De dichtknobbel van een
Haarlemsen metseiaarszoon
Pieter Langendijks
arbeidzaam leven
Een Leideneer van faam
J
Matusctika Sneeuwvlok - de Eskimo"
jfcma
De legende van
Belastinobezwaren
n
Uitslag Kerst
prijsvraag
Geldige bonnen
Een letterraadsel
CONTROLEERT
ZATERDAG 15 JANUARI 1944 ?.L
De eerste zes Jaren van zijn leven
ademde Pieter Langendiik de Haar
lemse lucht Geboren als zoon van
den metselaarsbaas A rent Lanyen-
dljk in 1683 in een huis aan de
Gierstraat over de Botermarkt, be
leefde hij zijn prille Jeugd in het
hartje van de Spaarnestad Zijn
moeder Anneke Nieuwenhuizen werd
weduwe, toen Pieter zijn intrede
deed in de schoolwereld Hij werd
naar den Amsterdamsen historicus
Willem Scwel gezonden die den
schranderen knaap in de Latijnse
taal inwijdde
Gedurende de tijd dat de longpn
ln Amsterdam leerde, ging zijn moe
der naar Den Haag. waar Pieter
later bij haar kwam Inwonen. Zij
hadden het niet breed en aanvan
kelijk trachtte de Jonge Langendljk
wat te verdienen met het tekenen
van landschappen Of de Haarlem
mer hierin weinig bedreven was.
vermeldt de geschiedenis niet. maar
er moest al spoedig naar eer* betere
bron van inkomsten worden omge
zien Pieter begon nu garen, damast
en servetten te weven Dit hand
werk deed in de Amstelstad opgeld
en het gevolg was dat de familie
Langendijk in Amsterdam ging wo
nen Na een Jaar losse diensten te
hebben vervuld, werkte Pieter bijna
tien Jaren als patroontekenaar voor
Abraham Verhamme.
Zwenking naar de letterkunde
Waarschijnlijk geïnspireerd dooi
het vlakke en veelzijdige kunste
naarsleven in de liere koopmans
stad aan het IJ de deftige levens
stijl van Den Haag had hij als een
beklemming gevoeld kwam zijn
liefde voor de letteren naar boven
In 1711 op 28-Jarige leeftijd, ver
scheen zijn bekende werk ..Don
Quichot op de Bruiloft van Ka
macho" Het werd ten tonele ge-
Dc Haarlemse tekenaar ■tonrelschrij
ter Pieter Langendiik (Cliché A P
bracht, toegejuicht en verschafte
den eenvoudiger) handwerker-dich
ter veel populariteit Hierdoor aan
gemoedigd. schreef Pieter Langen
dijk nieuwe stukken, vooral op
Franse leest geschoeid. Zijn werk
stak uit boven dat van zijn over het-
algemepn onbetekenende tijdgeno
ten Bekende blijspelen van hem
zijn: „Krells Louwen of Alexander
don Grote op het Pöëetenmaal" en
..Het wederzijdse huwelijksbedrog"
Zijn faam drong al spoedig door
rot de Rederijkerskamers, de Pelli-
kanleten en ..Trouw moet blijken"
en ln 1720 werd hij ln deze kunste
naarskringen opgenomen. Zijn be
kende ..Graven van Holland" vor
men de Jaardichten, die zowel zijn
bekwaamheid als dichter en als ge
schiedschrijver aantonen De drank
en de kunst hadden in die dagen
nauw contact, getuige het feit. dat
Langendljk een verweerschrift op
stelde namens de drie aloude Haar
lemse Rederijkerskamers, waarin de
regeving werd verzocht don rede
rijkers het genot van belastingvrije
drank te drinken, niet te ontnemen.
De tappers en kroegbazen wilden
ook de kunstenaars belasting laten
betalen.
Verkwistende vrouwen
In 1722 keerde Pieter met zijn
moeder naar zijn geboorteplaats
terug; hij vestigde zich aan de Kleine
Houtstraat en werd door de Haar
lemse lakenfabrikanten met opdrach
ten overladen. De dichter, die eeFst
patroontekenaar en daarna litterator
was. zou geen zorgen meer gehad
hebben, ware het niet dat moeder
Langendljk de verdiensten van haar
zoon in drank omzette, de opbrengst
van zijn dichtwerken inbegrepen In
hetzelfde Jaar. dat zijn moeder was
overleden 1727 huwde hij met
de Amsterdamse Johanna Maria
Sennepart. een verkwistende, zieke
lijke. knorrige vrouw, die twaalf Jaar
later overleed
In 1747 zag de dichter zich genood
zaakt zijn boeken, prenten en Inboedel
te verkopen, omdat hij een karige
levensavond verwachtte. De Stads
regering van Haarlem ontfermde zich
echter over den verdienstelijken bur
ger. stelde hem ln 1749 aan als haar
geschiedschrijver en bood hem tevens
inwoning en verzorging aan ln het
Proveniershuls Langendljk heeft
zich slechts kunnen bepalen tot de
beschrijving van Haarlemse gebou
wen. want in 1756 maakte de dood
een einde aan zijn arbeidzaam en
over het algemeen weinig vreugdevol
leven.
Vruchtbaarste jaren
De laatste Jaren waren niet ziln
slechtste; hij schreel en dichtte veel,
zoals het stuk ..Xantippe of het boze
wijf van Socrates", dat in Februari
van zijn sterfjaar werd vertoond en
dat de dichter nog heeft zien spelen
Hij keerde echter ziek uit de Amster
damse Schouwburg naar Haarlem
terug en stierf op de dertiende Juni.
nadat hij op de achtste Juni lid was
geworden van de Doopsgezinde Ge
meente te Haarlem.
Hoewel het leven van dezen acht-
tlpndpn-eeuwsen blijspeldichter en
schrijver niet gemakkelijk Is geweest,
had Langendljk een bijzonder blij
moedige natuur: hij was hulpvaardig
en bezat een grote vriendenschaar.
Als kunstenaar én als mens hebben
zijn tijdgenoten zijn heengaan op 73-
larlge leeftijd betreurd.
Hugo de Groot, het
Wonder van Holland
n Lelden heeft hij gewoond en
gewerkt, tn Leiden bezocht hil
reeds op zijn elfde laar de hogeschool
al zae „het wonder der Nederlanden"
zoals de Franse koning Hendrik IV
hem noemde tc Delft het levenslicht
„Bemind dooT zijn vaderland tot
ere-ambten verheven, gevaneen ge
nomen. veroordeeld. In de Loevostelnse
kerker geworpen daaruit ontvlucht
vervolgd in vvppmde landen gezocht
vooral ln Zweden geëerd. In den
vreemde ees'orven. in vaderlandse
bodem ter ruste gelegd nadat hii
geleefd en gpleden had voor de bur
gerlijke en endsdlenstiee vrijheid van
ziin land" aldus schetst hem de voor
rede van een aan Hugo de Groot ge
wijde levensbeschouwing die ln 1792
te Amsterdam verscheen
Hugo de Groo' ls Inderdaad een
dier wonderlilk veelzijdige grote figu
ren geweest die toi de room van hun
kleine land hebben bllgedracpn Als
rechts- staats- taal-, geschiedenis- en
godgeleerdp stelde hil zijn fahplaehtig
rllke kennis Ir dienst van zijn land
en van de mensheid Als politicus en
theoloog keerd- hij zich voornamelijk
tegen de dogma's, die een steeds ver
der woekerende versplintering be
werkstelligden; zocht hil naar een
svnthese die orde. rust en vrede In
h«t vaderland slechts dienstbaar kon
ziln Hij werd en wordt veelal als de
grondlegger van vol keren verbintenis
sen geschetst
Afgezant van 14 jaar
De toenmalige politieke toestand
der Nederlanden bracht mede. dat
Hugn de Grom op zijn veertiende
Jaar reeds deel uitmaakte van een
afvaardiging naar het hof van den
bovencennemden Fransen koning in
welke afvaardiging hij tezamen met
fleuren als Justinus van Nassau en
Johan van Oldenharnevelt zitting
had Ziln roem was hem reeds voor
ultgpsnelo en daaraan dankte hij het
dat hij gelegenheid kreeg tot den
koning dip de Nederlandse afvaardi
ging zeei narrelUk ontving, een toe
spraak te richten Dp konlne begun
stigde hem met een kostbaar ge
schenk een gouden halsketting, waar
aan de bpplt.cnls van Hendrik IV
hing en zeid-1 tot zijn gevolg, mp'
een gebaar naai den jóngen geleerde1
„voiia le miracle d'Hollande"
Dat de Franse konlne niet over
dreef daarvan getuigt wel Hueo de
Groots latere leven Dat hij een wer
kelijk wnndei was hewiist de rllkc
en veelzijdlep literatuur van ziln
hand, al verschpen hiervan slechb
weinig ln het Nederlands Zijn be
kendste werken in zijn moedertaal
zijn .De wanrhpid ovet het christelijk
geloof"; zijn „Apologeticus" word
vertaald ondet de titel ..Verantwooi
dlngh" „VrHvh.- en antwoordt <Tsa
mensprake' tve' den Doop" en Inlet
ding tot d* Hollandschp reehtsgpleert
hevd" ln zijn beroemdp studie De
Jure bell: .c pacis librl tres" 'Het
recht van oorlog en vrede legde hi1
de grondslag voot het staatsrecht, dp
wijsbegeerte van het recht en speciaal
van het volkenrecb'
Hugo de Groot was niet slecnts
geleprde maar ook kunstenaar Hil
Directeur H J Kerkmeester. Eus-
6um. hoofdredacteur Hendrik Llndt
Amsterdam plv hoofdredacteur, tr A
H de Haas vnn Dorsser, Haarlem
binnenland J v Grieken, illustratie
on opmaakR Kampstra. volkscul
tuur en kunst M Wolters. muziek
G K Krop; sport; J J Libcr; adver
tenties. A. H, Lammors, allen te Am
sterdam, K 113
neeft zoveel geschreven, dat men
hem in de letterkunde vergelijkt met
Rembrandt in dc schilderkunst. Zijn
metrische vertalingen van Griekse
verzen getuigen van een meesterlijke
vormbeheersing. Ook was hij een der
beste nieuwe Latijnse dichters Hoe
wel hij de vredp predikte, was hij
in belde hoedanigheden vnn geleerde
en kunstenaar eén strijdbare en ge
vreesde figuur Vooral na zijn be
noeming tot pensionaris van Rotter
dam raakte hij als Arminlaan ge
wikkeld in godsdienstige en politieke
geschillen. Tegelijk met Van Olden-
barneveldt en Hooeerbeet? werd hij
ln 1618 gevangengenomen en met
laatstgenoemde naar het slot Loeve-
stein overgebracht Zijn listige ont
snapping ls bekend: hij begaf zich
naar Parijs en schveef daar zijn
reeds genoemde „Apolflfeeticus". waar
van de verspreiding door de Staten
verboden werd. Zij noemden dit ge
schrift eerloos bedreigden de bezit
ters met de doodstraf en verklaarden
den schrijver vogelvrij. Na de dood
van Prins Maurits werd hij onder
Olie uit Overijsel
In een speciaal nummer van „Volk
en Bodem", een speciaal akkerbouw-
nummer. schrijft Max Wolters, lei
der van de Raad van Bijstand in
zake de Landbouw, over de akker
bouw in Overijsel, in welke provin
cie, zoals bekend, het kleine gemeng
de bedrijf een overwegende rol
speelt. Slechts in twee streken, nl.
in de Veenkoloniën en in de polder
bij Giethoorn heeft de akkerbouw
het overwicht. D&Ar wordt elk
stukje grond benut, daór wordt niet
alleen overwegend goedgekeurd zaai
en pootgoed gebruikt, maar daar
wordt dat ook verbouwd De resulta
ten zijn goed.
Zeer belangrijk ls de conclusie die
Wolters trekt Inzake de verbouw van
oliehoudende zaden, die practisch
dit jaar voor het eerst In Overijsel
plaats vond. De verwachtingen zijn
véi overtroffen. Als de oogstrisico
wat. meeval», zal de teelt van kool
zaad ln het volgende jaar nog een
belangrijke uitbreiding ondergaan.
Hier zier men dus hoe een van
bovenaf voorgeschreven teelt een
groot succes ls geworden en een
verrijking van het aantal in akker
bouw geteelde gewassen tengevolge
heeft.
waar hij geschiedenis, wijsbegeerte,
sterrekund" wiskunde, gods- en
rechtsgeleerdheid studeerde. Op zijn
veertiende jaar behaalde hij te Or
leans de doctorstitel.
Hugo Grotius was een hoogge
stemde geest en zeer snel ln het op
nemen van indrukken Nimmer rust-
te zijn geest: in de trekschuit ver
diepte hij zich in Latijnse studiën en
op de wandeling maakte hij gedich
ten. Hoewel zijn grote geest hem
min of meer egocentrisch maakte,
was hij dankbaar van karakter, van
alle ijdelheld verstoken en opgeruimd
van gemoed Als wereldburger koes
terde hli toch een diepe vaderlands
liefde en het is tragisch, dat hij zo
veel in het buitenland moest ver
toeven en daar ook (op 28 Augustus
1645 te Rostock) overleed
Prof. dr. Willem Mengelberg diri
geert deze maand vijf concerten van
het grote Franse radio-orkest ln het
Thé&tre des Champs Elysécs.
Tekeningen en
tekst van
WIM MEULDIJK
de tweede
'door
W. H. Kruiderink
64)
Ze keken elkaar even aan. Staal
en Wljnands, als om te onderzoeken
of ze het met elkaar eens waren.
..Ik zal", begon toen Wijnands.
alle toegangen laten afzetten. Wan
neer moet ze opkomen?"
„Over tien minuten."
„Goed. Maak er een kwartier van,
In die tijd laat ik een cordon om
het hele terrein trekken."
„Ik dank u uit naam van al mijn
mensen. U hebt hun bestaan gered."
„Maar denk er wel aan", waar
schuwde Staal, terwijl hij even zijn
revolver toonde" „geen onzin verder.
De minste poging ons te hinderen,
brengt u en de hele troep achter de
tralies, begrepen!"
„Vanzelfsprekend. Ik zal u niets
Ln de weg leggen, integendeel. Als ze
zoveel verkeerds heeft gedaan, dan
moet ze er voor boeten. Wie had dat
van haar gedacht..."
Wijnands had zich inmiddels snel
uit de voeten gemaakt, om zich met
zijn Arnhemsen collega ln verbin
ding te stellen. De agenten, die bij
het theater waren geposteerd om na
de voorstelling de orde te hand
haven. kregen opdracht onmiddellijk
het theater te omsingelen, terwijl
per overval-auto een aantal man
schappen ter assistentie werd ge
zonden Nog voor het kwartier om
was. voegde Wijnands zich weer vol
daan bij Staal
„Ziezo, nu kan ons niets meer ge
beuren."
Zc gingen wat terzijde staan om
de gevierde en toch zo gevaarlijke
vrouw te zien passeren. Toen de
gong haar optreden aankondigde,
trad ze te voorschijn als een 'ee uit
de avondnevel, onbevreesd. Staal
was vastbesloten zich niet meer te
laten betoveren. Hij hield haar
scherp ln het oog. Ze deed een paar
passen...
Plotseling scheen ze langzaam
weg t« zinken ln de grond. Staal zag
ln het schaarse licht der lampen,
dat door de beplantingen drong, nog
slechts het hoofd met de stralende
diadeem, die niet verdween, maar
zich vlug verwijderde. Hij sprong
746 Met een flink vaartje rent
Sneeuwvlok naar de voorkant van
het paleis. Daar aangekomen blijft
hij verbluft staan. ..Net wat ik
dacht", zegt hij. „ik kom te laat.
Koning Winter. Prinses Iverna en
de vijf kobolds zijn door de sneeuw-
duivcltjes gevangen genomen en het
paleis ingesleept. Zonder een ogen
blik te aarzelen sluipen onze held
en zijn hond de trap op.
747. Bovenaan de trap ls een gang.
die ze voorzichtig uitlopen, steeds
op hun hoede. Langs de muren
staan griezelige beelden van draken
en andere beesten. Nu zijn ze bij
een deur. waarachter gedempte
stemmen hoorbaar zijn Sneeuwvlok
en Kwef gaan plat op de grond lig
gen en kijken door een kier naar
binnen. Wat ze daar zien. doet hun
de koude rillingen over het lijf
lopen...
vooruit, een man poogde hem tegen
te houden. Het was de manager.
Nog voor hij iets kan zeggen, had
Staal hem tegen de grond geslagen.
Nog drie a vier haastige stappen,
toen dacht hij zelf te worden neer
geslagen. Hij had in het luchtledig
getrapt en een flinke duikeling ge
maakt. Hij sprong weer op en be
merkte. dat hij tot aan zijn schou
ders ln een brede loopgraaf stond.
Daar was ze dus in verdwenen. Hij
begon te hollen. Rosita achterna.
Hij zag haar niet meer...
Eensklaps verblindde hem een
scherp licht. Stokstijf bleef hij
staan. Toen rolde hem een donde
rend applaus tegemoet. Voor zich
zag hij Rosita. .scherp beschenen
door de schijnwerpers. Ze begon te
dansen.
IJlings trok- Staal zich terug in
de loopgraaf. Hij voelde zich hope
loos'geblameerd. Hij stond op een
diep uitgegraven pad, dat de artis-
ten in staat stelde direct, vóór or
het groene podium te komen.
Wijnands kon zijn lachen niel
meer inhouden, toen hij Staal weei
uit de loopgraaf zag opduiken.
„Die blamage had Je me wel mo
gen besparen", bromde Staal.
„Jij schoot als een pijl uit de
boog die sloot in. Je was weg. voor
ik er erg in had. Die arme kerel
van een manager wilde Je nog waar
schuwen. Als dank heb Je hem een
oog dichtgeslagen."
„Is hier verder ^lles in orde?'
vroeg Staal er maar snel over heen.
„Het spel is al gewonnen" ant
woordde Wijnands geruststellend.
„Ze is ln onze macht. Ze pronkt
voor het laatst met gestolen siera
den. Ongelooflijk brutaal ze zo in
het openbaar te dragen."
„Brutaal, maar listig. Wie zou op
het frleè zijn gekomen, dar een dan
seres met een gestolen schat in het
haar voor het publiek durft verschij
nen?"
Een paar minuten keken ze zwij
gend naar de zwevende figuur aan
de andere kant van de struiken.
Staal voelde zich ondanks de om
vangrijke maatregelen, die Wijnands
I had getroffen, niet op zijn gemak.
(Wordt vervolgd)
Swy 'Hstan aJtsr
«.v .vt./t t au vWi/
- v*v- i Jiut üf. ütks i
s ivi'Wi w
--C
HUGO DE GROOT.
(Cliché A P-archief)
den verdranezameren Frederlk Hen
drik in zijn burgerrechten van Delft
en het bezit van zijn goederen her
steld ln 1631 kwam hij zelf weer
naai Nederland maar dat zijn be
stendig verblijf hier niet gewenst
was. bewees wel de uitlovlng ener
beloning van tweeduizend gulden aan
elk, die nem ln nanden der justitie
zou kunnen uitleveren.
De Groot stamde uit een geleerde
familie zi.ir voorvaderen bekleedden
Le Delft altijd aanzienli.lkp posten
Zijn vadei Jan de Groot was een
tiartstorhtehik bewonderaar der we
ienschap en curator van de Letdse
Universiteit Reeds "ooi zijn zevende
laar ontving hij op last van zijn
vader onderricht m Grieks en La
njn op zijn achtste schreef nij reeds
Latijnse verzen en op zijn elfde was
hij student aan de Leldse hogeschool.
Ja, daar gaan we al met onze
„echte gebeurtenissen!" Een le
gende, die „echt gebeurde", is dan
eigenlijk weer geen echte legende.
Maar wie zal uitmaken, of ae ge
schiedenis van „De Vliegende Hol
lander" waar is of niet? Ls zij niet
aan het verbeeldingrijke brein van
den zeeman ontsproten? Hoe het
ook zij, Richard Wagner heelt een
belangrijk deel van zijn „Vliegende
Hollander" zelf beleefd, n.L de
stormscène, die zo men weet eender
belangrijkste episoden ln zijn dra
matische opera werd. En in zoverre
gebeurde ook de geschiedenis van
Dalants dochter Senta en de in het
zwart gehulde, vreemde zwerver van
het spookschip weer echt.
Enige maanden geleden hebben
wij op deze plaats al eens verhaald,
hoe Wagner in Riga door zijn
schuldeisers achtervolgd word, die
hij tenslote tezamen met zijn
vrouw en zijn hond „Robber" ont
vluchtte. Hij scheepte zich op een
stormachtige zomernacht van 1839
in de kleine haven Pillau ln op een
schoener die naar Engeland koers
zette, vandaar zou Wagner naar
Frankrijk oversteken om te Parijs
aijn geluk te beproeven. De zeereis
begon ai onheilspellend, maar het
zou nog erger worden.
Op de derde dag stak een gewel
dige storm op. De wind gierde door
het want van de „Thelis" en de
kleine bark de bemanning telde
met Inbegrip van den kapitein
Opera's die
„echt gebeurden"
slechts zeven koppen moest de
zeilen reven en ankeren. Terwijl de
matrozen het anker vierden, zongen
zij te hunner opmontering een lied.
dat zich al dadelijk vasiprenlte in
het geheugen van den meester, die
meer dood dan levend ln de kapi
teinskajuit. lag. Het is als het be
faamde matrozenkoor in „De Vlie
gende Hollander" terug te vinden.
Op sterven na dood greep Wagner
zijn aantekenboek om de melodie
op te schrijven.
„De Vliegende Hollander"
ontstaat
De storm legde zich en de „Thetls"
zette koers naar het dichtstbijzijnde
haventje Sandwike Ln de buurt van
Arendai. Hier, temidden van de fjor
den, komt Wagner geheel zijn ver
naai; in de letterlijke zowel als in
de overdrachtelijke zin des woords
uuk de matrozen leven op en vertel
len de passagiers de spookgeschiede
nis van den „Vliegenden Hollander'
den gevloekten zeeman, die wegens
zijn woordbreuk gedoemd is over de
zeeën te zwerven totdat de liefde
van een vrouw hem tot ln de dood
zal omgeven. Slechts cenmaaj in de
zeven Jaar mag hij aan land gaan;
slechts eenmaal m de zeven jaren
krijgt hij aijn kans.
„Ik heb het gevonden", roept Wag
ner geestdriftig uit, „mijn volgende
opera zal „De Vliegende Hollander'
zijn 1
Op de laatste dag van Juli gaat de
reis verder. Wagnei is reeds geheel
verdiept in de eerste akte, als een
nieuwe storm opsteekt, nog heviger
dan de vorige. Huizenhoge golven
slaan over het schip Minna Planer
smeekt haar man zich aan haar vast
te binden, opdat zil sam-m zullen
sterven Hoe vertwijfeld Wagner ook
is. hoe doodziek hij zich ook voeli
de muziek voor „De Vliegende Hol
lander" blijft door zijn verbijsterd
orein spoken, alsof hij het spookschip
van den gevloeklen zeeman aan den
einder zag opdoemen Maar ook deze
oeproevlng overleefde het echtpaar;
de storm legde zich, de zon brak
door en tien dagen later waren Wag
ner en zijn vrouw in Parijs, waar
hem nieuwe moeilijkheden en zorgen
wachtten, gelijk men weet.
Wagner goot zijn „Vliegende Hol
lander" ln deze vorm: Het schip van
kapitein Daland wordt op de thuis
reis door een storm overvallen De
bemanning trekt zich ln de kajuii
terug en de roerganger valt in slaap
Een spookschip nadert en de toren
hoge .golven werpen de belde vaar
tuigen zo dicht naar elkaar toe. dat
want en tuigage tn elkaar verward
geraken. Van het spookschip springt
een vreemde, sombere figuur over op
het schip van Daland. die van den
vreemdeling het verhaal te horen
krijgt, dat hij wegens breuk van een
trouweed gedoemd Is over de zeeën
te zwalken toi de trouw van een
vrouw hem verlost Daland gevoeli
sympathie voor den koenen zwervet
en belooti hem zijn dochter Senta tot
vrouw
Senta, die bemind werd door den
Jager Erik, heeft hier dadelijk oren
RICHARD WAGNER.
Cliché A.P.-archief)
naar, als haar vader, thuisgekomen,
haar het verhaal doet. Hij brengt
den vreemdeling mee, voor wie Senta
dadelijk in liefde ontbrandt. Tever
geefs waarschuwt Erik haar. maar
Senta zweert den vreemden zeeman
trouw tot ln den dood. Als deze van
Eriks liefde hoort, is hij aan de won-
hoop ten prooi, want hij ziet zijn
laatste kans op verlossing vervlie
gen en vertwijfeld keert hij naar zijn
schip terug. Dalands bemanning ver
telt hem nu. dat. de vreemdeling ..De
vliegende Hollander" was. Als Senta
dat verneemt, stort zij zich in de
golven; zij wil den geliefden man
trouw zijn tot in de dood. zoals zij
beloofd heeft. Dit wordt de verlos
sing van „Den Vliegenden Hollan
der": het spookschip vergaat in ne
vel en de achtergeblevenen zien
Senta en den Hollander tezamen ten
hemel opsttjgen.
Ondanks alle moeite en zorgen, die
Wagner te Parijs wachtten, ondanks
de beslommerende voorbereidingen
voor de première van zijn „Rienzi"
dicht en componeert Wagner zijn
..Vliegende Hollander" in de won
derbaarlijk korte tijd van slechts
vijf weken. Onder de sluitstreep van
de partituur schrijft de meester: .In
■BNPVHBVllHrtli: pera
astra (Door hoop tot het licht). God
nacht en ellende Per aspera ad
geve het!"
Kinderaftrek
e kinderaftrek wordt toege
staan van het bedrag, dat
aan personele belasting wordt
botaald De huurwaarde van het
gebruikte perceel wordt niet
vormlndord.
Het ls duidelijk, dat do belas
tingplicht het zwaarst Is voor
hon die kinderen hebben te
onderhouden Vermindering van
de belasting ln evenredigheid
van het aantal kinderen Is hier
billijk De reductie dient het
hoogste te zijn voor bewoners
van huizen, waarvan de huur
waarde het laagst ts. Hoe hoger
de huurwaarde is. zoveel te
lager zal de reductie zijn tot
zij op een bepaald ogenblik niet
meer verleend zal worden Ge
heel billijk is dit beginsel niet
Iemand met tien kinderen zal
vermoedelijk een groter huls ge
bruiken dan iemand met vier
kinderen, terwijl zU toch even
vee) verdienen,
Do kinderaftrek wordt geno
ten voor eigen of aangehuwde
klnderon kleinkinderen en pu
pillen van den belastingplich
tige, wanneer aan de volgonde
drie eisen ls voldaan: a zij
moeten met belastingplichtige
het perceel bewonen; b zij moe
ten ongehuwd zijn: c. zij moe
ten op 1 Januari van het be
lastingjaar do volle ouderdom
van twintig laar nog niet heb
ben bereikt
Door deze voorwaarden ls men
er zoker van, dat alleen de kin
deren enz. die ten lasto van
den belastingplichtige zijn. bij
de berekening medetellen Wan
neer de hierbedoelde Kinderen
voor onderwijs elders verblijven.
dftD ls op hen deze bepaling
toch van toepassing
Bewonen ls een ander begrip
dan gebruiken, zoals uit de wet
blijkt. Wanneer iemand op
16 Januari een bepaald perceel
niet met zUn kinderen bewoont,
krijgt hij niet tweemaal kinder
aftrek Onbillijk la dit mot.
iemand die twee percelen gc^
brulkt. verraao' zoveel draag
kracht dat een tweevoudige re
ductie n:et op zijn plaats is
Logeert een kina op 16 Januar;
elders terwijl het doorgaans bij
zijn ouders ol voogd verblijf'
dan moet worüen aangenomen
dat het op 16 Januari ln het
perceel van zijn verzorger woont
Onze Kerstprijsvraag is. blijkens
het overweldigend grote aantal
iplossingen. dat wij ontvingen, bij-
•nnder ir de smaak van onze lezers
•«vallen Uit alle delen van het land
droomden de oplossingen binnen en
er waren er vele bij. die van de
kunstzinnige smaak van dec Inzenders
retulgden Het lot heeft tenslotte de
volgende prijswinnaars aangewezen.
De hoofdprijs van 25.— ontvangt;
(i. Slept, Rullstraat 23 o, Rotter
dam-W Prijzen van 10.— krijgen:
P Wildckamp, Gioeneweg 76. Rcn-
kum en J. dc Brabander, Uitslag-
weg 13. Hengelo (O.) Prijzen van
5.— ontvangen: P. Kort, Celebes-
straat 74 1is.. Amsterdam (O.) en
A. Ploeg, Parkstraat 24, Brunsum
L.)prijzen van f 2.50: D. de Jong,
Tjillen 258. Minnertsga: M. J. Ver
meulen, Langstraat 80. Slledrecht:
C. Bombergen, Torenallee 11. Doe-
Unchem: J. D Casius, woonwagen
G4O01, Stationsplein Hoorn; G. G
Gomersbach, v Heutszstraat. 17 bis
Utrecht; M. P Heyboer, Celebes-
straat 19. Wormprveer: C. Damon,
Nui.itstraat 30. Breda; A. J. Post,
Burg. Falkenaweg. Heerenveen; D.
^om, Frans Halsstraat 17. Zaandam:
mej. H. Seokles. Pr. Hendrikstr. 153
Hoek van Holland.
Een boekwerk ontvangen: J Sln-
'eling. Kon Emmakade 50. Den
Haag; Jac Visser Vlaggemanstraat
J2 b, Rotterdam (C.>; Geesje Diemer
Marktkade 37a. Musselkanaal; mej
C Donker. Brandtstr 61 Den Haag;
J. Lexmond, Bosweg 40. Gouda; A
rikkes, Talmastraat 108, Assen; J
Schol, v. d Duijn van Maasdam-
straat 15. Den Helder: J. van Vliet
Andreas Boomstraat 411, Amster
dam (O); R Hopman, Zuiddijk 290
iaandam; Th ten Hoeve. Sanato
rium zaal 13. Appelscha: R. Zijstra
Saffierstraat 11 II. Amsterdam (Z.
J C. A. Grotendorst. Koningstr 23
Velp (G.)A Mannee Jr., Put-sche-
bocht 92. Rotterdam (Z.H. Bergs-
voort, Pater van Meursstraat N4
Nijmegen; J L. Wesselo. Hereweg
201. Lisse; A. van Randeraat. Aster-
straat 29 Oss (NBr.): D G. Beek
Terborchstraat 62. Deventer; A. H
van Daalen. Borgardijnstraat 14.
Arnhem; H. W Mariens Broekstraat
75, Arnhem; M, Jansen. Vosmaer*
straat II. Rotterdam (W.); G Hans
man. 2e Oosterparkstraat 172III
Amsterdam (O); M, van Bcveren.
Bagijnenstraat- 546, Zierlkzee; G
Borgmeier. Slachthulsstraat 32 zw.
Haarlem; S. van Slochteren. Park
laan 33, Groningen; L. P de Moon.
Sanatorium Zonnestraal. Hilversum
BROOD. BESCHUIT. AARDAP
PELEN, MELK, VLEES: 3 en 4
TABAK: 03 en 04, belde n. keuze
VERVANGINGSMIDDELEN: 11
JAM: 12.
SUIKER: 13.
KAAS: 14 (40+ Of volvet).
HAVERMOUT: 15 (250 gram).
BLOEM: 16 en 17.
KINDERVOEDING: Res D 6
Gort, Res. E 6 Rijst of Gort
SNOEP: 3 choc., 4 suikerwerk
BOTER: 3 A vet of margarine,
3 B marg.; Res. B 7. C 7, D 7 en
E 7 roomboter (Nog geldig: 50 B.
52 A en 52 B).
Einde geldigheidsduur 22 Januari
DIVERSE BONNEN:
09 Alg eenheidszeep. 10 Alg was»
poeder Res. C 3, D 3. E 3 was-
poeder, Res. E 4 toiletzeep. (23
Jan.), R 01 Tabak: Scheerzeep
(30 April); 3 hondenbrood: 3 hon
denbrood groep K: kattenbrood
(t.m. 31 Jan): 20, 21. 22 brandst
t.m. 29 Febr.; 1 t,m. 17 K.F.
brandst. t.m. 30 ApriL
De juiste oplossing van de A P.-
'Kerstprijsvraag ziet men hierboven
Hgeheeld
Voor de kinderen
Beste metsjes en Jongens
Wat een stapols brievoD on brief
kaarten zijn er van Jullie ge-
Komen Wel bedankt hoor Een aantal
van de hrlerschrljvers en scbrljfstor-
tjes Krijgen gauw antwoord
En nü willen lullle allemaal natuur
lijk graag de oplossing van ons raad
sel weien Die ls:
1 Jeker
2 Assen
2 Em men
4 Obdam
5. Rijsen
6 Baarn
7 Venlo
8 Rolde
9 Zeist of Soest
Remhranat ls de grote schilder, die
ik bedoelde Een van zijn bekendste
schilderijen ls de Nachtwacht Som
mige kinderen nehben andere scnilde-
rljen genoemd Hun oplossingen waren
mk goed
De prilswinnanrs zijn Kegina Beem-
-.terhocr. Burg ter Lnanstr 42. Zaon-
danv. Henk de Vries. Eikeienhergstr
78. Alkmaar. Dleuwke Akker. Noort-
neystr 17. Voorschoten J J van
Hattum. Scherpenhcrg 42, Beekber
gen; G. van Son, Blnnenmolenetr. 11,
Cu Jem borg; Dlenle Heringa. Rodcweg
30. Assen; Gerrlt Hommen, Hcrm.
Robhersstr 70D. Rotterdam: Henk
Harms, Nachtegaalstr. 39A, Gronin
gen. Nellie vnn Mastrlgt, Pr Hendrik
straat 246, Hoek van Holland; Frans
van Dalura, A E Maasstr 15. Maas
sluis
Ik heb de gewonnen prijsjes al toe
gezonden
En nu de nieuwe opgave: een let
terraadsel
5. 12, 15. 8 Is een deel vaD het men
selijk lichaam
1, 16. 3, 23. 24 ls een lichaamsdeel
van een vogel
9. 4 ls een maat.
18. 2. 10, 20 ls een geldstuk.
19. 6. 11 ls een vleessoort.
21, 14. 17. 8. 22 ls de plaats, waar
de hoer ln het voorjaar en de zomer
zijn koelen laat grazen
13. 9. 17 Is een steen.
7. 14. 22. 16 ls een meisjesnaam.
Het geheel ls een spreekwoord, dat
uit 24 letters bestaat
De oplossingen moeten gezonden
worden vhór Dinsdag 18 Januari aan
Oom Jan p/a Red. Het Volk. Hekel-
veJd 15. A'dam-C Naam en adres van
afzenders ook binnen ln de brief ver
melden, Denk daaraan Anders kan
ik je niet mee laten loten om de tien
beschikbare prllzen
De volgende kinderen willen graag
met een raadselvrlend of -vriendin
correpondcren; Remmo Staal (13
1.). Langewijk E 684. Kolham; Antje
Sterkenborgb (13 1.). Noorwelde 37.
Rmmercompascuum; S Boerman (Jon
gen 12 J J C de Leeuwwcg 24. Bree-
zand (NH.l; Joop Koster (13 J.).
Zijde 392. Boskoop; Stlen Hartog (15
J.). Klelnpolderkade 44. Overschle.
Plet en Dlna v Waardenhurg. Broers-
vest 160 Schiedam Plet ls 10 J Dlna
15 laar Stuur elkaar maar veel mooie
en lange brieven
Tot volgende week allemaal De
ncsto groeten van
OOM )AN
„Carnaval der liefde"
Een film vol muziek cn zang. vol
liefde cn list., overtrokken met net
verguldsel der romantiek, maar met
heel weinig realiteit. Het oude, be
proefde recept van de gefilmde re
vue met aijn kijkjes achter de scher
men. heeft regisseur Paul Martin
ook hier met succes toegepast. Het
Ls nu eenmaal een rhema met een
oneindig aantal variaties. Ditmaal
had men het nieuwtje bedacht een
revue-ster volkomen onverwacht te
laten optreden met de vrouw met wie
hij vier weken getrouwd is geweest.
Het wordt werkelijk amusant, omdat
beiden voorwenden weer met een
snder getrouwd te zijn. Natuurlijk
komt er een nieuw huwelijk van.
Hans Moser ziet men hier in de ge-
da ahte van den souffleur, die niet
alleen in zijn hok de dingen voor
zegt. maar die ook.de spelers buiten
het toneel op het goede moment te
hulp komt. Johan Heesters zingt en
danst lustig door deze genoeglijke
film, die in Rex draait, heen.
JAN LIBER.
„Achter de coulissen"
Het hofleven heeft al zo vaak als
achtergrond gediend voor de hande
ling van een' filmverhaal, dat zo'n
verhaal alleen nog maar aanvaard
baar wordt, wanneer hetzij pracht en
piaal, hetzij fijne humor de kruiden
in het recept van den draaiboek
schrijver Men kan niet zeggen, dat
Hans H. Zerlett van die kruiden
voor zijn draaiboek rijkelijk gebruik
heeft gemaakt, en ook zijn regie van
de film „Kleine Residenz". thans te
zien. munt nergens uit door oor
spronkelijkheid van inzicht of
vondst.
De toeschouwer zal in deze film,
die in Lido vertoond wordt, half-hof-
half theatergeschiedenis, de beko
ring moeten zoeken in het spel en
daarin leveren Lil Dagover, Winnie
Markus. Johannes Riemann en
Fritz Oclemar hun zeer waardevolle
bijdragen.
G K. KROP.
„Ik ben Sebastiaan Ott"
Willy Forst speelt een 'voortreffe
lijke dubbelrol in de film „Ik ben
Sebastiaan Ott" (Casino), waarvan
hij tegelijk regisseur is.
De geschiedenis is de volgende: de
sensationele dood van den industrieel
Kessen brengt aan het licht, dal in
zijn kasteel te Kopenhagen een
prachtige schilderijenverzameling is
1 ondergebracht, die niemand kende.
Do kunstkenner dr. Sebastiaan Ott
I uit Wenen bevindt, dat deze. stukken
1 origineel zijn. zodat dezelfde schilde-
rijen, die zich in diverse musea be-
vinden, dus vals moeten wezen. Het
1 blijkt nu. dat een internationale
bende van schilderijenvervalsers aan
het werk is geweest. Na zijn terug
keer in Wenen ontvangt Sebastiaan
een brief van zijn bröer Ludwig uit
Praag, het zwarte schaap in de
familie, die zijn hulp inroept. Sebas
tiaan reist naar hem toe. Hij wordt
daar gearresteerd onder verdenking
van medeplichtigheid aan schilde
rijendiefstal. omdat zijn broer met zijn
papieren naar Wenen verdwenen is.
De bende zet in Wenen een nieuwe
zwendel op touw. Sebastiaan weet
echter uit zijn gevangenschap te ont
snappen en naar Wenen terug te
keren, waar hij. met behulp van de
politie, erin slaagt de bende te ont
maskeren en haar leider, Ludwig Ott,
onschadelijk te maken.
,,Wiener Geschich+en"
De film „Wiener Geschichten" in
Trianon speelt zich af in de typische
sfeer van het voor-oorlogse Wcense
koffiehuisleven met zijn overdaad
aan kranten en glaasjes water.
De hoofdrollen zijn in handen van
Hans Moser en Paul Hörbiger. Zij
zijn twee concurrerende kellner$. die
dingen naar de gunst van de patro
nes, zij het met verschillende oog
merken. Beiden bereiken dan ook
hun doel. De film. die draait om deze
beide hoofdfiguren en Marte Harell
als de verbeeldster der vrouwelijke
hoofdrol laat. zien. is door Gcza von
Bolvary vooral met gévoel voor sfeer
geregisseerd.
G K. KROP.
Jacht op autodieven in
Rome's catacomben
ROME. 13 Jan In do Romeinse
catacomben heeft een grote razzia
plaats gehad, tegen een hende auto
dieven. die uitmuntte door naar bui
tengewoon brutaal optreden Leider
dezer bende was de Napolitaan Caru
so Aan enkele rechercheurs was het
gelukt, met dezen Caruso In contact
te komen; plaats van samenkomst
waren dc Santa Domltllla-catacomoen
Een kwartier later drongen polltle-
trocpen de donkere onderaardse gan
gen binnen, maakten zich meester
van omstreeks 100 obscure elementen
en konden bovendien de band leggen
op een zeer groot aantal gestolen
auto's De Romeinse politie bericht,
dat zich ln de catacomben een der
grootste au torepara tlewcrk plaatsen
van heel Italië bevond Men trof er
werktuigen en apparaten van de
nieuwste constructie aan
De Caruso-bende moet 20 000 auto
diefstallen gepleegd hebben Met gro
te handigheid wist Caruso de gesto
len wagens, welke hij eerst vakkundig
onherkenbaar bad gemaakt, door mid
del van tussenpersonen tot zelfs aan
de legernutorltelten te verkopen, om
ze vervolgens een dag of wat later
opnieuw te laten stelen Een Lancia
heeft hij op deze wijze zelfs viermaal
verkocht, waarbij hij In totaal de som
van 350 000 lire opstreek
Het ls de politie tot op neden nog
niet gelukt zich van Caruso zelf
meester te maken daar deze het cor
don wist te doorbreken en ln de die
per gelegen gangen te ontvluchten.
Aangezien de Romeinse catacomben
een gangenstelsel van 60 kilometer
lengte hebben, kan het wel even du
ren. eer men dezen gewleksten oplich
ter bij de kraag heeft Daar de politie
echter alle uitgangen bezet houdt, zal
hij toch eens voor de dag moeten
komen
„Privé-detective"
Zeg: Hans Moser als „privé-detec
tive" en er komt een glimlach op
veler lippen Men ziet den bewegelij-
ken Wener, met zijn kromme spraak
cn gebaren al worstelende met baar
den, revolvers, boeven en proble
men! Dat ls dan ook stellig de reden
waarom Luxor al bij de eerste voor
stellingen van de .Privé-detective"
berstensvol was Want men wil ten
slotte zien in welke avonturen Hans
Moser ditmaal weer wordt gestort.
Kunstzin is daarbij niet aanwezig, al
moet men de grootste bewondering
hebben voor de klucht-effecten, die
Moser uit niets weet te verwekken.
Een matig blijspel ligt aan dc malle
historie van dc verwisselde koffers
ten grondslag en het resultaat is ge
filmd toneel. Maar wat doet het er
toe. Hans Moser is er bij en voor wie
de romantiek niet ontbeten kunnen,
er is nog een aardige liefdescomedie
in verwerkt, die blij" eindigt..
THEO RAMAKER.
geregeld uw gas- en
electriciteitsverbruik!
Predikbeurten
LEIDEN. Ger. Kerk, Lammen-
schansweg: 0 30 en 3 uur. geen op
gave; Lutherse Kerk, Hooglandse Kerk-
gracht 28; 10.30 uur. ds. N. J. Bicger;
Vrlic Kathollcko Kerk. Vreewllkstr. 19:
10.30 uur. Gezongen Hoogmis; Academ.
Ziekenhuis; 10.30 uur, ds J. de Wit:
Remonstrantse Gemeente. Hooglandse
Kerkgracht 34; 10.30 uur. mej. ds. J.
v. Drlmmelen. uit Den Briel; VrIJz.
Hervormde Gem.. Leidse Volkshuls,
Apothekersdljk: 10.30 uur. dr. K. H.
Boersema; Vrljz. Hervormde Gem.,
Willem de ZwIJgerkerk. Warmonder-
weg. Ocgstgcest: 10.30 uur, ds. J. D.
v. d. Veen. tc Rijswijk.
Alphen a. (1. Itljn. Ned. Hcrv.
Gcm„ Kerkgebouw, v.m. 10 u. d.s Joh.
Stchouwcr. n.m. 3.30 u. dr. G Ph.
Scheers. Gebouw Jonathan, v.m. 10 u.
dr. G. Ph. Scheere. Hulpkerk Gouw-
sluis. n.m. 3.30 u. ds Joh. Stchouwer.
Marthiistlchtlng. v.m. 10 u. .do lieer
C. W. Corts. Oudhoornscwcg. v.m. 10 u.
dB. Elderlnk. Evangellsatlcgcb. Hooft-
straat. v.m. 9.30 u. en n.m. 3.30 u. ds.
J. ZwIJnenburg. Clir. Ger. Gcm., v.m.
10 en n.m. 3.30 u. bijbellezing.
HnzcrMvoiide: Ned. Hcrv. Gein., v.m.
9 en 10.30 u. eil n.m 3 u ds P. L.
Klehl.
Zneterwoufle: Ned. Hcrv. Gem„ v.m.
10 u. de heer H. M. Martens.
Boskoop: Ned. Herv. Gem., v.m 9.30
en n m. 3 u. dr. D. Jacobs.
Koudekerk a. d. RUn: Ned. Herv.
Gem„ v.m. 9.30 u. ds A. W. M. Odé,
n.m. 2.30 u. herdenking 25-Jarlg be
staan der Herv. school, ds F G. v.
Blnsbergen. ds. C. D. Israël, ds A W.
M. Odé.
Woubrugge: Ned Herv Gem v.m.
9.30 en n.m 2.30 u. ds. D v. d Ent-
braat.
Zevenhuizen: Ned. Herv kerk. v.m.
9.30 u. ds J. D. de Stoppelaar Gercf.
kerk. v.m. 9.30 u. en- n.m 2 u ds. P,
de Ruig.
Noorden: Ned. Herv. kerk, v.m 9.30
en n.m. 2 u„ niet opgegeven Geref.
kerk, v.m. 0.30 en n.m. 2 u do heer C.
v. Rij, hulpprediker te Amsterdam.