Aan de luisteraars van de K. R. 0.
door Prof. Dr. J. A. Veraart
Lastig voor je
portemonnaie
Noodwoningen uit Zweden
Censuur stopgezet.
In de talrijke beschou- groep met duidelijk uitgespro-
wingen, welke in en bui- ken eigen economische en eigen
ten het Parlement, worden sociale belangen, met eigen ar
gewijd aan het Vooront
werp van Minister Vos op
de Bedrijfschappen, heb
ben wij noode den naam
gemist van den man, die
vijf en twintig jaar gele
den een uitgewerkt stelsel
van publiekrechtelijke be
drijfsorganisatie lanceerde,
van Prof. Veraart.
Zoo gaat het meer in de
wereld. Wanneer een uit
vinding het is hier ver
gelijkenderwijs bedoeld
gemeengoed is geworden,
treedt de uitvinder en zijn
naam dikwijls op den ach
tergrond.
De vader der publiek
rechtelijke bedrijfsorgani
satie geeft in een tweetal
p ntige artikelen voor de
lezers van De Burcht zijn
meening over de wijze,
waarop Minister Vos aan
een idee der Katnolieke
sociologie uitwerking dacht
te geven.
Nu de katholieken van Ne
derland elkaar, zoo gelukkig,
staatkundig heoben gevonden
in de Katholieke Volkspartij,
wordt het tijd, dat zij orde op
haar politieke zaken gaan stel
len. En dan staat voor de bin-
nenlandsche staatkunde wel
voorop het groote vraagstuk
van de publiekrechtelijke be
drijfsorganisatie, dat op katho
lieken grond is ontstaan, door
katholieken is gekoesterd en
waaraan zij reeds op mt Ka
tholiek Bedrijfsradencongres
van 1919 op zoo schitterende
wijze en in de meest volmaak
te eenstemmigheid van werk
gevers en werknemers uit alle
economiscue groepen een
oplossing hadden geschonken.
Want er dreigt inderdaad
froot gevaar. Als de machtige
atholieke groep in het parle
ment niet op haar post is, moet
ernstig worden gevreesd, dat
niet een wet, doortrokken van
het beste van de katholieke so
ciale leer, maar een wet, van
meet af aan vergiftigd door
staatssocialisme haar weg naar
het Staatsblad vindt. In de be
perkte ruimte, die mij hier
uiteraard slechts ter beschik
king staat, zal ik dat voor de
twee belangrijkste onderwer
pen aantoonen.
In het voorontwerp van Mi
nister Vos, dat in de Tweede
Kamer aan een soort „vrij de
bat" werd onderworpen, ont
breekt de gezonde opzet van
zoo groot mogelijke decentrali
satie. „Centralisatie is de dood!"
leerde ons de groote practische
socioloog Alphons Ariëns en
zoo ergens, dan is dat op het
gebied der publiekrechtelijke
bedrijfsorganisatie de groote
waarheid. Decentralisatie moet
daarbij zóó ver gaan, dat elke
beidersgroep. eigen regelingen
voor collectief prijs- en ar
beidsvoorwaarden-overleg, een
zelfstandig publiekrechtelijk
karakter krijgt. Met een enkel
voorbeeld worde dit toegelicht.
Een publiekrechtelijke be
drijfsorganisatie, die de gehee-
le grafische industrie uitge
vers, boekhandelaren, boek
drukkers, steendrukkers, beek-
binders, papierhandelaren, pa
pierfabrikanten. lettergiete
rijen enz. in één lichaam zou
omvatten, is volstrekt waarde
loos, Niet één, maar tien of
vijftien publiekrechtelijke licha
men moeten hier worden ge
creëerd anders wordt alleen
maar het aanzijn gegeven aan
een log, onhandelbaar wezen,
dat voor de bewerking van de
tallooze vraagstukken, die aan
de orde zullen komen en
reeds bijna veertig jaar aan de
orde zijn geweest! volstrekt
beteekenis mist.
Hier wordt gesproken uit
groote en langdurige ervaring.
Wat boekdrukkers en dezen
met hun arbeiders te behan
delen hebben, is zóó omvang
rijk, eischt zóó veel tijd, is zóó
ingewikkeld, legt zóó beslag op
den arbeid der eminente be-
drijfsgenooten, dat het eenvou
dig uitgesloten moet worden
geacht, dat daarvan iets terecht
komt, indien een grootere een
heid dan „het boekdrukkersbe-
drijf' als publiekrechtelijk
lichaam wordt gekozen. En zoo
is het overal! Het helpt de
schoenwinkeliers niet. dat zij
samenzitten in één publiekrech
telijk lichaam met de schoenfa
brikanten; de manufacturiers
niet, dat zij in een college van
twintig één mannetje hebben
naast de heeren van Twente en
Tilburg.
En als de minister bij het
„vrij debat" in de Kamer dan
ook declameert: aan verticale
organisaties is de toekomst!,
dan somt hij zich niet de door
langdurige ervaring geleide
staatsman, maar de gevaarlij
ke doctrinair, die werkelijk het
sociaal-economisch bestel van
Nederland met monsters zou
gaan verrijken.
En nu ga ik nog maar niet in
op de klacht die ik voorloo-
pig een niet behoorlijk >a.fun-
deerde verdachtmaking acnt
dat met dit wetsontwerp ook in
het geheel niet naar publiek
rechtelijke bedrijfsorganisatie
wordt gestreefd. Dat die woor
den maar een camouflage zijn
van heel iets anders: het binden
van het Nederlandsch bedrijfs
leven aan de staatsmachine! En
dat men daarom een drie hon
derd publiekrechtelijke licha
men wat ongeveer het goede
getal zou zijn niet kan ge
bruiken, maar met weinige or
ganisaties te doen wil hebben,
die men dan gemakkelijk van
de departementen uit zou kun
nen regeeren!
Met groote waakzaamheid
mogen onze katholieke afge
vaardigden toezien!
Wellicht zalhet velen onder
u belang inboezemen, hoe het
met den K.R.O. op het oogen
blik onder velerlei opzicht ge
steld is. Uit de voorafgegane
K.R.-Gidsen, uit couranten- en
radioberichten zal het u wel
duidelijk zijn, dat er een ge
heel andere toestand op radio-
gebied geschapen is dan die
wij kenden van vóór den oor
log. Vroeger hadden de Om-
roepvereenigingen, en dus ook
de K.R.O., den geheelen radio
dienst, behalve de zenders, in
eigen handen. Zij maakten niet
alleen hun eigen programma's
op, doch hadden ieder hun
eigen studio, eigen technischen
dienst, eigen omroepers, en re
porters, eigen apparatuur,
eigen reportage-wagens, eigen
orkesten en ensembles, kort
om, de geheele uitvoering,
hunner resp. programma's ver
zorgden zij ook zelf. Op het
oogemblik is daarvan alleen
de programmavoorbereiding
overgebleven. De geheele uit
voering echter dezer program
ma's met alles wat daartoe be
hoort, geschiedt door de Stich
ting Radio-Nederland in Over
gangstijd. Wel is er, wat om
roepers, reporters en regisseurs
betreft, voor zóóver rekening
gehouden met de verlangens
Schiphol herrijst. Hoewei het luchtver-kecr op Schiphol, onze eerste luchtha
ven, weer in vollen gang is, zijn de sporen van den oorlog er nog lang niet
verdwenen. Maar men zit hier niet stil en werkt met volle energie aan het
herstel en de uitbreiding. Geweldige ijzerconstructies wijzen de plaats aan.
Ya.a.[. t?e. sroote vogels der K.L.M. wel dra hun nest zullen vinden. Onophou
delijk klinkt het gedreun der pneumatische hamers en ontrollen zich de start
banen over de uitgestrekte grasmat. Anefo-Vrind-P.
van de Omroepvereenigingen,
dat deze om het eigen karak
ter der resp. programma's en
de rol, die zij ook in de pro
gramma-voorbereiding te ver
vullen hebben, bij de Omroep
vereenigingen gedetacheerd
kunnen worden. Vandaar dat
u het door den K.R.O. verzorg
de programma-deel nog door
de oude bekende en u dierba
re stemmen hoort aankondigen.
De programma-voorberei
ding onderging echter ook den
invloed dezer verandering.
Door deze alleszins redelijke
inschakeling eener coördina
tie-commissie, alsmede door
dat én de Stichting én de De
partementen mede nrogram-
ma-stof inbrengen, waarbij de
laatste nog een aanmerkelijk
aantal bepaalde en juiste de
beste zenduren opeischen,
heeft de programma-samen
stelling aan autonomie inge
boet.
De Omroepvereenigingen,
hebben echter, zooals u bekend
is, deze regeling, zij het dan
met tegenzin, aanvaard, en
daarbij de studio's en de daar
bij behoorende zendappatuur
aan de Stichting Radio Neder
land ter beschikking gesteld
onder beding, dat eigen pro
gramma-stof zooveel mogelijk
uit eigen gebouwen zullen wor
den uitgezonden en dat bij het
gebruik dier gebouwen met
het karakter van de betrokken
Omroepvereeniging-eigenaresse
rekening zal worden gehouden.
En thans iets over onze pro
gramma's. Het is voor ieder
een begrijpelijk dat bij zulk
een plotselinge inschakeling
van de Omroepvereenigingen
in een geheel nieuwe radio
constellatie de programma's
voorloopig nog veel te wen-
schen zullen overlaten, heel in
't bijzonder, wijl er nog zoo
veel te regelen valt én door de
Stichting én door de Omroep
vereenigingen afzonderlijk.
Doch dit alles hopen wij te bo
ven te komen binnen afzien-
baren tijd.
Wat den K.R.O.-Gids betreft,
onze luisteraars zullen er ons
niet hard om kunnen vallen,
dat wij, gezien den beperkten
oapiervoorraad, met pl.m.
25.000 exemplaren de 65.000
abonnementen welke zijn bin
nengekomen en die wel dui
delijk de aanhankelijkheid van
het Katholieke volk voor den
K.R.O. aantoonen, niet kunnen
honoreeren. Moge spoedige
stijging van den papiervoor-
raad hierin verbetering bren
gen. J. B. KORS O.P.
In het muntenmuseum te
.Stockholm kunt U op dit
oogenblik een munt be
wonderen, die tusschen
1644 en 1776 in Zweden als
betaalmiddel gold, hetgeen
niet hetzelfde wil zeggen
als „gangbare munt''.
Het gaat hier om een van
de zwaarste munten die
niet alleen Europa, maar
wellicht heel de wereld
ooit hebben gezien. Het is
een groote koperen plaat,
die in die tijd de waarde
had van 10 zilveren daal
ders en deze koperen plaat
had het respectabele ge
wicht van 20 Kg. en dus
inderdaad geen „gangbare"
munt.
Men moest deze geld
stukken i zr-> kelder be
waren, want je kon ze niet
in je nachtkastje leggen,
want dat kon de bodem
van het kastje en de vloer
van de kamer niet dragen.
Het vervoer van deze
muntstukken stelde heel
bijzondere eischen. Er wa
rén dan ook aparte draag
baren en sleden voor ge
construeerd. Oude, Zweed-
sche gravures toonen ons
boeren, die met deze kope
ren munten op hun schou
der naar de herberg trok
ken, daar hun „zakcentje"
op de vloer legden, het ge
bruikten als voetenbank
en dan aan het drinken
gingen tot dit geweldige
muntstuk in de kelder van
den waard verdween.
Berekend op groote
gezinnen
In het begin van deze week
zullen een aantal schepen uit
Zweden arriveeren met de eer
ste partijen van tezamen on
geveer 200 noodwoningen. De
ze eerste zending zal in den
loop van deze maand worden
gevolgd door nog eenige ladin
gen, waardoor in totaal onge
veer 700 a 800 Zweedsche
noodwoningen zullen zijn ge
arriveerd.
Van de eerste zendingen zul
len er onmiddellijk 80 worden
doorgezonden naar de Wierin-
germeer, 28 naar Venray en
24 naar Walcheren. Bij de be
stelling in Zweden is rekening
gehouden met de behoefte aan
woningruimte in verband met
de gezinsgrootte in ons land.
Zoo zal er een groot aantal
huizen zijn, die ruimte bieden
aan gezinnen met zeven a acht
kinderen. Ongeveer 450 van de
bestelde woningen zullen in
rijen van vier moeten worden
gebouwd. De overige zijn vrij
staande huisjes, die bij voor
beeld in de Wieringermeer,
waar rijvorming onmogelijk is
in verband met verspreide lig
ging der vernielde boerderijen,
worden gebruikt. Ook andere
plaatsen komen voor deze vrij
staande huisjes in aanmerking.
Zweden, het land van het hout,
heeft voor een degelijke af
werking van de woningen ge
zorgd. Dubbele wanden, dub
bele vloeren en zolaeringen,
waartusschen isoleerend mate
riaal, verhoogen naar wordt
verzekerd, de .Kwaliteit en het
woongerief niet onaanzienlijk.
De kosten van deze woningen,
zooals zij uit Zweden worden
aangevord, bedragen 2.500.
per stuk.
DE GEZONDHEIDS
TOESTAND VAN DEN PAUS.
Op het oogenblik wordt nog
geen bulletin over den gezond
heidstoestand van den Paus
uitgegeven. Gemeld wordt, dat
de lichte griep, waaraan de
Paus lijdt het normale verloop
heeft. De audiënties van den
Paus zouden beperkt blijven
tot het ontvangen van enkele
prelaten van de Curie.
Indonesië in de
V eiligheidsraad
HET wordt steeds onduidelij
ker wat de Russen voor
hebben met de kwestie In
donesië zoo hartstochtelijk te
behandelen. Na de redevoerin
gen van Bevin en van Kleffens
heeft Manoeilsky wederom op
nieuw het woord genomen. Hij
vertelde niets nieuws, maar was
blijkbaar zeer gepiqueerd door
het rake voorbeeld van van
Kleffens, die gevraagd had of
de Russische troepen op het
Deensche eiland Bornholm met
hun handen in de hoogte zouden
zijn paan staan als ze door op
standelingen werden aangeval
len.
Hij wis daar tegenover geen
ander argument te plaatsen
dan de bewering dat de Engel-
sche autoriteiten er alleen maar
waren om de belangen van de
Shell Oil te behartigen.
Hierop heeft van Kleffens we
derom keurig en correct-blij-
vend geantwoord, dat hij met
een Labour-regeering en met
mannen als Bevin en Attlee het
aan de vergadering overliet om
de waarde te schatten van de
opmerking van de Oekraïnsche
afgevaardigde.
Tot slot is Wisjinski zelf aan
het woord gekomen en heeft
zich daarbij nogal opgewonden,
zoodat hij Indonesië zelfs wil
de beschouwen als de vonk in
het buskruit en dat daar het
gevaar dreigde van een nieuwe
wereldoorlog.
Op dit oogenblik hebben de
"edelegeerden in de Veiligheids
raad waarschijnlijk wel gedacht
aan de Britsche troepen in Grie
kenland, die ook al door Wi-
sjinsky werden beschouwd als
een gevaar voor den wereld
vrede.
Het voorstel om alsnog een
commissie naar Indonesië te
zenden werd door Bevin ver
worpen en van Kleffens was
van oordeel, dat dit inmenging
beteekende in interne aangele
genheden van het Koninkrijk
en een aanslag inhield op de
Nederlandsche .souvereiniteit.
Nadat eerst was ontkend dat
er censuur bestond, maakte de
Regeeringsvoorlichtingsdienst
thans bekend, dat de regeering
opdracht heeft gegeven de cen
suur op de burgerlijke in- en
uitgaande post van en naar Ne-
landsch-Inöië stop te zettten.
Men herinnert zich, dat de
Min.-President op 31 Januari in
de Tweede Kamer heeft mede
gedeeld, dat er alleen censuur
op de militaire post werd uitge
oefend. De onnauwkeurigheid
in deze mededeeling is veroor
zaakt, doordat op dat oogenblik
de minister-president reeds zijn
instemming had betuigd met
vermelde stopzetting, doch het
hem onbekend was, dat de daar
toe noodige opdracht nog niet
was uitgegaan.
SOCIALE GEZINSZORG
IN HET GEDRANG.
Bij het uitreiken van de di
ploma's aan 20 meisjes van de
school voor maatschappelijke
gezinsverzorging te Breda, heeft
de geestelijke leider van den
cursus met klem gewezen op de
noodzakelijkheid, om zoo spoe
dig mogelijk weer te kunnen
beschikken over het voormalig
opleidingscentrum, het kasteel
„Bouvigne". Eerst werd „Bou-
vigne' in beclag genomen door
de Duitschers, daarna trokken
de Canadeezen en vervolgens
de Polen er in, terwijl nu sinds
eruimen tijd de opleiding voor
et korps vrouwelijke vrijwil
ligers er is gevestigd.
KARDINAAL DE JONG
BESCHERMHEER VAN
„VERITAS".
Z. E. Kardinaal J. de Jong
heeft het beschermheerschap
aanvaard van de R.K. Studen
ten Vereeniging „Veritas' te
Utrecht.
WEERSVERWACHTING.
Tot Dinsdagavond.
Matige, aan de kust tijdelijke
krachtige wind tusschen West
en Noord. Wisselende bewol
king met plaatselijke een en
kele buit, iets lagere tempera
tuur.