HET DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Cemeenschapsplicht! 21 torpedojagers in tien dagen vernietigd Tegenaanvallen in het gebied van Sjitomir Den Haag verstaat dit woord beter dan de hoofdstad... Sjitomir blijft van S o w j e t-w zwaartepunt i nteroffensief ^rariteit Dame zonder bad Vef varken... gevonden Duits weermachtsbericht HOOFDKWARTIER VAN DEN FUHRER 4 Jan Het opperbevel der weermacht maakt bekend" Aan het zuidelijk deel van het oostelijk front, tot ten zuiden van Kiew, verliap de dag bij plaatselijke gevechtsactiviteit over het algemeen rustig, In het strijdgebied van Sjitomir blijven de. Sowjets met sterke strijd krachten aanvallen. Zij leden door de taaie afweer en de krachtige tegenaanvallen van onze troepen hoge verliezen. Een zeer groot aantal Sowjet-pantserwagens werd daarbij vernietigd Bij Witebsk werden nieuwe vijan delijke aanvallen afgeweerd. Ten noordwesten van de stad drongen Duitse lagers ondanks taaie tegen stand en vijandelijke tegenaanvallen, die met steun van verscheidene pant serwagens werden gedaan, verder op. Ten noordwesten van Newel sloe gen onze troepen aanvallen der Sow jets af. Van het Zuid-Italiaanse front wor den geen bijzondere gebeurtenissen gemeld. Boven het Middellandse Zee-gebied en de bezette westelijke gebieden werden gisteren in luchtgevechten en door luchtdoelgeschut 16 Brits-Noord- amerikaanse vliegtuigen neergescho ten. Een Duits jachtvliegtuig wordt vermist. In de afgelopen nacht vlogen enige vijandelijke storingsvliegtuigen naar West-Duitsland. Bij de voortzetting van hun aan vallen op de vijandelijke bewakings strijdkrachten in de Atlantische Oceaan brachten onze duikboten we derom 6 torpedojagers tot zinken. Daarmede verloor de Brits-Noord- amerikaanse vloot in de laatste tien dagen door duikboten in totaal 21 torpedojagers. In het Oosten Het Sowjet-Russlsche winteroffen sief. waarvan het zwaartepunt, naar mst de dag duidelijker wordt, op het vroegere oorlogstoneel Klew-SJltomlr ligt. Is zowel wat zijn plan als wat zijn uitvoering betreft, een met zeer veel sterkere krachten ondernomen herhaling van de mislukte November- slag in hetzelfde gebied aldus meldt een speciale correspondentie Reeds voor de eerste Kiew-slag heb ben de Sowjets door middel van een directe aanval herhaaldelijk getracht de Duitse stellingen ln de bocht van de Dnjepr te doorbreken en het Duit se front op te rollen. Maar de grote Kiel gebombardeerd BERLIJN. 4 Jan. In de middag- uren van de vierde Januari hebben formaties Amerikaanse bommenwer pers een terreuraanval ondernomen op de stad Kiel. Naar het D.N.B. ver neemt. vond de aanval plaats bij een zeer sterke bewolking van een hoogte van 7000 tot 9000 meter De woonwij ken en de universiteitswijk Verden door talrijke brand- en fosforbommen ernstig getroffen. Ook het histori sche stedelijke slot liep zeer zware schade op door brandbommen. Vol gens de tot nu toe beschikbare rap porten werden door de afweer der luchtdoelartillerie en door formaties Duitse jagers 18 viermotorige Ameri kaanse bommenwerpers neergescho ten. Het is echter mogelijk, dat dit aantal nog stijgt. Tijdens de zeer hevige luchtgevechten bij de nade ring en de terugkeer der vijandelijke formaties werden bovendien een aantal der begeleidende jachtvlieg tuigen door Duitse jagers neerge schoten. Naar Tete meldt, heeft een Ame rikaanse z.g. vliegende vesting Dins dagmiddag op een veld 2 km ten westen van Smedsiorp in het zuid oosten van de Zuidzweedse provin cie Schonen een noodlanding ge maakt. Aan boord bevonden zich 10 man; vliegtuig en bemanning wer den geïnterneerd. Wijzigingen in het kabinet van Roosevelt? LISSABON. 4 Jan. Volgens de Engelse nieuwsdienst, verneemt de „Daily Mail" uit New York. dat ..be paalde democratische partnleiders" van Roosevelt wijzigingen in zijn kabinet hebben verlangd. Deze kwes tie zou te berde worden gebracht zo dra het democratische partijbestuur op 22 Januari bijeenkomt. Ö.a. zou het aftreden verlangd worden van Harry Hopkins en van Wickard, den minister van landbouw. Hoewel het twijfelachtig is. zo wordt in hel be richt gezegd, of de president Hop kins zal laten vallen, zou hij tot an dere wijzigingen niet ongenegen zijn. Deze wijzigingen zouden betrekking hebben op Biddle. den minister van justitie. Perkins de vrouwelijke mi nister van arbeid, en Stimson. den minister van oorlog. Het aftreden van Wickard is ook niet onwaar schijnlijk daar hij bij de farmers overal in de Ver Staten weinig ge liefd is Badoglio-generaal in arrest ROME. 4 Jan ln een Francisca ner klooster te Rome is Dinsdag door de Italiaanse politie generaal Carac- clolo dl Ferrcoletto. die een belang rijke rol heeft gespeeld bij de uitvoe ring van het door Badoglio en den ex-konlng voorbereide verraad, gear resteerd. Hij werd daar verborgen ge houden onder de valse naam van kloosterbroeder Marlo SalpelU De ar restatie geschiedde op aanwijzing van een geestelijke, die argwaan tegen den valsen monnik had gekregen Gene raal Caracclolo is aan de bijzondere rechtbank overgeleverd en zal zich o.a. hebben te verantwoorden wegens het laten verdwijnen van de voorra den van een geheel leger, dat ln de Julidagen onder zijn bevel heeft ge staan. Naar United Press meldt, zijn bij de explosie van de Amerikaanse tor pedojager ten noordoosten van Sandy- Hook in de baal van New York min stens 50 man martnepersoneel omge komen De Britse berichtendienst meldt, dat de voorzitter van de Britse La- bourpartij, George Ridley, ln de ouder dom van 57 Jaar ls overleden. Het Franse commissariaat-gene raal voor de arbeidsdienst ls door een wet veranderd ln een directie-gene raal Generaal De la Porte du Thell. die sedert 17 Juli 1940 de bevoegdheid van commissaris-generaal uitoefende, ls afgetreden Commissaris Bernom ls belast met de 'Pldlng van de arbeids dienst. tot een directeur-generaal be noemd zal zijn. aanvallen, die ter verwezenlijking van dit doel ondernomen werden en waar van het zwaartepunt aanvankelijk bij Krlwol Rog en later bij Klrowograd lag. mislukten. Terwijl hun noordelijke vleugel ge dekt wordt door de schier ondoor dringbare Prlpetmoerassen. trachten de Sowjets thans opnieuw het Duitse front in het gebied ten westen van Klew. dat de Dnjeprbocht ln noorde lijke richting afschermt, ln westelijke en zuidelijke richting te doorbreken. Op deze wijze zouden de Duitsers on der strategische druk hun Dnjeprstel- lingen moeten ontruimen. Als doelen van dit Sowjet-offenslef. waarvan de Sowjets het oprollen van de gehele Duitse zuidelijke vleugel verwachten, worden ln de Engelse berichten uit Moscou de stad Odessa ln het zuiden, Lcmberg ln het westen en Brest- Lltowsk ln het noordwesten genoemd. De Duitse afweer wordt door dit ge weldige offensief voor ernstige en zware opgaven geplaatst. De nieuwe slag kan. wat zijn omvang en hevig heid betreft, niet vergeleken worden met de eerste slag van Klew. In zijn verloop toont het nieuwe offensief dezelfde aspecten van vroegere grote offensieven. Met de geconcentreerde kracht van de eerste aanvalsstoot konden de Sowjets uiteraard terrein winsten boeken. Naar te Berlijn met nadruk verklaard wordt hebben de Sowjets de Duitse linies echter ner gens onder de voet kunnen lopen. Hoewel de crisis nog niet voorbij is. wordt de algemene situatie te Berlijn rustig beoordeeld. Ook is men ervan overtuigd, dat de Duitse tegenmaat regelen op het juiste ogenblik geno men zullen worden. Vijandelijke landingstroepen op Huon bestookt TOKIO. 4 Jan. Naar Domei meldt, heeft de Japanse legerlucht- macht op 2 Januari met een formatie van ongeveer 50 bommenwerpers en jagers een aanval gedaan op gelande vijandelijke formaties nabij kaap Goembi in het noorden van het schiereiland Huon. Vijandelijke trans portschepen en de gelande vijande lijke formaties werdén door de vlieg tuigen bestookt. De gelande troepen werd aanzienlijke schade toegebracht. Vier vijandelijke jagers werden neer geschoten. (Het schiereiland Huon is een uit springend deel van Oostelijk Nieuio- Guinea tegenover het eiland Nieuiv- Rrittannië van de Bismarck-Archipel. Red.) Bommen op Bulgaars gebied SOFIA, 5 Jan. Bulgaars gebied is gisteren wederom het doel geweest van een Anglo-Amerikaanse bomaan val. Officieel wordt daarover mede gedeeld; Op 4 Januari zijn vijandelijke vlieg tuigen ovei ons grondgebied gevlogen, waarbij op bepaalde plaatsen bommen werden neergeworpen. Er vielen slachtoffers onder de burgerbevolking en woonhuizen werden vernield en beschadigd, o.m. een ziekenhuis en een school. Mevr. Gandhi ernstig ziek LISSABON. 4 Jan. Volgens een Reuterbericht uit Durban is de ge zondheidstoestand van mevrouw Gandhi, die lijdende is aan een hartkwaal, zorgwekkend. „Het schijnt zo onbelangrijk" DEN HAAG. 5 Jan. In de sene brandende kwesties zal Max Blokzijl op Donderdag 6 Januari over Hilver sum I om 18.45 uur zijn praatje hou den. waarvan de titel is: ..Het schijnt zo onbelangrijk". Obligatielening N.V. ,,De Arbeiders pers" 1929. Van de bovengenoemde lening zijn heden te onzen kantore oitgeloot dc volgende nummers: 333. 266. 221. 305. 383. Obligatielening N.V. „De Arbeiders pers" 1930. Eveneens werden van bovengenoemde lening de volgende nummers uitge loot; 1234 1041. 1004. 1257 1057. Obligatielening N.V. „IJe Arbeiders pers" 1931. "Van deze lening werden dc volgen de nummers uitgeloot: 1686. 1350. 1413, 1940. 1902. 1848. 1374. 1776. 1551. 1468 Alle stukken hebben een waarde van 1 1000.— en zijn van heden af te onzen kantore Hekelveld 15 te Amsterdam betaalbaar Eveneens werden van deze leningen betaalbaar gesteld de coupons, welke vervallen per 1 Januari 1944. De Directeur: H. J KERKMEESTER. Ie JAARGANG No. 3 WOENSDAG 5 JANUARI 1944 Uitgave: N.V. De Arbeiderspers Bureaux voor redactie en administratie: Hooigracht 31, Leiden. Telefoon 23038 - Abonnementsprijs 21 ct. per week of f 2.73 per kwartaal Postgiro 184.120 Postbus 65 Wegen en stellingen in de modder en de steeds weer opkomende sneeuwjacht verzwaren de harde afweerstrijd aan het front. (H P.K. Grönert/Ho/St.) Honderdduizenden Nederlandse werkers leveren in de Duitse bewapeningsindustrieën niet te on derschatten arbeid, die zal bijdragen tot de vestiging van een betere orde in de Europese samenleving. Zij heb ben daarvoor huis en haard verlaten en zich veel opofferingen getroost. Een harde tijd vraagt harde mensen en onze mannen weten, dat zij niet moeten klagen. Dat zij er echter van verzekerd willen zijn. dat hun vrou wen en kinderen onder behoorlijke omstandigheden achterblijven en zich niet voortdurend zorgen behoeven te maken, is volkomen begrijpelijk. De mannen dan ook van deze zorgen te verlichten, is de voornaamste taak, die Het Nederlandse Arbeidsfront zich gesteld heeft. En met succes! Waar onrecht jegens onze arbei ders geschiedt, grijpt Het Nederland se Arbeidsfront in. Maar niet altijd is het bij machte om dit onrecht onmiddellijk uit de wereld te helpen, grotendeels door de slechte medewer king. die het nog vaak ondervindt. Dit is bijvoorbeeld het geval in Am sterdam. waar enkele honderden vrouwen de dupe zijn van een zeer ongewenste toestand. Het komt nog al eens voor. dat de overmaking van loon stagneert. Daarvoor zijn ver schillende oorzaken aan te voeren, waarover wij nu niet in bijzonderhe den willen treden. Hoe smartelijk dit ook voor de vrouwen is. toch zijn zij in derg.ehj.ke gevallen genoodzaakt om bij de Gemeentelijke Dienst voor Sociale Zaken aan te kloppen voor ondersteuning. Meestal krijgen de vrouwen bij deze dienst het ant woord: „Ga eerst maar eens wer ken". De vrouwen moeten zich bij het Gewestelijk Arbeidsbureau mel den. Wanneer zij om de een of an dere reden vrijgesteld worden, kun nen zij een voorschot op steunbasis krijgen, hetgeen inhoudt dat zij vijf tien' weken voorschot krijgen. De wekelijkse ondersteuning voor een vrouw en één kind bedraagt, f 13.60 plus van de huurtoeslag. Voor elk kind, dat er bij komt. krijgt de vrouw wekelijks nog eens f 1.40. Men ga voor zich zelf na hoeveel dagen een gezin met een dergelijke ondersteuning kan leven! Sfeun in natura Na deze vijftien weken echter krijgt de vrouw nog slechts onder steuning in natura. d.w.z. zij krijgt bonnen, waarop zij bij den slager, den kruidenier enz. haar inkopen kan doen. plus een bedragje van een a anderhalve gulden in contant geld. Deze steun in natura is oorspron kelijk ingesteld voor personen, die geen contant geld in handen konden hebben, zoals oplichters, drinkers, verkwisters en ander a-sociale ele menten. Maar in Amsterdam kiest men deze vorm ook tegenover vrou wen, wier mannen in Duitsland ver- BERLIJN. 4 Jan. In bevoegde Dun se kringen onthoudt men zich van elke prognose omtrent het ver dere verloop van het Sowjet-Russi- sche winteroffensief Men acht het nog te vroeg om reeds thans op de vooruitzichten van het oostelijk front dieper m te gaan: zonder te verheimelijken, dat de situatie in verband met de enorme krachten, welke de Sowjets in het vuur brengen, ernstig is. geeft men aan de andere kant te verstaan, dat men over het verloop van de strijd in het algemeen tevreden is. daar het rode leger nergens een werke lijke doorbraak van het Duitse front gelukt is Men twijfelt er in deze kringen geenszins aan of hel zal de Duiise troepen ook jditmaal weer mogelijk zijn. de stormloop dei Sowjets op te vangen en ten slotte tot staan te brengen. Verreweg de oelangrijkste mede deling in het legerbericht van Maan dag is dat er aan het oostelijke front or het ogenblik slechts één zwaartepunt ligt. namelijk bij Sjito mir Het offensief, dat generaal Rokosowski aan de vooravond van het nieuwe jaar ontketende en dat zijn zwaartepunt had bij Nikopol, is verzwaki tot plaatselijke gevechten. Bij DnJeproDPtrow.sk slaagde het rode legei ei blijkens het Duitse legerbericht in hier en daar de Duitse stellingen binnen te dringen. Van oevoegde Duitse zijde waar schuwt men er intussen voor. uit het feit. dat dt Duitse troepen er na slechts drie dagen in geslaagd zijn het vijandelijke offensief tot staan te brengen af to leiden, dat gene raal Rokosowski zijn plannen neeft opgeeever In de sector Witebsk is het offen sief. dat generaal Bagramyan hier aan de vooravond van Kerstmis ont ketende, eveneens voorshands vast- gelopen. Ook over dit gedeelte van het front meldt het Duitse legerbe richt slechts plaatselijke gevechten De Duitse troepen gunden zich in tussen geen verademing, doch onder namen met succes een tegenaanval tegen Sowjet-eenheden. die de Duitse stellingen waren binnengedrongen. Het rode leger streeft er hier naar om in plaats van een frontale aan val op Witebsk te riskeren deze stad met behulp van vier legercolonnes in te sluiten, om vervolgens door te stoten naar het belangrijke spoor wegkruispunt Polosjk. aan de voor malige Poolse grens Het zwaartepunt van de strijd ligt. als gezegd, bij Sjitomir. dat wil zeg gen" aan het driehonderd kilometer lange front, waai generaal Patoetin tot iedere prijs met een enorme over macht aan mensen en materiaal pro beert door te breken of althans het Duitse front zover in te drukken, dat de rechtstreekse verbinding tussen de noordelijke en de zuidelijke flank doorbroken wordt. Patoetin heeft wederom zijn s tootrichting ver anderd. Oorspronkelijk concentreerde hij het zwaartepunt van zijn offen sief op het noordwesten. De Duitse troepen weken uit en gaven Korosten op. Dan rukte hij hard in westelijke richting op, waarna de Duitse troe pen opnieuw uitweken en Sjitomir opgaven Nu concentreerde Patoetin zijn aanval op het zuidwesten, name lijk in de richting Berditsjew. doch ditmaal weken de Duitse troepen niet uit vingen de stoot op en wis ten zelfs door een tegenaanval het rode leger uit oorspronkelijk verloren gebied terug te dringen. Even plotseling heeft Patoetin thans zijn aanval op Berditsjew op gegeven, om opnieuw in noordweste lijke richting op te dringen De Duitse troepen die deze nieuwe aan val nog niet tot staan hebben ge bracht. leveren harde, verbitterde gevechten. plicht te werk zijn gesteld en die daardoor niet zelden een groot en moeilijk offer brengen. Krijgen de vrouwen een postwissel overgestuurd, dan ls de Gemeente lijke Dienst er met grote voortva rendheid bij om 10 pet. en meer af te houden als terugbetaling van het voorschot. Bovendien krijgt de vrouw de mededeling, dat. zij een aantal weken niet meer terug behoeft te komen, afhankelijk van het bedrag dat gestuurd werd. Het gevolg? Dat de vrouwen nooit meer in de ge legenheid zijn om haar schulden at te betalen en elke week dieper in de ellende geraken En de kinderen zijn er uiteindelijk de dupe van. Als waarlijk schrille tegenstelling willen wij hier noemen, hoe de ge meente Den Haag haar gemeén- schapsplicht Jegens deze vrouwen en kinderen opvat. Wij waren namelijk in de gelegenheid om over deze aan gelegenheid met den wethouder van sociale zaken van gedachten te wis selen. die het op z'n minst genomen een „schandelijk onrecht" noemde. De wethouder zeide. dat zolang niet de volledige garantie bestaat, dat een gezin op afdoende wijze ver zorgd wordt, hij het niet uitstoot. Wanneer het geld niet uit Duitsland overkomt, dan betaalt de dienst van den wethouder 70 pet van het laatst verdiende loon in Nederland uit. Wanneer deze 70 pc', te laag mocht blijken, dan wordt de steunnorm toegepast plus alle emolumenten in geld uitgedrukt Dit voorschot wordt gedurende vier maanden uitbetaald. Komt na verloop van deze tijd nog geen of te weinig geld bver, dan wordt een gezin armlastig, doch men gaat gewoon door met het verstrek ken van het voorschot, doch nu op steunbasis. Met den werkgever van den man in Duitsland wordt inmid dels getracht loonbeslag te laten leggen van 60 pet. Inmiddels blijft het gezin onder de onmiddellijke controle van de afdeling Morele Verzorging, die het in alle opzichten volledig onder steunt en bijstaat Het komt ons voor. dat men ln Den Haag zijn gemeenschapsplicht hier kent men dit woord namelijk niet alleen uit het woordenboek! heel wat beter verstaat dan in de hoofdstad des lands. Of behoeft men bij een sociale dienst geen sociaal gevoel te verwachten? Nederlands Vlasinstituut opgericht DEN HAAG. 5 Jan. Van over heidswege is en wordt reeds veel ge daan om de belangstelling voor het vlas aan te moedigen en de vlas cultuur te bevorderen, zeker niet in het minst met het oog op de toe komst, waarin, wellicht onder moei lijke omstandigheden, alles gedaan zal moeten worden om het bestaan van een nationale vlasnijverheid te verzekeren. In dit licht moet ook de oprichting worden bezien van een Nederlands Vlasinstituut of zoals de officiële naam luidt „Stichting ten behoeve van het ondeizoek voor de Neder landse Vlasteelt en Vlasbewerking" (S.N.V V.). Dit kan beschouwd worden als een uitvloeisel van het streven, om de be langstelling voor het vezelgewas bij de belanghebbenden. 20wel als bij de overheid, te richten op de totstand koming van een technisch-wetenschap- pelijk orgaan, dat als het centrale orgaan voor al het onderzoekingswerk, voorllchtlngs- en contróle-arbeld zou kunnen optreden. Nu het Vlas-instituut ln een fabrieksgebouw te Wageningen een voorlopig onderdak heeft gevonden, heeft de arbeid van de stichting, voor alsnog op bescheiden wijze plaats, daar pas later de beoogde Inrichting en verdere outillage van het Instituut ter hand kan worden genomen en wel ln de plaats van de definitieve vesti ging. die gelegen moet zlln ln een streek, waar vlas wordt verbouwd en verwerkt. Onder leiding van de overheid en met vertegenwoordiging van de belang hebbende groepen ln het bestuur, die alle bijdragen ln de financiering, ls thans een centraal orgaan werkzaam dat verhoging van het niveau van de Nederlandse vlascultuur en vlasbe werking tot doel heeft. Alltmaar's jeugd 's avonds niet op straat ALKMAAR 5 Jan. Ter bescher ming van de Jeugd heeft de burge meester besloten jeugdige personen, beneden ae leeftijd van twintig jaar te verbieden zich buiten op te hou den: a) Na zonsondergang: b) na 18 uur. wanneer het tijdstip van zonsondergang vóór negentien uur. en na 21 uur. wanneer dit na 21 uur valt. Evenals in Utrecht zijn voor bepaalde gevallen uitzonderingen toegestaan b.v voor de Jeugdige per sonen. die zich in gezelschap van een opvoeder bevinden, die een schriftelijke ontheffing bezitten of die, in geval van ziekte of ongeval, hulp trachten te vinden Het is geen kunst zo maar ge woonweg evacué te worden. Dat gaat vanzelf. Je bent het voor je het weet. leder draagt om zo te zeg gen de maarschalks-staf of de wan delstok van den evacué in zijn ran sel. zoals een beroemd veldheer eens zei: „Neem uw beddeken op en wan del". 't Kunstje is zo oud als de we reld. Van huis uit... hebben we eigen lijk geen huis, zoals u kunt nalezen in onze op de graat lang niet altijd zuivere geschiedenisboekjes. We vin gen vis en we joegen op buffels en de rest van de dag. die we niet no dig hadden om te eten of te sla pen... evacueerden wij. Evacueren was onze lust en ons leven. Als de zon ons te veel links van de rivier opkwam, dan trokken we naar de overkant en de zon kwam de vol gende dag aan de rechterkant op. Was de berg, waar we op bivakkeer den, ons te hoog of te laag. dan braadden wij onze volgende biefstuk op een berg, die beier onder ons paste. Al deze evacuaties tukten ove rigens zonder verhuisvergunning. Later gingen wij ons „nederzetten" en teelden wij vee op ons omheinde weilandje en broodgraan op onze akker. Wij maakten de beschaving. De kunst is nu echter, kort gezegd, die beschaving even in haar juiste pro porties te zien en een goed evacué te worden. Daar voor moet men be reid en in staat zijn iets van de rompslomp van voormelde bescha ving aan de kant te zetten. Daar is bijv. mevrouw Van Wasse naar tot Voorburg, die alleen met haar kanariepietje en twee dienst boden een huis met twaalf kamers bewoonde en die nu werd ingedeeld in een huis. waar een gezin met vier kinderen van de vijl kamers nog juist één voor haar kon inruimen. Mevrouw van Wassenaar tot Voor burg was vreselijk geschokt, toen zij vernam dat ze in dat nieuwe huis geen vrije badkamer had en dat zij dus haar dagelijks bad zou missen. ..O. dat houd ik niet uit!" zuchtte zij en haar kanariepiet floot een lange klaagtoon. „Maar ons rantsoen is niet voldoende," zei de moeder van vier kinderen. „Wij zelf kunnen maar eens in de veertien dagen een bad nemen." „O, wat vreselijk!" zuchtte mevrouw Van Wassenaar tot Voorburg, „nee. dan ga ik nog maar liever naar een andér adres, dat ik van het evacuatiebureau kreeg." Me vrouw af. „Die dame is zeker heel vies van zichzelf, hé moe?" vroeg Pietje on eerbiedig. „dat ze per se elke dag in de kuip wil?" Maar ondertussen moest de moe der van vier kinderen maar Afwach ten. welke evacué nu maar zo goed wilde zijn haar kamer te nemen. Want voorwaarde voor die familie, wilde zij daar blijven wonen, was. dat zij iemand bi) zich in huis. zou nemen. Maar als ieder nu hun huis links liet liggen? Je ging je voelen als een kamerverhuurster, die vooral erg onderdanig moest doen... Nee. mevrouw Van Wassenaar tot Voorburg is nog geen geslaagd voor beeld van een goede evacué. Het zal nog nodig zijn dat de oorlog vlak voor haar deur of bij haar in de badkamer komt. voor zij zich her innert, dat grootvader Van Wasse naar. die zo vloekte, zich nooit uit voeriger wies dan met de punt van zijn natte zakdoek, maar dat lüj soms maandenlang geen zakdoek bi) zich had. Toch werd grootvader 93 jaar en hij sleepte zoveel geld bij elkaar, dat mevrouw en al haar zus ters nog nooit iets anders hebben gedaan dan couponnetjes knippen in huizen van twaalf kamers. Werkelijk jammer, dat die mensen nu óók nog hun badkamer en hun dagelijks bad moeten missen... TIJL. Als meer sensationele dan aan gename afsluiting van het oude jaar vernam de Nederlandse huisvrouw, dat zij aan een soort raapolie-loterij heeft deelge nomen. Honderdduizenden fles sen zijn met een tekort van dertig kostelijke grammen vloeibaar vet de fabrieken uit- en de bood schappentassen ingegaan. Hon derdduizenden andere zijn geluk kig behoorlijk gevuld aan de con sumenten toevertrouwd. Wie van ons kreeg de goede en wie de be knibbelde fles? Misschien hebt u, net als wij, met uw aandeel in de hand ge staan en lang geaarzeld of u een weeg-experiment zoudt gaan on dernemen met lege jampotjes, een brievenweger en zo meer. En mis schien hebt u tenslptte, net als wij, gedacht; laat ik maar nie mendal nawegen, want het wordt er toch niet méér van Heb ik werkelijk te weinig, dan blijft er nog maar opnieuw kostelijke olie aan al die uitmeet- en naweeg- potjes kleven. En wéég ik niet, dan wéét ik ook niet. In zo'n geval kan ik althans.nog de hoop heb ben. tot de begunstigden van het volle rantsoen te behoren. Kijk. dat is zo de typische kleine-luiden-filosofie. Maar de heren olieknoeiers moeten zich daarom in één belangrijk ding niet vergissen: deze filosofie is om de drommel geen onverschil ligheid. De verduisterde dertig grammen per fles zijn de Neder landse huisvrouw als even zovele onsen uit het eigen lichaam ge rukt vlees. En al willen wij mis schien ons eigen ongeluk liever niet kennen, wij willen toch ter dege hard en nadrukkelijk recht gedaan zien aan directeuren, die zich „vergisten", of die zulke trieste „slachtoffers" werden van vreemde vul-apparaten. Het is nodig dat nog even vast te stellen, vóór het officiële recht zijn loop neemt en vóór de offi ciële processen-verbaal in de jus titiële dossiers zijn Ingedeeld. Want het moge dan een goed ge bruik zijn, op rechtzaken niet in veroordelende zin vooruit te lopen. het is minstens even gepast zich te onthouden van het tegen deel, en schuldigen niet bij voor baat schoon te wassen. En het staat vast. dat dit laatste in veler ogen bezig is te gebeuren; door bloemrijke stukjes, waarin wijd lopig beschreven wordt, hoe een vulapparaat eigenlijk wel werkt en hoe er altijd iets aan de fles blijft hangen. door andere stukjes, waarin de heren direc teuren gelegenheid krijgen te ver klaren. dat er altijd wel iets te weinig kan zijn. zonder dat iemand hen terdege bij de cijfers houdt. Daarom zouden wij hier hardop een paar vragen willen stellen. Niet om er dadelijk antwoord op te ontvangen, maar wél om te voorkomen, dat wij bij al deze fraai-klinkende verhalen inslui- Waardebons Winterhulpwerk DEN HAAG. 5 Jan. De Stich ting Winterhulp Nederland vestigt er nogmaals de aandacht op. dat de geldigheidsduur van de door haar uitgegeven waardebons 1942/43 ver lengd is en geheel gelijk is aan die der bons voor het seizoen 1943/44. Winkeliers en banken wordt dus verzocht alle bij hen aangeboden waardebons 1942/43 te verzilveren op dezelfde wijze als die voor 1943/44. Hoofdprijzen Staatsloterij DEN HAAG. 5 Jan. BIJ de heden gehouden trekking van de Staatslote rij zijn de volgende hoofdprijzen ge vallen: 25.000: 5485; 1500: 14935. 15274; 1000: 1365. 10368. 12961: 400: 1311. 3425. 9113; ƒ200: 16426, 17908; 100: 5951. 6424. 6929, 11535. 13745. 14124. 16601. SPORTNIEUWS P.E.C. speelt Zondag weer DEN HAAG. 4 Jan. Naar wij vernemen zijn thans alle moeilijkhe den. welke tegen het spelen van de eerste klasser P.E.C uit Zwolle be stonden, uit de weg geruimd. Zondag zal P.E.C. in Apeldoorn de gast zijn van AGOVV. Hoogovenschaaktournooi SANTPOORT, 4 Jan. Heden werd het schaaktournooi van de Hoogoven Schaakclub voortgezet. In de tweede ronde van eregroep a wist Van Schel- tlnga wederom te winnen, nu van ir Van Steenis Van der Tol behield zijn goede vorm en versloeg Vlagsma ln 27 zetten. De Friese kampioen Kramer verloor van Koomen. terwijl Cortlever. hoewel ln een iets betere stelling, niet van Wolthuis kon winnen, maar met remise genoegen moest nemen. De resultaten waren: Eregroep a: Van der TolVlagsma 1O; lr. Van SteenisVan Scheltlnga 01; KramerKoomen 01; Wolt huis—Cortlever iJ. In eregroep b gaf de jeugd de toon aan_Hler waren de uitslagen: Van den Bergmr Roose 1O; CroesMulder van Leens Dijkstra 10; mr. Leem bruggenVisser O- -1; Henneberke Been iJ. Wolhain weer aanvoerder DEN HAAG. 4 Jan. Den aanvoer der van HBS. Walhaln. was het recht ontzegd als aanvoerder op te treden tot het einde van dit seizoen, zulks naar aanleiding van zijn optreden na de wedstrijd SpartaHBS. De com missie van beroep van de N.V.B. heeft thans dit verbod Ingetrokken. meren boven onze aangevreten raapoliefles, terwijl sommige heren fabrikanten mooi weer spelen met duizenden liters uitgespaarde olie. Hoe komt het eigenlijk, dat drie ollefabrikanten (die zich voorheen in advertenties toch gaarne op hun technische vóórlijkheld be riepen) thans technisch niet voor elkaar konden brengen wat ande ren wél konden? Hoe komt het, dat dit „tech nische tekort" wel honderddui zenden flessen met dertig gram te weinig, maar niet evenveel honderdduizenden met dertig gram te véél in de wereld bracht? Hoe komt het, dat gedupeerde winkeliers en de economische dienst der politie het tekort moes ten vaststellen en dat geen der drie oliefirmanten het nodig vond, tevoren zijn technische tekorten ruchtbaar te maken? Of was het niet zijn plicht, er rekening mee te houden, dat bonafide winke liers op hun beurt afzonderlijke rantsoenen zouden moeten uit- schenken, met het gevolg, dat velen van hen thans ettelijke liters te kort komen, omdat zij uit beknibbelde flessen de volle maat gaven? Waar blijven eigenlijk de dui zenden liters raapolie, die de heren „uitzuinigden" en welke ondubbelzinnige weerlegging zal er aan het Nederlandse volk ge geven worden, dat deze olie niet door zwarte handel als zachte bijverdienste aan de nalatigen ten goede komt? Eén der heren heeft met veel omhaal trachten aan te tonen, dat een „speling" van één tot drie procent „steeds voor aanvaard baar moet worden gehouden". De bewering ls. gezien de elders wèl behoorlijk gevulde flessen, onbe wezen. Maar ze verklaart zelfs in het tegenovergestelde geval nog helemaal niet. waarom er in de onvoldoende gevulde flessen dan het dubbele van die „aanvaard bare" portie ontbrak. Wat zouden de heren fabrikanten eigenlijk zeggen, wanneer men tien procent van hun dividenden afhield onder het motief, dat het afschaffen der halve centen nauwkeurige uit betaling der gehele bedragen „technisch" onmogelijk maakt? De huismoeders, die ditmaal het restant van een fles troffen, waaruit reeds twee rantsoenen waren afgewogen, kregen niette min slechts 330 instede van 360 gram. Op al deze vragen schijnt voors hands slechts één antwoord mo gelijk: wanneer hier géén regel rechte diefstal van volksgoederen plaats vond. dan is door erger lijke nalatigheid van fabrikanten, die hun „technische" mogelijkhe den tevoren konden overzien, in elk geval aan ontelbare Neder landers grof onrecht gedaan. Hier past een waarlijk gevoelige cor rectie. Hier passen ln géén gevfil vergoelijkende praatjes. VOLKSCULTUUR EN KUNST 25.000 Friezen zagen „Roaitske" Op Nieuwjaarsdag stond Leeuwar den voorlopig voor het laatst opnieuw in het teken van „Roaitske". In twee voorstellingen in de Harmo nie. de 24ste en 25ste opvoering, ge noten weer ruim 2000 Friezen van dit vlotte, luchtige en toch echt- Friese zangspel, waarvan J. P. Wiers- ma de tekst en J. Slofstra de muziek schreef De 25ste opvoering droeg een enigszins bijzonder karakter wegens de huldiging van auteurs en uitvoe renden, die door dr P. Sipma. voor zitter der Fryske Akademy, werden toegesproken. Kransen, bloemen en andere blijken van waardering wer den aangeboden, terwijl het enthou siaste publiek hun een ovatie bracht. Ter gelegenheid van deze jubileum opvoering hebben wij een onderhoud gehad met den heer TsJ. Gs. de Vries, den zakelijken leider. Deze kon constateren, dat sedert de première, in December 1941. niet minder dan ongeveer 25000 Friezen en Friezinnen de opvoeringen hebben bijgewoond. Deze grote toeloop schreef de heer De Vries toe aan de sterk toegeno men belangstelling voor de Friese cultuur, aan het feit, dat het hier een echt Fries onderwerp betreft (de hele handeling speelt zich af op het ijs en bij een ijsfeesti, aan het vro lijke karakter van het spel, de pak kende muziek en het uitermate ge slaagde décor Behalve de solisten en de leden der Groninger Orkestvere niging hebben alle medewerkenden hun tijd en kunnen geheel gratis in dienst der onderneming gesteld. Vele tientallen leden van koren uit Lek- kum en Warga werden steeds weer bereid gevonden naar Leeuwarden te komen teneinde in de massascènes op te treden, ja zelfs naar Sneek en Heerenveen te trekken, waar ..Roait ske" ook met veel succes is opge voerd. .Roaitske" was een proefneming. Zij is volkomen geslaagd en heeft de Akademy aanleiding gegeven op deze weg voort te gaan. Reeds wordt een nieuw zangspel, van dezelfde auteurs en ook geheel in het Fries, ingestu deerd. De première van dit spel. „It Wylgensyske" 'De rietzanger), is voorlopig gesteld op 3 Februari a.s. Leo Ruygrok overleden Te Hilversum overleed, na een langdurig ziekbed, de dirigent Leo Ruygrok, in de ouderdom van 54 Jaar. Een belangrijke figuur in het Neder landse muziekleven ging met hem heen. want op velerlei gebieden van het uitgebreide muziekterrein is hij met vrucht werkzaam geweest. Men kent Ruygrok als de vaardige solo- cellist. als de geroutineerde dirigent en de geïnspireerde componist Na voltooiing van zijn muziek studies. onder leiding van dr. Johan Wagenaar en Ed Ferree. kwam hij aanvankelijk ln het Utrechts Stede lijk Orkest, doch al spoedig vertrok hij naar het buitenland en als solo cellist deed hij o.a. ln Duitsland. Zwitserland en Finland van zich spreken. Van 1914 tot 1919 vervulde hij de post van tweeden dirigent bij de Arnhemse Orkest Vereniging, waarna vier Jaren directie van dp Nationale Opera volgden In 1923 volgde zijn benoeming tot tweeden dirigent van hei Residenue-Orkes: en van de Haagse afd Toonkunst Daarnaast fungeerde hij als hoofd leraar aan het Rotterdamse Conser vatorium. Ais componist genoot hij eveneens een grote binnenlandse bekendheid. Twee symphonleën, vier ouvertures, filmmuziek en vele liederen met orkest zijn aan de openbaarheid prijsgegeven, doch enkele orkest suites, impressies voor strijkkwartet SOEST. 5 Jan. Het leek, dat de dag voor dien ingezetene van Soest goed zou beginnen, doch dat is wel enigszins anders uit gepakt. Toen hij zich des morgens voor de eerste maal naar buiten begaf, vond hij daar n.l., op de stoep voor de deur, een vet varken. De men wreef zijn ogen eens uit of hij wel goed zag, doch daaraan viel niet te twijfe len: ontegenzeggelijk was het geen bedriegerij. 1-let was een levend exemplaar van de familie der knorrende krulstaarten, dat daar stond. Met veel lieve woordjes en met behulp van moeder de vrouw, werd het varken, dat ongeveer 200 kg. weegt, in de schuur geloodst, in afwachting van den eigenaar De ochtend verstreek, de mid dag verstreek, maar wie er kwam: géén eigenaar. Intussen demon streerde het varken al dat het wel iets zou lusten. Maar de maag van een varken, en zeker van één van om en de bij 200 K.G., is niet gauw gevuld en de leeftocht van den vinder was daartegen niet bestand om daar van ook nog een volwassen var ken te voeden. Dies werd de politie van een en ander in kennis gesteld. Het varken baart den vinder thans grote zorg. Als gevonden voonuerp moet hij het varken gedurende een jaar en zes weken bewaren aleer hij er de vrije be schikking over heeft. Maar niet iedereen mag een varken houden en ook de vinder valt daarvoor niet in de termende voeding is eveneens al een factor die meetelt. Daarbij komt nog, dat een varken, dat nu 200 K.G. weegt, over een jaar en zes weken niet zo lekker meer zal zijn. Een varkenbezitter in deze ham- en spekloze tijd, blijkt in sommige omstandigheden dus ook niet alles te zijn! En dat de eigenaar zich zal melden, blijft een vraag, waarop het antwoord vermoedelijk ontkennend zal luiden. en orkest, alsmede een werk voor alt viool met orkest wachten nog op een posthume uitgave. Voor zijn compo sitorische verdiensten werd hem nog tijdens zijn ziekte door de Vakgroep Componisten van het Muziekgilde der N K.K een muziekprijs uitge reikt. Met hem heeft de Ned. Omroep, waar hij de laatste jaren als dirigent werkzaam was, een markante per soonlijkheid verloren. Nieuwe Duitse composities De dirigent Carl Schuricht heeft te Wiesbaden een aantal composities van hedendaagse Duitse componisten geïntroduceerd; o.a. een ..Intrada" van Walter Berten, een „Fantastische Suite" van E. Mirsch—Riccius, een wel zeer op Brahms geïnspireerde „Symphonische Fuga" van Friedrich E. Koch en tenslotte „Vier gezangen met orkest" van Paul von Klenau. gecomponeerd bij teksten van Frie drich Hölderlin. De verduistering begint beden cm 16.45 en eindigt om 8.45 uur Heden: maan op 13.47, onder 3.26. 10 Jan. V.M., 18 Jan L.K„ 25 Jan. N.M.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Dagblad voor Leiden en Omstreken | 1944 | | pagina 1