HET DAGBLAD
VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Cemeenschapsplicht!
21 torpedojagers in tien
dagen vernietigd
Tegenaanvallen in
het gebied van
Sjitomir
Den Haag verstaat dit woord
beter dan de hoofdstad...
Sjitomir blijft
van S o w j e t-w
zwaartepunt
i nteroffensief
^rariteit
Dame zonder
bad
Vef varken...
gevonden
Duits weermachtsbericht
HOOFDKWARTIER VAN DEN
FUHRER 4 Jan Het opperbevel
der weermacht maakt bekend"
Aan het zuidelijk deel van het
oostelijk front, tot ten zuiden van
Kiew, verliap de dag bij plaatselijke
gevechtsactiviteit over het algemeen
rustig,
In het strijdgebied van Sjitomir
blijven de. Sowjets met sterke strijd
krachten aanvallen. Zij leden door
de taaie afweer en de krachtige
tegenaanvallen van onze troepen
hoge verliezen. Een zeer groot aantal
Sowjet-pantserwagens werd daarbij
vernietigd
Bij Witebsk werden nieuwe vijan
delijke aanvallen afgeweerd. Ten
noordwesten van de stad drongen
Duitse lagers ondanks taaie tegen
stand en vijandelijke tegenaanvallen,
die met steun van verscheidene pant
serwagens werden gedaan, verder op.
Ten noordwesten van Newel sloe
gen onze troepen aanvallen der Sow
jets af.
Van het Zuid-Italiaanse front wor
den geen bijzondere gebeurtenissen
gemeld.
Boven het Middellandse Zee-gebied
en de bezette westelijke gebieden
werden gisteren in luchtgevechten en
door luchtdoelgeschut 16 Brits-Noord-
amerikaanse vliegtuigen neergescho
ten. Een Duits jachtvliegtuig wordt
vermist.
In de afgelopen nacht vlogen enige
vijandelijke storingsvliegtuigen naar
West-Duitsland.
Bij de voortzetting van hun aan
vallen op de vijandelijke bewakings
strijdkrachten in de Atlantische
Oceaan brachten onze duikboten we
derom 6 torpedojagers tot zinken.
Daarmede verloor de Brits-Noord-
amerikaanse vloot in de laatste tien
dagen door duikboten in totaal 21
torpedojagers.
In het Oosten
Het Sowjet-Russlsche winteroffen
sief. waarvan het zwaartepunt, naar
mst de dag duidelijker wordt, op het
vroegere oorlogstoneel Klew-SJltomlr
ligt. Is zowel wat zijn plan als wat
zijn uitvoering betreft, een met zeer
veel sterkere krachten ondernomen
herhaling van de mislukte November-
slag in hetzelfde gebied aldus meldt
een speciale correspondentie
Reeds voor de eerste Kiew-slag heb
ben de Sowjets door middel van een
directe aanval herhaaldelijk getracht
de Duitse stellingen ln de bocht van
de Dnjepr te doorbreken en het Duit
se front op te rollen. Maar de grote
Kiel gebombardeerd
BERLIJN. 4 Jan. In de middag-
uren van de vierde Januari hebben
formaties Amerikaanse bommenwer
pers een terreuraanval ondernomen
op de stad Kiel. Naar het D.N.B. ver
neemt. vond de aanval plaats bij een
zeer sterke bewolking van een hoogte
van 7000 tot 9000 meter De woonwij
ken en de universiteitswijk Verden
door talrijke brand- en fosforbommen
ernstig getroffen. Ook het histori
sche stedelijke slot liep zeer zware
schade op door brandbommen. Vol
gens de tot nu toe beschikbare rap
porten werden door de afweer der
luchtdoelartillerie en door formaties
Duitse jagers 18 viermotorige Ameri
kaanse bommenwerpers neergescho
ten. Het is echter mogelijk, dat dit
aantal nog stijgt. Tijdens de zeer
hevige luchtgevechten bij de nade
ring en de terugkeer der vijandelijke
formaties werden bovendien een
aantal der begeleidende jachtvlieg
tuigen door Duitse jagers neerge
schoten.
Naar Tete meldt, heeft een Ame
rikaanse z.g. vliegende vesting Dins
dagmiddag op een veld 2 km ten
westen van Smedsiorp in het zuid
oosten van de Zuidzweedse provin
cie Schonen een noodlanding ge
maakt. Aan boord bevonden zich 10
man; vliegtuig en bemanning wer
den geïnterneerd.
Wijzigingen in het kabinet
van Roosevelt?
LISSABON. 4 Jan. Volgens de
Engelse nieuwsdienst, verneemt de
„Daily Mail" uit New York. dat ..be
paalde democratische partnleiders"
van Roosevelt wijzigingen in zijn
kabinet hebben verlangd. Deze kwes
tie zou te berde worden gebracht zo
dra het democratische partijbestuur
op 22 Januari bijeenkomt. Ö.a. zou
het aftreden verlangd worden van
Harry Hopkins en van Wickard, den
minister van landbouw. Hoewel het
twijfelachtig is. zo wordt in hel be
richt gezegd, of de president Hop
kins zal laten vallen, zou hij tot an
dere wijzigingen niet ongenegen zijn.
Deze wijzigingen zouden betrekking
hebben op Biddle. den minister van
justitie. Perkins de vrouwelijke mi
nister van arbeid, en Stimson. den
minister van oorlog. Het aftreden
van Wickard is ook niet onwaar
schijnlijk daar hij bij de farmers
overal in de Ver Staten weinig ge
liefd is
Badoglio-generaal in arrest
ROME. 4 Jan ln een Francisca
ner klooster te Rome is Dinsdag door
de Italiaanse politie generaal Carac-
clolo dl Ferrcoletto. die een belang
rijke rol heeft gespeeld bij de uitvoe
ring van het door Badoglio en den
ex-konlng voorbereide verraad, gear
resteerd. Hij werd daar verborgen ge
houden onder de valse naam van
kloosterbroeder Marlo SalpelU De ar
restatie geschiedde op aanwijzing van
een geestelijke, die argwaan tegen den
valsen monnik had gekregen Gene
raal Caracclolo is aan de bijzondere
rechtbank overgeleverd en zal zich
o.a. hebben te verantwoorden wegens
het laten verdwijnen van de voorra
den van een geheel leger, dat ln de
Julidagen onder zijn bevel heeft ge
staan.
Naar United Press meldt, zijn bij
de explosie van de Amerikaanse tor
pedojager ten noordoosten van Sandy-
Hook in de baal van New York min
stens 50 man martnepersoneel omge
komen
De Britse berichtendienst meldt,
dat de voorzitter van de Britse La-
bourpartij, George Ridley, ln de ouder
dom van 57 Jaar ls overleden.
Het Franse commissariaat-gene
raal voor de arbeidsdienst ls door een
wet veranderd ln een directie-gene
raal Generaal De la Porte du Thell.
die sedert 17 Juli 1940 de bevoegdheid
van commissaris-generaal uitoefende,
ls afgetreden Commissaris Bernom ls
belast met de 'Pldlng van de arbeids
dienst. tot een directeur-generaal be
noemd zal zijn.
aanvallen, die ter verwezenlijking van
dit doel ondernomen werden en waar
van het zwaartepunt aanvankelijk bij
Krlwol Rog en later bij Klrowograd
lag. mislukten.
Terwijl hun noordelijke vleugel ge
dekt wordt door de schier ondoor
dringbare Prlpetmoerassen. trachten
de Sowjets thans opnieuw het Duitse
front in het gebied ten westen van
Klew. dat de Dnjeprbocht ln noorde
lijke richting afschermt, ln westelijke
en zuidelijke richting te doorbreken.
Op deze wijze zouden de Duitsers on
der strategische druk hun Dnjeprstel-
lingen moeten ontruimen. Als doelen
van dit Sowjet-offenslef. waarvan de
Sowjets het oprollen van de gehele
Duitse zuidelijke vleugel verwachten,
worden ln de Engelse berichten uit
Moscou de stad Odessa ln het zuiden,
Lcmberg ln het westen en Brest-
Lltowsk ln het noordwesten genoemd.
De Duitse afweer wordt door dit ge
weldige offensief voor ernstige en
zware opgaven geplaatst. De nieuwe
slag kan. wat zijn omvang en hevig
heid betreft, niet vergeleken worden
met de eerste slag van Klew. In zijn
verloop toont het nieuwe offensief
dezelfde aspecten van vroegere grote
offensieven. Met de geconcentreerde
kracht van de eerste aanvalsstoot
konden de Sowjets uiteraard terrein
winsten boeken. Naar te Berlijn met
nadruk verklaard wordt hebben de
Sowjets de Duitse linies echter ner
gens onder de voet kunnen lopen.
Hoewel de crisis nog niet voorbij is.
wordt de algemene situatie te Berlijn
rustig beoordeeld. Ook is men ervan
overtuigd, dat de Duitse tegenmaat
regelen op het juiste ogenblik geno
men zullen worden.
Vijandelijke landingstroepen
op Huon bestookt
TOKIO. 4 Jan. Naar Domei
meldt, heeft de Japanse legerlucht-
macht op 2 Januari met een formatie
van ongeveer 50 bommenwerpers en
jagers een aanval gedaan op gelande
vijandelijke formaties nabij kaap
Goembi in het noorden van het
schiereiland Huon. Vijandelijke trans
portschepen en de gelande vijande
lijke formaties werdén door de vlieg
tuigen bestookt. De gelande troepen
werd aanzienlijke schade toegebracht.
Vier vijandelijke jagers werden neer
geschoten.
(Het schiereiland Huon is een uit
springend deel van Oostelijk Nieuio-
Guinea tegenover het eiland Nieuiv-
Rrittannië van de Bismarck-Archipel.
Red.)
Bommen op Bulgaars gebied
SOFIA, 5 Jan. Bulgaars gebied
is gisteren wederom het doel geweest
van een Anglo-Amerikaanse bomaan
val. Officieel wordt daarover mede
gedeeld;
Op 4 Januari zijn vijandelijke vlieg
tuigen ovei ons grondgebied gevlogen,
waarbij op bepaalde plaatsen bommen
werden neergeworpen. Er vielen
slachtoffers onder de burgerbevolking
en woonhuizen werden vernield en
beschadigd, o.m. een ziekenhuis en
een school.
Mevr. Gandhi ernstig ziek
LISSABON. 4 Jan. Volgens een
Reuterbericht uit Durban is de ge
zondheidstoestand van mevrouw
Gandhi, die lijdende is aan een
hartkwaal, zorgwekkend.
„Het schijnt zo onbelangrijk"
DEN HAAG. 5 Jan. In de sene
brandende kwesties zal Max Blokzijl
op Donderdag 6 Januari over Hilver
sum I om 18.45 uur zijn praatje hou
den. waarvan de titel is: ..Het schijnt
zo onbelangrijk".
Obligatielening N.V. ,,De Arbeiders
pers" 1929.
Van de bovengenoemde lening zijn
heden te onzen kantore oitgeloot dc
volgende nummers: 333. 266. 221.
305. 383.
Obligatielening N.V. „De Arbeiders
pers" 1930.
Eveneens werden van bovengenoemde
lening de volgende nummers uitge
loot; 1234 1041. 1004. 1257 1057.
Obligatielening N.V. „IJe Arbeiders
pers" 1931.
"Van deze lening werden dc volgen
de nummers uitgeloot: 1686. 1350.
1413, 1940. 1902. 1848. 1374. 1776.
1551. 1468
Alle stukken hebben een waarde
van 1 1000.— en zijn van heden af
te onzen kantore Hekelveld 15 te
Amsterdam betaalbaar
Eveneens werden van deze leningen
betaalbaar gesteld de coupons, welke
vervallen per 1 Januari 1944.
De Directeur:
H. J KERKMEESTER.
Ie JAARGANG No. 3
WOENSDAG 5 JANUARI 1944
Uitgave: N.V. De Arbeiderspers Bureaux voor redactie en administratie: Hooigracht 31, Leiden.
Telefoon 23038 - Abonnementsprijs 21 ct. per week of f 2.73 per kwartaal Postgiro 184.120 Postbus 65
Wegen en stellingen in de modder en de steeds weer opkomende
sneeuwjacht verzwaren de harde afweerstrijd aan het front.
(H P.K. Grönert/Ho/St.)
Honderdduizenden Nederlandse
werkers leveren in de Duitse
bewapeningsindustrieën niet te on
derschatten arbeid, die zal bijdragen
tot de vestiging van een betere orde
in de Europese samenleving. Zij heb
ben daarvoor huis en haard verlaten
en zich veel opofferingen getroost.
Een harde tijd vraagt harde mensen
en onze mannen weten, dat zij niet
moeten klagen. Dat zij er echter van
verzekerd willen zijn. dat hun vrou
wen en kinderen onder behoorlijke
omstandigheden achterblijven en zich
niet voortdurend zorgen behoeven te
maken, is volkomen begrijpelijk. De
mannen dan ook van deze zorgen te
verlichten, is de voornaamste taak,
die Het Nederlandse Arbeidsfront
zich gesteld heeft. En met succes!
Waar onrecht jegens onze arbei
ders geschiedt, grijpt Het Nederland
se Arbeidsfront in. Maar niet altijd
is het bij machte om dit onrecht
onmiddellijk uit de wereld te helpen,
grotendeels door de slechte medewer
king. die het nog vaak ondervindt.
Dit is bijvoorbeeld het geval in Am
sterdam. waar enkele honderden
vrouwen de dupe zijn van een zeer
ongewenste toestand. Het komt nog
al eens voor. dat de overmaking van
loon stagneert. Daarvoor zijn ver
schillende oorzaken aan te voeren,
waarover wij nu niet in bijzonderhe
den willen treden. Hoe smartelijk dit
ook voor de vrouwen is. toch zijn zij
in derg.ehj.ke gevallen genoodzaakt
om bij de Gemeentelijke Dienst voor
Sociale Zaken aan te kloppen voor
ondersteuning. Meestal krijgen de
vrouwen bij deze dienst het ant
woord: „Ga eerst maar eens wer
ken". De vrouwen moeten zich bij
het Gewestelijk Arbeidsbureau mel
den. Wanneer zij om de een of an
dere reden vrijgesteld worden, kun
nen zij een voorschot op steunbasis
krijgen, hetgeen inhoudt dat zij vijf
tien' weken voorschot krijgen. De
wekelijkse ondersteuning voor een
vrouw en één kind bedraagt, f 13.60
plus van de huurtoeslag. Voor elk
kind, dat er bij komt. krijgt de
vrouw wekelijks nog eens f 1.40.
Men ga voor zich zelf na hoeveel
dagen een gezin met een dergelijke
ondersteuning kan leven!
Sfeun in natura
Na deze vijftien weken echter
krijgt de vrouw nog slechts onder
steuning in natura. d.w.z. zij krijgt
bonnen, waarop zij bij den slager,
den kruidenier enz. haar inkopen kan
doen. plus een bedragje van een a
anderhalve gulden in contant geld.
Deze steun in natura is oorspron
kelijk ingesteld voor personen, die
geen contant geld in handen konden
hebben, zoals oplichters, drinkers,
verkwisters en ander a-sociale ele
menten. Maar in Amsterdam kiest
men deze vorm ook tegenover vrou
wen, wier mannen in Duitsland ver-
BERLIJN. 4 Jan. In bevoegde
Dun se kringen onthoudt men zich
van elke prognose omtrent het ver
dere verloop van het Sowjet-Russi-
sche winteroffensief
Men acht het nog te vroeg om
reeds thans op de vooruitzichten van
het oostelijk front dieper m te gaan:
zonder te verheimelijken, dat de
situatie in verband met de enorme
krachten, welke de Sowjets in het
vuur brengen, ernstig is. geeft men
aan de andere kant te verstaan, dat
men over het verloop van de strijd
in het algemeen tevreden is. daar
het rode leger nergens een werke
lijke doorbraak van het Duitse front
gelukt is
Men twijfelt er in deze kringen
geenszins aan of hel zal de Duiise
troepen ook jditmaal weer mogelijk
zijn. de stormloop dei Sowjets op te
vangen en ten slotte tot staan te
brengen.
Verreweg de oelangrijkste mede
deling in het legerbericht van Maan
dag is dat er aan het oostelijke
front or het ogenblik slechts één
zwaartepunt ligt. namelijk bij Sjito
mir Het offensief, dat generaal
Rokosowski aan de vooravond van
het nieuwe jaar ontketende en dat
zijn zwaartepunt had bij Nikopol, is
verzwaki tot plaatselijke gevechten.
Bij DnJeproDPtrow.sk slaagde het
rode legei ei blijkens het Duitse
legerbericht in hier en daar de
Duitse stellingen binnen te dringen.
Van oevoegde Duitse zijde waar
schuwt men er intussen voor. uit het
feit. dat dt Duitse troepen er na
slechts drie dagen in geslaagd zijn
het vijandelijke offensief tot staan
te brengen af to leiden, dat gene
raal Rokosowski zijn plannen neeft
opgeeever
In de sector Witebsk is het offen
sief. dat generaal Bagramyan hier
aan de vooravond van Kerstmis ont
ketende, eveneens voorshands vast-
gelopen. Ook over dit gedeelte van
het front meldt het Duitse legerbe
richt slechts plaatselijke gevechten
De Duitse troepen gunden zich in
tussen geen verademing, doch onder
namen met succes een tegenaanval
tegen Sowjet-eenheden. die de Duitse
stellingen waren binnengedrongen.
Het rode leger streeft er hier naar
om in plaats van een frontale aan
val op Witebsk te riskeren deze stad
met behulp van vier legercolonnes
in te sluiten, om vervolgens door te
stoten naar het belangrijke spoor
wegkruispunt Polosjk. aan de voor
malige Poolse grens
Het zwaartepunt van de strijd ligt.
als gezegd, bij Sjitomir. dat wil zeg
gen" aan het driehonderd kilometer
lange front, waai generaal Patoetin
tot iedere prijs met een enorme over
macht aan mensen en materiaal pro
beert door te breken of althans het
Duitse front zover in te drukken, dat
de rechtstreekse verbinding tussen
de noordelijke en de zuidelijke flank
doorbroken wordt. Patoetin heeft
wederom zijn s tootrichting ver
anderd. Oorspronkelijk concentreerde
hij het zwaartepunt van zijn offen
sief op het noordwesten. De Duitse
troepen weken uit en gaven Korosten
op. Dan rukte hij hard in westelijke
richting op, waarna de Duitse troe
pen opnieuw uitweken en Sjitomir
opgaven Nu concentreerde Patoetin
zijn aanval op het zuidwesten, name
lijk in de richting Berditsjew. doch
ditmaal weken de Duitse troepen
niet uit vingen de stoot op en wis
ten zelfs door een tegenaanval het
rode leger uit oorspronkelijk verloren
gebied terug te dringen.
Even plotseling heeft Patoetin
thans zijn aanval op Berditsjew op
gegeven, om opnieuw in noordweste
lijke richting op te dringen De
Duitse troepen die deze nieuwe aan
val nog niet tot staan hebben ge
bracht. leveren harde, verbitterde
gevechten.
plicht te werk zijn gesteld en die
daardoor niet zelden een groot en
moeilijk offer brengen.
Krijgen de vrouwen een postwissel
overgestuurd, dan ls de Gemeente
lijke Dienst er met grote voortva
rendheid bij om 10 pet. en meer af
te houden als terugbetaling van het
voorschot. Bovendien krijgt de vrouw
de mededeling, dat. zij een aantal
weken niet meer terug behoeft te
komen, afhankelijk van het bedrag
dat gestuurd werd. Het gevolg? Dat
de vrouwen nooit meer in de ge
legenheid zijn om haar schulden at
te betalen en elke week dieper in de
ellende geraken En de kinderen zijn
er uiteindelijk de dupe van.
Als waarlijk schrille tegenstelling
willen wij hier noemen, hoe de ge
meente Den Haag haar gemeén-
schapsplicht Jegens deze vrouwen en
kinderen opvat. Wij waren namelijk
in de gelegenheid om over deze aan
gelegenheid met den wethouder van
sociale zaken van gedachten te wis
selen. die het op z'n minst genomen
een „schandelijk onrecht" noemde.
De wethouder zeide. dat zolang
niet de volledige garantie bestaat,
dat een gezin op afdoende wijze ver
zorgd wordt, hij het niet uitstoot.
Wanneer het geld niet uit Duitsland
overkomt, dan betaalt de dienst van
den wethouder 70 pet van het laatst
verdiende loon in Nederland uit.
Wanneer deze 70 pc', te laag mocht
blijken, dan wordt de steunnorm
toegepast plus alle emolumenten in
geld uitgedrukt Dit voorschot wordt
gedurende vier maanden uitbetaald.
Komt na verloop van deze tijd nog
geen of te weinig geld bver, dan
wordt een gezin armlastig, doch men
gaat gewoon door met het verstrek
ken van het voorschot, doch nu op
steunbasis. Met den werkgever van
den man in Duitsland wordt inmid
dels getracht loonbeslag te laten
leggen van 60 pet.
Inmiddels blijft het gezin onder
de onmiddellijke controle van de
afdeling Morele Verzorging, die het
in alle opzichten volledig onder
steunt en bijstaat
Het komt ons voor. dat men ln
Den Haag zijn gemeenschapsplicht
hier kent men dit woord namelijk
niet alleen uit het woordenboek!
heel wat beter verstaat dan in de
hoofdstad des lands. Of behoeft men
bij een sociale dienst geen sociaal
gevoel te verwachten?
Nederlands Vlasinstituut
opgericht
DEN HAAG. 5 Jan. Van over
heidswege is en wordt reeds veel ge
daan om de belangstelling voor het
vlas aan te moedigen en de vlas
cultuur te bevorderen, zeker niet in
het minst met het oog op de toe
komst, waarin, wellicht onder moei
lijke omstandigheden, alles gedaan
zal moeten worden om het bestaan
van een nationale vlasnijverheid te
verzekeren.
In dit licht moet ook de oprichting
worden bezien van een Nederlands
Vlasinstituut of zoals de officiële
naam luidt „Stichting ten behoeve
van het ondeizoek voor de Neder
landse Vlasteelt en Vlasbewerking"
(S.N.V V.).
Dit kan beschouwd worden als een
uitvloeisel van het streven, om de be
langstelling voor het vezelgewas bij
de belanghebbenden. 20wel als bij de
overheid, te richten op de totstand
koming van een technisch-wetenschap-
pelijk orgaan, dat als het centrale
orgaan voor al het onderzoekingswerk,
voorllchtlngs- en contróle-arbeld zou
kunnen optreden.
Nu het Vlas-instituut ln een
fabrieksgebouw te Wageningen een
voorlopig onderdak heeft gevonden,
heeft de arbeid van de stichting, voor
alsnog op bescheiden wijze plaats,
daar pas later de beoogde Inrichting
en verdere outillage van het Instituut
ter hand kan worden genomen en wel
ln de plaats van de definitieve vesti
ging. die gelegen moet zlln ln een
streek, waar vlas wordt verbouwd en
verwerkt.
Onder leiding van de overheid en
met vertegenwoordiging van de belang
hebbende groepen ln het bestuur, die
alle bijdragen ln de financiering, ls
thans een centraal orgaan werkzaam
dat verhoging van het niveau van de
Nederlandse vlascultuur en vlasbe
werking tot doel heeft.
Alltmaar's jeugd 's avonds
niet op straat
ALKMAAR 5 Jan. Ter bescher
ming van de Jeugd heeft de burge
meester besloten jeugdige personen,
beneden ae leeftijd van twintig jaar
te verbieden zich buiten op te hou
den: a) Na zonsondergang: b) na
18 uur. wanneer het tijdstip van
zonsondergang vóór negentien uur.
en na 21 uur. wanneer dit na 21 uur
valt. Evenals in Utrecht zijn voor
bepaalde gevallen uitzonderingen
toegestaan b.v voor de Jeugdige per
sonen. die zich in gezelschap van
een opvoeder bevinden, die een
schriftelijke ontheffing bezitten of
die, in geval van ziekte of ongeval,
hulp trachten te vinden
Het is geen kunst zo maar ge
woonweg evacué te worden. Dat
gaat vanzelf. Je bent het voor je
het weet. leder draagt om zo te zeg
gen de maarschalks-staf of de wan
delstok van den evacué in zijn ran
sel. zoals een beroemd veldheer eens
zei: „Neem uw beddeken op en wan
del". 't Kunstje is zo oud als de we
reld. Van huis uit... hebben we eigen
lijk geen huis, zoals u kunt nalezen
in onze op de graat lang niet altijd
zuivere geschiedenisboekjes. We vin
gen vis en we joegen op buffels en
de rest van de dag. die we niet no
dig hadden om te eten of te sla
pen... evacueerden wij. Evacueren
was onze lust en ons leven. Als de
zon ons te veel links van de rivier
opkwam, dan trokken we naar de
overkant en de zon kwam de vol
gende dag aan de rechterkant op.
Was de berg, waar we op bivakkeer
den, ons te hoog of te laag. dan
braadden wij onze volgende biefstuk
op een berg, die beier onder ons
paste. Al deze evacuaties tukten ove
rigens zonder verhuisvergunning.
Later gingen wij ons „nederzetten"
en teelden wij vee op ons omheinde
weilandje en broodgraan op onze
akker. Wij maakten de beschaving.
De kunst is nu echter, kort gezegd,
die beschaving even
in haar juiste pro
porties te zien en
een goed evacué
te worden. Daar
voor moet men be
reid en in staat zijn iets van de
rompslomp van voormelde bescha
ving aan de kant te zetten.
Daar is bijv. mevrouw Van Wasse
naar tot Voorburg, die alleen met
haar kanariepietje en twee dienst
boden een huis met twaalf kamers
bewoonde en die nu werd ingedeeld
in een huis. waar een gezin met vier
kinderen van de vijl kamers nog
juist één voor haar kon inruimen.
Mevrouw van Wassenaar tot Voor
burg was vreselijk geschokt, toen
zij vernam dat ze in dat nieuwe huis
geen vrije badkamer had en dat zij
dus haar dagelijks bad zou missen.
..O. dat houd ik niet uit!" zuchtte
zij en haar kanariepiet floot een
lange klaagtoon. „Maar ons rantsoen
is niet voldoende," zei de moeder
van vier kinderen. „Wij zelf kunnen
maar eens in de veertien dagen een
bad nemen." „O, wat vreselijk!"
zuchtte mevrouw Van Wassenaar tot
Voorburg, „nee. dan ga ik nog maar
liever naar een andér adres, dat ik
van het evacuatiebureau kreeg." Me
vrouw af.
„Die dame is zeker heel vies van
zichzelf, hé moe?" vroeg Pietje on
eerbiedig. „dat ze per se elke dag in
de kuip wil?"
Maar ondertussen moest de moe
der van vier kinderen maar Afwach
ten. welke evacué nu maar zo goed
wilde zijn haar kamer te nemen.
Want voorwaarde voor die familie,
wilde zij daar blijven wonen, was.
dat zij iemand bi) zich in huis. zou
nemen. Maar als ieder nu hun huis
links liet liggen? Je ging je voelen
als een kamerverhuurster, die vooral
erg onderdanig moest doen...
Nee. mevrouw Van Wassenaar tot
Voorburg is nog geen geslaagd voor
beeld van een goede evacué. Het zal
nog nodig zijn dat de oorlog vlak
voor haar deur of bij haar in de
badkamer komt. voor zij zich her
innert, dat grootvader Van Wasse
naar. die zo vloekte, zich nooit uit
voeriger wies dan met de punt van
zijn natte zakdoek, maar dat lüj
soms maandenlang geen zakdoek bi)
zich had. Toch werd grootvader 93
jaar en hij sleepte zoveel geld bij
elkaar, dat mevrouw en al haar zus
ters nog nooit iets anders hebben
gedaan dan couponnetjes knippen in
huizen van twaalf kamers. Werkelijk
jammer, dat die mensen nu óók nog
hun badkamer en hun dagelijks bad
moeten missen... TIJL.
Als meer sensationele dan aan
gename afsluiting van het
oude jaar vernam de Nederlandse
huisvrouw, dat zij aan een soort
raapolie-loterij heeft deelge
nomen. Honderdduizenden fles
sen zijn met een tekort van dertig
kostelijke grammen vloeibaar vet
de fabrieken uit- en de bood
schappentassen ingegaan. Hon
derdduizenden andere zijn geluk
kig behoorlijk gevuld aan de con
sumenten toevertrouwd. Wie van
ons kreeg de goede en wie de be
knibbelde fles?
Misschien hebt u, net als wij,
met uw aandeel in de hand ge
staan en lang geaarzeld of u een
weeg-experiment zoudt gaan on
dernemen met lege jampotjes, een
brievenweger en zo meer. En mis
schien hebt u tenslptte, net als
wij, gedacht; laat ik maar nie
mendal nawegen, want het wordt
er toch niet méér van Heb ik
werkelijk te weinig, dan blijft er
nog maar opnieuw kostelijke olie
aan al die uitmeet- en naweeg-
potjes kleven. En wéég ik niet,
dan wéét ik ook niet. In zo'n geval
kan ik althans.nog de hoop heb
ben. tot de begunstigden van het
volle rantsoen te behoren.
Kijk. dat is zo de typische
kleine-luiden-filosofie. Maar de
heren olieknoeiers moeten zich
daarom in één belangrijk ding
niet vergissen: deze filosofie is
om de drommel geen onverschil
ligheid. De verduisterde dertig
grammen per fles zijn de Neder
landse huisvrouw als even zovele
onsen uit het eigen lichaam ge
rukt vlees. En al willen wij mis
schien ons eigen ongeluk liever
niet kennen, wij willen toch ter
dege hard en nadrukkelijk recht
gedaan zien aan directeuren, die
zich „vergisten", of die zulke
trieste „slachtoffers" werden van
vreemde vul-apparaten.
Het is nodig dat nog even vast
te stellen, vóór het officiële recht
zijn loop neemt en vóór de offi
ciële processen-verbaal in de jus
titiële dossiers zijn Ingedeeld.
Want het moge dan een goed ge
bruik zijn, op rechtzaken niet in
veroordelende zin vooruit te lopen.
het is minstens even gepast
zich te onthouden van het tegen
deel, en schuldigen niet bij voor
baat schoon te wassen. En het
staat vast. dat dit laatste in veler
ogen bezig is te gebeuren; door
bloemrijke stukjes, waarin wijd
lopig beschreven wordt, hoe een
vulapparaat eigenlijk wel werkt
en hoe er altijd iets aan de fles
blijft hangen. door andere
stukjes, waarin de heren direc
teuren gelegenheid krijgen te ver
klaren. dat er altijd wel iets te
weinig kan zijn. zonder dat iemand
hen terdege bij de cijfers houdt.
Daarom zouden wij hier hardop
een paar vragen willen stellen.
Niet om er dadelijk antwoord op
te ontvangen, maar wél om te
voorkomen, dat wij bij al deze
fraai-klinkende verhalen inslui-
Waardebons Winterhulpwerk
DEN HAAG. 5 Jan. De Stich
ting Winterhulp Nederland vestigt
er nogmaals de aandacht op. dat de
geldigheidsduur van de door haar
uitgegeven waardebons 1942/43 ver
lengd is en geheel gelijk is aan die
der bons voor het seizoen 1943/44.
Winkeliers en banken wordt dus
verzocht alle bij hen aangeboden
waardebons 1942/43 te verzilveren
op dezelfde wijze als die voor
1943/44.
Hoofdprijzen Staatsloterij
DEN HAAG. 5 Jan. BIJ de heden
gehouden trekking van de Staatslote
rij zijn de volgende hoofdprijzen ge
vallen: 25.000: 5485; 1500: 14935.
15274; 1000: 1365. 10368. 12961:
400: 1311. 3425. 9113; ƒ200: 16426,
17908; 100: 5951. 6424. 6929, 11535.
13745. 14124. 16601.
SPORTNIEUWS
P.E.C. speelt Zondag weer
DEN HAAG. 4 Jan. Naar wij
vernemen zijn thans alle moeilijkhe
den. welke tegen het spelen van de
eerste klasser P.E.C uit Zwolle be
stonden, uit de weg geruimd. Zondag
zal P.E.C. in Apeldoorn de gast zijn
van AGOVV.
Hoogovenschaaktournooi
SANTPOORT, 4 Jan. Heden werd
het schaaktournooi van de Hoogoven
Schaakclub voortgezet. In de tweede
ronde van eregroep a wist Van Schel-
tlnga wederom te winnen, nu van ir
Van Steenis Van der Tol behield zijn
goede vorm en versloeg Vlagsma ln
27 zetten. De Friese kampioen Kramer
verloor van Koomen. terwijl Cortlever.
hoewel ln een iets betere stelling, niet
van Wolthuis kon winnen, maar met
remise genoegen moest nemen. De
resultaten waren:
Eregroep a: Van der TolVlagsma
1O; lr. Van SteenisVan Scheltlnga
01; KramerKoomen 01; Wolt
huis—Cortlever iJ.
In eregroep b gaf de jeugd de toon
aan_Hler waren de uitslagen: Van den
Bergmr Roose 1O; CroesMulder
van Leens Dijkstra 10; mr. Leem
bruggenVisser O- -1; Henneberke
Been iJ.
Wolhain weer aanvoerder
DEN HAAG. 4 Jan. Den aanvoer
der van HBS. Walhaln. was het recht
ontzegd als aanvoerder op te treden
tot het einde van dit seizoen, zulks
naar aanleiding van zijn optreden na
de wedstrijd SpartaHBS. De com
missie van beroep van de N.V.B. heeft
thans dit verbod Ingetrokken.
meren boven onze aangevreten
raapoliefles, terwijl sommige heren
fabrikanten mooi weer spelen met
duizenden liters uitgespaarde olie.
Hoe komt het eigenlijk, dat drie
ollefabrikanten (die zich voorheen
in advertenties toch gaarne op
hun technische vóórlijkheld be
riepen) thans technisch niet voor
elkaar konden brengen wat ande
ren wél konden?
Hoe komt het, dat dit „tech
nische tekort" wel honderddui
zenden flessen met dertig gram
te weinig, maar niet evenveel
honderdduizenden met dertig
gram te véél in de wereld bracht?
Hoe komt het, dat gedupeerde
winkeliers en de economische
dienst der politie het tekort moes
ten vaststellen en dat geen der
drie oliefirmanten het nodig vond,
tevoren zijn technische tekorten
ruchtbaar te maken? Of was het
niet zijn plicht, er rekening mee
te houden, dat bonafide winke
liers op hun beurt afzonderlijke
rantsoenen zouden moeten uit-
schenken, met het gevolg, dat
velen van hen thans ettelijke
liters te kort komen, omdat zij
uit beknibbelde flessen de volle
maat gaven?
Waar blijven eigenlijk de dui
zenden liters raapolie, die de
heren „uitzuinigden" en welke
ondubbelzinnige weerlegging zal
er aan het Nederlandse volk ge
geven worden, dat deze olie niet
door zwarte handel als zachte
bijverdienste aan de nalatigen
ten goede komt?
Eén der heren heeft met veel
omhaal trachten aan te tonen,
dat een „speling" van één tot drie
procent „steeds voor aanvaard
baar moet worden gehouden". De
bewering ls. gezien de elders wèl
behoorlijk gevulde flessen, onbe
wezen. Maar ze verklaart zelfs in
het tegenovergestelde geval nog
helemaal niet. waarom er in de
onvoldoende gevulde flessen dan
het dubbele van die „aanvaard
bare" portie ontbrak. Wat zouden
de heren fabrikanten eigenlijk
zeggen, wanneer men tien procent
van hun dividenden afhield onder
het motief, dat het afschaffen
der halve centen nauwkeurige uit
betaling der gehele bedragen
„technisch" onmogelijk maakt?
De huismoeders, die ditmaal het
restant van een fles troffen,
waaruit reeds twee rantsoenen
waren afgewogen, kregen niette
min slechts 330 instede van 360
gram.
Op al deze vragen schijnt voors
hands slechts één antwoord mo
gelijk: wanneer hier géén regel
rechte diefstal van volksgoederen
plaats vond. dan is door erger
lijke nalatigheid van fabrikanten,
die hun „technische" mogelijkhe
den tevoren konden overzien, in
elk geval aan ontelbare Neder
landers grof onrecht gedaan. Hier
past een waarlijk gevoelige cor
rectie. Hier passen ln géén gevfil
vergoelijkende praatjes.
VOLKSCULTUUR EN KUNST
25.000 Friezen zagen
„Roaitske"
Op Nieuwjaarsdag stond Leeuwar
den voorlopig voor het laatst
opnieuw in het teken van „Roaitske".
In twee voorstellingen in de Harmo
nie. de 24ste en 25ste opvoering, ge
noten weer ruim 2000 Friezen van
dit vlotte, luchtige en toch echt-
Friese zangspel, waarvan J. P. Wiers-
ma de tekst en J. Slofstra de muziek
schreef De 25ste opvoering droeg een
enigszins bijzonder karakter wegens
de huldiging van auteurs en uitvoe
renden, die door dr P. Sipma. voor
zitter der Fryske Akademy, werden
toegesproken. Kransen, bloemen en
andere blijken van waardering wer
den aangeboden, terwijl het enthou
siaste publiek hun een ovatie bracht.
Ter gelegenheid van deze jubileum
opvoering hebben wij een onderhoud
gehad met den heer TsJ. Gs. de
Vries, den zakelijken leider. Deze kon
constateren, dat sedert de première,
in December 1941. niet minder dan
ongeveer 25000 Friezen en Friezinnen
de opvoeringen hebben bijgewoond.
Deze grote toeloop schreef de heer
De Vries toe aan de sterk toegeno
men belangstelling voor de Friese
cultuur, aan het feit, dat het hier
een echt Fries onderwerp betreft (de
hele handeling speelt zich af op het
ijs en bij een ijsfeesti, aan het vro
lijke karakter van het spel, de pak
kende muziek en het uitermate ge
slaagde décor Behalve de solisten en
de leden der Groninger Orkestvere
niging hebben alle medewerkenden
hun tijd en kunnen geheel gratis in
dienst der onderneming gesteld. Vele
tientallen leden van koren uit Lek-
kum en Warga werden steeds weer
bereid gevonden naar Leeuwarden te
komen teneinde in de massascènes
op te treden, ja zelfs naar Sneek en
Heerenveen te trekken, waar ..Roait
ske" ook met veel succes is opge
voerd.
.Roaitske" was een proefneming.
Zij is volkomen geslaagd en heeft de
Akademy aanleiding gegeven op deze
weg voort te gaan. Reeds wordt een
nieuw zangspel, van dezelfde auteurs
en ook geheel in het Fries, ingestu
deerd. De première van dit spel. „It
Wylgensyske" 'De rietzanger), is
voorlopig gesteld op 3 Februari a.s.
Leo Ruygrok overleden
Te Hilversum overleed, na een
langdurig ziekbed, de dirigent Leo
Ruygrok, in de ouderdom van 54 Jaar.
Een belangrijke figuur in het Neder
landse muziekleven ging met hem
heen. want op velerlei gebieden van
het uitgebreide muziekterrein is hij
met vrucht werkzaam geweest. Men
kent Ruygrok als de vaardige solo-
cellist. als de geroutineerde dirigent
en de geïnspireerde componist
Na voltooiing van zijn muziek
studies. onder leiding van dr. Johan
Wagenaar en Ed Ferree. kwam hij
aanvankelijk ln het Utrechts Stede
lijk Orkest, doch al spoedig vertrok
hij naar het buitenland en als solo
cellist deed hij o.a. ln Duitsland.
Zwitserland en Finland van zich
spreken. Van 1914 tot 1919 vervulde
hij de post van tweeden dirigent bij
de Arnhemse Orkest Vereniging,
waarna vier Jaren directie van dp
Nationale Opera volgden In 1923
volgde zijn benoeming tot tweeden
dirigent van hei Residenue-Orkes:
en van de Haagse afd Toonkunst
Daarnaast fungeerde hij als hoofd
leraar aan het Rotterdamse Conser
vatorium.
Ais componist genoot hij eveneens
een grote binnenlandse bekendheid.
Twee symphonleën, vier ouvertures,
filmmuziek en vele liederen met
orkest zijn aan de openbaarheid
prijsgegeven, doch enkele orkest
suites, impressies voor strijkkwartet
SOEST. 5 Jan. Het leek, dat
de dag voor dien ingezetene van
Soest goed zou beginnen, doch
dat is wel enigszins anders uit
gepakt.
Toen hij zich des morgens
voor de eerste maal naar buiten
begaf, vond hij daar n.l., op de
stoep voor de deur, een vet
varken. De men wreef zijn ogen
eens uit of hij wel goed zag,
doch daaraan viel niet te twijfe
len: ontegenzeggelijk was het
geen bedriegerij. 1-let was een
levend exemplaar van de familie
der knorrende krulstaarten, dat
daar stond.
Met veel lieve woordjes en met
behulp van moeder de vrouw,
werd het varken, dat ongeveer
200 kg. weegt, in de schuur
geloodst, in afwachting van den
eigenaar
De ochtend verstreek, de mid
dag verstreek, maar wie er kwam:
géén eigenaar. Intussen demon
streerde het varken al dat het
wel iets zou lusten. Maar de
maag van een varken, en zeker
van één van om en de bij 200
K.G., is niet gauw gevuld en de
leeftocht van den vinder was
daartegen niet bestand om daar
van ook nog een volwassen var
ken te voeden. Dies werd de
politie van een en ander in
kennis gesteld.
Het varken baart den vinder
thans grote zorg. Als gevonden
voonuerp moet hij het varken
gedurende een jaar en zes weken
bewaren aleer hij er de vrije be
schikking over heeft. Maar niet
iedereen mag een varken houden
en ook de vinder valt daarvoor
niet in de termende voeding
is eveneens al een factor die
meetelt. Daarbij komt nog, dat
een varken, dat nu 200 K.G.
weegt, over een jaar en zes weken
niet zo lekker meer zal zijn.
Een varkenbezitter in deze
ham- en spekloze tijd, blijkt in
sommige omstandigheden dus
ook niet alles te zijn! En dat de
eigenaar zich zal melden, blijft
een vraag, waarop het antwoord
vermoedelijk ontkennend zal
luiden.
en orkest, alsmede een werk voor alt
viool met orkest wachten nog op een
posthume uitgave. Voor zijn compo
sitorische verdiensten werd hem nog
tijdens zijn ziekte door de Vakgroep
Componisten van het Muziekgilde
der N K.K een muziekprijs uitge
reikt.
Met hem heeft de Ned. Omroep,
waar hij de laatste jaren als dirigent
werkzaam was, een markante per
soonlijkheid verloren.
Nieuwe Duitse composities
De dirigent Carl Schuricht heeft
te Wiesbaden een aantal composities
van hedendaagse Duitse componisten
geïntroduceerd; o.a. een ..Intrada"
van Walter Berten, een „Fantastische
Suite" van E. Mirsch—Riccius, een
wel zeer op Brahms geïnspireerde
„Symphonische Fuga" van Friedrich
E. Koch en tenslotte „Vier gezangen
met orkest" van Paul von Klenau.
gecomponeerd bij teksten van Frie
drich Hölderlin.
De verduistering begint beden cm
16.45 en eindigt om 8.45 uur
Heden: maan op 13.47, onder 3.26.
10 Jan. V.M., 18 Jan L.K„ 25 Jan.
N.M.