HET DAGBLAD
Jassy voorspel tot
nieuwe, grote slagen
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Van ruim 350 Sow jet-tanks zijn er
op één dag 240 vernietigd
Grote rol der
luchtmacht
Duits weermachtsbericht
Sowjets pogen.vergeefs bi
de Sereth door te breken
Spanje beperkt zijn
wolfram-leverantie
Noord-Frankrijk en
België geteisterd
Nieuws van over zee
Vijand lijdt zware
verliezen
Verboden gebied in
Zuid-Holland
Griekse terracotta's
Voor den bakker
Graver en graf
Moscou kent slechts één
doel: bolsjewiseren
Letlandse journalist vertelt van zijn
ervaringen onder Sov/jet-bezetting
Verkorting van de
schoolvacanties?
BERLIJN, 4 Mei. De grote
bolsjewistische aanval in het ge
bied van de Sereth, ten Westen
van Jassy, is ongetwijfeld het
voorspel van een nieuwe serie
slagen. Maar deze eerste stoot
van deSowjetrussische legers
heeft niéts kunnen bereiken, in
tegendeel. de aanvallers hebben
zware verliezen geleden. Van de
350 pantserwagens die de bolsje
wisten de eerste dag gebruikten,-
liggen er reeds meer dan 240 als
rokende wrakken in het voorter
rein van de Karpathen, waar de
gevechten zich afspelen aldus
schrijft Martin Hallensleben, de
militaire correspondent van het
DNB.
De aanval, die de opperste Duitse
oorlogsleiding op grond van uitge-
bieid verkenningsmateriaal verwacht
te, is voorlopig op een smal terrein
begonnen. Tussen Pascani aan de
Westelijke oever van de Sereth en
Targoe- Fröemos ten Westen van
Jassy. dus -langs de van Oost naar
West lopende spoorlijn van Jassy
naar Pascani, doen de bolsjewisten
ononderbroken aanvallen op de
Duits-Roemeense stellingen, blijk
baar met het doel naar Roman en
Piatra door te stoten en de Kar
pathen te bereiken.
Dat zij dit doel hebben valt af te
lezen uit de opeenhoping van' sterke
infanterie- en pantserstrijdkrachten,
waarbij de infanterie ongetwijfeld de
taak heeft Piatra. aan de voet van
het gebergte te bereiken, terwijl hun
pantsenvagens naar het Zuiden ge
bied moeten winnen om de actie in
het gebergte, cHe slechts door infan
terie kan worden uitgevoerd af te
der speciale Duitse pantser-bestrü-
dingsvliegtulgen ontvangen. De er
achter komende infanteriegolven
stieten op een versperring van staal
en ijzer.
Er staat nog geenszins vast, dat
zich uit deze eerste grote bolsjewis
tische voorjaarsonderneming het al
lerwegen verwaohte grote offensief
zal ontwikkelen. Ongetwijfeld draagt
deze aanval echter het karakter van
een voorspel. In militaire kringen
in de Rijkshoofdstad verwacht men
dat de gevechten in dit gebied suc
cessievelijk zullen toenemen.
Andere sectoren
Interessant is ook de levendiger
gevechtsactie ten Zuidwesten van
Kowel, waar de voorhoeden der grote
bolsjewistische troepenconcentraties
contact met de Duitse lhiies zoeken.
Het kwam daar eveneens tot grotere
aanvalshandelingen der bolsjewisten,
doch ook daar schijnt de Duitse lei
ding opmerkelijke tegenmaatregelen
te hebben getroffen.
Tegelijkertijd tekent zich verder
Noordoostelijk van dit gebied een
nieuwe wederzijdse activiteit af.
Intussen gaan de Duitse plaatse
lijke aanvalsacties voort. Zij hebben
vooral in het gebied van Kolomea
wederom terrein gewonnen en wel in
de richting van de stad. Ten Zuiden
daarvan weren de Hongaarse troe
pen zich dapper. Zij -sloegen de bols
jewisten, die daar aanvielen, in
tegenaanvallen af.
Al met al kan men constateren,
dat de wederzijdse bewegingen; voor
al de vbor de buitenwereld voorlopig*
nog niet zichtbare, aansturen 'op een
botsing, waarvan de omvang waar
schijnlijk al het tot dusver beleefde
ver achter zich zal laten.
De Zuidelijke sector van het Ooste
lijke front. Langs de s-poorlijn die
van Jassy naar het Westen loopt
naar de rivier de Sereth, spelen zich
op het ogenblik de gevechten af.
Ie JAARGANG No. 104 LD DONDERDAG 4 MEI 1944
Uitgave: N.V. De Arbeiderspers Bureaux voor redactie en administratie: Hooigracht 31, Leiden.
Telefoon 24996 - Abonnementsprijs 21 ct. per week of f2.73 per kwartaal - Postgiro 18*4.120 - Postbus 65
schermen cn de Duitse flank te kun
nen oprollen. Hun talrijke in de
strijd gebrachte formaties slagvlieg
tuigen nemen daarbij de taak van
batterijen ver dragend geschut over,
teneinde tot de isolering van Duit
sers cn Roemenen in deze aanvals-
sector te komen.
Voorzorgen
Het Duits-Roemeense front heeft
verrassend bewezen tegenstand te
kunnen bieden, zij het dan ook, dat
men gewoonlijk bij een dergelijke
massale aanval op een nauw gebied
tenminste rekening moet houden met
aanvankelijke successes. Hieruit
blijkt, *öat de Duits-Roemeense lei
ding, die kennis droeg van de kracht
van de te venvachten vijandelijke
onderneming, tijdig genoeg voorzorgs
maatregelen heeft getroffen, om de
bolsjewistische stormloop krachtig en
met succes het hoofd te bieden.
Onmiddellijk na de bolsjewistische
voorbereidende kanonnade versche
nen boven het slagveld honderden
Duitse en Roemeense gevechts- en
slagvliegtuigen en bommenwerpers,
die de lucht van vijandelijke vlieg
tuigen zuiverden en de bolsjewisti
sche artilleriestellingen onder een
regen van bommen bedolven.
Toen die golven pantserwagens def
bolsjewisten op de Duitse stellingen
afgingen, werden zij door het vuur
BERLIJN. 4 Mei De diploma
tieke correspondent van het D.N.B.,
dr Siegfried Horn schrijft: Het
Spaanse ministerie van buitenlandse
zaken heeft-medegedeeld, dat met
Engeland en de Ver. Staten een
overeenkomst is gesloten,, krachtens
welke Spanje de wolframleveranties
aan Duitsland beperkt, de werk
zaamheden van het Duitse consu
laat-generaal in Tanger worden ge
staakt en de levering van olie aan
Spanje door de Anglo-Amerikaanse
mogendheden zal worden heryat-.
In bevoegde Duitse kringen is nog
geen reactie op deze maatregelen te
vernemen Desondanks kan men
zeggen, dat Spanje voor de aan de
Anglo-Amerikanen verleende poli
tieke en economische concessies uit
sluitend economische faciliteiten,
echter geen politieke voordelen heeft
verkregen.
In hoeverre Engeland met de door
Spanje goedgekeurde sluiting, van
het Duitse consulaat in Tanger bij
zondere politieke doelen voor ogen
heeft, moet worden afgewacht. Toen
Franco in 1640 het Spaanse protec
toraat over de Tanger-zone decre
teerde. heeft Engeland alleen op
grond van zijn militaire en politieke
positie van toentertijd genoegen ge
nomen friet dit feit. Misschien denkt
Londen nu de eerste stap te hebben
gezet naar een herstql van de vroe
gere toestand..
21000 Duitse kampkeukens
koken voor arbeiders
BERLIJN. 4 Mei Uit de jongste
statistieken blijkt, dat Duitsland in
1939 rond 300 kampen had voor ar
beiders met een even groot aantal
keukens. Dit aantal steeg begin 1944
tot 21.000 kampkeukens, welke voor
rond 26.000.000 arbeiders eten koken.
«Luchtaanval op Boekarest
BOEKAREST, 4 Mei. Anglo-
Amerikaanse vliegtuigen hebben in
de afgelopen nacht opnieuw woon
wijken van de stad Boekarest aangé-
BRUSSEL, 4 Mei. Verscheidene
steden van het land zijn zwaar ge
troffen door Angelsaksische lucht
aanvallen. Bommen, die Maandag
avond terecht, kwamen op Brussel en
vooral op twee Brusselse voorsteden,
hebben 15 doden en 50 zwaar gewon
den gevergd.
Maandagavond werd Angleur bij
Luik gebombardeerd, evenals St.
Ghislain en Homu. Deze twee laatste
plaatsen werden in de loop van de
nacht nogmaals door bommen ge
troffen. Er zijn 23 doden. In de loop
van de nacht werd ook de gemeente
Boussu getroffen. Maandagnacht
werd de stad Leuven geteisterd. Er
/zijn hier een groot aantal slachtof
fers. In al deze plaatsen werd grote
schade aan de woonwijken aange
richt.
Noord-Frankrijk
Noord-Frans gebied is Woensdag
wederom gebombardeerd. Er werden
bommen geworpen op Bethune en
Anzin. Het aantal doden staat nog
niet vast. In de naburige streek van
Cambifri zijn m de loop van één
week 170 slachtoffers geteld.
Valenciennes is Maandag en Dins
dag het doel van Ai^lo-Amerikaanse
luchtaanvallen geweest. Tot nu toe
zijn er 75. doden en talrijke gewon
den,
In het bij. Valenciennes gelegen
plaatsje Blano-Misseron werd een
aanval gedaan, toen men bezig was
de doden van een vorige Anglo-
Amerikaanse luchtaanval te voor
schijn te brengen. Er viel ook daar
waarschijnlijk een groot aantal
doden.
Gandhi's toestand slechter
STOCKHOLM, 4 Mei. De Brits-
Indische legering heeft een commu
niqué uitgegeven, waarin wordt me
degedeeld, dat in de gezondheidstoe
stand van Gandhi een „zekere ach
teruitgang" is ingetreden. Zijn bloed
druk is weer gedaald. Zijn algemene
toestand geeft opnieuw aanleiding
tot een zekere bezorgdheid.
Aan boord, 6-3-'44.
Ik ben in Juni 1943 lol de Kriegsmarlne
toegetreden cn heb er nog sleedt geen spijt
van. Ik bevind mij aan boord van een
Diesel-machineschip, alles gloed nieuw en
zijn we ceel op zee in ïclie, om hei den
vijand zoo lasllg mogelijk le maken en
dan vliegi de lijd om. Wanneer we echter
onder de kuil coor vnker liggen en we
denken dan tijdens onze wacht aan alles
Wal in den loop can hel laaltle jaar ge
passeerd is, aan ons tehuis en aan onze
vroegere vrienden en vriendinnen, die ons
ihans veelal niel meer willen kennen,
dan bekruipt ons een gevoel van groole
dankbaarheid, dal wij ihans, door alles
Wal wij meegemaakt hebben, lol het juiste
inzicht gekomen zijn. Wij moeien dezen
oorlog winnen, want anders is Europa
bcsPitl verloren. Hoe spoediger men dal in
Holland inziel en hoé meer vrijwilligers
zich voor de Marine melden, hoe beier hel
is. Wij hebben verhouwen in de toekomst
en den vasten wil lol overwinnen.
Malr. II fan Wijnen
Indiensttreding bij de Kriegsmarine i«
mogelijk voor iederen Nederlander tus-
schen 17—45 jaar. Aanmelding en in
lichtingen bi] de Marineannahmestelle
West, Plompetorengracht 24, Utrecht;
alle Hafen- en Ortslcommandanturen en
bij de verschillende ffMeldeatellen in
Nederland.
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FOHRER. 3 Mei. Het opperbevel
van de weermacht deelt mede:
Aan weerszijden van de midden
loop van de Sereth ginfeen de bolsje
wisten gisteren over een smal front
met sterke infanterie- en pantser
strijdkrachten en talrijke slagvlieg
tuigen tot de daar verwachte kanval
over. De beoogde doorbraak werd
door het taaie verzet en de onmid
dellijk volgende tegenaanvallen der
Duitse en Roemeense troepen ver
ijdeld. In harde gevechten werden
160 pantserwagens stukgeschoten,
waarvan 65 door puitse en Roemeen
se gevechts- en slagvliegtuigen, die
de gevechten van het leger op schit
terende wijze steunden. De vijand
leed zware, bloedige verliezen.
Tussen de Karpathen en de boven-
,loop van de Dnjestr mislukten plaat
selijke aanvallen der bolsjewisten.
Hongaarse -troepen vernietigden ver
scheidene vijandelijke eenheden.
Ten Zuidwesten van Kowel zette
de vijand met versterkte strijdkrach
ten zijn aanvallen voort. Zij werden
in verbitterde gevechten afgeslagen.
Het eskader slagvfiegtuigen 77
onder bevel van den commodore,
drager van het eikenloof, luitenante
kolonel Bruck, heeft zich bij de ge
vechten aan het Oostelijke front bij
zonder onderscheiden.
In het landingshoofd van Nettu-
no werden verscheidene aanvallen
met vele verliezen voor den vijand
afgeslagen. Van het Italiaanse Zui
delijke front worden geen gevechts
handelingen van betekenis gemeld.
Duitse gevechtsvliegtuigen bom
bardeerden in de afgelopen nacht
Bekendmaking van den Ccnnmis-
saris-G ener aal voor de openbare
veiligheid inzake de nieuwe vast
stelling van de grenzen van het
verboden gebied (Sperrgébiet) in
Zuid-Holland.
Op grond van art. 52 van de verorde
ningen van den. Rijkscommissaris voor
de bezette Nederlandse gebieden, nr.
1/1943 (verordening openbare orde
1943), wordt bepaald:
1. Het in mijn bekendmaking van
20 September 1942 (nr. 17) aange
geven verboden gebied in de provincie
Zuid-Holland wordt met ingang van
de 5de Mei 1944 uitgebreid, tot de
eilanden Putten en Tien-Gemeten en
met Ingang van de 20ste Mei 1944 tot
het eiland Beyerland.
Het verboden gebied omvat dan het
noordwestelijke deel van het eiland
Rozenburg, dat door de verbodsbord
jes. die door de weermacht geplaatst
zijn. wordt aangegeven en de eilanden
Voorne. Putten. Beyerland, Tien-
Gemeten en Goeree-Overflakkee.
2. Het betreden en bevaren van
bovengenoemde gebieden en van de
tussen deze gebieden liggende wateren
en waterwegen is slechts geoorloofd
met een vergunning van den
Beauftragte van den Rijkscommissaris
voor de provincie Zuid-Holland Poll
zei-Of flzlcr).
3. Nogmaals wordt erop gewezen.dat
de aanvraag voor deze vergunning met
de nodige stukken bii den burgemees
ter van de gemeente, die men wenst
te bezoeken, moet worden ingediend.
In de aanvraag moeten voor- en ge
slachtsnamen. beroep, woonplaats en
straat, geboortedatum en plaats van
den aanvrager worden opgegeven.
Bovendien moet een reden voor het
betreden van het verboden gebied en
de duur van het voorgenomen verblijf
worden aangegeven.
4. Handelingen In strijd met deze
beschikking zijn overtredingen en
worden gestraft, met een gevangenis
straf van ten hoogste zes maanden en
met een boete van ten hoogste 2000
gulden of met een van deze straffen,
voorzover niet volgens andere bepalin
gen een hogere straf in aanmerking
komt.
De Generalkommissar für "das"
Sichctheltswesen
(w.g.) RAUTER,
ft-Obergruppenführer und
General der Pollzel.
Den Haag, 2 Mei 1944.
Baron Van Geen overleden
DEN HAAG, 3 Mei. In het Rode
Kruisziekenhuis Is heden op 77-jarige
leeftijd overleden F. M. L. baron van
Geen. Hij werd in Den Helder «ebo-
ren en trad in 1882 als adelborst in
dienst bij de marine, welk onderdeel
der Nederlandse weermacht hij ge
durende tien jaren diende. Onder
meer fteeft hij zich in Ned-Indië on
derscheiden bij de krijsverrichtingen
in Atjeh m 1896. voor welk feit hij
benoemd werd tot ridder in de mili
taire Willemsorde. In April 1939 werd
baron van Geen benoemd tot kanse
lier der Nederlandse orden, als op
volger van generaal Drijber.
Baron van Geen is van 1904 tot
1934 particulier secretaris der Konin
gin geweest. n
Keuring Germaanse weer
sportkampen
De eerstvolgende keuring voor de
Germaanse weersportkampen is vast
gesteld op Woensdag 10 Mei 1944, van
914 uur. Plein 1813 nr. 3. In aan
merking komen alle gezonde Jongens,
die de leeftijd van zestien Jaar be
reikt hebben. Profiteer ook eens van
deze vier weken ontspanning, sport,
velddienst, enz., in de prachtige berg
streken van Duitsland. Inlichtingen:
aanmeldingsbureau voor Germaanse
weersportkampen. Koningslaan 9.
Utrecht.
Jhr. Ernest van Loon overleden
DEN HAAG, 3 Mei. Qp 81-Jarige
leeftijd is hier ter stede overleden jhr.
Ernest H. van Loon, oud-firmant van
het bankiershuis Hope en Co. te Am
sterdam. De overledene was o.m. op
richter en voorzitter van de Neder
landse kantwerkschool, tot yoor kort
te Den Haag. Ook was hij aestijds lid
van het hoofdbestuur van het Neder
landse Rode Kruis. Jhr. Van Loon was
Ridder in de orde van de Nederlandse
Leeuw.
De begrafenis ls bepaald op Maandag
half twee op Oud Elk en Duinen.
met goede uitwerking munitie- en
ravitailleringsopslagplaatsen van
den vijand .in het landingshoofd
van Nettuno.
Amerikaanse bommenwerpers on
dernamen gisteren een terreuraanval
op woonwijken van de stad Florence.
Talrijke huizen werden vernield. De
bevolking leed verliezen. Vijf vijan
delijke vliegtuigen werden neerge
schoten.
Enkele Britse vliegtuigen wierpen
in de afgelopen nacht bommen neer
op West-Duits gebied.
Dominee mishandelde
zijn ambtgenoot
GRONINGEN. 4 Mei. Eeu dominee
in de verdachtenbank! Dit ongewone
verschijnsel heeft zich Woensdagmor
gen voorgedaan voor den politierech
ter alhier, waar een emeritus-predi
kant van om en bij de zeventig moest
terechtstaan, omdat hij eeu 35-Jarigen
ambtgenoot een klap in het gezicht
had gegeven. Het voorval speelde zich
af ln Maart ln een dorp in het noord
oosten van onze provincie. De oude
dominee mocht na zijn emeritaat in
de pastorie blijven wonen, totdat er
een woning gevonden was. waarvoor
de kerkvoogden zouden zorgen. Vol
gens den ouden, ietwat driftig van
natuur aangelegden dominee, speelden
ln deze de Jonge predikant met de
kerkvoogden onder één hoedje.
Ik vind uw houding ploertig en
het valt mijbar tegen, dat u met
kerkvoogden samenwerkt.
Do Jonge predikant trachtte hem te
kalmeren, maar als antwoord schold
dominee hem uit voor „schurkekop".
gevolgd door een klap in het gezicht.
Het ene woord haalde het andere uit
en tot slot begaf de Jonge predikant
zich naar den opperwachtmeester elT
toonde dezen zijn gezwollen wfing en
bloedende gebit. Voor den politie
rechter verklaarde de oude dominee,
dat van mishandeling geen sprake was
geweest, hoogstens had hij zijn Jongen
collega met de duim aangeraakt.
U moest maar eens denken aan
het woord van dr. Abrahain Kuyper,
aldus de politierechter, dat het boete
kleed den mens siert: ook u zou dit
kleed prachtig om uw schouders gol
ven.
De officier schetste den ouden
dominee 3ls een koppig en driftig man.
Ook in zijn ambtsperiode is al iets
dergelijks voorgevallen. Els en vonnis
75.boete of 1 maand hechtenis.
LEIDS NIEUWS
Lezing over leven en gods
dienst der Grieken
In het Rijksmuseum van Oudhe
den sprak mej. dr. E. F. Prins de
Jong over het onderwerp: Een en
ander over Griekse terracotta's. Zij
begon haar lezing met het tonen van
een aantal lichtbeelden, die lieten
zien, welke voorwerpen de Grieken
van terracotta, d.i. ..gebakken aar
de", maakten. De terracotta-indu
strie is zeer oud; ln Egypte werd ze
waarschijnlijk in 4000 v. Ohr. al be
oefend. De oudste Griekse terracot
ta's komen o a. van het eilarid Cy
prus, ongeveer 2000 v. Chr., zij ver
tonen weinig artistieks, maar zijn
wel impressief. Deze figuurtjes had
den waarschijnlijk geen andere be
doeling, dan dat zij de afbeelding
van bezit waren; door de afbeelding
dacht men daarover meer macht te
verkrijgen. Na de 8ste eeuw v. Chr.
Zwart op
de bon (IV)
Let niet te veel op eigen zorgen
wend uw gedachten af van
schoenreparaties enzGij zijt ten
slotte een kleine consument. De we
reld kan met u niet te veel rekening
houden.
Derhalve vertel ik u hetverhaal
van den bakker van Epen'die niet
alleen consument is, man, vrouw en
tien kinderen, maar ook producent.
Met hem hangt het wel en wee van
een heel dorp tezamen.
De bakker had een hart, waarin
nog plaats was voor meer dan tieiï
kinderen en dus zei hij tegen zijn
vrouw: „Neem er nog één bij, neem
zo'n Rotterdammertje." Er kwam er
één, zeven jaar oud.
Op een kwade dag
had het Rotterdam
viertje zijn schoe
nen stuk. „Trek je
schoenen uit
breng ze naar den
schoenmaker," zei
de bakkersvrouw. „Op de zolder staan
naast de meubels van mijn dochter
(die dochter ging trouwen en haar
hele uitzet stond klaar op zoldgr) 43
paajr. 30 paar van dé kinderen, zoek
daar maar een paar uit die passen,
en dertien paar nieuwe. Ze staan
vlak bij die drie kasten met winter
kleren, vlak voor die Zeshonderd pak
lucifers."
Het Rotterdammertje klom naar
boven en vond. dat hij niet voldoen
de licht had op de zolder van 14 bii 6
en hij stak een lucifer aan Het pak
lucifers volgde, benevens 2000 kiio
hooi en stro, benevens de uitzet, be
nevens de kleren.
De bakkersvrouw riep ondertussen
naar boven..Waar blijf je, Paul?"
Waarop Paul riep: „Allemaal vuur!"
Wat de waarheid icas. Paul kwam
naar beneden en achter hem ook al
direct het vuur. Er was niet veel te
redden. Wat beschadigde nieuwe
niet-verzekerde meubeltjes uit de
nieuwingerichte logeerkamertjes voor
de pensiongasten dat was al. Het
oude verzekerde meubilair, dat de
familie-zelf op de zolderkamérs in ge
bruik had, was weg.
„Enfin," zegt de bakkersvrouw,
„mijn man wóu zo graag een Rotter-
dammertje hebben. Nu had hij er
één gehad!"
De bakker begon, zodra de strijd
met hot vuur ten einde was en zien
de, dat er norr een aanzienlijk deel
van het'huis, op de zolder na vrijwel
het hele thans dakloze huis, over
was, een strijd met het papier.
Hij wilde namelijk geld van de ver
zekering hebben en een vergunning
van een of ander bureau om weer
een dak boven zijn huis en hoofd te
hebben. Dit was op 5 Augustus 1943.
't Zal zó voor den bakker zijn, dacht
de bakker. Maar hoe vergiste hij zich.
Het volgende bedrijf zóu pas spelen
na SinterklaasTIJL.
maakten de Grieken ook godenbeel
den, die in terracotta werden nage
volgd, n.l, de z.g. xoana en de pap
pades. Behalve godenfiguurtjes
vindt men ook afbeeldingen van
dienaren en dienaressen, verder rui
tertjes etc. Tenslotte sprak mej.
Prins de Jong over de vervaardiging
der terracotta's. De oudste figuur
tjes werden met de hand gemaakt;
later maakte men een goede schets
tot voorbeeld en tenslotte werden
naar de goede schetsen vormen ge
maakt, waaruit men de figuurtjes
afdrukte. Daardoor nam de snelheid
van werken en de goedkoopte der
voorwerpen toe.
«et belang der terracottafiguren
voor de Griekse arohaeologie is vol
gens prof. Scheurleer, dat zij. hun
eigen artistieke waarde daargelaten,
de ontwikkeling der Griekse sculp
tuur verduidelijken, en dat zü een
inzicht geven in het dagelijkse leven
en de godsdienst van den gewonen
Griek.
Temidden van invasie-voorbe
reidingen en invasie-ver
wachtingen, invasie-teleurstel
lingen en invasie-ongeloof, heeft
Churchill in Londen een „impe-
rium-conferentie,, geopend, een
bijeenkomst van premiers der
Britse dominions. Dat deze con
ferentie dienen moet om einde
loze moeilijkheden en toenemen
de tegenstellingen binnen het
eenmaal zo machtige Britse we-
reldrijk te bespreken, is ook door
Londen zelf onderstreept. En er
is weinig fantasie voor nodig om
aanvullenderwijze vast te stellen,
dat de moeilijkheden en tegen
stellingen wel van acute en heel
ernstige aard moeten zijn. In het
tegenovergestelde' geval immers
zou Londen met meer vrucht een
rustiger tijdstip hebben kunnen
afwachten voor het bijeenroepen
van vertegenwoordigers uit zijn
imperium dan juist de weken,
waarin het Engelse eiland om
militaire redenen zelfs diploma
tiek werd afgesloten van de bui
tenwereld.
Over de aard van de tegenstel
lingen tussen de dominions en
het Engelse moederland zullen
de officiële publicaties der con
ferentie weinig nieuws onthullen.
Zelfs Churchill's sombere ver
wachting, dat van deze impe
rium-conferentie geen volledigè
oplossing van alle problemen in
het Britse wereldrijk te verwach
ten is, bevat niets nieuws. De
kiem voor een toenemende ver
wijdering tussen de dominions en
het Engelse moederland was
reeds vóór de tweede wereldoor
log aanwezig. Het is niet teveel
gezegd, dat de hoop der Ameri
kaanse oorlogsmakers mede ge
richt was op het tot ontwikke
ling brengen van die kiem.
Aan die verwachtingen heeft
de loop der gebeurtenissen vol
ledig beantwoord. De machte
loosheid van het Engelse moeder
land als kerngebied en politieke
macht, de toenemende eigen be
tekenis daartegenover van Ca
nada. Australië en Zuid-Afrika,
moest steeds' duidelijker de in
druk vestigen, dat in het „Britse
gemenebest", de oud geworden
en gebrekkige moeder veeleer de
steun behoefde van de nagenoeg
volwassen geworden kinderen
dan dat die kinderen nog heel
veel te verwachten zouden heb
ben van moederlijke bescher
ming.
Geen imperium-conferentie kan
deze ontwikkeling verhinderen of
remmen. Terwijl een sluwe en
slechts op een grote bruidsschat
beluste Amerikaanse bruidegom
zich niet ontziet, een polygaam
huwelijk aan te gaan met ver
scheidene van Brittannia's huw
bare dochteren tegelijkertijd,
staat Engeland thans alleen. En
geland wilde een kuil graven voor
het Duitse Rijk, waarin het een
gevaarlijke dwarsboom voor zijn
wereldbeheersing zag. Het ver
liest die wereldbeheersing thans
in versneld tempo juist dóór de
oorlog, die het ontketende.
Daarbij kiest de historie zelve
een voor de Britten wel zéér
schrijnende vorm van repliek.
In 1919 nam men Duitsland te
Versailles zijn koloniën af. Men
legde het voorts „herstelbetalin
gen" op van een zo waanzinnige
hoogte, dat het ene geallieerde
„plan" na het andere moest wor
den opgesteld om de verwezenlij
king althans weer een paar jaar
op gang te brengen. Had men
Duitsland alléén zijn koloniën
ontnomen, dan zou het Duitse
volk waarschijnlijk reeds destijds
met een geweldige krachtsin
spanning een continentale oriën
tering hebben gevonden en zijn
volksbestaan een nieuwe levens
basis hebben gegeven. Had men-
omgekeerd alléén herstelbetalin
gen gevraagd, dan had Duitsland
de ontwikkeling van zijn koloni
ale rijkdommen voor die betalin
gen kunnen benutten. Zonder
zaag kan men echter geen plan
ken zagen. Juist doordat de ge
allieerden (Engeland voorop) hun
belangen dubbel veilig wilden
stellen, werd de catastrofe onver
mijdelijk.
Thans zijn de bordjes nog vóór
een vredesconferentie verhangen.
Het is Engeland, dat zijn domi
nions afvallig ziet worden en ziet
raken in Amerikaanse sfeer. Het
is Engeland, dat voor ontelbare
milliarden door de leen- en
pachtwet Amerika's schuldenaar
is. En dezer dagen heeft de Brit
se ambassadeur in Amerika, lord
Halifax, in een rede voor de ka
mer van koophandel in Charles
ton er uitvoerig over geklaagd,
dat Engeland zijn schulden aan
de Verenigde Staten nimmer zal
kunnen afbetalen, wanneer Ame
rika (gelijk steeds nadrukkelijker
geschiedt) Engeland's export-
vrijheid en Engeland's markten
naar hèt eigen economische
systeem overhevelt.
De Britten geloofden, dubbel te
kunnen oogsten door een valkuil
voor anderen te graven. Zij groe
ven him eigen graf. Inmiddels
zijn de Amerikanen vol luidruch
tige verwachtingen op hun beurt
met graven begonnen. Er schuilt
soms een grimmige humor in het
werk der geschiedenis!
Een kwart eeuw is Letland reeds
onafhankelijk. Van feestelijke
herdenkingen wordt nergens gerept,
want dezelfde macht waarvan het
land zich na de vorige wereldoorlog
los maakte, bedreigt thans opnieuw
zijn zelfstandigheid: het bolsjewisme.
Juist in dit verband krijgt -het ver
slag bizondere betekenis dat de thans
in Nederland vertoevende journalist
Paul Kowalewski, hoofdredacteur
van een Letlandse krant op de pers
conferentie in Den Haag heeft gege
ven van „een Jaar bolsjewisme in
Letland".
Kowalewski schilderde zijn Neder
landse collega's zijn belevenissen ge-
durefrde het tijdvak van 17 Juni
1940. toen het bolsjewistische leger
Letland bezette, tot 1 Juli 1941 toen
de bolsjewistische heerschappij in de
Baltische staten dank zij het optre
den van de Duitseweermacht ein
digde.
Wat het relaas van dezen Letlander
die uit hoofde van zijn beroep in
de gelegenheid is geweest uitgebreide
en nauwkeurige waarnemingen te
doen bijzondere waarde verleende
was de omstandigheid, dat hij er met
opzet ieder commentaar uit weerde
en volstond met een verslag van de
feiten, die inderdaad overstelpend in
aantal zijn en een aangrijpend beeld
geven van de ellende, waarin de
buurlanden van de Sowjet-Unie zich
hebben bevonden.
Moscou's .zegeningen"
Wat ln het relaas van den Let-
lanöscn journalist de meeste aan
dacht trok was de reeks voorbeelden
van de daden van terreur en onder
drukking, waaraan Letland onder de
bolsjewistische bezetting heeft bloot
gestaan.
Onder communistische regie werd
een grootscheepse verkiezingscomedie
opgevoerd, welker „resultaat" uiter
aard een treffend beeld gaf van de
vurige bolsjewistische gezindheid
van de Letlanders Een nieuwe ..re
gering" onder minister-president
Kirchenstein beijverde zich de be
velen uit Moscou uit te voeren en
proclameerde de aansluiting bij de
U.S.S.R.
Opdat aan de arbeiders, die tot
dusver van de communistische zege
ningen verstoken waren geweest,
duidelijk zou worden, dat zij er niet
weinig op vooruit waren gegaan,
werden reeds na enkele weken de
arbeidslonen verhoogd met 30 tot
40 procent. Korte tijd later werden
echter de levensmiddelenprijzen met
100200 procent, de textielprijzcn
met 400 procent verhoogd; tevens
werd de munteenheid aan de roe
bel gekoppeld, waarbij als motief
werd opgegeven, dat „de verhou
dingen in Letland met die in de
Sowjetrepublieken dienen te worden
gelijkgeschakeld". De eerste en enige
waarheid, naar spr. opmerkte, die
de Sowjets in Letland hebben uit
gesproken.
Ter geruststelling van de boeren
was in November 1940 aan het volk
verklaard, dat men ervan zou afzien
de boerenbedrijven naar bolsjewis
tisch aard te „collectiviseren". Eni
ge maanden later echter, ln het
voorjaar 1941. werden de eerste kol-
chosen gesticht. Reeds deze weinige
voorbeelden maakten het duidelijk,
dat Moscou slechts één doel voor
ogen had: de bezette landen snel en
grondig te bolsjéwiseren.
In welke mate men zich hiertoe
bediende van het doeltreffendste
middel van het bolsjewisme, de ter-
reui\ leren de volgende cijfers: 1350
Letlanders kregen het nekschot,
33.000 verdwenen spoorloos. De ge
hele Letlandse bevolking telt 1.8
millioen zielen!
In de Letlandse „Bartholomeus-
nacht". de nacht van 13 op 14 Juli
1940, was reeds gebleken, dat de
bolsjewistische methoden sedert dc
October-revolutie in 1917 niet waren
veranderd, slechts geraffineerder ge
worden, iets waarvan de folterkamer
van dc G.P.OE. in Riga getuigenis af
legt. Ruim 7000 vrouwen en 4000
kinderen tot zestien jaar, waaron
der zeer jonge, werden het slacht
offer van de G.P.OE
Dit zijn enkele sobere bijzonder
heden over een jaar Sowjet-heer-
schappij in Letland. Wellicht zullen
zij. naar de heer Kowalewski aan
'net slot van zijn voordracht betoog
de. het inzicht van andere Europese
volkeren verruimen, zo het#nog niet
te laat is.
Orgelmuziek en koorzang
In de Pauluskerk te Oegstgeest gaf
de organist Johan Zweers een be
langwekkend concert, waaraan door
het Hdagse vocale ensemble „Colle
gium Musica Divina" onder leiding
van Henri Geraerdts medewerking
werd verleend.
Het orgelspel van Zweers bezit,
naast een duidelijke musiceervreug-
de. veel aangrijpends. Aan een blijk
bare voorliefde voor een enigszins
gesluierde registratie paart hij een
neiging tot het krachtige accent.dat
op majesteuze wijze weet te impo
neren. Kernstuk van zijn aandeel
waren ongetwijfeld Sweelinck's va
riaties over „Mein junges Leben hat
ein End", waarbij hij in het bijzon
der in de derde variatie met het ex
pressieve passagewerk momenten
van parelende pracht wist te geven.
Henrl Geraerdts vocale kwartet
met dubbele sopraanbezetting heeft
boeiende verklankingen van oude
Nederlandse polyfone muziek gege
ven. Clemens non Papa was met
twee prachtige werkjes vertegen
woordigd. die de grote kwaliteiten
van dit kamerkoor in het gunstigste
licht stelden.- Een verheugende zui
verheid van stijl spreekt ook uit
Geraerdts' bewerkingen van oud-
Nederlandse geestelijke liederen.
Hoewel de bewerker hier bewust ar
chaïseert, schroomt hij de moderne
samenklank niet. Schone effecten
werden bereikt in het solistisch op
gevatte „Van minnen ben ic dus ge-
wont".
Het publiek waardeerde dit optre
den in hoge mate.
WILL G. GILBERT
BURGERLIJKE STAND. Geboren;
Maria, d. v. D Bekooij en J. Verhoogt;
Hardmoed. z. v. J. W. E. H. Grefe en
A. M. H. Walck; Petrus A., z. v. P. A.
v. d. Raad cn A. v. d. Post; Tjarda M.,
d. v. G. J. L. Offerhaua en M. G. Lan
ge; Josephine H. P.. d. v. J. P de
Heiden en M. A. A. v. d. Tuin; Cor
nells G.. z. v. C. G. L. Noom en E.
Corperaal; Hans B z. v. B. Cramer en
N. v. Dulvenbode; Margaretha M„ d.
v. P. ln 't Veen en M. H. Atteveld;
Cornells, z.*v. I. Kapaan en W. E. v.
Haarlem: Catharlna. P.. d. v. C. v. d.
Vllst en P. J. Redel; Mlchlel, z. v. P.
Doeven en H. H. Lok: Antonetta, d. v.
A. v. Polanen en P. la Lau.
Ondertrouwd: R. J. den Hertog en
M. A. C. v. Schoten.
Getrouwd: C. L. de Bree en A.
Bruin; P.' A. de Jong en K. K. Riet
veld; P. v. Klaveren en M. G. Baten
burg: C. C. v. d. Nat en E. Slinger
land; L. v. Niekerk en C. A. Kuipers;
C. E. v. Nlerop en J. Brussee;. J. C. H.
v. Noort en H. C. de Best: H. G. A.
Post cn A. Hartevelt; R. J. Vervark en
P. Huijs; J v. d. Vlsch en J v. d.
Tang; L. Westhuis en J. Assenberg.
Overleden: M. Brinks, m.. 61 JP.
Werk, m.. 80 J.; G. J. C Nederpel, z.,
4 J.
SPORTNIEUWS
Om het handbalkampioenschap
v.an Nederland
AMSTERDAM, 4 Mei. In de
damesafdeling kan »a.s. Zondag de
beslissing voor het landskampioen
schap vallen. De vereniging Zeeburg
speelt dan op haar terrein (Stich
ting Voorland) de laatste wedstrijd
tegen Hygiëa (Den Haag), de kam
pioene van het vorig jaar. Een blik
op de competitiestand (er wordt een
halve competitie gespeeld) laat zien,
dat Zeeburg slechts gelijk behoeft te
spelen voor het behalen van de lan
delijke titel. Wint Hygiëa echter, dan
zullen beide verenigingen gelijk ein
digen.
De Groningse vereniging Brunhil-
de, welke a.s. Zondag tegen PSV
speelt, zal in dit geval, zo zij deze
wedstrijd wint, opnieuw gelegenheid
hebben de kampioenstitel te verove
ren. Immer^ een beslissingscompeti
tie tussen Zeeburg, Hygiëa en Brun-
hilde is dan noodzakelijk.
Zeeburg 3 3 0 0 6 17—2
Hygica 3 2 0 1 4 11—3
Brunhilde 3 2 0 1 4 8—2
Actief 3 1 0 2 2 3—23
P.S.V. 3 0 0 3 0 1—10
Baldadigheid der jeugd
UTRECHT, 4 Mei. De ver
nieling van gebouwen, bestratin
gen en plantsoenen neemt, nu
de weersomstandigheden verbe
teren en de jeugd rich weer meer
op straat ophoudt, toe. De bur
gemeester van Utrecht heeft in
dit verband het prijzenswaardig
initiatief genomen, schriftelijk
de medewerking van het perso
neel der gemeentelijke onderwijs
inrichtingen en van de besturen
der bijzondere scholen in te roe
pen om de jeugd eerbied voor de
gebouwen en beplantingen der
stad bij te brengen en bij haar
liefde voor de stad op te wekken.
Mocht de steeds groter wordende
baldadigheid der jeugd, die zich*
in allérlei zinloze vémielingen en
baldadigheden uit. op deze wijze
niet kunnen worden onderdrukt,
dan zal de burgemeester de no-,
dige stappen doen om te pogen de
vacanties belangrijk te verkorteh.
Ten einde het genoemde euvel te
gen te gaan, doet de burgemeester
tevens een dringend beroep op de
burgerij, opdat deze de tuchtloos
heid en vernielzucht van de jeugd
zo goed mogelijk helpt bestrijden
Voorhoede van V.U.C.
gewijzigd
DEN HAAG, 4 Mei. In verband
met de schorsing van Bertus de Har
der is de voorhoede van VUC voor
de wedstrijd tegen Longa ingrijpend
gewijzigd. Meevers Scholten speelt
middenvoor en Kóós van Gelder
linksbuiten. Wie de plaats van Karei
de Harder zal innemen is nog niet
bekend. De rest van het elftal is on
gewijzigd gebleven.
Nader vernemen wij, dat ook Karei
de Harder door het bestuur van
VUC geschorst is.
VOLKSCULTUUR EN KUNST
Paul Poiret overleden
Naar De Telegraaf meldt, Is te
Parijs in bittere armoede, de in het
begin dezer eeuw zo beroemde
modekoning Paul Poiret overleden.
In zijn prille jeugd droomde Poi
ret al van stoffen en weefsels. Hij
moest in de leer bij een paraplui-
maker. maar kreeg al spoedig een
betrekking in de modesalon Worth.
Na de oorlog begon hfj een eigen
zaak en binnen vier weken was hij
in heel ParUs bekend. Spoedig was
hij zo ver, dat hij schitterende fees
ten gaf, waarbij geld geen rol
speelde.
Na een mlllioenenbankroét werd
hij uit zijn onderneming verdreven
en daarna heeft hij van alles gedaan,
geschilderd, geacteerd en enkele
schaamteloze boeken geschreven, tot
hij als steuntrëkker van tien francs
per dag moest leven. Poiret deed
echter nog veel van zich spreken
door de fantastische plannen, die hij
koesterde. Het „kapitaal om ze te ver
wezenlijken, ontbrak hem echter en
thans is hij, eens de machtigste
modedictator van zijn tijd, als een
vergeten burger in de Franse hoofd
stad gestorven.
Bij de Jongste luchtaanval ls het
Teatro Communale te Florence
■vernield. Deze schouwburg ls de greèt-
ste opera van Italië. Pas enkele Jaren
geleden was hij gebouwd en behoorde
zowel door ziln Indeling als door zijn
uitrusting tot dc modernste theaters
van Europa. Ieder Jaar werden hier dc
opera-voorstellingen van de ..Maggio
Muslcale" gegeven.
De verduistering begint heden om
21.15 en eindigt om 6.00 uur.
Maan op 16.45, onder 5.13 uur.
8 Mei V.M., 15 Mei L.K., 22 Mei
N.M., 30 Mel E.K.
