De toestand op Java
baart groote zorg
DE WEG OPWAARTS
Radio-programma
MET WIE n
PRATEN 1
Het Kabinet-
Gerbrandy
ONTWIKKELING DER
NISSEN IN NED.-INDIË
GEBEUKTE-
Dc toestand op Java heeft zich thans zoo ontwikkeld, dat achter de in-
tellectueele leiders van de Republiek Indonesia de door de Japanners
Indeologisch bewerkte en gemilitariseerde jeugdbeweging in handen is
cale, sociale en raciale instincten, een toestand van anarchie heeft ge
schapen, die tot dusverre telkens aan de controle van het regime is
gevallen van de meest extreme groepen en deze, gedreven door radi
ontsnapt.
NATIONAAL WELVAARTSPLAN
De Japansche wapen voor
raden zijn vooral in midden-
en Oost Java practisch volle
dig aan de Indonesiërs over
gedragen en voor het meeren-
deel in handen van extremisten
en rampokkers geraakt. De ge
volgen voor de over vele plaat
sen verspreide krijgsgevange
nen- en interneeringskampen
werden in hooge mate drei
gend, die voor de in vrijheid
verspreid levende Indo-Neder
landers en ook wel andere
groepen zeer ernstig en soms
fataal.
Dat de Nationalistische vrij
heidsdrang practisch alle ont
wikkelden en een groot deel
van het volk beheerscht, is al
wel dadelijk duidelijk geweest.
De verovering van Java, de
wegvaging van alle Nederlan
ders uit het openbare leven,
het betrekkelijk zelfstandig
werken der Indonesiërs in
openbaren dienst en particu
lier bedrijf hebben de geesten
diep en blijvend beïnvloed. De
onbevredigende gang van za
ken bij de herbezetting heeft
bovendien veroorzaakt, dat de
nochthans bij velen bestaande
begeerte om bij het herstel we
der de leiding der Ned. Indi
sche regeering te aanvaarden,
niet tot uiting kon komen of
is verdwenen.
Gezagsondermijning door de
Jappen.
De Japanners hebben door
talrijke maatregelen het gezag
van vorsten en prijajies en
zelfs van de dorpshoofden on
dermijnd. De algemeene nood
heeft de dorpsbevolking op
drift doen slaan, het roovers-
wezen kreeg daardoor onge
kende uitbreiding. De militai
re jeugdorganisaties schuiven
alle gezag op zijde ook dat
van de republiek en leven
op kosten van den boer die
zelfs het planten gaat verzui
men.
Zeer ernstig is ten slotte, dat
de stuurloosheid der jeugd en
de wanhoop der armoede niet
alleen in nationalistische ex
cessen zich ontlaadt, maar ook
in religieuze. In Bantam en
Cheribon met name heeft de
revolutie een fel Moslimsch
karakter. Christen vervolgin
gen komen over het geheele
land voor.
Het bestuurapparaat, reeds
door de Japanners van zijn
beste elementen beroofd., viel
in vele streken b.v. Ban
tam en Java's Noordkust
voor Vrijdagavond.
HILVERSUM 1. 301 M.
601 Orgelspel.
6.30 Sportpraatje.
6.45 Gramoloonmuziek.
7.01 Nieuws.
7.30 Lex van Spall en orkest.
8.01 Buitenlandsch weekoyerz.
8.15 Instrumentaal solisten-pro
gramma.
9.Op de brug.
9.15 Alexandra Trianti en Coen-
raad Valentijn Bos.
9.30 Radio Philharm. Ork.
10.15 Mensch en Maatschappij.
10.35 Radio PhilJl. orkest
11.01 Nieuws.
11.20 Avondwijding.
HILVERSUM II. 415 M.
6.01 Nieuws.
6.30 Jan Corduwener.
6.50 Voor ie slapen gaat....
7.Orgelconcert.
7.30 Voor de Ned. Strlidkr.
8.01 Het Omroeporkest.
9.Op de brug.
9.15 Concert.
9.45 Avondwijding.
10.01 Nieuws.
10.20 Dansmuziek.
zoo goed als weg. Elders mist
•het alle gezag over de extrimis-
tische vrijscharen.
De Britsche bevelhebber had
de bevoegdheid om ter be
scherming der geïnterneerden
en krijgsgevangenen en om re
denen van menkJielijkheid zijn
strijdkrachten zoo noodig ook
buiten de „perimeters" der
kustplaatsen aan te wenden.
Van medio October af is zulks
geschied.
Toestand in Batavia.
Behalve enkele gebouwen,
welke door de Nederlandsche
en de Britsche autoriteiten zijn
geoccupeerd, bevinden zich
de regeeringskantoren nog
steeds in handen van personen
uit den kring der „Republiek
Indonesia". Hetzelfde geldt
voor de openbare diensten,
incl. den telefoondienst. Over
neming daarvan zou alleen
tot gevolg hebben desertie van
het inheemsche personeel, het
welk het niet zou kunnen wa
gen aan het werk te blijven
wegens de extremistische ter
reur. De onveiligheid manifes
teert zich hierbij in een van
haar schadelijkste gedaanten,
haar meest tragische uitdruK-
king vindt zij echter in de ver
dwijningen van ruim 600 per
sonen. Het is begonnen met het
wegvoeren van een aantal In
donesiërs, later werden Euro
peanen het slachtoffer, zoowel
kinderen als ouderen, en ook
eer. groot aantal Japanners.
Zoo doende is het contact
met Indonesiërs dan ook bui
tengewoon moeilijk, omdat dit
door de extremisten als com-
promitteerend voor de betrok
ken Indonesiërs wordt aange
merkt en zij hen openlijk of
bedekt bedreigden met roof,
moord en brandstichting bij
elke aanraking met de Neder
landers.
Het instellen van de avond
klok >en het opwerpen van bar
ricades, ten einde de passee-
rende transportmiddelen aan
een nauwgezet onderzoek te
kunnen onderwerpen, heeft
wel eenige verbetering" in den
toestand gebracht, maar de on
veiligheid is daarmede niet ge
heel weggenomen en zoo blijkt
het mogelijk, dat zich telkens
weer in 'en om Batavia gewa
pende conflicten en excessen
van allerlei aard voordoen.
De kampen.
Dientengevolge moesten de
interneeringskampen ook te
Batavia in stand blijven, omdat
op deze wijze de levens van de
inwonenden afdoende konden
worden beschermd. Een groot
aantal kampbewoners heeft er
toch de voorkeur aan gegeven
zich in de stad te vestigen,
doch hieronder zijn dan ook
slachtoffers gevallen.
De moeilijkheden zijn nog
verzwaard door de minder gun
stige voedselpositie, waartoe
ook de voedsel'boycot zijn deei
bijdraagt, die door de extremis
tische tereur in gang wordt ge
houden. Het dagelij ksche menu
is zeer eentonig, fruit en ver-
sche groenten zijn of niet ver
krijgbaar of uitsluitend tegen
exorbiva'nte prijzen.
Er wordt met den komenden
oogst een groot rijsttekort ver
wacht.
Er zijn geen teekenen, dat
de i épublikeinen in staat zijn
maatregelen tegenover den al-
gemeenen nooa te nemen Het
geldwezen blijft in schromelij
ke verwarring. Van een jrde-
lijke belastingheffing of van
een geordend financiewezen in
het algemeen kan onmogelijk
spraken zijn.
Ten einde te geraken tot een
juiste aanwending van alle
productieve krachten des
lands en van de ter beschik
king komende buitenland-
sche credieten, acht de re
geering de opstelling van
van een nationaal welvaarts
plan noodzakelijk. Dit plan,
dat zooveel mogelijk een
harmonische samenvatting zal
moeten zijn van de voor de
afzonderlijke sectoren door
de daarvoor verantwoordelij
ke ministeries ontworpen
plannen, zal als richtsnoer
moeten dienen bij de bepa
ling van het regeeringsbeleid
ten aanzien van den invoer,
den uitvoer en de toewijzing
van grondstoffen aan de af
zonderlijke takken van be
drijf, het financieele beleid,
de sociale maatregelen en
een aantal verdere punten
van economische politiek in
den ruimsten zin des woords.
Het zal dienen te worden op
gesteld door een centraal
planbureau, dat een interde
partementaal karakter zal
moeten bezitten.
Een ontwerp van wet, strek
kende tot de instelling van
het centraal planbureau,
wordt bij de Tweede Kamer
der Staten-Ceneraal inge
diend.
wil de regeering
MOEILIJKHEDEN IN
STANDPUNT DER
BRITTEN.
Voor de regeering ligt het
probleem aldus, dat vooreerst
zij er van is uitgegaan om met
gezond Indonesich nationalisme
samen te werken en zij daar
toe bereid blijft, vervolgens
dat nog steeds geen eervolle
poging mag worden verzuimd
om de blinde machten te be
teugelen, die Java's lot en dat
onzer weerlooze landgenooten
in handen hebben genomen en
voorts, dat noodzakelijk de
voorwaarden moeten worden
geschapen, die den Britschen
bondgenoot tot doeltreffend
handelen tegen extremistische
excessen in staat moeten stel
len.
Bij de beoordeeling van de
voor ons stellig niet gelieei be
vredigende snuatie is het noó-
dig rexening te houden met de
positie der Britscne regeering
tegenover het eigen volk en de
publieke wereldopinie. Door
den loop der gebeurtenissen is
het zij herhaald het pro
bleem van de liquidatie van
den oorlog tegen Japan ver
vlochten geraakt met in aan
leg interne staatkundige moei
lijkheden van Ned. Indië,
waarin het voor onze bondge-
nooten uiterst ongelegen komt
'betrokken te raken.
Uit het feit, dat onze Britsche
fcondgenooten niet geaarzeld
hebben onder voor hen bijzon
der moeilijke omstandigheden
hun in Nederlandsch Indië in
te zetten troepenmacht tot het
huidige niveau op te voeren,
blijkt, dat zij voornemens zijn
zooals trouwens de heer
Bevin in zijn rede voor het
Lagerhuis deed uitkmoen de
hun door het geallieerde opper
bevel toebedeelde taak tot het
einde toe uit te voeren.
Wat de politieke gedragslijn
betreft, is de regeering niet te
schokken in haar streven om
de deur open te houden voor
constructief overleg met die
personen uit de Indische sa
menleving, die met de Indische
regeering tezamen een nieuw
tijdperk willen ingaan van po
litieke, economische en sociale
ontwikkeling, waarbij gerecht
vaardigde Indonessche aspira
ties ten volle bevrediging zul
len vinden.
Toen de zaken een niet
vermoed verloop namen
trof de Regeering mili
taire maatregelen.
Toen de zaken een geheel on
vermoed verloop namen, zijn
onmiddellijk maatregelen geno
men om zoo veel mogelijk troe
pen paraat te hebben voor In
dië. Uit de gezamenlijk be
schikbare mankracht worden
thans naast de Mariniersbriga-
de, die uit Amerika onderweg
is, 27 bataljons uitgezonden en
de noodige hulpwapens gefor-
mèerd. De lichting 1945 wordt
met het kader, dat voor de
expeditionnaire maoht wordt
opgeleid. Geëncadreerd en komt
na oefen mg beschikbaar.
Voor de vloot ziin in Ned. In
dië thans aanwezig 2 kruisers,
3 torpedojagers, 6 onderzee
booten, 1 kanonneerboot, 1
miinenle<*<rer. een viertal mij
nenvegers en eenig verder
hulpmateriaal en een aantal
vliegtuigen van den marine
luchtvaartdienst.
De evacuatie onzer
landa-enootén.
Het evaenatievraagstuk groeïf
woel in Afiuetin«mp en urgentie.
De omringpnde Janden zullen
relatief weinigen kunnen op
nemen. Renatrieering naar Ne
derland zal in hoofdzaak «n ze
ker voor vrouwen en kinderen
de oplossing moeten zijn,
waarvoor nu alle krachten wor
den ingespannen.
Gerekend wordt thans op de
thuisbrenging van 50.000 per
sonen tot einde Februari 1946.
Het zittende kabinet acht
zich noch gerechtigd noch in
staat rekening en verantwoor-
ding af te leggen omtrent het
beleid, door vorige regeerin
gen in Londen gevoerd. Zij
heeft prof. dr. P. S. Gcrliran
dy, voorzitter van den Raad
van Ministers van de Neder
landsche Regeering te Londen,
bereid gevonden een memo
randum samen te ste'len, waar
in het beleid der op elkaar
volgende Londensche kabinet
ten zal worden uiteengezet.
Dit memorandum zal aan de
Staten-Generaal worden aan
geboden.
Wanneer?..-.. Wanneer
Wij willen nu eindelijk de
geheimen van de afgeloopen
jaren wel eens weten en
ook.... waar het geld bleef!
En dan hoe staat het met de
Geer?
Rechtskracht der wets
besluiten.
De regeering neemt het
standpunt in, dat de Konink
lijke besluiten, welke onder
werpen regelen, die in norma
le omstandigheden bij de wet
geregeld zouden zijn. rechts
geldig zijn tot stand gekomen,
gezien den noodtoestand,
waarin het koninkrijk verkeer
de en nadere bekrachtiging
niet behoeven.
De Regeeringsnoj^
\J\JIJ kunnen niet zeggen,!
cte Kegeeringsnota ons L
wijzer heext gemaakt.
Wel geex-t de nota een j
druKvve,,en„e samenvattingL
ae prooiean-en waarvoor ae |'n
geering zxcn ziet gesteld. (lc
Vv aiixieer men axe onafz
-bare reexxs vaix eixxaage vrij"1
stUKJcen ue revue zxec pas
sen en ais zuouanxg xitexi
nota haar verdiensten
xs men geneigd tot mixoneij
zxjn crniek op een Kegeeije
oxe ons op oen weg naar ju
xxerstex xexaen moeten,
vooral voext men a-at üe fcr
geering en ook oe oe^te j >e
ge-er in g nxet zal slagen re
aien zij zien niet geara rc
weet ooor den vastberaden »r
van heel het volk om ons uo
Oe slagen die ons weroen tjii:
gebraent-te herstellen.
De nota als zoodanig hen
ons eenter teieurgesteid. i o:
komt er van zouden wij wil a
zeggen indien men van de ar
proeioe mtehooen oer paioi
mentaxre-democratie aiwi cl
Gij vinot, lezer, üe nota li 1<
en gij kunt ze nauwelijks n
einde toe lezen? In werkeli
beid is ze kort, zeer kort, lC
kort. Vergelijk ze slechts t
de verschillende begrootin
ontwerpen met toelichting z rj
als iedere minister die v( n
den oorlog bij den aanvang y e
het parlementaire jaar indii J(
de. Toen werd het geheele
geeringsbeleid uiteen gei
feld aan de hand van cijfe
die de nota ons angstval
onthoudt. fs
Toen kon daarbij het geh
le regeeringsbeleid. onder oj
loupe worden genomen, zoov n
in hoofdzaak als op onderd'a:
len Neen, deze nota kan n el
de grondslag vormen voor e®.
diepgaande en al-omvatte ai
debat. Daarvoor is ze te la
knopt, te algemeen gehout o
en vormt ze slechts een sobi g
herhaling van hetgeen de ,j
geering ons in de afgeloop di
maanden reeds bij stukken a!
brokken had- medegedeeld, ir
Dat dit Kabinet op een zf
ongewone wijze en met vo<
bij gaan - zooveel als de I
geering daartoe de kans zag
van de parlementair democra
sche middelen is tot stand gel
komen, behoefde de Regeeri
cn» niet meer te vertellen. 1 ,a
waarom de ministers van e.
Kabinet persoonlijk meer v< e
trouwen in elkander moet e
hebben dan ministers van x
dere Kabinetten is niet duit n
lijk x
Teleurstellend is de ma u
deeling. dat over het belf
der Regeering te Londen nii 0
kan v/orden medegedeeld z(
lang prof. Gerbrandy niet g e]
reea is met zijn rapport. j
De nota zal de Kamer aanli j
ding geven om een lawine v a
vragen te stellen. Maar zo a
lang de Regeering ons een ba
greoting onthoudt, ontloopt a
critiek. Dat doet zij ook zo l0
lang zij niet meer gegevens v( ,0
schaft waaruit het beleid d(U
achter ons ligt kan worden b e
oordeeld. j,
Dringend bliikt de noodzai
liikheid van de parlementai a
werkzaamheid. e
Ten onrechte ontloopt dc a
Regeering het Parlement. H
zal haar nochtans blijken, c
dit Parlement er niet sic cl
is om het de Regeering lasl -
te maken, maar dat regeeren p
de parlementaire-democratie fc.
samenwerken van Regeering
volksvertegenwoordiging.
Daarvoor vormt de nota tej
minste een aanloop.
LEIDEN.
CONTROLE VAN HET BEVOLKINC
REGISTER EN DER TWEEDE
DISTRIBUTIESTAMKAARTEN.
VriidaE 14 December a.s. -worden
verwacht, wier sreslachtsnamen begi
nen met PoPijO en Ra.
Het bureau is yeonend van 9 tot 11'
uur en van 2 tot 4.30 uur.
