r
van Mook - Indonesiërs
Crisis in Frankrijk1
1op het hoogtepunt
MENZIES HEKELT
AUSTRALISCHE REGEERING
Radioprogramma
Hoop en vrees
Maandag 19 November 1945
No. 126
HET WEER
tot Dinsdagavond
In den ochtend "plaatse
lijk mist, overigens
meest licht bewolkt.
Droog weer. Weer eeni-
ge daling van tempera
tuur.
Katholiek Dagblad voor Leiden en Omstreken
II TWEEDE CONFERENTIE
BESPREKING ZEER TELEURSTELLEND
Dc bijeenkomst van Nederlandsche, Britsche en Indonesische afgevaar
digden begon Zaterdagavond te acht uur precies (Batavia-tijd). Er werd
aan deelgenomen door de volgende personent Dr. H. van Mook, Dr. C.
H. van der Plas, Prof. F. M. Baron van Asbeck
(Nederland), Sjarir, Sjarifoedin, Poetoehena, Ab-
doel Kar lm (namens de „republiek Indonesië").
Behalve deze waren nog tegenwoordig van Britsche
zijdet Gen. Christison, Maberley Denning, Nery
Walsh, (nu de adviseur van het departement van
buitenlandsche zaken bij Gen. Christison's hoofd
kwartier), Brigadier N. D. Wingrove, en Brigadier
Maclean. De he r J. Morsink was tegenwoordig als
tolk, terwijl ook de secretaresse van Van Mook, mevr. R. Stokdijk, als
mede een aantal Indonesische tolken en secretaressen aanwezig waren.
Als voorzitter fungeerde Gen. Christison
HooidredacteurenRector H. L. J. M. Sood.al en Mr. Dr. C. C. A. vaa Haren; Redacteuren; Prof. Dr. W. A,.eiber», (Anton
van Duinkerken) en Joop Siebelt; Directeur: C. C. v. Elburg. Bureau*: Papengr.cht 32, Telefoon Redactie 20015, AdminU.r.tie 20826
Abonnementsprijzen; f0.26 per week, f 1.10 per maand, f3.20 per kwartaal. Praneo per post f4.20-
Binnen vijf
dagen
volgende
bijeenkomst
De bespreking met
van Mook
Rebert Kiek seint, dat thans met gezag
kan worden gezegd, dat van Mook's ver
klaring over de Nederlandsche politiek
ten opzichte van Indonesië het hoofdpunt
heeft gevormd van de gehouden bespre
king. Een tweede hoofdpunt was een po
ging, om ten opzichte van de omstandig
heden op Java een vorm van samenwer
king te vinden. In beide kwesties ant
woordden de Indonesiërs, dat zij nog niet
lang genoeg in functie waren om de
verantwoordelijkheid voor een antwoord
op zich te nemen en dat de kwesties in
hun vollen omvang nog niet door het
nieuwe kabinet gezamenlijk waren be
studeerd. Door de Indonesiërs werden in
het geheel geen vragen gesteld, zelfs niet
om naderen uitleg van van Mook's ver
klaring. Wel bleef gedurende het ge-
heele gesprek de goede sfeer bewaard.
Ook toen het probleem van den dreigen
den hongersnood werd aangesneden, her
haalden de Indonesiërs, dat zij geen be
sluiten konden nemen of inzichten ken
baar maken.
Toch verklaarden de Indonesiërs op het
eind van de bespreking, dat deze „waar
devolle opheldering" had gebracht. Dit
zeiden zij, nadat zij met veel moeite wa
ren overreed, binnen vijf dagen, in plaats
van zooals van Indonesische zijde was
voorgesteld zeven dagen, een volgen
de bijeenkomst te houden.
De besprekingen te Batavia hebben drie
uur en drie kwartier geduurd. Zij wer
den door zeer betrouwbare Britsche
zegslieden beschreven als „zeer teleur
stellend".
LANGZAME VOORUITGANG IN
SOERABAJA.
Volgens een officieel Britsch commu
niqué wordt in Soerabaja langzame vor
dering gemaakt. De Negende Indische
brigade trekt op langs de spoorwegver
takkingen, terwijl de 123ste brigade een
mijl vooruit kwam. Men ontmoet slechts
licht mortiervuur.
WEER EEN GEVECHT IN BATAVIA.
Een Dakotavliegtuig heeft strooibiljet
ten boven Batavia uitgeworpen, met een
verkort verslag van van Mook's verkla
ring over de politiek van de Nederland
sche regeering. Zondagmorgen begon in
Kramat in Batavia een hevig gevecht,
het falen van de conferentie van Za
terdagavond en nadat Shermantanks in
den vroegen ochtend vanuit het centrum
van Batavia naar Tandjong Priok waren
gereden. Zoowel geallieerde soldaten als
gewapende Indonesiërs opereerden in de
door burgers verlaten straten van Kra
mat, waar geschoten werd, doch bijzon-
dérheden omtrent den strijd ontbreken. La
ter is officieel gemeld, dat de strijd ont
brandde toen een vrachtauto met solda
ten van het Ned.-Indische leger en Am-
boneezen door Indonesiërs beschoten
werd, waarop de aangevallenen terug-
vuurden. Het schieten begon in het ge
bied rond het hospitaal, bij de grens van
Kramat en Parapattan. Er was ook spo
radisch geschutvuur aan de Zuidzijde van
het Koningsplein. Dertien Amboneezen
werden gewond.
SPANNING TE SEMARANG
TOEGENOMEN.
In Semarang is de spanning in de af-
geloopen twaalf uur aanzienlijk toegeno
men. nadat gisteravond twee Britsch-In-
dische officieren waren vermoord en na
de ontdekking van een plaiwvan de extre
misten, om de Britten bij het aanbreken
van den dag aan te vallen. Als veilig
heidsmaatregel bêzetten de Britten het
politiebureau en het telefoonkantoor. ter-
De onlusten in Batavia.
Een der eerste foto's van de ongeregeldheden in Batavia. Britsche troepen bewa
ken de openbare gebouwen tegen aanvallen van de extremisten.
Foto: ANEFO/PP-P.
Robert Menzies, leider van de
Australische oppositie en van de
Vereenigde Australische Partij,
heeft de regeering om een verkla
ring gevraagd over haar politiek
ten opzichte van Java, en beschul
digde haar er van, geen hulp te
verleenen aan „onze Nederlandsche
bondgenooten". „De regeering on
derneemt geen stappen om de Ne
derlanders, waaronder vrouwen en
kinderen, in dat gebied ter hulp te
komen", zeide hij. „Indien er spra
ke is van een bepaalde politiek, dan
is het er niet een van non-interven
tie, want de regeering staat den
communisten en anderen vrijeiijk
toe. onze Nederlandsche bondgenoo
ten te hinderen en te dwarsboomen,
terwijl zij broederlijken bijstand ver
leent aan de revolutionaire Indone
sische beweging, welke niet ten on
rechte wordt verdacht van Japan-
schen invloed of zelfs controle".
wijl zij alle- gewapenden, de politie in
cluis, verboden zich op straat te vertoo-
nen en alle verkeer van voertuigen stop
zetten.
6.01
6.30
6.45
7.—
7.15
7.30
8.01
8.15
10.15
10.30
11.01
11.15
6.01
6.30
7.—
7.30
8.01
8.15
9.45
10.01
10.20
voor Maandagavond.
HILVERSUM I. 301 M.
Gramofoonmuziek.
Voor de rijpere .:eugd.
Orgelspel.
Nieuwsberichten.
Reportage.
Eberhard Rebiing en Haakon
Stotijn.
Nederland herrijst.
Omroesporkest.
Mensch en maatschappij.
Alphons Diepenbrock.
Nieuwsberichten.
Avondwijding.
HILVERSUM II. 415 M.
Nieuwsberichten.
Zuid-Amerikaansche muziek.
Cantabile Septet.
Progr. der Nederl. strljdkr.
Jan Corduwener.
Orgelmuziek.
Landbouwpraatje.
Omroep Kamerorkest.
Avondwijding.
Nieuwsberichten.
Gramofoonmuziek.
GENERAAL DE GAULLE Is afgetreden. In een radiorede heeft hij
voor het Fransche volk de dramatische gebeurtenissen van de afgeloo"
pen dagen uiteengezet. Frankrijk staat voor een bijna onontwarbaar
probleem. De communisten hebben voorgesteld den president van de
Contsituante als regeeringsleider te aanvaarden, maar Gouin heeft voor
een dergelijke candidatuur bedankt. De communisten die fel tegen de
Gaulle gekant zijn zullen nu, indien de drie partijen niet tot overeen-
stemming komen voor hedenmiddag twaalf uur, hun leider, Maurice
Thorez, als candidaat stellen. De Gaulle stelt op zijn beurt de Consti-
tuante voor een beslissing. Hij heeft n.l. medegedeeld dat deze verga-
dering moet beslissen of zij hem een nieuw mandaat ter beschikking
willen stellen, ja dan neen.
twee groote groepen, de Sowjet-Unie en
de Angelsaksische landen. Gij en uw par
tij hebben om u bekende redenen reeds
namens Frankrijk gekozen.
Ik wensch om mijn eigen redenen, dai
Frankrijk een onafhankelijke positie iu-
rteemt tusschen beide groepen. Om deze
reden kan ik u geen posten aanbieden,
welke verband houden met de leiding
van de buitenlandsche politiek, doch ik
kan u iederen andere portefeuille aan
bieden, welke betrekking heeft op den
economischen en socialen wederopbouw
van ons land.
WAAROM WIL DE GAULLE NIET AAN
DE COMMUNISTEN TEGEMOET-
KOMEN?
De Gaulle heeft daarop bij twee gele
genheden antwoord gegeven. Hij verklaar
de in zijn radiorede o.a. „dat het in zijn
bedoeling gelegen had, geen enkele be
langrijke politieke strooming of politieke
partij van de regeering uit te sluiten. Hij
bracht de eischen der communisten ten
aanzien van een der drie sleutelposities
in het kabinet: buitenlandsche zaken, oor
log of binnenlandsche zaken, in herinne
ring en verklaarde:
„Ik kon deze voowaarde niet aanvaar
den. Ofschoon ik bereid was de manneh
uit de partij in kwestie uitgebreid in het
economische en sociale werk van het ka
binet te betrekken en hun de desbetref
fende ministeries toe te vertrouwen, was
ik aan den anderen kant van meenlng,
dat ik hun niet de drie plaatsen, die de
buitenlandsche politiek beheerschen. kon
toevertrouwen, nl. de diplomatie, die er
uitdrukking aan geeft, het leger, dat die
politiek ondersteunt en de politie, die
deze dekt. Wanneer ik anders had gehan
deld. zou ik niet In staat zijn geweest de
verantwoordelijkheid'te aanvaarden voor
de Fransche politiek van evenwicht tus
schen twee zeer groote machten een
politiek, die Ik absoluut noodzakelijk acht
in het belang van het land en in het be
lang van den vrede".
In een onderhoud met den communisti-
schen leider Thorez heeft de Gaulle nog
verklaard: „Er zijn thans in de werelJ
DE M. R. P.
De „Mouvement republicalne populai
re" beeft verklaard, dat zij aan géén
anderen leider dan generaal de Gaulle
haar stem zal geven.
Frontverandering dor Socialisten.
Volgens radio Parijs heeft gisteren
avond de Fransche socialistische parle-
mentsfractie meegedeeld, dat de partij
tot de conclusie was gekomen, dat het
haar onmogelijk lijkt een regeering van
nationale eenheid te vormen onder lei
ding van de Gaulle.
Dit is temeer opvallend omdat Léon
Blum, de leider van de socialisten zich
altijd zeer sterk voor de Gaulle heeft
uitgesproken. Maar thans is een com
mentaar verschenen, dat hij gaf op de
rede van de Gaulle, waarin hij de noo-
dige arrpslagen hield en o.a. schreef:
„De rede van generaal de Gauile heeft
de situatie niet verhelderd".
ONLUSTEN
IN PERZIË
Sowjet-Russische invloeden aan het
werk.
Volgens te Teheran binnengekomen
berichten is strijd uitgebroken in N.-
Perzië, waar het garnizoen „geisoleerd"
is, doordat alle telefoon- en telegraaf
verbindingen verbroken zijn.
Reuter voegt aan dit bericht toe. dat
de democratische partij in Adzerbeidjan
een separatistische beweging is begon
nen en dat deze beweging door de Sow
jet-Russische pers met sympathie is be
groet. Reeds op 8 November verklaarde
een afgevaardigde in het Perzische par
lement, dat twee roode divisies Adze-
beidjan waren binnengetrokken.
In Engeland zijn de berichten over de
separatistische beweging in Adzerbeidjan
met bezorgdheid ontvangen. In Britsche
politieke kringen is men van ineening,
dat de beweging niet louter een natio
naal karakter draagt. Men geeft te ken
nen, dat de strijd niet kan zijn uitge
broken, zonder dat de Sowjet-Unie er
het noodige van wist.
Hoewel omtrent den omvang van den
opstand nog geen berichten zijn binnen
gekomen, is het toch duidelijk, dat
mocht de beweging slagen de Brit
sche en Amerikaansche regeeringen
voor nieuwe problemen in het nabije
Oosten komen te staan.
Er wordt aan herinnerd, dat momen
teel nog slechts 80 man van het Brit
sche legerpersoneel te Teheran verblij
ven, terwijl de Sowjet-Russen te Te
heran alleen al 20.000 man in garnizoen
hebben.
Uitzending van troonrede
Radio „Herrijzend Ne.
derland" zal Dinsdag a.s.
de troonrede van H.M. de
Koningin uitzenden. Daar
aan zal een korte repor
tage voorafgaan van het
vertrek van de vorstin uit
het paleis en de aankomst
op het Binnenhof. Deze
reportage begint om onge
veer een uur des middags.
Des avonds om kwart over
zeven zullen zoowel de
troonrede als de reportage
herhaald worden.
maandenlang door een angstaanjagende
kwelling. Alles ia dienst van tut
formalisme.
zijn beide
besmettelijk
Formalisme
Landwacht Nederland eu
Nederlandsche Landwacht
De uitspraak schijnt niet overdreven
dat ons opperste rechtscollege, de
Hooge Raad der Nederlanden aan for
malisme is bezweken.
Zeker, de Hooge Raad bestaat nog
en hij gaat onveranderlijk door met in
zeer geleerde, en zeer historische en
diepzinnige juridische vertoogen de wet
uit te leggen, waarbij geen komma aan
zijn aandacht ontsnapt.
Maar het door den bezetter ons volk
aangedane onrecht ontsnapte wel aan
zijn aandacht!
Geen woord van protest werd ge
hoord.
Het volk kent zijn rechters niet.
En toch is rechtspleging niet iets wat
aan het volk met zijn diep geworteld
rechtsgevoel voorbij gaat.
De Hooge Raad bestaat uit uitermate
geleerde en bekwame juristen, maar
daarom behoeft hij nog niet vreemd ie
staan tegenover het volk. Het recht is
niet iets wat zich in een of anderen
lempel op geheimzinnige wijze afspeelt.
Gaat de Bijzondere Raad van Cassa
tie die vonnissen door de Bijzondere
Gerechtshoven over politieke misdadi
gers uitgesproken, nog eens over moet
doen, denzelfden weg op als de Hooge
Raad der Nederlanden? Gaat ook deze
Raad van Cassatie zich verstrikken in
formalisme waar men niet begrijpend
tegenover staat?
Men zou het zoo zeggen indien men
zijn even onjuiste, als ontactische als
formalistische uitspraak leest tegen een
zekeren D. van Wijk te Pijnacker. die
door het Bijzonder Gerechtshof te
's Gravenhage was veroordeeld tot 20
jaar gevangenisstraf omdat hij als lid
van den Landwacht jacht had gemaakt
op onderduikers.
Het is maar hoe of je de zaken be
ziet De Procureur-fiscaal bij den Bij
zonderen Raad van Cassatie vroeg de
doodstraf, maar de Raad ontsloeg v.
Wijk van rechtsvervolging!.
En waarom?
Aan van Wijk was ten laste gelegd,
dat hij in *s vijands dienst zou hebben
gestaan. Nietwaar, zei de Bijzondere
Raad van Cassatie: van Wijk was land-
wachter, maar de Nederlandsche
Landwacht was geen Duitsche organi
satie en dus stond van Wijk niet in
Duitschen maar in Nederlandschen
dienst. Van Wijk wordt een onjuistheid
ten laste gelegd en dus kan hij niet
worden veroordeeld.
De Raad maakt een onderscheid tus
schen de Landwacht Nederland en de
later opgerichte Nederlandsche Land
wacht. De eerste was een militaire
S.S.-organisatie, die in het Duitsche
leger den Nederlandschen bodem tegen
de vijanden van Duitschland zou moe
ten verdedigen!
De tweede, de mannen met liet jacht
geweer, door het volk Jan Hagel ge
noemd omdat zij het uitschot der natie
vertegenwoordigden, was een op mili
taire leest geschoeide politieorganisatie.
Beide instellingen stonden onder
commando van Rauter! Beide instellin
gen verleenden hand- en spandiensten
aan den vijand, direct of indirect.
Spaar ons de schande de Nederland
sche Landwacht een Nederlandsche in
stelling te noemen!
Wie, die nog eenig rechtsgevoel be
zit zal durven ontkennen dat zoovel
•de Landwacht Nederland als de Land
wacht van Jan Hagel Duitsch en alléén
Duitsch waren. Daar helpt geen étiket
Nederlandsch aan en geen Duitsche
schijnheiligheid die ons een Landwacht
als Nederlandsch instituut trachtte op te
dringen.
Nietwaar zegt de Bijzondere Raad,
formeel was de Jan Hagel-organisatle
geen Duitsche organisatie en dus gaat
v. Wijk vrij uit. Meen nu niet, lezer,
dat v. Wijk de dans ontspringt. Hij kan
en zal opnieuw worden gegrepen.
De oud-burgemeester van Wassenaar
de Block van Scheitinga staat terecht
voor den Bijzonderen Raad. De advo
caat-fiscaal is van meening dat de
Block v. Sch. de doodstraf heeft ver
diend, maar, zegt hij, op juridische
gronden moet met levenslang worden
volstaan.
Formalisme.
Laat, aldus vervolgt de advocaat-fis
caal. de Blok v. Sch. zich niet te vroeg
verheugen, want de Proc.-fiscaal bij het
Bijzonder Gerechtshof zou mogelijk op
nieuw een vervolging kunnen instellen
en dan zou verdachte, die voor het Bijz.
Gerechtshof al eenmaal de doodstraf
tegen zich hoorde eischen, opnieuw
voor dit Gerechtshof moeten komen te
staan op grond van zijn gedragingen als
N.S.B.-functionaris.
Formalisme.
Verbaas u niet, lezer, indien de
Block v. Sch. tweemaal tot levenslang
wordt veroordeeld.
Zeven maanden na de bevrijding is
nog geen vonnis ten uitvoer gelegd.
Mussert schrijft zijn memoires. Reeds
ter dood veroordeelden martelt men
(Zie kolom 4).