De d irigent en zijn taak
Opera-wee
Hoe een muz ik a le weergave wordt
ingezeepten verder afgewerkt
De taal van het
qebaar
De grote onbekende
Ilse Meudtner te gast
Natuschka
Sneeuwvlok - de Eskimo"
Van stratosfeer naar diepzee
Geldige bonnen
Nog een lelterraadsel
ZATERDAG 29 JANUARI 1944 2L
Het gewone colbertje dat Eduard Flipse hier bH het repeteren met
zijn Rotterdam8 Phüharmonisch Orkest draagt, is nog luxueus als repe
titietoilet Qewoonliik doet hij het met een trui. (Cliche A.P.)
Wat ls nu eigenlijk wel het werk van een dirigent? Wat het publiek
ervan te zien Krijgt, is maar een heel klein deel en het is derhalve
verklaarbaar, dat men leken de In de aanhe! dezes gestelde vTaag nogal
eens hoort uitspreken Ls zo'n de maat slaand mannetje, de enige die geen
toon geluld doet horen au zo beslist noodzakelijk voor het welslagen van
een muziekuitvoering? Zou de zaak nu werkelijk m het honderd lopen,
wanneer men nonderd musici dat ts al een zeer omvangrijk orkest
eens hun gang Uet gaan zondei den man aan de dingeerlessenaar?
Laat ons dadelijk mogen verzefce
ren dat een geroutineerd orkest van
goed op elkaai Ingestelde musici rich
nog wel zou redden al zou het re
sultaat er stellig meer o! minder on
der UJden. De practljk heeft dit
bewezen Een klein ensemble als bv
een trio tot een octet kan het zon
der dirigent stellen omdat tn zulk
een geringe Jtamerbezettlntr" de
leden eikaars bedoelingen zozeer
kunnen aanvoelen dat zij eeen diri
gent van node hebben althans niet
voor het oog Van deze vaststelling
uitgaande heeft men wel eens gere
deneerd. dat het niet alleen In theo
rie, maai ook practlsch mogellik
moet zijn hetzelfde te bereiken bi!
een grotere bezetting wanneer de
leden elkaar voldoende kennen
Doorgaande op deze redenering
heeft een orkest ook wel eens gepro
beerd het zonder een dirigent te
«tellen zoals het Staatsorkest van
Moêcou en de Berlljnse Philharmo
nic. Laatstgenoemde Instelling ls er
maar gauw op teruggekomen!
De cfirigent is onmisbaar
Deze mislukking was het gevolg
van het verschil russen theorie en
practljk. In een klein ensemble rich
ten de leden zich naar „den mar
aan de eerste lessenaar" maar wie
weet. hoe bv een symphonle-orkest
in elkaar zit kan begrijpen. dat het
voor een contrabassist schier onmo
gelijk la de bedoelingen van den eer I
«ten concertmeester dat ls In de J
regel de leider der groep eerste vio
len aan te voelen" zelfs al heeft
Iedere groep een eigen concertmees- i
ter als „voorman", waarnaar men zich
kan richten Het gezamenlijk must
ceren vereist een te grote eenhein
van opvatting en onderling beerip
dan dat het mogelijk zou zijn om 1
anders dan bU Incidenteel experl
ment een homogene laat staan een
bezielde weergave van een muziek
werk te bereiken .Hoor je. dat ze
me lekker nog niet missen kunnen?'
«el Eduard Pilose eens vergenoegd
toen hij bij een grammofoonopname
even In de cabine van den ..toon
meester" het geluld glne cont.ro
leren en zlln orkest zonder dirigent
een kleine passage speelde die het
al herhaaldelijk gerepeteerd had
Dirigeren is repeteren
Hier komer we zo ongemerkt op de
kerp vaD het dirigeren „Gouverner
c'est Drévolri (besturen ts vooruit
zlen> zegt de Fransman en In ana
logie hierop zou men kunnen zeggen
dirigeren ts repeteren Want op de
repetities gebeurt het voornaamste
het eigeriijke werk van den dirigent
en geen orkestleider »er wereld is in
staat om zonder voldoende laat
staan enige repetitie zür» oedoeiln
Sen oneerep» uit een orkest van
oe knaDpe musici ook te voorschlln
te brengen On de repetitie ziet men
den dirigent dan ook geheel anders
dan op de uitvoering waar hil in
een soort gebarenmde zijn musici
geluidloos herinnert aan de aanwij
zingen die hli hun op de repetities
verstrekte
Ziet men op de repetitie den diri
gent anders het muziekwerk hoort
men ook geheel anders Meestal be
gint de dirigent vooraf zijn bedoelln
gen in algemene trekken te schetsen
dat ts nog plet het allereerste
begin van zlln werk waarover straks
en na deze algemene aanwllzlngen
laat nil beginnen om meestal al
heel spoedig .af te tikken" Middenin
een passage zwllgt het orkest en
neemt een opmerking ln ontvangst
bestemd voor allen voot een groep
er soms ook voor »er bepaalden
musicus Dan laat hij de passage
overnemen soms meer dan eens als
het niet dadelijk naar zlln zin gaat
Om de aanduiding van een bepaalde
passage te vergemakkelijken wordt
d" partituur wel ingedeeld ln met
letters aangegeven secties zodat de
dirigent laat Inzetten .ges maten
vóór F' of .twaalf maten na D"
BH geroutineerde musici faalt zo'n
Inzet zelden of nooit Ook zijn er
dirigenten die bepaalde passages
'angzamet repeteren om ze er goed
•n te krijgen en In fem
•at eerste werk
,uzegd is dit niet het
'te werk van den dirigent Zijn
eerste werk is he bestuderen van de
partituur dat ls de muziektekst"
van net werk Als hij dit niet door
en door Kent vele dirigenten ken
nen een grotei of geringer deel van
net gangbare muziek repertoire uit
het hoofd - lees» hij het boek geheel
door en .-naakt riin aantekeningen
over zijn opvatting, waarnaar hij de
bezetting van het orkest de sterkte
der verschillende groepen bepaalt
Dan overlegt hij met den eersten
concertmeester de ..zetting" bij de
strijkers; ln de eerste plaats omdat
het verschil in toon maakt of een
noot wordt op- of neergestreken en
ln de tweede plaats, omdat op- en
neerstrijken door alle strijkers van
dezelfde groep, die dezelfde partij
spelen de groep kan n.l ook wel
eens ..gedeeld" zijn gelijk moet
geschieden. Ook orkestleden indivi
dueel nodigi hli wel eens tot overleg
uit. b.v. de verschillende hout- of
koperblazers
Heeft de dirigent deze jeerste aan
wijzingen gegeven dan begint het
..inzepen" oftewel repeteren van de
partituur. hetgeeD tn den beginne
onder den tweeden dirigent of ook
wel door den eersten concertmeester
gebeurt Zijn ..de vetvlekken eruit"
dan begint de dirigent met het
..retoucheren" van de partituur naar
zijn persoonlijk Inzicht. Men begrijpt
wellicht hoevele aanwijzingen nodig
zijn om alle orkestleden van dit in
zicht te doordringen en hen te laten
musiceren naar de rol die de diri
gent hen wenst te doen vervullen
Men begrijpt ook. dat al deze aan
wijzingen op de uitvoering niet kun
nen worden herhaald en ae dirigent
zich bepalen moet tot het aangeven
van het tempo om dan met bijzon-
Dank zij de persoonlijke relatie, die
de directeur van het Residentie
toneel, de heer Verbeek, sinds zijn
Parijse tijd onderhoudt met den
Zwitsersen schrijver Alfred Gehri,
zal Den Haag een van de eerste
voorstellingen bijwonen van Gehri's
nieuwste comedie, „Un illustre ln-
connu". Mevrouw Bets Ranucci Beck-
mann. die de vertaling en de regie
verzorgt, noemde het stuk „De grote
onbekende" De eerste opvoeringen
kunnen bij het begin van de maand
Februari tegemoet worden gezien. De
repetities zijn in volle gang.
In Genève is onlangs de eerste
voorstelling met groot succes gegaan.
De in Genève beroemde Komiek
Rimert, vertolkte de titelrol. Het
merkwaardige aan die tol ls, dat de
acteur geen woord te zeggen heeft.
Alles wat er om hem heen gebeurt,
is aanleiding om hem in het middel
punt van de handeling te plaatsen
maar zelf doet hij daar niets aan toe
of af. Deze vondst is er een uit vele
in „de grote onbekende".
In zijn stuk „Zesde étage", dat voor
de oorlog bij het Masker is gespeeld
en dat ovei de hele wereld bijval
oogstte, geeft Gehri. een nog jonge
auteur, bewezen, dat hij niet alleen
over veel fantasie oescnikt. maar dat
hij ook verstand van toneelspelen
heeft. De schrijver blijkt ook vruchtr
.baar te zijn, want inmiddels is ook
een vervolg op „Zesde étage" ver
schenen. getiteld: „De nieuwen van
de zesde étage" (Les nouveaux du
sixème étage).
Het milieu waarin „De grote onbe
kende" optreedt, is den schrijver wel
zeer vertrouwd, want nij woonde
enige tiju op Montmartre in Parijs
en dat schljni aan het stuk ook heel
wel merkbaai De kasteleines van
een klein café en haar dochter, het
personeel en de stamgasten, zij allen
nebben aardige, karakteristieke rol
len. De keilner van het cafétje is het.
die den groten onbexende als een
genlalen uitvinder beschouwt en die
het initiatief neemt tot het stichten
van een fonds, waaruit de uitvindin
gen betaald zullen worden Men zal
binnenkort zelf de ontwikkeling van
het st.uk kunnen zien. Zeventien
acteurs en actrices van het Residen
tie-toneel zullen er in optreden.
De rol van „de grote onbekende"
wordt vervuld door een nieuwe
kracht van het Residentie-Toneel.
Frans Boogaerds, bekend o.a uit de
operettewereld.
Na zijn succes met vijf concerten
zal prof dr Willem Mengel
berg bet symphonieorkesi van Radio
Parijs nog ln een nieuwe serie van
zeven concerten dirigeren
Woensdagmiddag ls te Laren op
ruim 8l)-jar!ge leeftijd de Kunstschil
der O M O a r tn b overleden Als leer
ling van Delln te Amsterdam en prof
Stallaert te Brussel, schilderde bij
landschappen, oude stadjes enz lh
verschillende delen van ons land De
crematie geschiedt Maandag as te
Drlehuls-Wcsterveld na aankomst van
de trein van 13 50 uur
Ook Erich Kleibei nam het toen hit tn 1937 „Der Rosenkavalier" van
Rich. Strauss kwam dirigeren bij het instuderen gemoedelijk op Een
zijden huisjasje zit hem wel zo gemakkelijk als een lakense rok
(Cliche AP)
dere gebaren zijn bedoelingen te ver
duldelijken De ene dirigent spreekt
die gebarentaal duidelijker en bezie-
lender dan de andere; het ene en
semble verstaat die taal beter dan
het andere Dat noemt men „het
contact" tussen letder en orkest, een
contact, dat niet zoals bij het musi
ceren ln klem verband uitsluitend
door i.aanvoelen" kan worden ver
kregen Overigens ls dit contact een
Kwestie van persoonlijkheid van den
dirigent
Musiceren zonder pontificaal
We zelden reeds dat men op de
repetitie den dirigent geheel anders
ziet dan op de uitvoering In de eer
ste plaats draagt nij op de repetitie
natuurlijk geen deftige rok en plas
t.ron. maar meestal ls hij daar tn
zijn hemdsmouwen omdat het di
rigeren ook lichamelijk een zeer in
spannende bezigheid is of ln een
gemakkelijk zittend Jasje of trui Zo
zwijgzaam als hij bij de uitvoering
moet zijn. zo spraakzaam ls hij dik
wljls op de repetitie Hier volstaat
een goed dirigent om de drommel
niet met net gebaar! Onophoudelijk
klinken zijn aanwijzingen dikwijls
ook onder net musiceren door en bij
dirigenten met meer temperament
dan zelfbeheersing kunnen op de re
petitie de stukken er niet zelden af
vliegen
Neen. voor een goede uitvoering in
groter verband kan men den dirigent
niet missen. HIJ is niet maar het
mannetje, dat met tnaatslaan de zaak
ln het verband houdt men heeft
wel eens gezien, dat een dirigent
o.m Willem Mengelberg, zijn stokje
rustig neerlegde en matenlang zich
bepaalde tot aanwijzingen, die niet
op het tempo betrekking hadden
nij is de herschepper de klankbeeld
houwer van het muziekwerk Hij be
speelt het orkest, zoals de organist
de hand- en voetklavieren benevens
de registerknoppen van zijn Instru
ment bespeelt Hij blaast het dode
notenbeeld leven in met de adem van
zijn kennis, zijn kunde en zijn bezie
ling En als na de laatste maat de
bijval opklinkt en de dirigent zich
dankbaar buigend naar het publiek
wendt neemt hij die hulde niet al
leen ln ontvangst voor zichzelf, maar
ook voor die zestig, tachtig of hon
derd man. In wie zijn bedoelingen
weerklank vonden
Dit grote „apvoraaf van Concertge
bouworkest, Toonkunstkoor en kna
penkoor zou zonder dirigent moeilijk
te beheersen zijnl Maar geen nood:
het is niemand minder aan Willem
Mengelberg die het in handen houdt
(Cliché A.P
In de Haagse Stadsschouwburg
gaf de danseres Ilse Meudtner haar
jaarlijkse gastvoorstelling. ditmaal
met een nieuw programma, dat ge
heel bevredigend kan worden ge
noemd. Wanneer men het feit er
kent, dat Ilse Meudtner in de eerste
plaats de nadruk wil leggen op het
acrobatisch-technische. in de tweede
plaats pas op het dansdramatische.
dan staat niets een waardering van
haar essentieel „vlot" programma in
de weg. In humor en in luchtige
charme munt zij dan ook uit en op
dit* punt past zij volkomen ln de hui
dige generatie van jonge danseres
sen. hier te lande en elders, die in
de meer of minder pretentieloze
danskunst de meest aanvaardbare
creaties leveren.
Het valt op. dat aan de gaafheid
der expressie onmiddellijk afbreuk
wordt gedaan, zodra een neiging tot
verinnerlijking der beeldende bewe
ging voelbaar wordt. Hoewel er een
goed deel psychologische drijfveren
in de choreografie van dansen als
„Aan de zon" en ..Aan de maan"
kan worden onderkend, is de diep
zinnigheid hier niet tot ln conse
quenties doorgevoerd, weshalve deze
boven het luchtige genre uitkomende
toch de suggestie van het volkomene
weten te wekken. Doch daarna keert
men ook weer met meer vreugde tot
de schalkse groteske, de zich kleurig
gecostumeerde volksdans. terwijl
men ln alles allereerst de kordate
techniek van dit zo soepele lichaam
de tweede
door
W H. Krulderink
76)
Ondanks velerlei voorzorgsmaat
regelen was het gevaarte bezweken
voor de kracht van het wild worste
lende ijs. Het ongeluk had gewild,
dat zich vlak voor de brug een dam
had gevormd, ondanks alle pogingen,
die waren aangewend om het ijs daar
in beweging te houden De van boven
komende schotsen hadden in woeden
de stormloop de barrière doorbroken.
Daarna hadden de witte massa's zich
woedend op de brug geworpen. Met
donderend geweld was ze in drieën
gebroken. Wonderlijk genoeg was het
middenstuk blijven staan. De verbin
dingen met de oevers waren meege
sleurd. Tot het laatste ogenblik was
men bezig geweest tussen de palen
versterkingen aar. te brengen, in de
hoop, de catastrofe te kunnen voor
komen. Dientengevolge bevonden zich
nu twintig arbeiders op het midden
stuk. Zij verkeerden daar in doods
gevaar, want het van zijn steunpun
ten beroofde gevaarte begon reeds
dreigend naar de noordelijke .oever i
over te hellen. Ieder ogenblik kon het
zich met mensen en al in de kokende
schotsenstroom storten.
Het eerste ogenblik waren de ogen
der mannen, zodra ze van de wagens
waren gesprongen, op de brug gericht
en op de kleine figuren, die schreeu
wend en handenzwaaiend aanspoor
den tot spoed bij het hulpwerk. Doch
direct daarop stonden de aangekomen
groepen als vastgenageld. Daar be
neden waagde reeds iemand een red
dingspoging. Een roekeloze poging,
maar adembenemend van moed en
zelfverloochening Het was „de vlie
gende Hollander" Zijn lichaam om
wikkeld met een lang touw. waarvan
een vrouw, die op de oever stond
het was de typiste het uiteinde
vasthield, Doogdë hij over de schotsen
de in gevaar verkerende mannen te
bereiken. Telkens schoten de schollen
Tekeningen en
tekstian
WIM MEULDlJR
770 Bombastus gaat in de stoom- 771 Sneeuwvlok loopt de kamer op
kast. de deur wordt achter hem ge- en neer „Tjonge denkt hij.wAt
sloten en koning ginter begint aan aiae j"Vgensl op wacht En
de toestellen te draalen. ..Kijk Jij weer stapt, hij heen en weer vijf
even op Je horloge, opa" zegt hij: stappen neen en vijf stappen terug.
„Bombastus moet precies vijf minu- „Zeg opa' vraagt hij. „zijn die vijf
ten ln aie kast blijven." Achter de minuten nu nog niet om?" „Hè", zegt
riPHT klink- een jeweldie gesis en Opa. ..nee m'n horloge oh-grut
deur klink. een geweiaig gesis en ylug Qpent Konmg
door de kieren ontsnappen grote w^ter de kast maar Bombastus is
stoomwolken. Opa Krom tuurt aan- er veel te lang ln geweest, dat
dachtig op zijn horloge zien jullie wel op het plaatje!"
kerel in heT Ijskoude water zagen
dompelen Soms schoten de schotsen
over hem heen en dachten zij, dat
hij niet meer zou boven komen. Dan
zagen ze. dat de vrouw vliegensvlug
het touw begon ln te halen. Voort
durend vreesden ze, dat ze het lijk
van den dapperen man op de wal zou
trekken.
Doch „de vliegende Hollander"
bleek over een onuitputtelijke energie
en uithoudingsvermogen te beschik
ken. Met bovenmenselijke kracht wist
hij zich steeds weer op de schotsen te
werken en het helfhaftige waagstuk
te volbrengen. Hij bereikte de brug
onder stormachtig gejuich van de
mannen, die te hulp waren gesneld.
Zij hadden begrepen wat de bedoe
ling was. Op een teken van de vrouw
grepen ze de stapels staaldraad, die
onder hem weg Dan klonk een angst-1 reeds klaar stonden. Twee draden
aanjagend geschreeuw op uit "het I werden zorgvuldig aan het touw be-
groepje op de bedreigde brug als een vestigd De n\annen op de brug be-
kudde schapen samendringende man
nen. Doch ook hun. die op de zuide
lijke oevei stonden, liepen de rillin
gen over het lijf als zij den moedigen
gonnen te trekken en die op de oever
vierden voorzichtig mee Op aanwij
zing van ..de vliegende Hollander"
werd het staaldraad stevig ora een
paar van de dikste palen, waarop het
bruggedeelte nog rustte, geslagen.
De mannen op de oever hielden de
polsdikke staaltouwen strak. In twee
lange rijen stonden ze langs het
staaldraad geschaard. Ze trokken uit
alle macht en hielden zo het gevaar
te overeind tot de mannen de brug
één voor één langs de stalen verbin
dingen hadden verlaten. Telkens als
er weer een de gevaarlijke tocht, naar
de oever ondernam, bond de vliegen
de Hollander hem het touw. waarmee
hij zelf de tocht over de schotsen had
ondernomen, om het lijf Mocht de
man vallen, dan was er nog altijd een
kans. dat het touw hem het leven
redde. Behouden bereikten de twintig
de zuidelijke oever. De laatste, die
zich zonder touw moest laten zak
ken was de man. die zonder op eigen
leven te achten, de anderen had
gered.
Nauwelijks hadden zijn voeten de
grond geraakt of de mannen, die
hem hun leven dankten, sprongen op
hem toe.
(Wordt vervolgd)
Ilse Meudtner in een van h<
folkloristische creaties.
(Cliché A P.-archtef.)
blijft bewonderen Dat die bewonde
ring ook aan publlekzijde bestond,
mocht blijken uit ovaties, welke tot
vele herhalingen en een toegift
dwongen.
De Nederlandse pianist Chris Veelo,
die haar ln ons 1 and regelmatig bege-
'eidt. voldeed ook ditmaal weer door
zijn sterke gebondenheid aan het
dansbeeld Enige op het programma
onverm elde solo-pianov' t ol k i ngen
deden zijn pianistiek eei aan,
WILL GILBERT
De Duitse toneelschrijver Otto C
A zurNedden heeft de tekst vol-
looid voor een actueel en vrolijk
volksoratorium ..Das Dorf ohnc
Schlaf" (Het slapeloze dorp) De uit
gelaten scènes zijn geïnspireerd op
schilderijen van Breughel; de muziek
ls van Gregor Eichhorn
Te Dresden is onlangs met groot
sucoee de vierde symphonle van den
thans 35-jarlger componist Hein?
R t t g e r voor de eerste maal opge
voerd.
Prof. Piccard 60 jaar
wacht met vreugde de dag af.
waarop een vliegtuig met gesloten
cabine het spoor van de F N R S kan
volgen en daarmede bewijzen zal
dat de vrije ballon aan het lucht-
vaartverkeer nieuwe wegen gewezen
heeft In de stratosfeer kan een vlieg
tuig driemaal zo snel vliegen als ln
de troposfeer; een omstandigheid
die vooral bij het vliegen over bij
zonder grote afstanden van onschai
bare waarde kan zijn
Aldus spreekt prof Auguste
Piccard zich uit in zijn hoek .16 940
Meter boven de aarde" waarin hij
zijn belangrijke ervaringen heeft
gelegd, die hij ln zijn beide straf os
feeivluchten per luchtballon en
luchtdichte waarnemingscabine ver
zamelde Hoe snel heeft zijn ver
wachting zich verwezenlijkt; hoe
verbijsterend spoedig ls de oplossing
gevonden voor de moeilllkheden dié
nog slechts tien laar geleden de
stoute plannen ln de weg stonden
van den Zwitsersen geleerde die
2fi Januari zijn zestigste verjaardag
zal vieren I
AJ hoorde men de laatste laren
weinig van prof Piccard. die nog
steeds hoogleraar ln de natuurkunde
aan de universiteit van Brussel !s.
er is alle reden om bij deze mijlpaal
In zijn persoonlijk leven even bij zijn
belangrijke figuur stiJ te staan
Want zijn pioniersarbeid heeft het
mogelijk gemaakt dat men reeds
thans ln ongeveer een etmaal de
Atlantische Oceaan Kan oversteken;
een pioniersarbeid die niet alleen
uiterst belangrijk zuiver wetenschap
pelijk materiaal heeft opgeleverd
maar ook praktisch zijn uitwerking
heeft gehad
Als persoonlijke gegevens omtrent
den thans zestigjarigen geleerde wor
den hier vermeld zijn geboorte op
28 Januari 1884 te Lutrv In het Zwit,
serse departement Vaud (Waadlandi
tezamen met zijn tweelingbroeder
Jean die eveneens de wetenschap
pelijke weg opging; zijn benoeming
ln 1917 tot hoogleraar in de natuur
kunde aan de technische hogeschool
te Zürleb en ln 1922 aan de universJ
teit van Brussel ln welke functies
hij zich voornamelijk bezighield met
de radio-activiteit In de lucht; ver
der zijn belde stratosfeervluchten
van 1931 en 1932. waarop hij belang
rijke gegevens verzamelde over de
hoogte-uitstraling en de lucht-elec-
triciteit.
Piccards onderzoekingen op boven
genoemde natuurkundige punten
deden het plan bij hem rijzen de
verlangde gegevens die hij behoef
de. ter plaatse dus ln de lucht
te gaan verzamelen. Bij de uitwer
king van dit plan kwam zijn vroe
gere belangstelling voor machine
bouw. algemene natuurkunde en
meteorologie hem oijzonder te stade
zodat hij zijn ballontochten naar de
hoge luchtlagen zelf kon voorberei
den. Aldus begon hij reeds in 1925
aan de constructie van de lucht-
dichte aluminium gondel, die voor
zijn hoogte-onderzoekingen noodza
kelijk was
In deze gondel, bevestigd aan een
buitengewoon omvangrijke kabel
ballon, steeg Pi of Piccard op 27 Mei
1931 .te Augsburg op ln gezelschap
van zijn assistent Paul Kipfer en
daalde na 43 uur ln de lucht te zijn
geweest en eer hoogte van 15.781
meter te hebben bereikt, behouden
en met een schat van wetenschap- daarvan wel een tastbaar bewijs
pelijke gegevens op de gletscher van
de Gurgler Ferner ln het Oetzdal
De gletchei werd naai Piccard ge
noemd er de gondel kreeg een plaats
In het museum der Brusselse unlver
slteit
Op I? Augustus 1932 volgde een
'weede vlucht In dezelfde ballon
met een nieuwe gondel steeg Drof
Piccard ditmaal in 'ezelschap van
zijn medewerkei Max Cosijns te
Zürich op bereikte een hoogte van
16 770 metei en streek na twaalf uur
te Ca val la ro di Monsambono ten
zuiden van het Gardamper neer Hij
moet toer dadelijk althans volgens
mededeling van zijn tweelingbroer
Jean die zich als apotheker te Wil
mtngton ln de Amerikaanse staal
Delaware gevestigd had het plan
hebben opgevat een derde stratos
feertocht in het gebied van de Hud-
sonbaai te ondernemen maar dit
Dlan is nimmer tot uitvoering geko
men Integendeel verklaarde prof
Piccard zelf dat nil volgende stra
tosfeervluchten aan anderen zou
overlaten
Instede hiervan .daalde' de be
langstelling van Piccard van de
stratosfeei naar de diepzee' In
Dlaats van zich zoals nij had aan
gekondtgd wr een hoogte van 30 000
meter te verheffen wilde hij thans
tot een diepte van 9000 meter be
neden de zeespiegel afdalen Deze
diepe smak maakte hij ln zijn teleur
stelling over een vermeend verraad
van Poolse ziide waar men zijn in
1935 op lezingen in Polen uiteenge
zette plannen voor zijn 30 000 meter
vlucht bulten zijn voorkennis aan
het uitwerken scheen te zijn.
Het stratosfeervliegtuig
Nog eer ander plan rljpje ln prof
Piccards brein; dat voor een stra
tosfeervliegtuig. hetwelk een snel
heid van 700 km per uur zou kun
nen bereiken en een belangrijke stap
zou betekenen in de richting van
veiligheid er snelheid m het verkeer
over grote afstand De oorlog heeft
de uitvoering dezer plannen in de
weg gestaan en alleen op dat betref
fende het stratosfeervliegtuig is. ge
lijk men weet voortgebouwd Zelfs
schijnt het volgens recente bench
ten, dat men eén voor Piccard des
tijds nog onoplosbaar vraagstuk, dat
van een propeller die hot vliegtuig
zowel ln de troposfeer (lagere lucht
lagen) als ln de stratosfeer zou kun
nen voorttrekken heeft opgelost door
de thans blijkbaar voor de praktijk
geschikt gemaakte voortstuwing
aoor midde) van uitlaatgassen, een
denkbeeld waarop ook Duitse (Opeis
raketvllegtulgen» en rtallaanse uit
vindingen berustten
Hoe hoog prof Piccard ook
zweefde zijn gedachten zweefden
nimmer te hoog Hij heeft zich niet
met grauw* theorieën ln zijn stu
deerkamer opgesloten, maar ver
richtte zelf de praktische pioniers
arbeid die deze theorieën tot tast
bare werkelijkheden moest maken
En ai ligt deze arbeid thans door de
buitengewone omstandigheden vrij
wel stil althans voorzover de buiten
wereld dat vermag waar te nemen
met voldoening zal hij op zijn zes
tigste verjaardag Kunnen overden
ken, dat een goed lenkbeeld nimmer
blijft rusten He' stratosfeervlieguls
dat than* door de luchten Ijlt.
Laat de muzikale oppermens van
zijn Parnassus-hoogte rustig
smalen, dat Nederland geen opera
cultuur bezit, hij zal niet Kunnen
weg-redeneren dat het Nederlandse
publiek een levendige opera-belang
stelling koestert Dat deze belang
stelling niet in goede banen is ge
leid dat zij zich meer commercieel
dan cultureel manifesteert. Is een
zaak op zich zelf en een in deze
kolommen al meer rfan eens opge
diend gerecht, maar feit is. dat zij
gretig naai voedsel verlangt en dat
die honger vooral ae jongste jaren
met overvloedige en degelijke kost
wordt gestild
Intussen heeft ook dat heel wat
voeten in de aarde, zoals het droevig
relaas van een onzei vrouwelijke rela
ties getuigt. Zij had zich gespitst op
de première van „Madama Butter
fly" en daarvoor over gehad, 's mor
gens vroeg op te staan om reeds te
klokke half vijf zich op het Leidse-
pleln in de rij te scharen, die zich
daar al om vier was beginnen te
vormen voor de plaatsbespreking
Rustig wachtte zij een uur of zes
echter niet om met de verlangde
plaatsen zich heen te spoeden, maar
om te vernemen dat de voorstelling
uitverkocht was!
Ter toelichting werd haar mede
gedeeld dat voor de première een
zeer groot aantal olaatsen gereser
veerd moest worden en wat dat. be
treft. ware het verstandiger geweest,
wanneer zij haar binnen niet op de
eerste, maar op een der volgende
voorstellingen had gezet, die nog het
voordeel hebben, dat zij beter inge
speeld zijn. Maar niet ieder kan
wachten en niet ieder geelt zich \an
die omstandigheid tijdig rekenschap
Was deze les dus op zichzelf reeds
bitter, bitterder nog was haar er
varing. dat haar bij net hepngaan al
plaatsen werden aangeboden voor elf
gulden per stuk!
Al eerder hadden wij het met den
administratieven directeur van het
hoofdstedelijk theaterbedrijf over
deze wantoestand gehad „Ik weet.
dat het zo is" had deze ons geant
woord. „en ik betreur dat in hoge
mate. maai lk sta er machteloos
tegèn. Wij verkopen niet meer dan
vier plaatseri aan één persoon tege
lijk. om dit euvel tegen te gaan. maar
als de „zwarte plaatsen handel' zich
op volle familiesterkte ln de rij
schaart en zodoende toch tientallen
plaatsen ln één hand komen, kunnen
wij daar weinig aan doen Zelfs een
persoonsbewijzencontróle zou hier
niet helpen
We hadden den heer Van Dellen
nl. gevraagd of er niet iets te doen
was om mensen uit ons bedrijf, die
onmogelijk gelegenheid hebben zich
urenlang vooi de plaatsbespreking
ln de rij te scharen, toch ook het
genot van een opera-voorstelling deel
achtig te maken doch dit werd on
mogelijk geacht, omdat niet alleen
het dagbladbedrijf ln deze ongun
stige positie verkeert. „Ik kan de
halve schouwburg dan wel reser
veren vooi politie, brandweer e d
werd ons geantwoord en er svas
weinig tegenin te brengen
Toen lijkt ons de machteloosheid
niet zo groot als zij schijnt Ten
eerste ts tegen de „zwarte handel"
tn plaatsen voor de opera met scherp
politietoezicht wel iets te doen. Ten
tweede en ten voornaamste is ver
moedelijk wel een systeem te beden
ken. waarbij leder te zijner tijd aan
zijn trek komt, b v. door de teleurge-
stelden volgnummers te verstrekken
voor voorkeur bij een volgende
plaatsbespreking die dan eventueel
zelfs telefonisch zou kunnen ge
schieden om de betrokkenen niet
meer dan éénmaal in de rij te laten
wachten.
In afwachting van de bereidheid
tot uitwerking van een dei-gelijk
systeem kan men zich troosten met
de gedachte dat bijvoorbeeld in
Duitsland de operavoorstellingen niet
dagen, maar reeds weken van tevo
ren zijn uitverkocht. Het is een
schrale troost weliswaar maar zij
kan ons Chinezen in het rijk van de
opera, ten voorbeeld zijn. Bij feiten
moet men zich zonder morren kun
nen leerleggen maar men verklare
zich niet te voorbarig als machte
loos. Een schouwburgdirectie, die de
plaatsen als he' ware voor de neus
ziet wegvliegen en die zeker van een
opera als ..Butterfly" weer een reeks
uitverkochte opvoeringen kan tege-
moetzien. rlchi-e de blik verde^ da:i
haar beperkt belang en denke aan
haar culturele taak. die haar voor
schrijft een zo ruim mogelijk pu
bliek te dienen Zou zij met het
bovenaangeduide systeem of wellicht
een nog beter niet iets in die rich
ting kunnen doen?
BROOD, BESCHUIT, AARDAP
PELEN, MELK. VLEES: 5 en 6
TABAK: 05 en 06 beide n keuze
BLOEM: 25 en 26
PEULVRUCHTEN: 27 (250 gr.)
VERMICELLI: 28
KAAS: 29 imager).
SUIKER: 30
14 M31
KOFFIESURROGAAT: 32.
EENHEIDSZEEP: 33
WASPOEDER: 34 Res C 10
D 10 en E 10; Res Ell - toiletzeep.
KINDERVOEDING: Res D 9
Gort. Res. E 9 Rllst. of Gort.
SNOEP: 05 Suikerwerk
BOTER: 05 A boter. 05 B marg.
06 A rundvet, 08 A marg
Slnde geldigheidsduur 5 Februari
uitgezonderd boter 06 A en 08 A
'4 Mrt 33 en 34 Alg., C 10
D 10. E 10 en E 11 (19 Februari)
DIVERSE BONNEN:
R 01 Tabak; Scheerz. (30 April).
3 honden brood: 3 hondenbrood
groep K: kattenbr (t.m 31 Jan
20 21. 33 brandst fc.m. 29 Febr
1 t.m 17 K.F brandst t.m
30 April.
De Noorse schilder Edward
Munch heeft een testament nagela
ten. waarbij zijn gehele artistieke erfe
nis aan de stad Oslo wordt vermaakt
Deze erfenis bestaat uit tekeningen,
houtsneden, etsplaten enz.' alsmede
het auteursrecht van zijn literaire
A-erken Voor behoeftige nagelaten be
trekkingen van kunstenaars heeft
Munch 30.000 kronen gelegateerd.
I^,e Nederlandse Omroep heeft den
componist Henk Badlngs en den
dichter Martlen Beversluis uit
genodigd tot het maken van een kunst
werk. dat geschikt is om te worden
uitgevoerd bij de wisseling der Jaar
getijden Meer speciaal is daarbij ge
dacht aan de Midzomer- en de Mid
winterdag Waarschijnlijk zal het werk
1e vorm van eeD oratorium krijgen.
Ln opdracht van de burgemeester
van Kassei verschijnt bij F O Lei-
nert een bloemlezing uit de werken
van deD van 1784 tot 1859 levenden
Kasseier componist Louis Spobr
Dit Jaar zullen de eerste afleveringen
het licht zien.
Voor de kinderen
BESTE KINDEREN,
Natuurlijk zitten jullie al uit te
zien naar de oplossing van het
invulraadsel Wa6 net raoeUük? Hiei
volgen dan de woorden t
snood aard appel al door
- gaan tien duizend poot
eik een draent wel kom
kommer kat rq} lade aan
- recht bank tarwe meeJ
draad wind el geel wespen
- ripst haar
üe tien prijswinnaars zitten weer
óveral m net land verspreid Het zijn
Jan van de Beek Hogorweg 3.
Bennekom. J B e r I e 1 o. Varsseveldse-
vveg 31 Doetmchera; Rietje Mon
tague. Os- en Paardenlaan 8, Leiden.
Alle Bart, Bloemgracht 19 Zaan
dam. W i 11 y W e n t z e l. Raadhuis
straat 18. Diemen. leonnrdus de
W e U s. Land/ude C 11. Wlldervank
Ge?inu6 Koster. Beerta B 509
A d r a n u s van D li k. Smitsstr '20
Gouderak; Hermanus Sterke o-
burg. Bermweg 292. Capelle a d tJs-
sei. Corrie Poot. Tulpstraat 11
Maassluis
En nu ons nieuwe letterraadsel Het
is weer een oekena spreekwoord, net
als een van de vorige keren en bestaat
eveneens uit 24 letters
16. 17. 1. 23. 2 ls een van de oudste
boeken
10. 11. 6. 21 ls een andere naam
voor kip
5. 3. 24 ls een neer. die overdreven
netjes gekleed gaat
7. 14. 19. 4 is een familielid van je
12. 22. 9 18 ls het tegengestelde van
wel.
13 11. 8. 6. 20 ls een ander woord
voor doodmaken
14. 15 is een voegwoord
Ik geloot, dat het deze keer een heel
makkelijk raadsel la Wat zal Ik nu
veel goede oplossingen krijgen lk ver
loot onder de goedé oplossers al weer
tien prijsjes Blijf allemaal meedoen,
want natuurlilk wint een ieder wel
eens een prijsje Denk om het oude
woord dat zegt dat de aanhouder
wint
Deze week nad lk geen gelegenheid
om brieijes aan verschillende vriendjes
en vriendinnetjes te schrijven die ik
in gedachten reeds een briefje beloofd
had Het is door de vele zieken op
kantoor zo druk dat lullie even moe
ten wachten Maar natuurlilk denk lk
wel aan allemaal ai kon Ik dan geen
antwoorden verzenden
Veel plezier bij het raadselopiossen
DaR kinderen hartelijke groeten van
lullie
OOM JAN
Kroniek van de
Volkstuin
Voorbereidende maatregelen
Fr is geen bijzondere proretiscne
gave nodig om te voorspellen,
dat de groententuin ons dit laar weer
oelangrljke diensten zal kunnen be
wijzen Het ls dus zaak zo spoedig
mogelijk het voorlaarssel/.oen id te
lulden temeer, daar het zich laat aan
zien, aat de winter een kwakkelwinter
zal blllven
Velen zijn van mening, dat er ln de
Januarimaand niets te doen valt. doch
niets is minder waar In de eerste
plaats kan er. nu er toen geen kou ln
de grond gebraent wordt door sneeuw,
gespit worden En verder kunnen we
ln deze maand zorgen voor wat in de
wandeling kalkbemesting wordt ge
noemd
Eigenlijk 18 deze uitdrukking onjuist
en ls er meer sprake van ontzuren van
de bodem Intussen waar bladplanten
o a tabak behoefte hebben aan
een goede kalkgift. en kalk tevens een
goede bloei ln de hand werkt, mogen
we dit onderdeel zeker niet vergeten,
ook al niet. omdat we door een goeda
kalkgift de knolvoet. deze gevreesde
ziekte van onze koolgewassen, krachtig
bestrijden
Het zal waarschllnlljk niet iedereen
gelukken voldoende paardemest te krij
gen om te gaan broeien De gelukkigen
echter, die daar wel kans toe zien,
gunnen reeds thans een warme bak
janleggen Er wordt dus zo veel moge
lijk voor bodem en warmte gezorgd,
op deze wijze, waarna ln de bak boven
de mest een lagg aarde wordt aange
bracht van ongeveer 16 centimeter, en
wel aarde die voldoende voedselhoü-
dend dus gemest ls
Bij dit weer Is de grond vrU snel op
temppratuur. vooral als we er voor
?orgen. dat de kas of de ruiten bij
nacht goed zlln afgedekt Wanneer het
eenmaal zo ver Is. kan dan meteen
worden overgegaan tot het zetten van
bladgroenten Het zaaien van spinazie
is een van de allereerste dingen, die ln
aanmerking komt. ofschoon de spina
zie uit de bak niet alleen ln kleur,
doch ook in kwaliteit achter staat bU
de volle-grond-groenten
BIJ gebrek aan een kas kan thans
aan de volle grond eveneens splnazle-
'aad worden toevertrouwd Het kan
zich natuurlijk niet zo spoedig ont
wikkelen maar schade zal van even
tueel nog ln te treden vorst bij het
Kiemen niet ondervonden worden In
middels ls het echter bijna Februari
en bestaat er geen beletsel de werk-
aamheden uit te breiden en nieuwe
groenten op het programma te zetten.
Voot de vrouw
LISSE
VERDRONKEN. Gisteravond ls
mevrouv Wijnhout, wonende Lisser-
di.ik 513. door de duisternis misleid te
water geraakt. Alhoewel men den
drenkeling spoedig cp het droge had
mocht kunstmatige ademhaling
welke men nog geruime tijd heeft
toegepast niet meer baten.
Nagerechten zonder mellc
elk voor een nagerecht ls door
gaans niet beschikbaar Ook zon
der melk zijn smakelijke nasplizen
re bpreiden b.v wortelcompóte of
citroenvla
Citroenvla: Vijf lepels eortmout
vier lepels suiker, anderhalve lepel
custardpneder. citroenessence, een
liter' water
Het custardDoedei met wat water
aanmengen Df rest van het water
aan de kook brengen en de gort mout
er aan toevoegen De gortmo'ut koken
'ot zij gaar is en het aangemaakte
custardpoeder er aan toevoeeen De
massa van het vuur nemen als ze
kookt D'. suikei en de citroenessence
toevoegen De vla koud laten worden
en in eeD glazen schaal overdoen
Wortelcompóte: 400 gT. wortelen,
twee kopjes water, vier lepels suiker„
twee lepels aardappelmeel, citroen
essence een mespuntje zout. gember-
surrogaat.
De wortels schrappen en in blok-
jessnijden en tien minuten ln het
water waaraan de suiker en het gem
berpoeder zijn toegevoegd, koken.
Het voch' met het aangemengde
aardappelmeel binden en dê citroen
essence er aan toevoegen De wor
telcompóte tenminste een halve dag
laten staan en geven bij ln wa'°i ge
kookte droge gort of gortmouL
Van Noordkaap tot
Egeische Zee
Overal waar ln de erote uitge
strektheden van Europa de Duitse
soldaat zich bevindt, bevindt zich
ook in de een of andere vorm het
Duitse Rode Kruis. Uw hulp kan
overal gebruikt worden. Jonge vrouw
uit Holland, als Dleegzusier zult u
veel kunnen doen tot verlichting
van de laak van het D.R k Meldt u
daarom. longe Nederlandse vrouw
bij het U Ersatzkommando Nieder-
lande. Den Haag. Korte Vijver
berg 5.
Directeur: H. J. Kerkmeester, Bus-
sum. hoofdredacteur. Hendrik Llndt,
Amsterdam; plv hoofdredacteur lr A.
H de Haas van Dorsser. Haarlem;
binnenland: J. v Grieken: illustratie
en opmaak: R Kampstra, volkscul
tuur en kunst M Wolters, muziek:
G K Krop; sport. J J Liber. adver
tenties: A. H. Lammers, allen te Am
sterdam.
