaat hij
alarm?
Een.nieuwe dag, een nieuw gevaar.
Aan 't werkt TIJL.
..Mussert, strijder voor ons volk"
HILVERSUM, 10 Mei. Ter ge
legenheid van de verjaardag van den
Leider spreekt de secretaris-generaal
der N.S.B., lr. C. J. Huygen. Donder
dag 11 Mei om 13.00 uur vla zender_
en draadnet Hllversüm 1 over het
onderwerp: „Mussert, strijder voor
ons volk".
Aan het slot van de korte pede,
die de Leider ter gelegenheid
van de eerste Mei in het Concert
gebouw hield, legde hij nog eens
de nadruk dp zijn vurig verlangen,
aan zijn socialisme niet door
woorden, maar door daden vorm
te geven. Een mooier getuigenis
op de dag van de arbeid is wel
nauwelijks denkbaar. De arbeid
door en voor de volksgemeen*
schap toch zal op de puinhopen
van het kapitalisme het nieuwe
gebouw moeten optrekken, waar
binnen allen geborgen zullen zijn.
Slechts daardoor zal de heilloze
splitsing in klassen en standen
kunnen worden opgeheven en zal
het Nederlandse volk, organisch
geleed, in het besef van eigen
waarde en eigen verantwoorde
lijkheid zijn plaats kunnen In
nemen te midden van de Euro
pese volkerengemeenschap en die
prestaties kunnen leveren, waarop
Europa met recht wacht en die
in overeenstemming zijn met aard
en kunnen van ons in hoge mate
begaafde volk.
Deze roep naar de opbouw. In
een tijd, dat de vernietigende'gol
ven van het oorlogsgeweld Europa
omspoelen, mag niet misverstaan
worden als een vlucht uit de ruwe
werkelijkheid. De Leider, die juist
tien jaar tevoren, op 1 Mei 1934,
ontslagen werd als hoofdingenieur
van de Provinciale Waterstaat
van Utrecht, heeft immers met
twee benen op de grond gestaan
en hij geeft nog dagelijks blijk
van zijn nuchtere en zakelijke
geest, die geen feiten, hoe hard
ook, uit de weg gaat. Eerder treft
het. verwijt van gemis aan werke
lijkheidszin die grote groepen van
ons volk, die nog altijd zijn waar
schuwende stem niet volgen en
die nalaten uit de duidelijke ana
lyse van de toestand, zoals hij die
nog kort geleden in een aantal
artikelen ontvoüwde, de conse
quenties te trekken.
Tien jaren van politieke ver
dachtmaking en opzettelijke ver
tekening samen met het onge
wone, dat de nuchtere construc
tieve geest van den ingenieur zich
wijdt aan de oplossing vah de
hoogste problemen van politiek en
gemeenschapsordening, uitgere
kend in een tijd waarin alle ver
trouwde waarden hun Inhoud
verloren hebben en waarin het
economische systeem ln elkaar
stort, hebben een kloof geschapen
tussen velen uit het volk en den
man, die zich in het begin van
de dertiger jaren opmaakte om
Nederland uit de nood op te hef
fen. Hoewel de meesten beseffen,
dat zowel de verhouding van de
volksgenoten onderling, als de be
trekkingen tussen de staten in
deze spannende jaren zich vol
komen zullen wijzigen, zó, dat de
wereld binnenkort nauwelijks
meer te herkennen zal zijn, vin
den zij toch de weg naar de op
bouw niet, die de Leider hun
toont.
Het boek, dat den Leider ter ge
legenheid van zijn vijftigste ver
jaardag op 11 Mei wordt aange
boden en dat Mussert laat zien
als bouwer van grote allure in de
periode waarin de leiding van de
Provinciale Waterstaat aan hem
was toevertrouwd, zal zonder twij
fel velen dichter tot hem bren
gen. Daarom is dit boek tegelijk
een geschenk aan het gehele
volk.
0$ voortreffelijke wijze heeft de
schrijver het probleem opgelost,
persoon en werk van den Leider
als ingenieur van de Waterstaat
ook de niet-deskundigen nader
te brengen door in hoofdzaak de
vele rapporten en publicaties van
ir. Mussert zelf te doen spreken
en daartussen een korte verbin
dende tekst te schrijven, die voor
den leek het belang van de pro
blemen en de waarde van de op
lossingen doet spreken.
In de zes en een half Jaar. dat
Mussert aan het hoofd stond van
de Provinciale Waterstaat in
Utrecht, zijn vrijwel alle bestaan
de problemen tot een. goed eind
gebracht. Voorwaar geen kleinig
heid, wanneer men de lijst over
ziet. Aan het hoofd staat de hef
tige strijd om het Amsterdam
Rijnkanaal, die dank zij ir. Mus
sert tot een goed eind kwam.
Daarnaast echter werd onder zijn
stuwende leiding de afwatering
van de Gelderse vallei, van het
Eemgebied en van het Vechtge-
bied geregeld, terwijl het .wegen
net. in de provincie Utrecht op
waarlijk vooruitziende wijze werd
gemoderniseerd.
Ir. Mussert heeft ook in ruimer
verband van zijn kunnen doen
blijken. Mede dank zij zijn toe
doen werden de ernstige gevaren,
die ons land vanuit het Zuiden
door het drijven van de Franse en
Belgische regeringen bedreigden,
bezworen. In het verhinderen van
de totstandkoming van het Moer
dijkkanaal en ln het afslaan van
de aanvallen op ons kanalenstel-
sel in Limbürg, had hij een groot
aandeel. Ook ten aanzien van de
problemen rond de drooglegging
van de Zuiderzee leverde ir. Mus
sert waardevolle bijdragen, terwijl
een groots plan voor een water
krachtcentrale' in Zeeland van
zijn hand verscheen.
Uit zijn gehele arbeid spreekt,
naast het technisch kunnen, zijn
grote belangstelling voor de
sociale verhoudingen en zijn hel
dere kijk op het nationale belang.
Deze belangstelling en het besef,
dat het voortbestaan van ons volk
in gevaar was, dreef lr. Mussert
in de richting van de algemene
politiek en deed hem, toen hij in
1934 voor de keus werd gesteld,
het besluit nemen zijn uitermate
succesrijke loopbaan als ingenieur
op te geven ?n zich geheel te wij
den aan de afwending van de ka-
tastrophe, die hij voor ons volk
zag naderen.
In de tien Jaren die daarop
volgden, wij zeiden hét reeds,
werd de figuur van den Leider op
alle mogelijke wijzën verguisd en
vertekend. Het is een voorrecht
voor ons volk, dat thans, op zijn
vijftigste verjaardag, nu in zijn
persoon voor een niet gering deel
de garantie voor onze toekomst
ligt, voor ieder grijpbaar het licht
valt op het grote scheppend ver
mogen van dezen oprechten Ne
derlander.
Mussert als Ingenieur door lr.
J. Homan van der Helde. Ultg. Nenasu,
Tweetal doodvonnissen
voltrokken
DEN HAAG. 10 Mei. Het bureau
Wehrmachtsbefehlsnaber in den Nie-
derlanden deelt mede: de 24-Jarige
Gerard Frank Smits uit Hulsberg
(Limburg) wefd bij een huiszoeking
in het bezit van een vuurwapen aan
getroffen, dat hij op een gegeven
ogenblik tegen de Duitse bezettende
macht gebruiken wilde. Hij is als
saboteur ter dood veroordeeld.
De 23-j'arige Dirk Plagmeyer uit
Sassenheim had tezamen met andere
Nederlanders opdracht, een militair
object te bewaken. Hij verliet zijn
post en beschadigde een onderdeel
tan het aan zijn bescherming toe
vertrouwde militaire object. Hij deed
dit met de bedoeling, daardoor zijn
geringschatting voor de Duitsè be
zettende macht tot uitdrukking te
brengen. Plagmeyer werd als sabo
teur eveneens ter dood veroordeeld.
Het vonnis over Smits en Plagmeyer
is met de kogel ten uitvoer gelegd.
Flinke kerels melden zich voor de
strijd tegen het bolsjewisme
Keuringen Watten-ff//-wacljtbataillon, Landstorm Nederland, Kriegs-
marine, Germaanse ff in Nederland.
Het #-Ersatzkommando deelt mede: Op de volgende data zullen de keu
ringen plaats hebben voor genoemde formaties:
11 Mei: 812 uur, Den Bosch, Hotel'Noordbrabant, Markt 45;
12 Meri 812 uur, Venlo, Dcutsches Haus, Egmondstraat 16;
12 Mei: 212 uur, Arnhem, Cafeè Royal;
12 Mei: 1518 uur, Zwolle, Hotel Gijtenbeek
13 Mei: 812 uur, Groningen, Heerestraat 46;
13 Mei: 1517 uur, Leeuwarden, Huize Schaaf, Breedstraat;
15 Mei: 813 uur, Amsterdam, Dam 4;
16 Mei: 812 uur, Utrétht, N.V.-Huis Oudegracht 245;
16 Mei: 1517 uur, Amersfoort, //-wachtbataillon 3, Leusderweg.
Tijdens de keuringen worden alle inlichtingen verstrekt met betrekking
tot de verzorging van familieleden, duur der opleiding, extra-levensmid
delen, kolen enz.
Personen tussen 19 en 35 Jaar, die aanmcldingsplicütig zijn voor de tewerk
stelling, kunnen zich eveneens aanmelden en worden gedurende hun ver
bintenis van de tewerkstelling vrijgesteld. Officier in de Waffcn-// kan
leder worden, die na minstens een jaar diensttijd zijn geschiktheid voor de
officiersopleiding heeft bewezen. Zijn schoolopleiding is niet doorslaggevend.
Gratis-reisbiljetten voor de heen- en teïugreis zijn verkrijgbaar bij de
volgende Ncbenételien der Watten-ff: Amsterdam: Dam 4; Alkmaar: Lan-
gestraat 56; Heerlen: Saroleastraat 25; Groningen: Herenstraat 46;
Enschede: Hcngeloscstraat 30 en eveneens bij het //-Ersatzkommando,
Korte Vijverberg no. 5, Den Haag. Voor de Kriegsmarine, Marine Annah-
mestcile West, Utrecht, Plompetorengracht 24.
BIJ ONZE VRIJWILLIGERS. Er bestaat grote vriendschap tussen
onze mannen en de viervoetige helpers van het hoge Noorden.
(Foto ff -P.K.-Blaurock)
VOLKSCULTUUR EN KUNST
De belangrijkste mededeling, die
regisseur Hans Strohbach deed op een
voorbespreking tot de as. première
van Hermann Goetz' opera.Der Wlder-
spenstlgen Zëhmung" door de Kamer
opera. was dat een verrassende oplos
sing is gevonden voor de textielnood.
Immers noemde Strohbach het tljds-
vreomd, dat men terwille van een cul
tureel doel zich zou moeten wendea
tot „de zwarte markt" om zich van
de benodigde stoffen voor de costufem-
en toneelultrustlng te voorzien. Al
heeft Strohbach ook ditmaal het
toneelbeeld weer zo eenvoudig moge
lijk gehouden, de costuum6 rullen,
althans voor het oog, aan weelde niets
tekort komen, dank zij het gebruik
van brandvrij geïmpregneerde papier
vezelstof voor de luisterrijke aankle
ding der personages uit een weelderig
tijdperk der Italiaanse aristocratie.
We hadden gelegenheid, deze stoffen
..aan den lijve" te aanschouwen en
de verrassing over het effect was al
gemeen. Vooral in combinatie met de
verlichting zullen fldezo papleren cos-
tuums bijzondere effecten opleveren
en de duurzaamheid lijkt voldoende
voor een behoorlijke tournée. Garne
ringen zijn van paplertouw. hetgeen
ln toneelverllchtlng ook de Indruk van
goud- of zllyerborduursel» kan maken.
Verder zijp de stoffen rijk gekleurd
en met' kunststenen versierd, zodat
de costuums een weelderige indruk
maken.
Uit een oogpunt van voorlichting
was deze voorbespreking een uitste
kend en navolgenswaard denkbeeld.
Behalve regisseur Strohbach voerde de
gastdlrlgent Walther Stoschek, de mu
zikale leider van de Dresdener Staats-
opera, het woord over de muziek. Men
weet. dat de veelbelovende en door een
slepende ziekte te vroeg gestorven
toondichter Hans Götz componeerde
ln een romantische stijl, die verwant
was aan Brahms en Schumann. Zijn
komlsohe opera naar Shakespeares be
kende toneelwerk evenaart in de
Duitse theaters het succes van Cor
nelius' „Barbier van Bagdad" en Hugo
Wolf's „Oorregldor".
In verband met de lange duur van
het werk ongeveer 34 uur waren
bekortingen onvermijdelijk. In overleg
met de regie heeft de dirigent deze
zo weinig mogelllk storend gemaakt
dóór het laten vervallen van herhalin
gen en het afkappen van het vlerd©
bedrijf bij het grote duet tussen Ka-
tharlna en Petrucclo. Verder heeft hij
de Instrumentatie, die hU voor deze
bezetting „te huisbakken" vond. ge
wijzigd. Hij drukte nog bijzonderlijk
zijn erkentelijkheid uit Jegens het
orkest, dat hem bij zijn korte tijd van
voorbereiding alle medewerking had
betoond.
Begeleid door Walther Stoschek,
hebben de hoofdrolspelers Corry Bijs
ter, LUly v. d. Veen. Henk Dorel, Jos.
Burck&en en Robert Sehlegel enig©
aria's en ensembles uit het werk laten
horen.
Kor Kuiler met pensioen
Kor Kuiler zal met Ingang van het
nieuwe seizoen zijn functie als diri
gent van het G O.V.-orke6t neerleggen.
Kuiler volgde ln 1910 dr. Van An-
rooy op als dirigent van het Harmonie
orkest. het latere G.O.V.-orkest, waar
mee hij werken van bijna alle grot©
componisten in Groningen uitvoerde.
Het heengaan van Kuilej- al6 diri
gent zal velen treffen. HIJ was en ls
nog een vertrodwde figuur op het po
dium. Van het vrij uitgebreide oeuvre
van Kuiler noemen wij„Eigen grohd"
tèr gelegenheid van het herdenkings
feest van Gronlngens ontzet, ..'s Le
vens bruiloftsfeest' (studentenlus
trum), „De* Borg" (opgevoerd op do
Menkemaborgh) en de opera „Saskla",
die vermoedelijk deze zomer tot op
voering zal komen, alles ln samenwer
king met mr. A. T. Vos van Applnge-
<lam.
