BUITENLAND STADSNIEUWS BINNENLAND ever ■ui Zwitsersclie kranten Deze week In Het I I N Parijs hebben duizenden Amerikaan- sclie soldaten voor de Amerikaansche ambassade gedemonstreerd. Zij willen naar huis naar liet land van de sta kingen en de demobilisatie gaat hen niet vlug genoeg af. Dat is een eigenaardig geval: solda ten, die eischen en soldaten die een be tooging houden. Kan dat? Mag dat? Ir. onzen militairen diensttijd waren wij ook ongeduldig oin af te zwaaien. Maar onze betooging beperkte zich tot het lied: „Het duurt nog zooveel dagen en dan gaan wij.de r.... uit". Wij reken den uit hoeveel kuchies het nog duur de of. indien het heimwee naar de burgerpet erg sterk sprak, turfde deze of gene het aantal dagen, dat hem van ce heerlijkheden der burgermaatschappij scheidde, op den wand boven zijn krib. Maar eischen stellen, betoogingen hou den? Zelfs in het dieptepunt onzer ont wapening, in den tijd van het gebroken geweertje, hebben geen Nederlandscue soldaten of wat voor soldaat door moest gaan het durven bestaan een betoo- smvr te houden voor het Departement van Defensie Misschien komt dit ook omdat de wetgever telkens de soldaten vóór was door den diensttijd te ver korten totdat het instituut der voorop leiding de kazernetijd tot op zes weken bekortte. De strijd behoeft in Neder land niet op straat te worden gestre den. Ook de Amerikanen zijn niet miiip tairistisch, al zal de jongste oorlog die hebbelijke eigenschap wel hebben bevor-. derd. De soldaten zijn van over den Oceaan gekomen en hebben in landen waarvan zij den naam nauwelijks kei* den moeten vechten. Al jaren lang heb ben wij er ons over verwonderd, dal een jongen uit een dorpje in Texas komt vechten in Noord-Frankrijk, in Afrika in Sittard, al hebben de millioenen d'e het hebben gedaan ons wel langzamer hand iets laten begrijpen van den striid van Amerika voor vrijheid, democra tie en dollars. Die betoogende soldaten hebben goed geveochten. Zij hebben hun taak volbracht en wat is vanzelfsprekender dan dat zij nu naar huis wil len. Die betoogingen moet men zien in Anglo-Ameri- kaanschen geest. In Duitsch land onder Frederik den Grooten, Keizer Wilhelm. Stresemann, Hitler ware zoo'n betoo ging ondenkbaar. Er is nu eenmaal ver schil tusschen den botten en stompen Pruisischen geest en de geest der vrije volkeren. De Duitsche soldaat moc.it niet denken. hoe meer werktuig hij werd, des te beter soldaat. De geallieerde soldaat echter mag naar het waarom vragen. Een werkloos leger is voor de leger leiding een prob'eem: een dergelijk le ger is een onding. Met moeite houdt men het in bedwang. Het moederland roent daarenboven zijn zonen terug. Oqk de overwinnaar heeft genoeg van den oorlog. Ons Indië is het slachtoffer mede van den druk van het thuisfront, dat zijn jongens opeischt. Wij begrijpen wel, dat Engelschen en Amerikanen haast maken met de demo bilisatie. Maar intusschen stelt dit Europa voor het groote probleem der naaste toekomst. Wat moet er met Duitschland gebeuren indien over een luttel aantal jaren de militaire bezet ting een einde neemt en Duitschland door Duitschers wordt bestuurd? Mag er dan maar één miltaire macht in Europa blijven, n.l. Rusland? Rusland met zijn 200 millioen zielen en met de 100 millioen die door Rusland worden gecontroleerd. En d-s feitelijk slechts twee grootinachcten in de wereld. Rus land en Amerika. Zoo eenvoudig zal het wel niet gaan al kent de zucht naar uitbreiding van invloedssfeer geen grenzen, in Amerika niet en in Rus land niet. Wii wilden wel. dat onze Regeering In haar buitenlandsche politiek een even duidelijk standpunt innam als Frankrijk, dat weet wat het .wil en daarvan doet bliiken ook. Frankrijk wil h iding nemen in West-Europa. Het heeft zijn eischen en niet zonder succes ten aanzien van het Rijn- en Ruhrgebied duidelijk gesteld. Maar hoe staat onze Regcering tegenover de vorming van een West-E"ropeescli blok en tegen over annexatie van cenig Dw'tsch ge bied. Het Nederlandsche volk schijnt het niet te mogen we+en. STAKINGEN IN AMERIKA. Amerika wordt door een geweldige stakingsgolf, waarvan het eind nog niet is te overzien, geteisterd. Na jaren van arbeid voor de vernietiging een dubbele ramp. Een ramp ook voor Europa. De arbeiders staken omdat zij op hoo- ger loon aanspraak meenen te kunnen maken. De Amerikaansche ondernemin gen hebben gedurende den oorlog schat ten verdiend let er op, dat Amerika behalve Voor vrijheid .en democratie ook voor dollars vocht en ook de arbei ders ging het voor den wind. Nu moet de oorlogsproductic op de vredespro- ductie worden overgeschakeld. Nu moe: de prijzen gestegen en wordt er door de arbeiders minder verdiend. Ook Amerika heeft zijn vraagstuk van loo- nen en prijzen. Ook jiaar is het de vraag met hoeveel goederen gaat de arbeider elke wei.!c naar huis. Hoe zal men daar het probleem op lossen. Socialisme is daar geen mode woord. De gedachte der publekrechte- lijke bedrijfsorganisatie is~ daar nog niet eens in de kiem aanwezig, ook bij de arbeiders niet. Leuzen vair vrijheid, van particulier initiatief van concut rentie, worden daar verstaan. Maar met lezen lost men gen problemen op en wij gelooven, dat wij in de sociale kwestie de Amerikanen ver vooruit zijn. Zij zullen nog veel moeten leeren ten koste van veel sociale onrust en van een verlies van milliarden arbeids dagen. En dat kan de wereld nu juist zoo slecht gebruiken. FAMILIEBERICHTEN VOOR INDIë. „Herrijzend Nederland" heeft eenige maanden geleden de familieleden van onze landgenooten in Indië in de gele genheid gestelcK'over den korte-golf- zender P.C.L een groet oi bericht naar Indië te sturen onKte trachten zoodoen de weer in contact te komen met hun betrekkingen in het Verre Oosten. Nog steeds wordt iederen dag een aantal van deze berichten uitgezonden, ter wijl vele andere nog op hun beurt liggen te wachten. Nu de luchtpostverbinding tusschen Nederland en Indië echter is hersteld, hebben velen hier zeker al iets van hun familie in Indië gehoord. Bij de honderden brieven, die nog ter behandeling liggen, dateeren vele van enkele weken her. Hierbij bevindt zich ongetwijfeld een zeer groot aantal, waarvan de schrijvers inmiddels reeds in contact met hun familie in Indië zijn of misschien hun overlijden hebben moe ten vernemen. Daarom is besloten--alle nog niet behandelde aanvragen te an- nuleeren en vanaf 23 Januari slechts radioberichten uit te zenden voor_ hen, die tot nu toe nog niets uit Indië heb ben gehoord. Allen, die hiervoor in aan merking wenschen te komen, worden verzocht, zoo spoedig mogelijk te schrijven aan ..Herrijzend Nederland", Radiobaken Indië, Postbus 100, Hilver sum. Deze berichten worden alleen uit gezonden voor naaste familieleden. KRAAMCENTRUM. Men verzoekt ons het volgende ter kennis te brengen: Het „Kraamcen- trum" is nu zoo ver, dat de cursus vcor opleiding van kraamverzorgster be gint. In overleg met, en namens de ver- eenigingen, die het kraamcentrum vor men (Ver. voor Wijkkraamverpleging, Wit-Gele Kruis en Groene Kruis) zal zuster A. Tolenaar in het gebouw van den G.G. G.D., Nieuwe Mare 13a, alhier, steeds op Woensdag en Vrijdag van 24 uur spre'ekuur houden voor het bespreken van kraamhulp en voor het geven van inlichtingen enz. BLOEMIST-WINKELERSVER. LEIDEN EN OMSTREKEN. De vijfde algemeene jaarvergadering van bovengenoemde vereeniging werd Woensdagavond in ,,De Turk" ge'nou- en zeide: ,.A1 werd ook ons werk door J. Riemens. De voorz. gaf een uitvoe- ifg overzicht van de afgeloopen vijf jaar cn zeide: „Al werd oo kons werk door de oorlogstoestand" zeer bemoeilijkt, net mocht het bestuur toch nog gelukken, mede door het lid-maken van alle bo nafide bloemist-winkeliers, een stevig fundament te leggen, hetwelk in de ko mende jaren zeker ons werk ten goede zal komen. Wanneer ook de diverse overheids instanties, zooals reeds met enkelen het geval is, ons werk meer zullen steunen, zal er in de ioekoinst voor onze ver eeniging zeer veel te bereiken zijn." Hierna volgden de diverse punten van de agenda, waaronder jaarverslagen en bestuursverkiezingen. Het geheele be stuur werd herkozen en met een nieuw bestuurslid uitgebreid. De rondvraag bracht nog enkele belangrijke onderwer pen aan de orde, waarna om half twaali de voorzitter deze goed bezochte verga dering sloot. BIOSCOPEN. Rex. Verpleegstersgeheimen en de Zwarte kamer met Boris Karloff. Geen wereld- of binnenlandsch nieuws maar een voorfilm die langer is dan de hoofdfilm. Dat was nóg niet zoo erg. Maar die voorfilm „Verpleegstersgehei men", is een van de bekende Ameri kaansche draken, die per meter in den handel zijn. Nadat wij ons ca. 1 uur hadden verveeld kwam Boris Karloff. Het griezelen valt tegen. De heele film valt tegen, o.a. omdat het een restant van een ware knipmanie is. leder per soon boven de 18 jaar. die het risico wil nemen zich grenzeloos te verve len. kan er heen gaan. F. C. Lido. Met de „Wilde Brigade" worden de Kozakken van 1914 nog eens in onze herinnering gebracht. Een ro mantische film. die goed spel te zien geeft, en waarin wij o.m. eenige min der bekende zangnummers van een Ko- zakkenkoor te hooren krijgen. Dengenen, die houden van romantische verhalen, ook al spelen zij op den rand van het melo-drama. kunnen wij aanraden, naar Lido te gaan. Trianon. Bij het zien van een his torische film, ook al wordt deze, zoo als „Katja" aangekondigd als niet his torisch zijnde, doch slechts „spelend in een romantisch tijdperk", is men ge neigd, bepaalde égards in acht te ue- men. uit eerbied jegens dé grijze histo rie. Hier blijken deze beleefdheden al leen reden van bestaan te hebben ten opzichte van de rijke aankleeding en kostbare figuratie, die in deze film der mate overdadig zijn, 'dat zij niet har monieeren met den inhoud van het sce nario. De tsaar van het Rusland omstreeks 1865 wordt verliefd op een jong meis je (Dannielle Darieux). Hij krijgt, omdat hij getrouwd is, hierover het noodige te hooren en te verwerken, totdat zijn vrouw de meest gewenschte oplossing brengt: na verloop van eenigen tijd sterft zij. De ongeoorloofde liefde, die de Tsaar het meisje toedraagt, is ech ter zoo dik opgelegd, dat het geval min of meer belachelijk wordt. „Katja" is blijkbaar geproduceerd in den tijd, dat Danielle Darrieux haar vorm nog niet had gevonden. Zij staat in deze film, figuurlijk gesproken, nog in de kinderschoenen. Er zijn in deze film veel onvolko menheden. Vele scè-nes zijn te schets matig behandeld, zoodat enkele bijzon- derheden.Ndie interessant hadden kun nen worden, zooals de werkzaamheden van de terroristen, zelfs geen indruk achterlaten. Geestelijk-volwassenen, zij dus, die weten te onderscheiden, kunnen deze film gaan zien. Casino. In de film „Romantische Senorita" bevinden we ons plotseling in een bioscoop vol met vechtende Mexicanen, die deel uitmaken van een bandietenbende. Even plotseling als net vechten is begonnen, eindigt deze kloppartij, door het optreden van een zanger, die door zijn mooie stem, de aandacht van de vechtersbazen voor zich. opeischt. Na zijn optreden wordt hij geprest voortaan deel uit te maken van de troep. Op Wild-West-manieren wordt een overval ondernomen op een radiosta tion en moet de zanger zijn stem laten hooren door de microfoon. Op prachtige wijze zingt hij dan een gedeelte uit de opera Aida, waardoor hij de muzikale cowboyhoofdman voor zich weet te winnen. Na het beëindigen van dit zangsuc ces. doet de beruchte staatsvijand zelf mededeeling van deze door hem op touw gezette uitzending, wat tot gevolg heeft, dat de geheele politiemacht met loeien de sirenes de achtervolging inzet. De senorita die zich in een luxe-auto be vindt wordt op den terugtocht door de bandieten meegevoerd en nu komen we aan het romantische gedeelte. Een lief des-idylle, omlijst door prachtige zang vult dan de verdere film, die door ieder een kan worden gezien. ÖS28 in hei Men zegt, dat Indië er een eigen Par lement en een ministerraad in krijgt e opperbestuur in de eigen Indische aan gelegenheden, niet echter in de eco nomische en militaire betrekkingen. En over 25 jaar zou Indië volledige zelf standigheid verwerven. De Kamer weet het niet. En de mi nister van Overzeesche gebiedsdeelen heeft het haar niet verteld. De Kamer vreest niet ten onrechte, dat zij straks voor voldongen feiten zal worden ge steld. Dan zal, wanneer waarschijnlijk nog dit jaah de Grond- Hp Kpniflr wet op wordt UG huillGI gebracht het Parlement niet anders kunnen doen dan daarin een wijziging van de strictuur van het Koninkrijk op te nemen, welke zich in feite al heeft voltrokken. Edië, zonder dat wij wijzer zijn ge- R is veel en lang gepraat over ln- worden. De Kamer wil terecht meer weten over Indie. Van Mook heeft, be halve zijn influenza, voorstellen mede genomen, welke danig kunnen ingrij pen in de staatsrechtelijke constructie van het Koninkrijk der Nederlanden. De heer Van Mook gaat daarover on derhandelen met, ja»met wie? Met In donesische leiders, die de een of andere Indonesische groep vertegenwoordigen. Wat houden deze voorstellen, die de goedkeuring van Engeland schijnen te hebben, in? Men kan er naar gissen. De motie-Van Poll zal in den onbe- haaglijken toestand geen wijziging bren gen. "Met 4930 stemmen heeft de Ka mer de volgende motie aangenomen: „De Kamer, van oordeel, dat uit de gevoerde debatten is komen vast te staan, dat zij niet over voldoende ge gevens beschikt om zich over het door den minister van Overzeesche Ge biedsdeelen en den luitenant—Gouver neur-Generaal gevoerde beleid een zelfstandig oordeel te kunnen vor men, spreekt zich uit, dat de Regee ring zal bevorderen, dat ten spoe digste een door en uit de beide Ka mers der Staten-Generaal te benoe men commissie naar Nederlandsch-In- dië zal worden afgevaardigd". Het is de vraag of ook de Eerste Ka mer prijs stelt op een dergelijke com missie. Het is ook de vraag of de **Re geering bereid is aan deze in niet fraai Nederlandsch gestelde motie uit voering te geven. Succes verwachten wij van een dergelijke commissie aller minst. De minister Vertelt de Kamer zooveel als hij los wil laten en in In dië aangekomen zal de commissie om den Indischen tuin worden geleid. Wan neer de minister niet bereid is het se nioren convent uit de Kamer in te lich ten. dan behoeven wij ons niet wijs te maken, dat de heer Van Mook, die de commissie allerhartelijkst welkom zal heeten, het naadje van de kous zal ver tellen. Men zal deze parlementaire commis sie iii haar parlementair heind laten staan. De lijdensgeschiedenis duurt nu al maanden en maanden. Tot schade van Indië en van het Moederland beide. Wie piaat daar nog van koloniale verhou dingen. Wie durft ontkennen, dat het Nederlandsch bestuur zegenrijk is voor Indië, dat aan zichzelf overgelaten in een chaos zonder weerga zou vallen' Maar in het Nederlandsche Parlement treedt de sociaal-democratische heer Pular op als de spreekbuis der opstan delingen. De heer Joekes vroeg hoe of de sociaal-democratische fractie daar over dacht, maar deze fractie zweeg... Er is waarschijnlijk geen land ter wereld zóó rijk aan couranten als Zwitserland. Er verschijnen ruim 400 kranten en daarvan zijn er 83 katho liek! De ongewone dichtheid van dit bijzondere papierwoud tus schen de bergen, vindt zijn voedingsbodem in de typi sche structuur van dit land. Zwitserland is in de geschie denis langzaam aaneengegroeid tot de Bondsstaat van heden en samengevoegd uit verschillen de kleinere gebieden die ieder hun eigen karakter, hun eigen levensvorm, hun eigen politie ke norm hebben.' Samenwerking met behoud van zelfstandigheid. >Pe verschillende kantons zijn samen tot het Zwitsersche eed genootschap hecht aaneenge smeed, maar zij behielden elk zooveel mogelijk eigen zelf standigheid. Zij hebben nog hun eigen wetten, hun eigen politie, hun eigen uniform, hun eigen dracht, eigen straffen, eigen rechtspleging. Al deze zijn aangepast aan den Bonds- grondwet. In deze kantons vinden wij weer kleinere levensgebieden, die zoowel politiek als gods dienstig niet alleen bestaans mogelijkheid bewijzen. maar ook politiek levenskrachtig zijn. Zoo heeft ieder van deze kan tons, ja iedere kring binnen de grenzen van een kanton zijn eigen „streekbelangen" en zijn de couranten in deze krin gen, in deze gebieden, de open en klare stem van het gewest, waar voor het pu bliek de zaken uit de doeken worden gedaan. Geen „groote bladen". In dit land, waar de pers vrijheid ook hoogtij viert, en waar dus geen enkele moei lijkheid aai\ een nieuw te ver-* schijnen courant in den weg wordt gelegd vindt men dan ook eigenlijk geen „groote bla den". Groote bladen, in dien zin, dat zij zich over geheel Zwitserland verspreiden en overal hun abonné's hebben. Zeker, wie in Zwitserland aan stations en boekenstallc- (Van onzen bijzonderen correspondent) tjes uitziet naar kranten zal daar de „groote" bladen aan treffen. Maar dan „groot" om dat zij in een dichtbevolkt ge bied verschijnen en in dit ge bied een groot aantal abon né's hebben. Wel streekbladen. Waar Zwitserland het land bij uitstek is van het toerisme niet alleen voor buiten landers, maar wel heel bijzon der ook voor eigen landge nooten, daar maken de kran ten er wel werk van om zich zooveel mogelijk overal te presenteeren, en ieder laat zijn krant nasturen, wat met buitengewone accuratesse door de Administratie wordt ver zorgd. Maar dagbladen als „De Maasbode". „De Tijd" en ..De Volkskrant" die overal in ons land hun abonné's hebben kent men hier niet. Het zijn verreweg allen ook de grootste onder hen geweste lijke bladen. Eigen karakter. Dit geldt voor gebeel de Zwitsersche pers, en dus van zelf ook voor de katholieke 'dagbladen. Dit „gewestelijk" karakter van de kranten heeft zeer groote voordeelen. Voortge komen uit het zelfbewustzijn van de streek, beantwoordend aan de eigen sfeer en noodza kelijkheden, versterken zij den gewestelijken band en zorgen zoo ook. dat de speciale streekbelangen niet in het^ge drang komen en onderge schikt worden gemaakt aan de dictatuur van industrie-centra of andere gespecialiseerde ge bieden. Zij houden de eigen aardige oude gebruiken in ecre, zij zijn een altijd wak kere wacht voor de folklore en zij weven dagelijks aan den baud die in een bepaald ge west wordt geslagen over de spoelen van natuur en per soonlijkheid en zoo* alle be woners nauwer tezamen brengt. Berichtgeving. -Het is wel overbodig op te merken, dat het karakter van gewestelijk blad sterk tot uiting komt in de berichtge ving. Deze berichtgeving over- schouwt het wereldgebeuren snel en accuraat, maar ruimt veel, veel meer plaats in voor al wat geschiedt in de eigen streek, in wat de lezer graag onder de oogen zien. In dit opzicht zou er in ons landje nog wel het een en an der kunnen gebeuren, zoowel van de redacties der gewes telijke bladen, als van de in woners van een gewest, de bewoners van een streek. Beide lezen? Zéker het gewestelijk blad. Vele intellectueelen, zaken- menschen e.d. lezen hier de bladen uit de groote steden, imaar zij zijn evengoed geabon neerd op hun plaatselijke of gewestelijke courant. En eer der zullen zij de eerste opzeg gen dan' dat zij de laatste de deur uit doen. Bij ons is het dikwijls juist omgekeerd. Bepaalde categorieën beper ken zich tot een katholiek grootblad, nemen er soms nog een neutraal blad bij. maar verwaardigen .zich niet om zich op het „gewestelijk blaadje", zooals zij het dan noemen, te abonnecren. Ook hier mag men dc declen niet uit het oog verliezen door het geheel. Een waarheid, die de Zwitsersche pers ons dagelijks voorhoudt. Politieke lün. Men zou geneigd iijn om te denken, dat nu b.v. de Katho lieken geen groote. strakke po litieke lijn kunnen volgen. Toch gebeurt dit wel. In de politiek, die heel de Bondsstaat betreft, die de^ be langen van den geheelcn Staat naar Katholieke normen behar tigd wenscht te zien, is er in derdaad altijd een groote een heid van denken en handelen. Vanzelfsprekend heeft ieder gewest weer zijn eigen politie ke gemeente- en andere belan gen, die dan natuurlijk wor den afgewogen naar de maat van dat eigen gewest, maar de groote katholieke eenheid bleef en zal ook volgens insi ders langs dezen weg gehand haafd blijven. Verschijnen. Al deze streek- en gewes telijke bladen komen daarom niet eiken dag uit. Er zijn er die eenmaal, tweemaal, drie maal, en er zijn er die zesmaal dus dagelijks uitkomen. Cijfers. De katholieke bladen hebben een oplaag van 300.000. De z.g. „groote" bladen, dat wil dan hier zeggen, de bladen, d;e eiken dag verschijnen, heb ben eep aantal abonné's van 146.000. De kleinere streek bladen hebben er 154.000 abonné's. waarmede zij dus de grootere broers royaal kloppep. Wanneer men het gemiddel de berekent, de doorsnee-op laag van een katholiek blad, dan komt men tot het verba zingwekkende' cijfer van nog geen 4000! Godsdiens tik-KerkeliJk. De Katholieke bladen in Zwitserland later heel duidelijk uitkomen, dat zij een gods dienstige en kerkelijkè taak hebben te vervullen. Op het eerste gezicht doet dit bar- clericaal aan, maar dc katho lieke pers in dit land is te zamen opgegroeid met de eigen katholieke beweging, die zich ook in dit land der vrijheid in de 19de eeuw moest los worstelen uit libe rale banden om in vrijheid adem te kunnen halen en te kunnen arbeiden. Het is karakteristiek voor de Katholieke Zwitsersche pers, dat zij het als haar eerste plicht beschouwt de stem der Kerk te doen weerklinken en haar gehoor te verschaffen waar zij anders gesloten deu ren en versperde poorten vindt. Organisatie. Het karakter van de Katho lieke Zwitsersche pers ge westelijke bladen bepaalt vanzelf ook hun opbouw en inrichting. Van „krantentrust" is geen sprake. Het systeem van „kopbla den" is een zeldzaamheid en dan nog alleen voor bepaalde noodgevallen. Achter de Ka tholieke kranten staan meestal Katholieke 'drukkerijen plaatse lijke drukkers, terwijl zoowel particulieren als vereenigingen de dragers zijn van het recht van uitgave. De redacties werken op ver schillend gebied weer samen, terwijl een hoofdredacteur de algemeene leiding heeft voor het gewest. De Zwitsersche Katholieke pers is van geheel geweste lijk karakter. Er gaan wel stemmen op voor één groot katholiek blad over geheel hei land, maar altijd onder deze nooit los te laten voorwaar de. dat zij zou moeten aan vullen. Maar het „groote blad" zou er nooit on uit mogen gaan om de uit eigen bodem en volksaard ontstane locale en gewestelijke^ pers te ver dringen. Een voorwaarde, die in ons Tand lang niet altijd in acht wordt genomen, een wenk. die niet immer wordt opgevolgd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

De Burcht | 1946 | | pagina 2