HET DAGBLAD
Zware afweergevechten
in noordelijke sector
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Sowjet-pogingen
mislukt tussen
Pripet en Beresina
Electricïteit uit de
windkracht
Quisling bij Hitier
Beroeps- en hulpdienst bij
de Landwacht
Amokmaker te Kerkrade:
twee' doden, vijf gewonden
Dader door politie
neergeschoten
Reizen.
De les van Poleiï
Keuringen
Duits weer mac htsbe richt
Geslaagde luchtaanvallen op de
landingsvloot bij Nettuno
Landing bij Kertsj
afgeslagen
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FUHRER. 24 Jan. Het opperbevel
van de weermacht deelt mede:
Bij KerstJ gingen de bolsjewisten
opnieuw tot tamelijk sterke aanval
len over en probeerden zij tevens
nieuwe strijdkrachten aan land te
zetten. Zij werden met zware, bloe
dige verliezen afgeslagen. In een
penetratieplek zijn nog hevige ge
vechten gaande.
Tussen Pripet en Beresina misluk
ten ook gisteren alle doorbraakpogin
gen der bolsjewisten. In de zware af
weergevechten van de laatste dagen
hebben zich hier onder bevel van
luitenant-kolonel Klasing het grena
dierregiment 446 met de hieraan toe
gevoegde bewakingsbataljons 738 en
793 en bet tweede bataljon van het
grenadierreeiment 464 onder bevel
van kapitein Emjnerling bijzonder
onderscheiden.
Ten noorden van Newel stortten
herhaalde, door tanks gesteunde
aanvallen der bolsjewisten in ons
afweervuur ineen. Ten noordén van
het Ilmenmeer en ten zuidwesten van
Leningrad leveren onze troepen nog
steeds een zware afweerstrijd. .Zij
sloegen de met overmachtige strijd
krachten uitgevoerde, de gehele dag
voortdurende krachtige vijandelijke
aanvallen af of vingen deze op.
Hierbij werden alleen ten zuidwes
ten van Leningrad 57 Sowjet-tanks
vernietigd. In enkele sectoren wordt
met binnengedrongen vijandelijke
gevechtsgroepen verbitterd gestre
den. Ten zuidoosten van Leningrad
ontruimden onze troepen, door den
vijand niet gehinderd, een vooruit
springende bocht in het front en be
trokken zij nieuwe, gereedgemaakte
stellingen.
Aan het Zuidrtaliaanse front mis
lukten herhaalde sterke, over een
breed front uitgevoerde, aanvallen
van deü vijand na zware gevechten.
In het landmgshoofd van Nettuno
hebben zich nog geen grote gevechts
handelingen ontwikkeld Vijandelijke
verkenningsstrijdkrachten werden
teruggeworpen. Duitse gevechts-, tor-
Duitsland bespaart
benzine
BERLIJN. 25 Jan. De A.N.P.-cor-
respondent meldt:
Sedert geruime tijd worden in
Duitsland windturbines ten behoeve
van de industrie in serie gebouwd.
Deze uitvindingen berusten op con
structies van ingenieur Pilz, den zoon
van een molenaar in Midden-Duits-
land. Pilz vestigde voor het eerst de
aandacht op zich in 1939, toen hij
met een kleine windmotor de eerste
prijs won in de Rijksberoeps wedstrij
den voor ingenieurs.
Hitier interesseerde zich persoonlijk
voor de uitvinding er liet Pilz bij zich
komen in Berlijn, waar op het dak
van de Rijkskanselarij een demon
stratie werd gegeven Met het model
van een zijner constructies verlichtte
Pilz toen de tweehonderdvijftig elec-
trische lampen van de grote zaal dei-
Rijkskanselarij
Onmiddellijk werden hem alle mid-,
delen en werkplaatsen ter beschik
king gesteld, welke hij voor de ver
dere ontwikkeling van zijn plannen
nodig had Thans worden reeds in de
fabrieken drie typen gebouwd, name
lijk een zeshonderd watt windaccu.
die voor de verlichting van kleinere
gebouwen en barakken uitstekend ge
schikt is. dan de tien kilowatt wind-
motoren en de vijftig kilowatt wind
turbine Al deze constructies leveren
reeds stroom bij een windsterkte van
twee meter per seconde, terwijl de
vroegere constructies eerst bij vier
meter per seconde functionneerden.
Op het ogenblik neemt ingenieur
Pilz proeven met een 1000 kilowatt
pedo- en jachtvliegtuigen vielen de
oorlogsschepen van de vijandelijke
landingsvloot aan. Een torpedojager
werd met zekerheid, een andere waar
schijnlijk tot zinken gebracht. Een
kruiser, een ander klein oorlogsvaar
tuig en een landingsboot van 2500
b.r.t.' werden getroffen Boven het
Italiaanse gebied werden door de
luchtdoelartillerie en jagers 8 vijan
delijke vliegtuigen neergeschoten.
In de afgelopen nacht wierpen en
kele Britse vliegtuigen bommen neer
op West-Duitsland. Boven de bezette
gebieden in het westen werden drie
vijandelijke vliegtuigen vernietigd.
Reserve-luitenant ter zee Pollmann.
commandant van een duikbootjager,
heeft in de Middellandse Zee zijn
tiende vijandelijke duikboot vernie
tigd.
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FUHRER, 24 Jan. In tegenwoor
digheid van den Rijksminister en
chef der Rijkskanselarij, dr. Lam-
mers, en van den leider der Partij
kanselarij, Reichsleiter Bormann,
heeft de Führer den Noorsen minis
terpresident. Quisling, voor een vrij
langdurig onderhoud ontvangen. Een
aantal belangrijke vraagstukken be
treffende het Europese vasteland en
de toekomst der Germaanse volken
werd besproken in de geest van de
gemeenschappelijke strijd.
Vervolgens ontving de Führer ook
de Noorse ministers Fugglesang, Lie
en Whist, die in gezelschap van Quis
ling waren. Van Duitse zijde waren
Rijkscommissaris Terboven en de
f4 -Obersturmbanntiihrer Neumann
aanwezig.
Luchtaanval op Sofia
afgeslagen
BERLIJN, 24 Jan. In de middag
uren van 24 Januari hebben Ameri
kaanse formaties bommenwerpers,
beschermd door jagers, getracht op
nieuw Sofia aan te vallen, zo wordt
aan het D.N.B. medegedeeld. Afweer
geschut en Duitse en Bulgaarse jagers
bestreden de vijandelijke luchtstrijd
krachten en dreven de aaneengeslo
ten formaties reeds voor het berei
ken van de Bulgaarse hoofdstad uit
een. In de meeste gevallen werden de
vijandelijke vliegtuigen daardoor ge
dwongen zich van hun bommen boven
open terrein te ontlasten. In de omge
ving van Sofia ontstond slechts ge
ringe schade. De doeltreffend opgetre
den Duits-Bulgaarse luchtverdediging
deed een reeks vijandelijke vliegtui
gen ten offer vallen. Het is nog niet
mogelijk vast te stellen hoeveel toe
stellen neergeschoten zijn in verband
met het dun bevolkte en onherberg
zame terrein, waarboven zij vernield
werden.
Boven Hongarije
Volgens hët Hohgnorse telëgraaf-
agentschap is officieel gemeld, dat op
de avond van 23 Januari Angelsaksi
sche vliegtuigen uit westelijke rich
ting boven het zuidwestelijke deel van
het gebied bewesten de Donau ver
schenen Op enige plaatsen werden
bommen geworpen, die schade aan
gebouwen aanrichtten. Persoonlijke
ongelukken zijn niet te betreuren.
Mutaties van prefecten in
Frankrijk
VICHY. 25 Jan. Zowel In Noord-
als in Zuid-Frankrijk zijn, naar de
Franse staatscourant mededeelt. 33
mutaties of benoemingen van prefec
ten of onderprefecten geschied
Voorts werden 11 prefecten uit beide
zones krachtens de wet van 17 Juli
1940 ter beschikking gesteld.
Ie JAARGANG No. 20
DINSDAG 25 JANUARI 1944
Uitgave: N.V. De Arbeiderspers Bureaux voor redactie en administratie: Hooigracht 31, Leiden.
Telefoon 23038 - Abonnementsprijs 21 ct. rer week of f2.73 per kwartaal - Postgiro 184.120 - Postbus 65
Ergens op een berg in Montenegro is een centrum der benden ontdekt.
De pantserafweer maakt er korte metten mede. Ook een vijandelijke
granaatwespen-stelling in een gehucht moet worden opgeruimd.
(P.K. Thiede/Ho/St.)
Het voorbereidende werk, dat nood- land en volk van haar taak gekwe-
zakelijkcnvijze aan de oprichting ten. In bijzondere tijden echter wor-
van de bij verordening van de 13e den bijzondere maatregelen vereist.
November 1943 ingestelde „Land- De huidige bewogen tijdsomstandig-
wacht Nederland" moest voorafgaan, heden met hun uitzonderlijk karak-
heeft thans zijn beslag gekregen. ter van lasten en plichten voor enke-
De Landwacht zal bestaan uit twee ling en gemeenschap maken zodanige
diensten: een beroepsdienst en een bijzondere maatregelen nodig. On
danks alle duidelijk betoonde en ge
waardeerde loyaliteit is het bestsan-
de politie-apparaat niet machtig ge
noeg om afdoende op te treden tegen
de voor Nederlandse begrippen onge
kende duistere praktijken van sabo
teurs en moordenaars; herhaaldelijk
zijn er feiten voorgevallen, die de
noodzakelijke rust in dit land in
ergerlijke mate verstoren. Alle orde
lievende en weldenkende Nederlan-
landers wij mogen met zekerheid
aannemen, dat deze 90 pet. der be
volking uitmaken worden hierdoor
ernstig verontrust en keuren deze
toegespitste verhoudingen ten zeerste
af. Zij beseffen maar al te zeer. dat
hierdoor het welzijn van land en
volk ten sterkste wordt bedreigd.
Het is daarom ontoelaatbaar, dat
een kleine minderheid door haar on
bezonnen daden de geordepdc maat
schappij in gevaar brengt. Dit kan
niet langer getolereerd worden. Daar
om is de Landwacht opgericht. Zij
komt niet tegenover het bestaande
politie-apparaat te staan, maar zal
hiermede samenwerken in het belang
van de overgrote meerderheid van
het Nederlandse volk.
hulpdienst.
Do beroepsdienst omvat een vast
kacler en gekazerneerde eenheden, ter
wijl de leden van de hulpdienst slechts
ln hun vrije tijd hun dienst verrich
ten zullen. De leden van de beroeps-
en hulpdienst belde, zullen een gron
dige politionele opleiding ontvangen,
opdat de zekerheid verkregen wordt,
dat zit alleen zonder onderscheid naar
behoren de uit hun bevoegdheid voort-
vloelende taak kunnen vervullen. Deze
taak en bevoegdheid, zoals zij is vast
gelegd bij verordening van den Rijks
commissaris én nader bij beschikking
van den Commissaris-Generaal voor de
Veiligheid, ls dit zij nogmaals na
drukkelijk vastgesteld van zuiver
politionele aard. Dit ln tegenstelling
tot de Landstorm Nederland, welke
een militair karakter draagt. De taak
van do Landwacht bestaat ln de on
dersteuning van de normale politie ln
haar opgave de orde en de rust van
de Nederlandse bevolking te hand
haven. Hiertoe ontvangen de leden
naast hun practische opleiding ge
degen onderricht in de voor polltle-
organen noodzakelijke wetskennis.
Nu moet de Landwacht allerminst
beschouwd worden als een verleng
stuk van de gewone politie, als een
soort hulp-politie. Integendeel, zowel
door den Rijkscommissaris, als door
den Commissaris-Generaal voor de
Veiligheid is de taak van de Land
wacht nauwkeurig omschreven met:
bescherm';^van het leven, en goed
van nationaal-socialisten en de orde
lievende bevolking, bestrijding van
politieke moordenaars en saboteurs en
beveiliging van de voedselvoorziening
en van openbare Inrichtingen tegen
overvallen en sabotage.
Hierdoor treedt het eigen en bij
zondere politioneel karakter van de
Landwacht duidelijk op de voorgrond.
Zij is, om zo eens uit te drukken, een
gewapende nationaal-sociallstische be
schermingsorganisatie van de Bewe
ging, als uitsluitende draagster van
de politieke wil van het Nederlandse
volk.
Het behoeft geen betoog, dat er
aan een zodanige formatie dringend
behoefte bestaat. De gebeurtenissen
hebben dit voldoende bewezen. Dit
alles wil evenwel niet zeggen, dat de
Landwacht is opgericht, omdat de
Nederlandse politie in haar taak
tekort geschoten zou zijn, integen
deel, deze heeft zich trouw en vol
plichtsbetrachting ten -overstaan van
Leden uit de W.A., P.O. en de
Jeugdstorm, die daartoe krachtens
hun lichamelijke .geschiktheid, ont
wikkeling en leeftijd ln aanmerking
komen, zullen, hetzij ln de beroeps
dienst. hetzij ln de hulpdienst, opge
nomen worden. Van allen wordt ver
wacht. dat zij ln het besef van hun
verantwoordelijkheid ten opzichte van
land en volk tot de Landwacht toe
treden en dat zij bij de toekomstige
vervulling van hun taak disciplinair
handelen ln de hierboven geschetste
geest.
KERKRADE, 25 Jan.
Een wildeman heeft Zaterdag in
Kerkrade danig huisgehouden. Na
dat zijn aanvallen, welke hem zelf ook
turbine, die op een honderdvijftig MekfnVTweke01l'X'ntCwaarlde7zhnn
meter hoge mast is ongesteld üieKen twee «ocien, waaronuer zijn
broer, twee zwaargewonden en drie
meter hoge mast is opgesteld.
Met de eerste duizend aan de Duitse
industrie geleverde turbines worden
jaarlijks ongeveer twintig millioen
liter benzine bespaard.
De schadeloosstelling voor
niet-Duitse arbeiders
na luchtaanval
BERLIJN, 24 Jan. Bij beschik
king'van den eersten burgemeester is
te Berlijn een vereenvoudigde pro
cedure ingevoerd voor schadeloosstel
ling van niet-Duitse arbeiders, die
door. luchtaanvallen materiële schade
hebben geleden. De schadeloosstelling
geschiedt via het bedrijf, waar de
buitenlandse arbeiders werkzaam zijn.
De laatste dagen zijn 250 kisten
met kostbare manuscripten, boeken
en kunstschatten uit de verschillende
bibliotheken van Rome naar Vati
caanstad gebracht, waar deze onver
vangbare werken tot de vrede be
waard zullen blijven in de Bibliotheca
Apostolica Vaticani.
De chef van de Franse staat,
maarschalk Pétain, heeft Maandag
den Spaansen ambassadeur in Vichy,
Lequerioa, en den Fransen consul-
generaal in Barcelona. Hericourt, ont
vangen.
De Egyptische regering heeft in
een officiële mededeling bekend ge
maakt, dat Egypte is toegetreden tot
het Atlantic Charter.
In de volmachtencommissie van
de nationale raad'heeft de leider van
het politieke departement, een uitvoe
rige uiteenzetting van de huidige in
ternationale toestand gegeven, waar
bij hij in het bijzonder aandacht
schonk aan de positie van Zwitser
land. Hij sprak ook over het vraag
stuk van de normalisering der diplo
matieke betrekkingen met de Sofvjet-
Unie.
lichtgewonden te betreuren. Een
Kerkraadsc rechercheur was genood
zaakt uit zelfbehoud den dader neer
te schieten. Zondag is hij aan zijn
verwondingen overleden.
Eén en ander heeft zich als volgt
toegedragen:
De dader van deze moordpartij,
zekere P. Bergsma, was in de loop
van de dag danig onder de invloed
van sterke drank gekomen en had
reeds op diverse plaatsen metzijn
dolk gedemonstreerd, door in deu
ren enz. te steken, daarbij het drei
gement uitende, dat hij iemand over
hoop wilde steken.
Het eerste slachtoffer was vrouw
Rocks uit de Hammijnstraat, waar
mede B. een verhouding had. welke
verhouding de vrouw niet meer
wenste voort te zetten. In haar wo
ning bracht hij de vrouw diverse
messteken toe. Zij vond nog de
kracht om de naastgelegen woning
binnen te lopen, alwaar B. haar nog
volgde en waar zij stervend neen-iel.
De broer van den dader, H. Berg
sma en een zekere Mantinck. wilden
de vrouw te hulp snellen, doch wer
den op hun beurt door den wilde
man aangevallen. Daarbij stak hij
zijn broer liefst een tiental malen;
Mantinck werd ernstig gewond aan
pols en been.
Daarna ging hij op weg naar de
molen van Van Engelen, alwaar
vrouw B. probeerde de politie op te
bellen. Vóór het echter zover kwam,
was zij reeds door B. neergestoken
De molenaar kwam nog toegelopen,
werd eveneens aangevallen en kreeg
ook enige messteken in borst en
schouder. Het dienstmeisje, dat on
bewust kwam binnenwandelen, wist
door een snelle vlucht nog juist het
vege lijf te redden. Hierna keerde
de dader weer terug naar de Ham
mijnstraat, waar hij zijn broer, die
stervende op de grond lag, passeer
de. Hij keek echter niet eens naar
hem om. Hier ontmoette hij de vrouw
van den zwaargewonden M. Deze
vluchtte bij het zien van B. in de
woning van S. De dader ging haar
achterna, vernielde daar de ruiten
en trapte de deur in. S en vrouw M.
gisten zich door de vlucht te redden.
Op straat stonden drie personen
nieuwsgierig te kijken, welke nieuws
gierigheid zij ook bijna met de dood
moesten bekopen. B. kwam op hen
af en stak zekeren J., een zwakzin
nige in de rug. W. wist te vluchten;
hij kreeg alleen een messnede in
zijn jas; vrouw B. liep verschillende
steken in haar arm op.
Nu *was het de beurt aan de wo
ning van zijn broer. Diens vrouw
had reeds het één en ander gehoord
en sprong van angst uit het raam.
Hierna verdween de dader.
Onmiddellijk kwamen geestelij
ken, dokters en politie in de weer,
om de slachtoffers medische en
geestelijke bijstand te verlenen en
den dader te achterhalen.
Eén der gewonden gaf in het
ziekenhuis, waar allen heen ver
voerd waren de wens te kennen,
een rechercheur te spreken.
Rechercheur Jansen, begaf zich
op weg en kwam in de hal van
het ziekenhuis pardoes en geheel
onverwachts tegenover den ver
oorzaker vin al deze ellende te
staan. Direct verdween de hand
van B in zijn broekzak, met de
bedoeling weer zijn mes te trek
ken. De rechercheur greep hem
toen vast. doch B. wist zich los
te rukken, waarop de politieman
zijn revolver trok en hem ..Han
den omhoog" toeriep. B. stoorde
zich hier niet aan en kwam
met het mes op den rechercheur
af. Deze schoot toen op den
man, doch nog kwam hij toelo
pen, waarna de rechercheur een
tweede schpt loste, hetgeen den
dader in Het hoofd trof. Zondag
is Bergsma aan deze verwondin
gen bezweken.
Buiten den dader overleden nog
zijn broer II, Bergsma, een vrouw
Rocks, gescheiden echtgenote van
J. Noorbeck. Zwaar gewond werden:
vrouw A. C. Brenig, echtgenote van
R. Postma en H. Mantinck. Licht
gewond werden J. van Engelen, W.
de Jonge en vrouw M. C. Bullcs, ge
boren Cool.
De dader stond bij de politie on
gunstig bekend. Hij is reeds eerder
wegens messenstekerij veroordeeld.
De lijken der slachtoffers zijn in
middels door de justitie vrijgegeven.
V.S. erkennen regering
van Bolivia niet
STOCKHOLM, 24 Jan. De Ame-
rikaanse ambassadeur in La Paz is,
naar de Britse berichtendienst meldt,
uitgenodigd naar de Ver. Staten
terug te keren. Voorts meldt de ge
noemde berichtendienst, dat Maan
dagavond in Washington een door
het Amerikaanse ministerie van bui
tenlandse zaken uitgegeven verkla
ring is gepubliceerd, waarbij de Ver.
Staten weigeren het nieuwe Boli
viaanse regime te erkennen.
In deze verklaring beweert de Ame
rikaanse regering, dat revolutlonnaire
en de geallieerde zaak vijandig gezin
de groepen complotten smeden tegen
de Amerikaanse regeringen, die strij
den voor de verdediging van het wes
telijke halfrond tegen een „agressie
van de Spil". De omstandigheden van
do regeringsomwenteling ln Bolivia op
20 December 1943, zo wordt ln de
officiële verklaring van Washington
gezegd, moeten met de hiervoor ge
noemde revolutlonnaire groepen ln
verband worden gebracht. Het betreft
hier een actie, die door de „algemene
revolutlonnaire beweging ten uitvoer
ls gelegd en ten doel heeft het actie
gebied dezer beweging steeds verder
op het Amerikaanse continent uit te
breiden. De Amerikaanse regering ls
door deze ontwikkelingen, ln het licht
van de inlichtingen, die uitgewisseld
zijn tussen de Amerikaanse republie
ken. gekomen tot een negatief stand
punt ten aanzien van de erkenning
der tegenwoordige „revolutlonnaire
Junta" ln La Paz.
Het Amerikaanse ministerie van
buitenlandse zaken heeft het volgende
officiële commentaar gegeven op de
verklaring betreffende Bolivia: „Deze
verklaring betekent geen economische
Isolering. Gesteld echter het geval, dat
andere Amerikaanse republieken de
door de Ver. Staten Ingeslagen weg
volgen, dan zou deze maatregel onge
twijfeld een diplomatiek isolement ten
gevolge hebben."
Naar de Britse berichtendienst uit
Caracas meldt, heeft de Venezo
laanse regering medegedeeld, dat zij
de nieuwe Boliviaanse regering niet
erkent. Tegelijkertijd heeft de Vene
zolaanse zaakgelastigde te La Paz
order gekregen, naar Caracas terug
te keren.
Ook Brazilië en Costa Rica hebben
besloten de nieuwe regering van
Bolivia niet te erkennen.
Toenadering tussen Green
en Lewis
GENEVE. 24 Jan. De ..Daily Ex-
press" meldt dat de betrekkingen
t lissen de Amerikaanse vakvefeni-
gingsleiders Green en Lewis, die acht
jaar niet met elkander gesproken
hebben, hervat zijn. Zij hebben een
geheim onderhoud gehad, over welks
resultaten nog niets bekend is.
Zoals bekend verliet John Lewis ln
1935 met zijn mijnwerkers de door
Green geleide American Federation
of Labor en stichtte hij de C.I.O. In
1940 verliet Lewis ook de C.I.O., daar
hij tijdens de verkiezingscampagne
verklaard had, zijn functie te zullen
neerleggen, wamieer de door hem ver
bitterd bestreden Roosevelt in No
vember 1940 zou worden herkozen.
Vroeger begon men een verhaal
als dit met vlak onder de Jcop"
tussen haakjes te vermelden: (His
torisch).
Dit dan het historische verhaal
van den Haagsen meneer die Maan
dagmorgen, voor zijn -plezier even
op en neer naar zijn zusier in
Utrecht zou.
Hij vocht als een leeuw en hij
stond als een haring. Hij kwam dus
inderdaad in de trein en bleef niet
achter op het perron, in bedwang ge
houden door chef en politie. En hij
kwam óók in Utrecht aan, maar
vraag niet hoe.
Daar raakte hij in een tunnel. Hij
werd meegesleurd in een woelende,
dringende, vechtende menigte, be
hoefde geen voet te verzetten, werd
ergens naar binnen gedrongen en,
na drie kwartier staan en sputteren
(maar iedereen sputterde op dat
achterbalcon, dus niemand lette spe
ciaal op hem) weer naar buiten ge
perst.
Hij geraakte nu in een Amster
damse tunnel, wal hij nog juist kon
zien aan een bioscoopreclame en zat
toen plotseling, of hij wilde of niet,
in een trein voor Den Haag en hij
was nog vóór koffiedrinken bij zijn
vrouw terug.
Alleen was het jammer, dat hij
alle knopen van zijn kleren miste en
dat hij een paar brandgaatjes in
zijn enige goeie overjas had.
JU aar gelukkig heb je je benen en
armen nog", zei zijn mouw en dat
is meer dan menig treinreiziger, die
in Den Haag wilde instappen van
zichzelf kan zeggen. (De zachtaar
dige omdringers werken daar nog
wel eens iemand onder een rijdende
trein.)
Ondertussen was het niet noodza
kelijk, dat die meneer op die Maan
dagmorgen naar zuster in Utrecht
op en neer ging. En behalve deze
heer zaten er nog twee of driehon
derd persende en dringende mensen
in de trein, voor wie de reis evenmin
absoluut noodzakelijk was.
Waarom reizen die lieden? Waar
om dringen, stompen, vechten zij
mee? Waarom laten zij zich knopen
afrukken of onder de wielen van de
nog niet geheel stilstaande trein
drukken?
„Het is de zwevende koopkracht'
zegt mijn vriend, de econoom dr. L.
Goedzak. „De mensen kunnen maar
weinig eten en kleren meer kopen.
En toch moet het geld hun de-zak
uit zweven en zweven zij dus zaken
binnen, die nog „vrij" zijn, zoals
bioscopen en treinen."
In de bioscopen lijkt mij de zwe
vende koopkracht heel genoegelijk
thuis. Maar in de overbelaste trei
nen, die er in de allereerste plaats
voor moeten dienen om mensen vlug
en veilig, en zonder dagelijkse wor
stelwedstrijden, naar hun econo
misch noodzakelijk werk te brengen,
lijken mij deze zwoegende, zweten
de, zwevende koopkracht-slachtoffers
lichtelijk overbodig.
Vroeger stond men in de treinen
gaarne op voor oude dames en heren.
Maar sinds ons telkens de twijfèc be
sluipt of deze renteniers, die veel
beter rustig thuis konden zitten,
noodzakelijke medereizigers zijn. dan
wel zwevende-koopkracht-verbruikers,
is ook die beleefdheid verkoeld. Te
recht. Eerst plaats voor wie beslist
moeten reizen Dan pas voor wie
geld te veel hebben, maar die men
liever in een cake-walk elkaar zou
zien vertrappen dan in een trein.
Onlangs zijn voor kinderen alom
kleine kermissen met zweefmolens
etc. ingesteld, waar de kleintjes hun
geld kwijt kunnen en zoet zijn. Zijn
die zweefmolens ook niet iets voor
de zwevende koopkracht?
TIJL.
Bulgaarse staatsgendarmerie
SOFIA, 24 Jan. De ministerraad
heeft besloten, een staatsgendarmerie
op te richten. Dit wordt een soort mili
taire politie, die rechtstreeks verant
woordelijk ls aan den minister van
binnenlandse zaken. Zij zal bestaan uit
infanterie, cavalerie en gemotoriseerde
formaties, met een eigen Rode Kruls-
dlenst en intendance. Haar taak ls, de
strijd aan te binden met elementen,
die de staat vijandig gezind zijn, op
standen te onderdrukken, tegen do
staat gerichte betogingen te verhinde
ren en terroristische groepen te vernie
tigen; zij zal gelijk gesteld worden
met het leger.
Amerikaanse fabriek overgenomen
STOCKHOLM, 24 Jan. President
Roosevelt heeft, naar de Britse be
richtendienst meldt, het ministerie
van Marine opgedragen, de wapen
fabrieken van de York Safe and Lock
Company in Pennsylvanië te bezetten
en in eigen beheer te nemen, aange
zien de onderneming „op onbevredi
gende wijze geleid" wordt. De firma
heeft oorlogsorders ten bedrage van
100 millioen dollar.
Kindertransport loopt op mijn
ROME, 24 Jan. Een Sowjetrus-
sisch schip, dat een transport Ita
liaanse kinderen aan boord had en
naar Iran onderweg was, is bij het
Suez-kanaal in een Engels mijnen
veld geraakt en ten onder gegaan.
Tot op heden is nog niet bekend, hoe
veel kinderen bij deze ramp om het
leven zijn gekomen; aan boord waren
750 kinderen, variërende van 5 tot 15
jaar.
Meer dan dertig mille in één week
DEN HAAG. 25 Jan. In de week
van 1015 Januari '44 ls voor onze
minder bedeelde volksgenoten een
bedrag van meer dan dertig mille, n.l.
134.531.16 bijeengebracht bulten col
lectes om. Dit bedrag bestaat uit gif
ten van een paar gulden tot één van
vierduizend gulden.
De aandacht wordt er nogmaals op
gevestigd, dat de aanvragen voor de
tweede uitkering van Winterhulp on
herroepelijk 31 dezer sluit.
Adreswijziging Krankenkasse
DEN HA'AG, 25 Jan. Sinds 20
Januari is de Dienststelle van de
Deutsche Krankenkasse niet meer ge
vestigd Nieuwe ParkJaan 70, doch
Kortenaerkade no. 1 bij het Piet Hein
Plein. Het nieuwe telefoonnummer
is 183112.
Hoofdprijzen Staatsloterij
DEN HAAG, 25 Jan. Bij de
heden gehouden trekking van de
Staatsloterij zijn de volgende hoofd
prijzen gevallen: ƒ1000 16856, 21206;
ƒ400 9108, 21673; 200 10349, 14253;
100 1270, 1456, 2774, 4811, 7625. 9570.
11366, 12133, 14216, 15604, 19124, 20148,
20803, 20958.
Eden. de Engelse minister van
Buitenlandse Zaken, heeft
van de Poolse regering catego
risch geëist, dat zij zich voortaan
zal onthouden van het publice
ren van een standpunt ten aan
zien van de Pools-Russische
grenskwestie. Daarmee is dit
conflict binnen het geallieerde
kamp practisch opgelost. Noch
het verzet van de uitgeweken
Poolse regeling, die zich in meer
derheid tegen het Engelse btfvel
wil verzetten, noch de grote on
rust onder de. over de hele
wereld verspreide Polen, kunnen
hieraan iets veranderen.
Amerika verklaarde zich be
reid in het conflict te bemidde
len, naar men zei, om de mil-
lioenen Polen, die in vroeger ja
ren naar dat land trokken, niet
te ontstemmen. Moskou gaf ech
ter-op een desbetreffend voorstel
niet eens antwoord. De machtige
minister van het land van de on
begrensde mogelijkheden had
zijn plicht gedaan, de Polen
stonden in het zonnetje en de
angst voor het niet herkiezen
van Roosevelt bleek verdwenen.
Blijkbaar beseft men zelf ook,
dat dit meer een kwestie van
dollars dan van Polen is.
Voor Engeland lag de zaak
wat moeilijker. Er bestaat tussen
dit land en de Poolse staat altijd
nog een garantieverdrag waarbij
Engeland de Poolse grenzen ga
randeert. Dit verdrag, dat geslo
ten werd om uit het geschil om
Danzig een motief te kunnen
putten om in de oorlog te gaan,
loopt eerst in de loop van deze
zomer af en het zou voor de rust
van de gentlemen van belang ge
weest zijn de Poolse Staat niet
in stukken te hakken, voordat
zij zich formeel van de plechtig
aangegane verplichtingen had
den kunnen bevrijden. De heren
in Londen weten, dat een goede
naam geld waard is en dat het
hooghouden van de fictie dat
Engeland voor de kleine naties
vecht een rijke winst voor de
eigen zaak betekent. Men was
dan ook in Londen eerlijk ont
stemd over de bruutheid waar
mee de Sowjet-Unie haar zaken
afhandelde. Had men na de koop
tijdens de conferenties te Mos
kou en Teheran althans niet mo
gen verwachten, dat de Sowjets
de oude beproefde zakenstijl in
acht zouden nemen door alle ge
voeligheden, naar de vorm al
thans, te ontzien?
Het geval Polen heeft de Engel
sen zonder twijfel dieper getrof
fen dan zij zelf op het ogenblik
kunnen zeggen. Niet de aanspraak
Wie kent dezen man?
DEN HAAG, 25 Jan. De Hoofd
inspecteur der Staatsrecherche te
's-Gravenhage, chef Inspectie II-A,
verzoekt bekend te worden gemaakt
met de identiteit van den man, wiens
foto hierbij is afgedrukt.
Zijn signalement luidt als volgt:
35 k 40 jaar oud,
lang 1.71 meter,
hoog voorhoofd,
donkerblond haai
en wenkbrauwen,
lichtgrijze ogen,
rechte neus, kleine
mond. dunne lip
pen. in bovengebit
rechts een gouden
tand, spitse kin,
geen baard of kne
vel, ovaal gezicht,
tenger postuur.
Geeft de indruk van Indische
afkomst te zijn.
Hij is gekleed met donkerbruine
overjas bruingrijs gestreept colbevfc-
costuum, zwarte Jage schoenen
(slecht), bruine sokken, blauwgrijs
gestreept overhemd, witte slappe
boord met roodbruin gespikkelde das,
blauwgrijsrood geblokte wollen shawl
en korte onderpantalon.
Droeg geen pet of hoed.
Voornoemde hoofd-inspecteur ver
zoekt hun. die omtrent dezen man
inlichtingen kunnen verstrekken, zich
te melden aan zijn bureau, Alexan-
derplein 16, Den Haag.
op Oostelijk' Polen is daarbij voor
hen het ergste. Alleen het feit,
dat de Poolse grens na een ge
allieerde overwinning ongeveer
volgens de Curzonlijn zou lopen,
een lijn dus, die in vroegere tijden
eens door een Engelsman is aan
gegeven, maakte deze regeling
ongetwijfeld voor vele Britten
aanvaardbaar. Het ergste is juist,
dat de machtige bondgenoot in
het Oosten niet bereid blijkt te
zijn de Westerse spelregels over
te nemen. Daarmee echter vervalt
de hele basis voor een vrede zoals
de Engelse leiding zich die had
voorgesteld. Engeland is uitge
trokken om het liberaal-kapita
listisch systeem opnieuw in de
wereld te bevestigen, zij het wel
licht in een nieuwe, voor den
arbeider minder schrijnende,
vorm. Daartoe moest de socialis
tische revolutie, zoals die zich in
Duitsland openbaarde, worden
neergeslagen, omdat deze bij ver
dere ontplooiing zulk een zuig
kracht zou uitoefenen op de om
liggende volken, dat ook daar het
systeem zou worden doorbroken.
Thans moet Engeland ervaren,
dat zelfs na de zozeer gehoopte
nederlaag van Duitsland de eigen
wensen een droom moeten blijven.
Na deze oorlog zal Engeland de
eigen problemen niet meer kun
nen oplossen ten koste van andere
volken. De angst voor de sociale
revolutie dreef het in de strijd.
Door deze strijd echter zal het
ëen periode van sociale nood tege
moet gaan. die oneindig veel
moeilijker zal zijn op te heffen
dan vijf jaar geleden. Naarmate
de oorlog voortschrijdt, zullen de
spanningen in het eigen land toe
nemen en zullen ook steeds meer
kleine bondgenoten tot het besef
komen, dat een verbinding met
Engeland slechts de eigen onder
gang kan betekenen. De Polen
hebben hun koude douche gehad.
Poolse kringen in Ankara geven
onverholen blijk van hun grote
verbittering over het verraad aan
hun volk. Zij leggen er de nadruk
op. dat Polen nooit in de oorlog
gegaan zou zijn, wanneer het
daartoe door Engeland niet zou
zijn verleid. Op dit moment zou
den zij graag iedere band met de
geallieerde oorlogsleiding door
snijden. Voor Polen is het echter
te laat. Maar er zijn andere vol
ken, die het drama met open oren
gevolgd hebben. De les. dat in
deze tijd ieder volk op eigen ver
antwoording het socialisme heeft
te verwezenlijken om in de nieuwe
volkerengemeenschap, die temid
den van het obrlogsgeweld ont
staat, te kunnen ingaan, wordt
door steeds wijder kringen begre
pen.
Burgemeesters benoemd
DEN HAAG, 25 Jan. Het Rijks
commissariaat deelt mede:
De commissaris-generaal voor Be
stuur en Justitie heeft tot burgemees
ters benoemd: den burgemeester H.
Sieling te Usquert, met eervol ontslag
uit deze functie, tot burgemeester van
Appingedam, den gemeente-ambte
naar G. Musegaas te Velsen tot bur
gemeester van Noordwijk, den refe
rendaris H. Moot te Velsen tot burge
meester van IJsselstein (Utrecht),
den heer R. H. Schregardus te Breda-
Dorst tot burgemeester van Waalre,
den heer H. Winkler te Haarlemmer-
liede tot burgemeester van Haarlem-
merliede en Spaarnwoude, den heer
D. Langereis te Rijswijk tot burge
meester van Abbenbroek, Oudenhoorn
en Zuidland, en den waarnemenden
burgemeester J. de Graaf te Kantens
tot burgemeester van deze gemeente
Nieuwe „speciale punten"
voor keukengerei
DEN HAAG, 25 Jan. De distributie-
diensten brengen met ingang van
1 Februari 1944 nieuwe speciale pun
ten voor keukengerei in omloop, welke
roodgekleurd zijn en evenals de oude
punten de opdruk „keukengerei extra"
dragen. De -oude, in blauwe kleur uit-
gevoerde speciale punten worden van
bovengenoemde datum af niet meer
uitgegeven, doch de reeds in omloop
zijnde oude punten behouden haar
geldigheid. Handelaren in metalen
huishoudelijke artikelen en keukenge
rei dienen de beide soorten punten in
een veelvoud van 100 met een mini
mum van 100 punten op afzonderlijke
vellen bij de distributiediensten In te
leveren.
EINDHOVEN, 25 Jan. Zaterdag
avond reed in het onderdeel Acht een
autobus met werklieden door tot nog
toe onbekende oorzaak met een flinke
vaart tegen een der langs de weg
staande bomen, waardoor de auto aan
de voorzijde geheel in elkaar gedrukt
werd en alle inzittenden letsel oplie
pen.
Vier passagiers werden zo ernstig
verwond, dat zij in zorgwekkende toe
stand naar een ziekenhuis overge
bracht moesten worden. Twee hunner
werden vervoerd naar het ziekenhuis
te Best, twee anderen naar het Bin
nengasthuis te Eindhoven.
De andere inzittenden konden later,
na ter plaatse verbonden te zijn,
naar hun woningen worden vervoerd.
De politie stelt onderzoek in naar
de oorzaak van dit ongeval.
Humoristische adresverandering
De Wilhelm Busch-maatschappij te
Hannover, die bij een terre uraan val
haar gehele archief en museum ver
loor gelukkig waren vele originele
werken voor die tijd reeds in veilig
heid gebracht heeft ook na dit
grote verlies haar onverwoestbare hu
mor bewaard. Op de puinhopen van
het vernielde huis staat thans een
bord met het volgende vers:
Hier siehst du ihre Triimmer rauchen.
Der Rest is nicht mehr zu ge-
[brauchen.
Wir sind gesund und hausen
in Mechtshousen.
Naar deze plaats, waar de dichter
Wilhelm Busch de laatste jaren van
zijn leven doorbracht, heeft de maat
schappij haar arbeidsveld verlegd.
Op tachtigjarige leeftijd is te Oslo
overleden de Noorse schilder Edvard
Munch; een navolger van den im
pressionist Christian Krogh; later tot
het expressionisme bekeerd. De ope
ning van een tentoonstelling zijner
werken te Berlijn ln 1892 veroorzaakte
een zo hevig schandaal, dat de expo
sitie moest worden gesloten. In Noor
wegen teruggekeerd, verstilde hij zijn
schilderstijl tot een natuurlijke reali
teit.
Het r/f-Ersatzkommando deelt mede:
iedere gezonde Nederlander, in de
leeftijd van 1746 Jaar. kan zich aan
melden, ten einde gekeurd to wordeD
voor:
De Watten-ff. //-Wachtbataljon ln
Amersfoort, Landstorm Nederland,
Krlcgsmartne en de GermaaDse U in
Nederland-
Tijdens de keuringen worden alle
Inlichtingen verstrekt met betrekking
tot de verzorging van familieleden,
duur der opleiding, extra levensmid
delen eto.
Personen, tassen 1930 jaar, die
RAADHUIS TE LEIDEN. Ook voor
het behoud van deze Nederlandse cul
tuurwaarden strijden onze Nederland
se vrijwilligers. (Foto GL/H)
aanmcldlng9pl!chtlg zUn voor de te
werkstelling. kunnen zich eveueens
aanmelden en worden gedurende hun
verbintenis van de tewerkstelling vrij
gesteld.
orncier in de Warren- u Kan leder
worden, die na minstens een laar
diensttijd zijn geschiktheid voor de
oriiciersopleidtng aeeit oewezen Zijn
schoolopleiding Ls niet doorslaggevend.
Beslissend voor bevordering zijd: Ka
rakter gedrag prestatie
26-1-44 914 uur. Den Haag, Die
rentuin, Benoordenhoutseweg.
De verduistering begint heden om
17.30 en eindigt om 8.30 uur.
Maan op 8.26, onder 17.07 unr.
25 Jan. N M., 1 Fcbr. E K.. 9 Febr.
V.M., 17 Fcbr. L.K., 24 Febr. N.M.
