Geldige bonnen
Verwoeste kerk van V/ageningen
weer in gebruik genomen
Waar de geest van Cuido
Cezelle bleef leven
Bezoek aan. zijn geboortehuis
'har
De operettezangers:
„Kermisklanten"
Haagse muziekweek
Matuschka
,Sneeuwvlok - de Eskimo"
Een Haagse primeur:
Tanzerische Suite
Nieuwe uitgaven
Molière-avond in de
Amsterd. Schouwburg
CONTROLEERT
MAANDAG 17 JANUARI 1944 ZD
Zilveren jubileum bij
de politie
Onder zeer grote belangstelling
heeft de heer Th A de Vries, opper
wachtmeester bij de politie alhier.
Zaterdag zijn zilveren jubileum bij
het politiecorps gevierd De herden
king droeg, door de tijdsomstandig
heden, geen officieel karakter. Toch
hebben velen, vooral de chefs en col
lega's van den jubilaris, hun belang
stelling getoond tijdens de zeer druk
bezochte receptie, die Zaterdagmiddag
in de woning van den hoer De Wilde
aan de Da Costastraat werd gehou
den. Er waren veel bloemen en ge
schenken.
Drie jubi'arissen gehuldigd
Vandaag telde de Uitgeversmaat
schappij A. W. Sijthoff te Leiden niet
minder dan drie jubilarissen onder
haar personeel.
De procuratiehouder der firma, dc
heer B. P du Qroix, herdacht het
feit. dat hij vijftig jaar geleden zijn
intrede deed bij de firma.
De heer H P. van Dam. eveneens
procuratiehouder, vierde zijn gouden
jubileum in de boekhandel. Van deze
vijftig jaar was de jubilaris 25 jaar
bij Sijthoff werkzaam.
De derde jubilaris was dc heer D.
G. Waasdorp, die 25 jaar aan de
firma Sijthoff was verbonden.
Hoewel de herdenking een intiem
karakter droeg, hadden toch tal van
Nederlandse uitgevers en boekhande
laren van hun belangstelling blijk ge
geven.
BURGERLIJKE STAND. Onder
trouwd: H. van Berkel en C. Hubcr;
M. C. Laman en M. J van der KlelJ
H. Noppe en H. J. van den Burp- E. V
A. Remouchamps en P. Stav] i; G.
Merjenburgh en J. van der Lelie: A.
Weeda en G A. Molenaar.
Geboren: Jacoba M., d. v. L. Koek
en J. A. van der Meer
Overleden: J. N. J. Aalders. m.. 32 J.;
W van den Hoek. m., 48J L. van
Dehn. d.. 18 J.; T A. van Eek. vr
78 J.: P. de Bakker, vr. v. M. Balvert.
56 J.
BEROEPEN. Het kiescollege der
Ned. Herv. Gemeente alhier beeft ds.
W. H. Kelder Jr. te Middelburg beroe
pen ln de vacature- dr. J. Rlemens.
KORFBALUITSLAGEN. Derde
klasse A: AlgemeneGymnasia 2 08.
Rood-WitReady 2 41. Olympla
Het Zuiden 3 140; B: Algemene 2
Emma 81, ZuiderkwartierHKV 2
34; C: Zwervers 2Rozenburg 2
50. Wlon -Succes 50: D: Merwede
Velon 20, SpartaanSperwers 40,
Sprangen 2Odo 33.
ALPHEN A. D RIJN
Knaapje onder kokende
melk geraakt
Het vijfjarig zoontje van de fami-
lie S. alhier trok ln een onbewaakt
ogenblik een pot. kokende melk om.
Het knaapje liep hierbij ernstige
brandwonden op.
BURGERLIJKE STAND. Geboren:
Wilhelmus Jehanncs Jozef, z v. W. C.
Visser en H. J. Kompier: Arle Andrlcs.
z. v. C. M. Goedhart en N. van Smlr-
ren; Clementina Jacobus, z. v. K. D.
van Randeraat. en C. C Zandbergen:
Antje Lenl. d. v. C. H Schuurman en
M, P. Paling; Simon Petrus, z. v. S P
Mens en W. Loomans; Jacoba Wllhcl
mlna, cl. v. G. Sloof en T Kok; Su-
zarina Johanna Charlotte, d. v. H.
Brokaar en H W. v. d Meer.
Gehuwd: Gerrlt Jan Rietveld. 31 J.,
wonende te Lexmond en Christina
Paling. 27 j.; Gerrlt v. Zoomer. 26 J.
en Adrlnna Borst. 23 J. Jan v. d.
Laarse. 26 J. en Franclna Wllhclmlna
v. Heusden. 23 J.
Overleden: Jacobus Haak. 63 j„
wednr v. Grlejte de Jeu; Willem Pan-
cras Janson, 68 J.. geh. m Martina
Paardekooper; Maria Johanna v. d.
Meer. 35 Jgeh. m. Johannes Fran-
zen( wonende te Nlemwecn), Susan
na lVs. 77 J.. wed v. Klaas Vergunst;
Janny Adrlana Oudhof. 2 J.. overleden
te Gouda; Bertha Jaantje Maria Mag-
dalena Cornelia v. .Veen. 3 J overleden
te Lelden; Leentje Baksteen. 71 j..
geh. m. Jan Basle; Wilhelmus de Jong,
36 j.; Hermanus Zwanenburg. 78 J.;
Albertje v. Gunst. 70 J.. geh. m. Balto
te Groot; Jacoba Wllhclmlna Sloof.
1 dag.
BROOD. BESCHUIT. AARDAP
PELEN, (MELK, VLEES: 3 en 4
TABAK: 03 en 04. belde n. keuze
VERVANGINGSMIDDELEN: 11
JAM: 12
SUIKER: 13.
KAAS: 14 (40+ Of volvet).
HAVERMOUT: 15 (250 gram).
BLOEM: 16 en 17.
KINDERVOEDING: Res D 6
Gort. Res E 6 Rijst of Gort
SNOEP: 3 choc., 4 suikerwerk
BOTER: 3 A vet of margarine.
3 B marg.; Res B 7 C 7. D 7 en
E 7 roomboter (Nog geldig: 50 B
52 A en 52 B>
Einde geldigheidsduur 22 Januari
DIVERSE BONNEN:
09 Alg eenheidszeep. 10 Alg was-
poeder Res C 3. D 3. E 3 was-
poeder. Res. E 4 toiletzeep (23
Jan.). R 01 Tabak; Scheerzeep
(30 April); 3 hondenbrood; 3 hon
denbrood groep K: kattenbrood
(t.m 31 Jan); 20. 21. 22 brandst
t.m 29 Febr.; 1 t.m. 17 KF
brandst t.m. 30 April.
zijbeuk, hetgeen een
aanzienlijke verbetering
beteekent daar deze
vroeger in een van de
zijbeuken was opge
steld. Voor de preek
stoel is een zwart mar
mer doopvont ingemet
seld. Het niemue elec-
trische orgel is op een
gaanderij gebouiod, aan
liet einde van het schip
der kerk, een zeer gun
stige oplossing. Ook het
meubilair past vol
komen in dit interieur
van weldadig aandoen
de soberheid, de ban
ken zijn gemaakt van
zeer fraai eikenhout
De voorlopiq aange
brachte plafondverlich
ting zal na de oorlog
vervangen worden door
koperen kaarsenkronen.
Dit is noodzakelijk om
dat het plafond iets
te hoog is ten opzichte
van de zitplaatsen, zo
dat een breking nodig
is. In het koor Is men
nog bezig met het
bouwen van een trouio-
kapel. De eenvoudige,
koele. witte muren
completeren het geheel
reeds in 1263, toen op waardige wijze In
nuarL De eeuwen- graaf Otto van Nassau een der muren is een
oude kerk aan het „Nije-Wageningen" tot gedenksteen ingemet-
stad verhief, dat tuil seld, waarop te lezen
zeggen, het tegenwoor- slaat, dat de kerk in
Dc eeuwenoude kerk van Wagenin-
gen is geheel gerestaureerd en is
dezer dagen officieel in gebruik
genomen.
(CNF-Stuvel-Pax m)
WAGENINGEN. 6 Ja.
Marktplein alhier, vrij
wel het enige monu
ment dat V/ageningen dige V/ageningen. Deze dc Meidagen van 1940
bezit, en dat in de oor- Gothische
logsdagen van Mei 1940 Romaanse
kerk met verwoest werd, maar
toren en terwijl de wereldoorlog
zwaar beschadigd werd Gothische spits, is een- nog voortduurde geheel
is thans in het kader voudig van structuur in haar oude vorm is
van de ivederopbouw en met haar muren gerestaureerd,
hersteld 22 December van baksteen is zij een Als
is de wefk weer in ge- typisch
bruik genomen. De kerk ïiument.
van Wapeningen Is hel
eerst genoemd in liet zigd,
jaar 1280, in een brief
van graaf Reinald 1.
bijzonderheid
Hollands mo- kunnen wij aan dit
Het interieur alles nog toevoegen, dat
thans sterk gewij- in de kerk begraven
de oorspronke- ligt Lubbert Adolph
lijke vorm is her- baron Torek, vrijheer
steld. De houten schot- van Rosendael en Pet
waarbij de kerk gewijd ten tussen 'de pilaren tecum, eerste extra-
werd aan Johannes den zijn verdwenen, waar- ordinaire raad van den
Dooper. Het is niet met door de Gothische edelen hove van Gel-
zekerheid te bepalen, ruimte met haar pila- derland, landdrost van
wanneer de kerk ge- ren duidelijk uitkomtde Veluwe, dijkgraaf en
bouwd werd, ivant zij De kansel is geplaatst oud-burgemeestèr van
bestond ongetwijfeld op de hoek van koor en Wapeningen.
De stad Brugge heeft verschillen
de poorten; zij maken deel uit
van de oude versterkingen van deze
stad. Als men bij een van deze poor
ten. n.l. de Kruispoort. de Molenwal
opklimt.waar nog twee molens zijn
overgebleven van de vier en twintig,
die er vroeger waren, dan heeft
men een wonderschoon gezicht op de
stad. dan ligt ze als het ware op een
presenteerblaadje voor u. Op de
„Meulewal met al 't genoegen der
schuldeloze onnozelheid" moet Guido
Gezelle, de grote Vlaamse dichter als
jongen veel hebben gespeeld. Want
het Is van hier maar een paar stap
pen naar Rolweg 54. het geboorte
huls van Gezelle. dat door de goede
zorgen van het Brugse gemeentebe
stuur tot museum werd ingericht.
Eigenlijk is museum een te gewoon
woord. In deze oude vertrekken is de
geest van Guido Gezelle, dezen vro
men. schuchteren priester, blijven
hangen. Het Onzienlijke maakt een
diepere indruk, dan de tastbare her
inneringen.
Zoals hij was
Wil men onder de bekoring komen
van de ontroerende zachtheid, de
diepe innerlijke beschaving en de
zuivere wijde vroomheid van dezen
door God begenadigden dichter, dan
moet men dit Huis ln Brugge bezoe
ken. waar Gezelle op 1 Mei 1830 ge
boren werd.
Zoo spreke en
Zoo denlce en
Zoo dichte en
Zoo doe 'kl
Vraag voorraam MOLENAAR'»
KINDFRBLOEM, het zeer goed
verteerbare, voedzame en sma
kelijke nieuwe kindervoedsel
als tijdelijke vervanging van
Molenaar'» Kindermeel
Uitsluitend verkrljgbeai oo
de rljstbon; benevens oo
de beschultbon (I pek ts
3 beschuitbonnen).
lazen we reeds verschillende malen
onder zijn portret aan de wand.
Inderdaad, Gezellegaf zich. zoals
hij was. En zoals hij was zo hervin
den wij hem in zijn geboortehuis,
Rolweg 54 te Brugge.
De helaas kort geleden overleden
mej. Lateur. tal van jaren beheer
ster van het museum, zuster van
Stijn Streuvels en nicht van den
groten dichter, leidde ons vele
malen rond. In de heerlijke tuin
achter het huis speelde hij als kleine
jongen en bezong er later de bomen
,en struiken. En telkens ziet men tus
sen bomen en struiken gedichten, die
hij maakte op deze wonderen der
natuur aan takken opgehangen Het
oude Vlaamse vrouwke vertelde van
den goeden priester, dien ze zo goed
gekend heeft en van wien ze zo ziels
veel gehouden heeft en wiens nage
dachtenis haar bovenal heilig is.
Getuigen
In de vitrines liggen de tienduizen
den spreuken, die Gezelle uit de
mond van het eenvoudige volk op
tekende. Talrijke boeken, tijdschrift
artikelen cn manuscripten getuigen
van het werkzame leven van dezen
groten Vlaamsen dichter.
Dichten is geen kunste, kom geen
kunste,
Dichten is een gunste Gods, een
gunste.
En deze gunste Gods heeft Gezelle
HAAGS NIEUWS
Directeur; R J Kerkmeester. Bus-
sum; hoofdredacteur: Hendrik Llndt
Amsterdam: plv hoofdredacteur; lr. A
H. de Haas van Dorsser. Haarlem
binnenland J v Grieken; illustratie
en opmaak; R Kampstra, volkscul
tuur en kunst. M Wolters, muziek
G K Krop: sport: J J Llbcr; adver
tenties: A. H. Lammers, allen te Am
sterdam. K 113
VERKEERSONGEVALLEN. Zater
dagochtend is de 58-jarige dr. E. J. B
uit de Van Neckstraat in de tramrails
geslipt en met een beenbreuk naar
Bronovo gebracht
De zeventienjarige C. de K. uit de
Ravensteinstraat- is Zondagavond op
het Hobbemaplein van de treeplank
van een rijdende tram gestort en met
een hersenschudding en snijwonden
aan het gelaat naar het ziekenhuis
Westeinde getransporteerd.
Op de Prinsegracht bij de Boek
horststraat is gisteravond de 60-jarige
J. R. geb. P. uit de Schenkstraat door
onoplettendheid in de duisternis tegen
lijn 6 gelopen. Zij is met een hersen-1 hevigs, dat alleen door de laaiende
Geboortehuis van Guido Gezelle te
Brugge. (Cliché A.P.-archief
zich op meesterlijke wijze waardig
gemaakt.
„Pier Jan. -die geen Frans Kan"
noemde Gezelle's vader zich fier en
zelfbewust.
Gezelle kende de Franse taal als
de beste, maar daarnaast heeft hij
zijn moedertaal, 't Vlaams, doen her
leven in een ongekende luister.
De Vlaamse tale is toonder zoet
Voor die heur geen geweld en doet.
U moet. zodra de mogelijkheid
daartoe weer bestaat, ook eens een
bezoek gaan brengen aan het Gezel-
le-museum te Brugge. Ons is het. tel
kenmale een grote heerlijkheid, de
warme stralen van Gezelle's geest
zo tastbaar te mogen voelen. En ner
gens ondergaat men dit inniger dan
in 's dichters geboortehuis.
Romantiek en bravour
Aan Paul van Kempen werd een
sympathieke hulde gebracht door
het leidse publiek, dat de Stadsge
hoorzaal tot in de uiterste hoeken
vulde tijdens het derde abonne
mentsconcert van het Residentie
Orkest. De vermaarde oud-Leidenaar
gaf aan zijn geboortestad de eerste
uitvoering van Sibelius' Vijfde Sym-
phonie in Es gr.t., een werk. dat
echter kwalitatief niet geheel even
redig is aan de grote faam van den
Finsen componist. Hoewel veel dank
baarheid past voor de daad van de
kennismaking, blijft het muziek ge
voelige oor niet doof voor de ondoor
zichtige instrumentatie, de motivi-
sche zwakheden en de kleurloze
zwaarmoedigheden, die Sibelius hier
in dit werk heeft verenigd. Het is
romantische muziek, die een ver
bleekt ideaal opverft en dit is zeker
niet de componist van onze verbeel
ding. Er kwam wel eens geïnspireer-
der werk uit zijnij pen en zeker uit
het land van de bossen en meren,
dat zich terecht een karartkteristie-
ke muzische vermaardheid begint te
verwerven. Over de voorbeeldige her
schepping van Van Kempen echter
niets dan lof. -
Cor de Groot speelde technisch
feilloos en virtuoos Llszts 2e piano
concert en onder de uiterlijke bra
vour speelde een innig bewogen ge
voel voor evenwichtige verhoudingen.
Steeds verder raakt, deze muziek van
het klankbewustzijnij van deze eeuw
en slechts de meesterlijke vertolking
vermag haar buiten de opgelegde
onechtheid houden. De Groot heeft
zijn zending hier volkomen verstaan.
Na de pauze toonde de dirigent
zich met zijn sterke visie op Beet
hoven. Het dramatische wordt fel
geaccentueerd, de innerlijke span
ning krijgt iets onverbiddelijks en
schudding naar het ziekenhuis aan
het Westeinde gebracht.
COED VERDUISTERD
COED BESCHERMD
liefde tot het verdraagbarg wordt
getemperd. Uit deze stuwingen, die
meer in de geest dan in de materie
leven, deed Van Kempen Beetho-
vens Zevende in glorie weerklinken.
Er waren langdurige ovaties voor
dirigent, solist en orkest.
WILL G. GILBERT.
Alex Wunnink heeft Zondag met
.zijn „Kermisklanten" Scala danig op
■stelten gezet. Het publiek was opge
togen. zong de liedjes ongevraagd
mee, het ene open doekje vongde op
het andere, zodat steeds herhaald
moest worden en al moet men
doordat de voorstelling zo lang duur
de na afloop rennen om op tijd
binnen te zijn. men bleef de opera
comique tot het einde uitzitten.
Het was dan ook geen kleinigheid,
wat. daar op de planken werd ge
bracht. Onophoudelijk was er een
vrolijke actie, pittige zang van Truce
Speijck. van Leni van den Broek, van
Rud Gerrand. Jos Plemper. W. Velt-
man, Albert Heyneman en vele an
deren. van het koor. dat zich wer
kelijk. zowel in de actie, als ,ook
vocaal, uitmuntend weerde en dan
was er een grote plaats toebedacht
aan de humor, die de eigenlijke
(melodramatische) moraal van het
verhaaltje voldoende camoufleerde
Waar het gegeven wat kort van stof
was, vond Alex Wunnink de kans om
allerhande kermismoticven in te las
sen. Zo zag men werkelijk circus-
artisten op het toneel komen, acro
baten. een dierendresseur met zijn
honden en eens verscheen er een
levensgrote schimmel op de planken.
De regie was steeds op theater-
effecten berekend en met groot suc
ces. te meer. daar de decors (o.a.
een voortreffelijk nagebootste ker
mistent. waar de boniseur Johan
Boskoop net echt was), bijzonder na
tuurgetrouw waren. De muziek van
Louis Ganne werkte al even electri-
serend als de vertoning, waarvoor
Ben Geijssel een woord van lof ver
dient, Ongetwijfeld zullen „De Ope-
rettezangers" met deze „Kermisklan
ten" vele volle zalen trekken.
THEO RAMAKER
Maria Quin tS c h o 11 e n, die
Maandag in Diligentia een liederen-
avond gaf met Marinus Flipse aan
de vleugel, had een belangrijk pro
gramma samengesteld, waartegen zij.
ondanks bepaalde goede eigenschap
pen als zeer zuiver intoneren, een
zekere intelligentie in de dictie en
een over het algemeen welluidende
stem. niet was opgewassen. Debussy
eist veel meer raffinement. Roussel
meer herscheppend vermogen en
Poulenc die vlotte Franse vertolking,
welke ik eigenlijk alleen nog maar
van Cignac heb gehoord, die nog een
kwaliteit beter is dan Panzéra Het
was verdienstelijk, wat dc zangeres
deed, maar nog niet goed. De ge
ringe renonans van de weinig soe
pele stem. werkte ook niet mede
Flipse heeft geroutineerd, hoewel te
luid begeleid.
Willem Noske en zijn voor
treffelijke begeleidster Elisabeth
Everts hadden Dinsdag een goede
avond in Diligentia, met als stralend
hoogtepunt de Sonate van Franck
en met de te weinig op vioolrecitals
gespeelde, enthans met grote toewij
ding vertolkte „Vier stukken' Opus
17 van Suk. Noske had zijn avond;
j technisch volkomen gaaf. voor zijn
doen vrij rustig, ook in het vibrato,
volkomen zeker ln de streekbeheer-
sing, Elisabeth Everts was hem ge
heel waardig met haar uitstekend en
vitaal klavierspel. zodat ook de Sona
tine voor viool en piano van Frits
Noske. gecomponeerd in 1942. een
ideale vertolking verkreeg. Een eer
lijk stuk muziek zonder enige „mo
derne" allure en met een zeer
effectrijke aanwending van de Dori
sche toonsoort in het laatste deel.
Men staat steeds weer verwonderd
over het blijkbare gemak, waarmede
Gerard Hengeveld de grootste tech
nische moeilijkheden van het klavier-
spel overwint. Deze enorme techni
sche vaardigheid en gedisponeerdheid
voor het instrument hebben in de
eerste Jaren van zijn pianistisch op
treden wel eens geleid tot oppervlak
kigheid. Van dit laatste euvel was
Zondegmiddag in Diligentia niets
meer te bespeuren. Het Praeludium
e de Fuga in Bes van Bach werden
in een prachtige stijl geïnterpre
teerd. De volgende Sonate van Mo
zart. (K.V. 333) kreeg aan parelende
musiceervreugde alles, wat zij vraagt
en het Prélude. Choral et Fugue van
Franck. een pianistische toetssteen
als weinig klavierwerken, werd met
volkomen beheersing der technische
problemen in het licht ener intens
muzikale vertolking geplaatst. Met
het groote, weinig in het openbaar
gespeelde variatiewerk van Reger
over een Thema van Telemann be
sloot Hengeveld op magistrale wijze
zijn klavieïmiddag. die door een zeer
talrijk en door zijn spel enthousiast
gestemd publiek werd bijgewoond.
P. TEUNISSEN Jr.
De pianist André Jurres presen
teerde zich Donderdagavond in Dili
gentia met een programma van Beet
hoven. Brahms. Grieg. Liszt en De
bussy. Uit de aard van zijn nog
immer waar te nemen voorkeur voor
het virtuoze element kwam ziin tech
nisch uitnemend beslagen speelwijze
het best tot haar recht in Brahms
en Liszt, doch ook in Debussy's eer
ste serie „Images" wist de concert
gever een eigen geluid te doen hoo-
ren. G K. KROP.
Het abonnementsconcert van het
Concertgebouworkest zag Willem
v. Otterloo als dirigent van Beet-
hovens ouverture Coroiian en Debus
sy's „Trois Nocturnes", waaraan het
dameskoor van de Ned. Omroep mede
werkte. De op gave wijze, maar in
uiterst traag tempo vertolkte ouver
ture werd door de weergave van
Debussy overschaduwd. Er leefde een
krachtige poczle in de tere klank
weefsels, die sommige geijkte slap
heden, vaak ten onrechte voor natu-
ralistisch-impressionistische stijlop
vatting aangezien, op weldadige ma
nier tegenstreefde. Het koor schonk
niet- die voldoening, welke men zou
hebben gewenst. Goede zang en scher
pe intonatie vermogen het nog niet
in het door den componist bedoelde
ondeelbare klankgeheel te plaatsen
en bovendien is er een manco aan
sonoriteit, dat schadelijk op som
mige timbreringen werkt. Met Rogers
Vioolconcert wist Geore Kulen-
kampff een triomf te behalen. Zijn
grootste vioolstijl draagt de hoorders
naar de toppen van een spontaan be
leven. zeker in znij fierheid, warm
in zijn emotie. Gevoelskunst bij uit
stek. maar edel gericht. Het spel der
onderlinge verhoudingen werd door
door Van Otterloo volkomen beheerst.
Bij de eerste Haagse opvoering van
Norbert Schultze's sprookjesopera
„Schwarzer Peter" door het Duitse
Theater werden de Amsterdamse
indrukken verstevigd. Het zou best
mogelijk zijn als volwassene te toeven
in een kinderlijke, fantasierijke sfeer,
vooral wanneer die zo smakelijk en
bekoorlijk in Fritz Harlans uitmun
tende regie geschapen wordt. Maar
de muziek, die geen opera-materie,
doch lichte operette-allure bergt, is
een teleurstelling die af en toe de
verveling niet buiten het welwillend
luisterende oor kan houden. Voor
détails raadplege men de Amster
damse bespreking.
WILL G. GILBERT.
[je tweede
Tekeningen en
tekst van
WIM MEULD1JK
door
W. H. Krulderlnk
65)
Dit stil staan was hem een marte
ling. Rosita's optreden liep ten ein
de. De zenuwen der mannen span
den zich tot het uiterste.
„Ik vang haar, zodra ze klaar is,
vooraan in de loopgraaf op. Wie
weet wat ze anders nog uithaalt."
In een oogwenk was Staal ver
dwenen. Als een struikrover, die het
slachtoffer, die hij wil bespringen,
beloert, verschool hij zich tussen
een paar heesters, die voor het
podium prijkten.
Rosita's dans was uit. Zacht was
ze neergezegen in het gras, als een
vogel, die voelt te gaan sterven.
Weer traden ogenblikken van diepe,
indrukwekkende stilte in. Staal
knarste met zijn tanden, als om zich
zelf een teken te geven, dat hij zijn
gevoelens de baas was.
Toen het applaus losbrak als een
orkaan, sprong ze op. Lenig als een
hinde huppelde ze naar de heesters,
die Staal verborgen hielden. Hij
stond op het put haar bij de arm
te grijpen. Doch voor hij haar be
reiken kon. was ze teruggekeerd om
buigend te danken voor de nog
steeds aanzwellende bijval. Twee-,
driemaal naderde ze Staal om weer
terug te keren en het Juichende pu
bliek te danken. Het stomme pu
bliek bleef maar klappen en Rosita
bleef buigen, totdat ze plotseling een
teken gaf aan den dirigent van het
orkest. Waarachtig, ze bisseerde het
laatste deel van de dans.
Staal was buiten zjch zelve. Wat
moest hij doen? ALs een wilde, woest
naar voren stormen en haar weg
sleuren? Dat zou een consternatie
geven. Geen twijfel aan. het publiek
zou er zich mee bemoeien. Daar
ging hem een licht op. Dat was na
tuurlijk de bedoeling! Ze had op zo'n
aanval van razernij gespeculeerd.
Tijdens het tumult zou ze wel kans
gezien hebben te verdwijnen. Staal
lachte stilletjes. Hij had haar door
zien. Dat hij zich had weten te be
heersen en haar die kans niet had
gegeven, bracht hem weer in een
goed humeur.
*.c». „Koning Winter. Je bent nu
en Kwef als ze onder de deurKter ln mijn handen Je dochterheb ik
door ln de kamer glurei.? Daar staat Je hebt
die arme koning Winter met ge- ^n™og vii™mlnüten om
boeide handen ln de vensterbank n| te Jdenl[en en dan
hoog boven dc begane grond In de )k Je naar beneden|»
kamer is behalve een stuk of tien sneeuwvlok heeft alles gehoord,
sneeuwdulveltjes ook koning Knarse- Mviug, Kwef. fluistert hij tot zijn
tand. HIJ staat op zijn horloge te hond: „Wij moeten koning Winter
turen en zegt juist redden. Ik heb een goed planl
Onder Jubelende bijval had Resita
ten tweeden male haar dans beëin
digd. Staal zette zich schrap. Daar
kwam ze aan. Haar voeten schenen
nauwelijks de grond te raken. Even
hoorde hij het zachte tuisen van het
witte kleed. Toen was ze bij dc
struiken. Staal trad naar voren en
greep haar snel bij de smalle pols.
„U bent gearresteerd." Zonder het
te willen, had hij zo zacht gesproken,
dat het bijna fluisteren scheen. Vlug
voerde hij haar de loopgraaf in. De
kreet van een dodelijk verschrikte
vrouw ging Sn de flarden van het
applaus verloren.
Staal dacht, dat ze simuleerde. Ze
wist toch wat haar te wachten stond.
Waarom dan die schrik?
Hij trok haar mee door de 'ocp-
graaf. Ze begon tegen te stribbelen
Ze verzette zich. ze poogde hem te
krabben. Toen maakte Staal korte
metten. Hij pakte haar op. Knelde
haar stevig in zijn sterke armen en
droeg haar naar de tent. waar Wij-
nands reeds klaar stond om het zeil
doek opzij te houden. Hij plantte
haar pardoes op de stoel voor de
spiegel, waarop nij haar straks had
zien zitten. Staal en Wijnands ston
den voor haar als een paar jagers,
die zelfvoldaan een gevangen tijgerin
bewonderen. Ze keken in vrouwen
ogen vol tranen, die blonken in het
lamplicht.
Staal bleef bewegingloos staan,
onmachtig een woord te uiten. Wij
nands zag, dat hij begon te beven.
„Wat heb je?" vroeg hij ongerust.
Staal bonkte neer op een bank,
die gelukkig net achter hem stond,
anders zou hij zich in het mos heb
ben laten vallen. Hij greep met twee
handen tegelijk naar zijn hoofd en
rukte aan zijn haren.
„Wat is er?" vroeg Wijnands nog
maals. Hij vreesde, dat de emotie
St2al te machtig was geworden.
Staal schudde een paar maal mis
troostig het hoofd.
„We zijn er weer ingevlogen" sla-
melde hij eindelijk als een verlegen
schooljongen, die een streek heeft
willen uithalen, doch bijtijds betrapt
werd. Als de woudreuzen zich op de
tent hadden gestort, zou de commis
saris niet heviger zijn geschrokken.
Wordt vervolgd)
In een tijd. waarin men van over
heidswege doende is de kunst te ont
doen van vreemde elementen, die op
een of andere wijze met onze volks
aard in strijd zijn. had een uitvoe
ring als in eDn Haag Zondagavond
op een concert in de Dierentuin wel
licht beter achterwege kunnen blij
ven. In een loffelijk streven de sym-
phonlsche muziek dienstbaar te
maken aan de muzikale verpozing en
de amusementsmuziek boven haar
plan van middelmatigheid uit te nef-
fen, heeft de dirigent Harm Smedes
zich gewaagd aan een compositie van
Eduard Künneke. de „Tanzerische
Suite"; een in 1929 ontstaan werk,
dat in Duitsland zekere vermaard
heid bezit en dat ontelbare malen
door de radio is uitgezonden.
Er zijn verschillende opmerkingen
bij deze compositie te plaatsen, die
alle van meer of minder ingewikkel
de, althans uitvoerige muziekaesthe-
tische en muziekwetenschappelijke
praemissen uitgaan In de vorm van
een Concerto grosso heeft Künneke
het. symphonieorkest gekruist met het
ensemble, dat algemeen bekend is
onder de naam „Jazzband". In een
muzikale wedijver en in de contrast
werking van de eigen ensemblekleu-
ren laat hij beide orkesten zich tegen
elkaar uitspelen. Het kan niet wor
den gezegd, dat hij hierdoor desvm-
phonische gedachte absolute jazz in
vloeden wilde doen ondergaan; ook
niet. dat hij jazzmuziek door sym-
phoniscbe veredeling boven haar
eigen niveau heeft willen plaatsen.
Aan geen van deze twee onbestaan
baarheden, die in een inmiddels weer
achter ons liggend tijdperk zowel
door geëxalteerde componisten van
naam als door liedjesschrijvers met
pretentie in Amerika en Europa zijn
beproefd, heeft Künneke meegewerkt.
Maar wel ging hij gebukt onder de
misvatting, dat er in de jazzmuziek
iets meer zit dan een primitieve
muzikale vormgeving van de Ame
rikaanse negers, waaruit de Europe
se muziekkunst vernieuwing of in
spiratie zou kunnen putten.
Onder volledige erkenning van de
volkenkundige belangwekkendheid
van de jazzmuziek als gespeeld door
negers kan men niet anders doen
dan stelling nemen tegen de Jazz-
nabootsing door blanken, hetzij dat
deze in de danszaal weerklinkt als
luchtig amusement, hetzij dat een
componist haar op een of andere
wijze in de concertzaal brengt Dit is
wat Künneke heeft gedaan. Hi] heeft
vergeten, dat niet de orkestbezetting,
maar de mentaliteit van de uitvoer
ders de jazzmuziek maakt. Hij heeft
de surrogaat-jazzmuziek van den
blanke aanvaard als een levensvat-
bare expressie en haar als een „nieu
we" klankkleur, een „nieuw" rhyth-
me uitgespeeld tegen Europa's sym
phonische traditie.
De gevolgen hiervan zijn tweeër
lei. Ten eerste dat het publiek, dat
in deze zaken niet thuis is, eens te
meer misleid is geworden met betrek
king tot het wezen van de jazzmu
ziek en daarenboven waarschijnlijk
in de mening is gaan veikeeren. dat
er uit „die negergeluiden" best iets
kan worden. aLc de Europese compo
nist er zich maar mee bemoeit in-
plaats van „die zwarten". Ten twee
de. dat de symphonische kunst in
deze manifestatie het tegendeel van
een reiniging van vreemde smetten
ondergaat, want „Tanzerische Suite"
zit vol met typisch negerse. melodi
sche en rhythmische wendingen. Dit
kan met de partituur in de hand op
onomstotelijke wijze duidelijk wor
den gemaakt voorzover zij niet in de
directe klank waarneembaar zijn (in
dit laatste kan men terecht de ver
raderlijkheid van het insluipsel
zien!) Er bestaan momenteel, het is
geen geheim, van overheidswege uit
gegeven voorwaarden voor het mo
gen uitvoeren van amusementsmu
ziek. Zij beogen een zuivering van
de amusementsklanken, die sterk
negers zijn beïnvloed. Afgezien van
de mogelijkheid of men inderdaad
door voorschriften alleen zulk een
vernieuwing zou kunnen bewerkstel
ligen. zou een eventuele controle op
de naleving van deze regels de uit
voering van deze suite op staande
voet hebben kunnen verbieden. De
loffelijke weergave ten spijt, over
Smedes' „experiment" kan men moei
lijk tevreden zijn, waar het deze
suite aangaat, zeker wanneer men
beseft, dat onwetendheid van contro
lerende instanties hier een meten
met twee maten in de hand werkt.
Want menig dansorkest, dat hele
maal niet experimenteerde en geen
andere pretenties had dan simpel
amusement tp geven werd om minder
sterke „negergeest", dan „Tanze
rische Suite" vertoont, onherroepe
lijk afgekeurd.
WILL G. GILBERT.
Johan Elsensohn, die Donderdag 13
dezer zestig jaar werd, speelde Za
terdagavond de titelrol in „Georges
Dandin" van Molière in de hoofd
stedelijke Stadsschouwburg, waar
het Amsterdams Toneel de première
van Molières tragedie gaf. Als zijn
tegenspeelster ziet men hier Elise
Hoomans.
(Foto Stapf/Reynhoudt
De uitgeverij Westland gaf een
vierde Busch-bundeltje in het licht:
Pater Filuciu6. Thans wordt,
een Nederlandse bewerker genoemd:
Wilhelmina van 't Woud. Aan haar
dankt men dus de vlotte rijmen, die
de bekende prentjes toelichten. „Pa
ter Filucius" is een „(cultuur)-poli-
tiek", satyrisch gedicht: Gottlieb
Michael is de Duitse Michel, Tante
Petrine (Petrus) de 1 atholieke, tante
Pauline (Paulus) de protestantse
kerk. Angelika is de staatskerk van
de toekomst De hond Schroep is de
democratische pers. pater Filucius is
de jezuïet, die zich van een en ander
bedient, maar die ten slotte toch het
lid op de neus krijgt. Een vermake
lijk verhaal,!
Dr. E. van Hinte schreef voor de
Wereldbibliotneek-serie „Encyclopae-
dieën in monografieën" een studie
over „Stad en Land". Tamelijk
eenvoudig, zonder diep op vele be
langrijke vraagstukken in te gaan,
meer opsommend en aanduidend,
dan grote lijnen van een eigen opvat
ting gevend en daarbij vrij droog.
Bij Kosmos is de hier reeds aange
kondigde. verwachte Leeghwaterro-
man van Jan Mens verschenen. Dit
is het derde Leeghwater-boek. dat in
de laatste anderhalf jaar verschijnt:
een boek van de A.B C.-uitgeverij en
van de Arbeiderspers, van Jcf Last,
gingen voor. Wèl een bewijs hoe de
liguur van Leeghwater de schrijvers
bij hun vlucht in het verleden aan
trok.
De schrijver heeft ongetwijfeld
hard op zijn stof gewerkt en zich be
ijverd door vertrouwelijke overpein
zingen van zijn figuren, niet alleen
zijn geschiedenis maar ook de hele
periode, waarin zijn verhaal speelt,
kleur en leven te geven.
J. R. W. Sinninghe gaf bij Kosmos
een „Gelders Sagenboek" uit.
dat vrolijk geïllustreerd is met ge
knipte silhouetten van H. D. Voss.
In dit sagenboek zijn oa. de gege
vens verwerkt, die de Volkskunde
commissie van de Nederlandse Aka-
demie van Wetenschappen op haar
vragenlijsten heeft binnengekregen
en die bewijzen, dat de sage in alle
delen van Gelderland nog levend is.
Leest men dit sagenboek, dan ziet
men een groot panorama van Gel
derland allengs zich uitbreiden. Heu
vels, eiken, rivieren, torens en huizin
gen. 7n elke huizing, elke toren, elke
rivier en dijk elke heuvel, ja. elke
eik heeft dan plotseling een eigen ge
zicht, een eigen verhaal. Zo wordt
Gelderland een zeer levend geheel,
levend verleden, sagenomweefd, sa-
genomsponnen
Boven vele andere sagenboeken
heeft dit bovendien het voordeel, dat
het overzichtelijk, systematisch en
van een goede bronnenopgave voor
zien is. M. W.
Het was, nu het Amsterdams To
neel een gehele avond aan
Molière wilde wijden, geen slecht
I denkbeeld om mei twee werken van
verschillend karakter twee zijden van
den 17de-eeuwsen Fransen toneel
schrijver te belichten; die van den
dramaturg en die van den „raison
neur" (redeneerkunstenaar). Want
weliswaar laat Molière zijn Georges
Dandin ook nog wel veel bij zichzelf
redeneren, maar het met mate han
teren van zijn geliefkoosd gemorali
seer doet Molière' in deze tragedie
aan dramatische beeldingskracht win
nen, terwijl in een stuk als „Les
précleuses ridicules" (De belache
lijke nuffen) de blijspeltoon nog wel
eens verdrinkt in de bespiegelende
uitweidingen der personen.
Daarbij komt, dat Molière in zijn
„Georges Dandin" tot op zekere
hoogte zijn levenstragedie uitschreef,
evenals bijvoorbeeld in „l'Ecole des
maris" (De school der echtgenoten).
Hij heeft veel geleden onder zijn
huwelijk met een aanmerkelijk jon
gere vrouw en dit lijden heeft hij
uitgeschreven in de tragedie van den
rijken, doch eenvoudigen boer op
leeftijd, die zich door zijn jeugdige
vrouw van adel bedrogen en gemin
acht ziet, zodat de geraffineerde ver
nedering hem tot wanhoop drijft.
Door deze herinnering aan eigen leed
heen weeft Molière nog de uit stands
verschil voortspruitende onrechtvaar
digheden.
Het was Johan Elsensohn vergund,
van den tragicus Georges Dandin
zijn jubileumsrol te maken ter gele
genheid van zijn zestigste verjaar
dag. Hij heeft dit naai vermogen ge
daan, zij het, dat hij zich hierbij
helaas meer naar anderer dan naaf
eigen vermogen te richten had. Want
het moet met leedwezen gezegd wor
den, dat de omstandigheden hem het
wel zeer moeilijk maakten, in de uit
beelding van den ongelukkigen echt
genoot zijn volle talenten te ont
plooien. Een wel erg schoolse regie
liet de kansen glippen, welke hier
voorhanden lagen en slechts in de
jonge garde Elise Hoomans-Guus
Hermus vond Elsensohn voldoende
steun om als protagonist tot. een
werkelijk dramatische creatie te ko
men. De rest der rolbezetting was
nauwelijks, Henny Alma en vooral
Willem de Vries, die schijnt te me
nen, dat een stuntelige plattelander
ook stuntelig gespeeld moet worden,
zelfs volkomen onvoldoende. Door het
niet getrouw volgen van Molières
tekst kon de regie mei weglating der
vergelijking met het minnende her-
derspaart Dandls' zelfmoordneiging
niet voldoende aannemelijk maken
en door de weglating van het her
dersballet liet zij een schone kans
glippen om aan de voorstelling meer
fleur te verlenen.
geregeld uw gas- en
electriciteitsverbruik!
Minder dan bij „Georges Dandin"
vielen bij „De belachelijke hoofse
juffers" de gebreken der regie op. al
werd ook hier geen „Molière-peil" be
reikt. Danjt zij veel chargeren kon in
dit redeneer-stuk voldoende relief
bewerkstelligd worden om de aan
dacht gespannen te houden en hier
aan hielp Frits van Dijk. die de
beste rol van deze voorstelling speel
de, braaf mee, In Aline Markus en
Nono Batenburg zag men twee nuf
fen, die weliswaar amuseerden, maar
niet genoegzaam van de Molière-geest
doordrenkt waren Naast Frits van
Dijk moet Gobau worden gehoemd in
de rol van den verbolgen vader-oom
Gorgibus.
Het was jammer voor Elsensohn,
dat deze avond vrijwel ln het water
viel, maar hij heeft zijn best gedaan
en men mag er zelfs zijn sympathieke
persoonlijkheid van verdenken, dat
nij opzettelijk wat aan de tamme
kant bleef om het onvermogen der
anderen niet al te zeer bij een meer
geladen creatie van den tragicus
Dandin te doen afsteken. Intussen
liet men het juhileumkarakter van
deze voorstelling met verloren gaan.
Een langdurige welkomstbijval be
groette hem bij zijn opkomst en aan
het slot deelde hij de hem gebrachte
hulde hoffelijk met de regisseuse
Caroline van Dommelen. Maar toch
zou men met Strindberg kunnen zeg-
"gen: ,,'t Is jammer van de mensen"...
G. K. KROP.
Binnenkort Is bij het Amsterdams
Toneel de eerste opvoering te verwach
ten van een nieuw stuk van Dlck
OuwendUk. ,JDe kringloop der klein
moedigheid", onder regie van Cor van
der Lugt Melsert
Het Rijksconservatorium te Den
Haag verzoekt ons mede te delen, dat
aan de verleden week Zaterdag te Am
sterdam uitgevoerde Dc Ruytercantate
niet, zoals aangekondigd en ln het
programma vermeld, het orkest van
het het Rijksconservatorium, maar dat
van de Omroep medeworkte.