prima Kaas blijft geheim! Prachtisch resultaat van Washington LEEH FRANKRIJK OP EEN KEERPUNT Vrijdag 16 November 1945 No. 124 BH van de voorbije dagen hoe kort de komende zijn! Katholiek Dagblad voor Leiden en Omstreken it HoofdredacteurenRector H. L. J. M. Sondaal en Mr. Dr. C. C. A. van HarenRedacteurenProf. Dr. W. Asselbergs (Anton van Duinkerken) en Joop Siebelt; DirecteurG. G. v. Elburg. BureauxPapengracbt 32, Telefoon Redactie 20015, Administratie 20826 Abonnementsprijzen: f 0.26 per week, f 1.10 per maand, f3.20 per kwartaal. Franco per post f4.20 Haarl.straat 1548 heeft >35— IN EENSGEZINDHEID TE WASHINGTON DE BESPREKINGEN XE WASHINGTON, die van historische Hbeteekenis zijn, hebben tot een overeenstemming geleid tus- schen president Truman, minister-precident Attlee en Mackensie King. De drie staatslieden hebben besloten dat het geheim van de atoombom voorloopig niet wordt prijsgegeven. Zij zullen t.z.t. IBIhet geheim der fabricatie van de atoomenergie overdragen aan gide ..Vereenigde Naiies". Wel uitwisseling van inlichtingen ndj Echter zullen zij dit geheim niet eer- ■h der overdragen, vóór deze internationale «organisatie der „Vereenigde Naties" in I staat zal zijn effectief de wereldvrede te j verzekeren. Wèl zijn zP bereid, maar dan op basis Hg van wederkeerigheid, wetenschappelijke inlichtingen uit te wisselen. Het procé- voor de vervaardiging van de atoom bom blijft geheim. DE WERELD OVERGELEVERD AAN VERWOESTING. In het Lagerhuis is door Herbert Mor rison de tekst van het uitgegeven com- muniqué over de atoombom, voorgele- zen. I Wij erkennen, dat geen enkel land In feite het monopolie mag bezitten van de recente wetenschappelijke ontdekkingen inzake methodes en practpk van den Y\, oorlog, welke mogelijkheden tot ver- 1 woesting onder bet menscheiijk bereik hebben gebracht, die tot dusver onge- kend waren en waartegen geen afdoende fX militaire afweer mogelijk is. Wij wenschen er den nadruk op te leggen, dat de verantwoordelijkheid voor het gemeenschappelijk bezit dezer mo- gelijkheden, hetwelkbedoeld is om ge bruik der ontdekkingen tot voordeel van Ilc.r„ de menschheid en niet ten behoeve van COMMUNISTEN vernietiging, te bewerkstelligen. niet zjjjy NIET NATIONAAL slechts rust op onze landen, doch op de geheele beschaafde wereld. Niettemin vergt de voortgang, die wij gemaakt hebben in de ontwikkeling en het ge bruik van atoom-energie, dat wij in deze zaak het initiatief moeten nemen. nieuwe methoden voor oorlogvoering kunnen worden ontdekt, welke een even groote bedreiging voor de Teschaving zouden beteekenen als militair gebruik van de atoom-energie. Wij verklaren als vertegenwoordiger van de drie landen, die de essentieele wetenschap over het gebruik van atoom energie bezitten, dat wp gansch en al bereid zijn als eerste bijdrage tot het beginnen van uitwisseling van funda- menteele wetenschappelijke inlichtingen, wetenscbapsmenschen en litteratuur voor vredelievende doeleinden met ieder an der land. dat wederkeerigheid in acht wil nemen. Wij gelooven, dat de vruchten van we tenschappelijk onderzoek aan alle landen beschikbaar moeten worden gesteld en dat vrijheid van onderzoek en vrije uit wisseling van ideeën essentieel zijn voor de vooruitgang van de wetenschap. In verband met deze politiek is reeds een globale wetenschappelijke bekend making betreffende de ontwikkeling van atoomenergie voor vredes-doeleinden wereldkundig gemaakt. Het is onze be doeling, dat alle verdere informaties van deze soort, welke van tijd tot tijd beschikbaar kunnen komen, op dezelfde manier behandeld zullen worden. Wij vertrouwen er op. dat andere landen de zelfde politiek zullen vberen, waardoor een atmosfeer van wederzijdsch vertrou wen wordt geschapen, waarin politieke overeensteraing en samenwerking kan gedijen. OPENBAARMAKING VAN HET GEHEIM ZOU EEN AVERECHTSCHE WERKING HEBBEN. Wij hebben de kwestie van openbaar making van gedetailleerde informaties over het practische industrieele ge bruik van atoom-energie overwogen. Militair gebruik van atoom-nergie be rust goeddeels op dezelfde methoden en processen, welke voor industrieel ge bruik noodig zijn. Wij zijn er niet van overtuigd, dat bekendmaking van bij zonderheden over het practisch gebruik van atoom-energie voordat wederkeerig doeltreffende zekerheden, die accepta bel voor alle landen zouden zijn, gege ven kunnen worden, zou bijdragen tot een opbouwende oplossing van het pro bleem rond de atooombom. Wij zijn van meening. dat zulks In tegendeel een averechtsche uitwerking zou hebben. Wij zijn er echter op voor bereid op basis van wederkeerigheid met andere leden van de Vereenigde Vol ken gedetailleerde inlichtingen over het practisch industrieele gebruik van atoomenergie te deelen, zoodra doel treffende zekerheden tegen gebruik voor destructieve doeleinden kunnen worden gegeven. I Generaal de Caulle weigert toe te geven aan de eischen der communisten fff WAAROM KWAMEN WIJ BIJEEN? Wij zijn bijeen gekomen, om de moge lijkheid van internationale actie te over wegen. a. Om te voorkomen, dat de atoom energie voor destructieve doeleinden zal worden gebruikt. b. Om het gebruik van de huidige en toekomstige vooruitgang van de we tenschap. in het bijzonder die voor het gebruik van atoom-energie, ten behoeve van vredelievende en menschwaardige doeleinden te bevorderen. DE OORLOG MOET VOORKOMEN WORDEN. Wij zijn ons bewust van het feit. dat de algeheele bescherming van de be schaafde wereld tegen destructief ge bruik van de wetenschap schuilt in het voorkomen var. oorlog. Er kan geen systeem van veiligheidsmaatregelen ge maakt worden, dat een algeheele ga rantie zou geven tegen productie van atoom-wapens door een land, dat op agressie uit is, in het bijzonder, omdat militair gebruik van atoom-energie goed deels op dezelfde methoden en proces sen berust, welke voor industrieele doel einden gebruikt worden. Tusschen generaal de Gaulle en de leider der Ffansche communisten beeft een stormachtige bespreking plaats ge- bad. «Generaal de Gaulle weigert een van de belangrijke ministeries aan de communisten toe te vertrouwen. Er zijn nu drie mogelijkheden. Of wel generaal de Gaulle weigert zijn pogingen tot het bleken In een officieele verklaring, welke gisteravond door het bureau van gene raal de Gaulle is uitgegeven, wordt over de vooruitzichten van de vorming van een regeering van nationale een heid gezegd. dat de generaal „zijn raadplegingen heeft voleindigd". Verder wordt gezegd, dat „in den loop van deze raadplegingen geen hinderpaal op stuk van princiep of program is ge- vormen van een regeering voort te zet ten. óf hij komt op dit voornemen te rug, óf hij vormt een coalitie-kabinet uit Mouvement Republlcalne Populaire en Socialisten. Wel wordt er den nadruk op gelegd, dat zekere moeilijkheden betreffende de verdeeling van portefeuilles zijn blijven bestaan. MAAR WIJ VERGETEN WERKELIJKHEID NIET. DE Wij willen evenmin de mogelijkheid voorbij zien, dat er andere wapens en MRmM, 9,o-eAiriy- GEARRESTEERD Een in Duitschland operee- rende Tsjecho-Slowaaksche commissie van onderzoek heeft met Amerikaansehe hulp Albert Goering, den broeder van Hermann, gear resteerd, die tijdens de Duit- sche bezetting directeur-ge neraal is geweest van de Skoda-fabrieken te Pilsen in Tsjecho-Slowakije. Tevens is in hechtenis genomen dr. Brachtl, die onmenschelijke experimenten zou hebben verricht op gevangenen. PAUSELIJKE INTERVENTIE TEN GUNSTE VAN ITALIAANSCHE TERDOODVEROORDEELDEN. Volgens het katholieke blad .,11 Po- polo" heeft de Paus stappen onderno men bij de Italiaansche regcering ten gunste van degenen, die in Italië vooi politieke misdaden ter dood zijn ver oordeeld. Volgens het genoemde blad heeft de Italiaansche ministerpresident in een gehouden kabinetszitting ver klaard. dat de apostolische nuntius. Mgr. Borgoncini Duca aan den minister van buitenlandsche zaken het verlangen van den Paus te kennen had gegeven, dat „niet zou worden overgegaan tot de terechtstelling van degenen, die ter dood veroordeeld zijn. De Heilige Stoel wenscht tusschenbeide te komen in den zelfden geest van mededoogen, waardoor men zich liet leiden bij het tusschen beide komen ten gunste van anti-fascis ten. Het blad wijst er op, dat het in grijpen van den Paus door de Italiaan sche regeering is ontvangen met volle dig begrip en eerbied voor den hoogen nioreelen geest, waarvan dit ingrijpen blijk geeft. De minister-president sloot de besprekingen over dit onderwerp met er op te wijzen, dat de regeering niet doof is voor het beroep van den Paus. DUITSCHE VLUCHTELINGEN UIT HONGARIJE EN TSJECHO-SLOWAKIJE De Duitsche nieuwsdienst in de Brit- sche zone meldt, dat 2 millioen Duitsche vluchtelingen uit Hongarije en Tsjecho- Slowakije binnen 7 maanden in de Ame rikaansehe zone zullen worden opgeno men. De helft van deze vluchtelingen wordt in Beieren, de rest in Wuertem- berg, Baden en Hessen ondergebracht. Gedurende de maand December komen de eerste 200.000 vluchtelingen aan. TEXTIELHONGER. In de eerste tien dagen van deze maand zijn bij den Amsterdamschen dis- tributiedienst niet minder dan 60.000 aanvragen voor textielgoederen binnen gekomen. Met een snelheid van 8000 bonuitreikingen per dag hoopt men deze alle vóór 1 December a.s. te hebben verwerkt. HOOGLEERAAR BERISPT. De minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen heeft een berisping toegediend aan prof. dr. W. F. Suer- mondt, hoogleeraar aan de Universiteit van Leiden ten aanzien van zijn houding gedurende de bezetting. Hiermede is de schorsing van prof. Suermondt in zijn functie van hooglee raar. opgeheven. MGR. HUIBERS 70 JAAR. Onder groote belangstelling heeft Mgr. Huibers gisteren zijn zeventigste verjaardag gevierd. In de woning van den kerk vorst aan de Nieuwe Gracht kwamen zeer velen den bis schop gelukwenschen. Vaft 11 tot 12 uur hadden leeken en religieuzen de gelegen heid daartoe, van 12 tot 13 uur geestelijken. Het was een komen en gaan van de Ka tholieke geestelijkheid, met als prominente vertegen woordiger mgr. J. J. Noord man, oud-hoofdaalmoezenier, de hoofdvlootaalmoezenier mgr. J. de Sain, de dekens van verschillende groote ste- den, zooals deken S. P. J. van den Burg uit Amster dam, mgr. dr. Verhoeven van het R.K. Bureau Onderwijs en Opvoeding, de voorzitter van de Katholieke Actie dr. A. Olierook. Ook kwam een stroom van leeken uit alle kringen der bevolking. Voor allen had de vitale bis schop een innemend persoon, lijk woord over. Voorts wa ren er afvaardigingen van de Katholieke Jeugdbeweging en Gezinszorg (een kort ge leden opgerichten dienst), en vele andere organisaties, in stellingen en vereenigingen. Speciaal de belangstelling van zijn oud-parochianen van O. L. V. van Altijddu rende Bijstand in Amster dam en uit Hoorn moet den bisschop wel veel genoegen gedaan hebben op dezen dag. Wantrouwen P) E atoombommen op Nagasaki wer ken nog altijd door. Maar hoe meer het stof optrekt en de resultaten zicht baar worden, des te angstwekkender wordt het probleem. Nagasaki werd verwoest en heel Japan dreigde hei- zelfde lot te ondergaan. Toen kwam de capitulatie en een oogenblik heeit ue wereld toen gedacht, dat de gruwel der verwoesting van deze aarde zou wor den uitgebannen. Maar het tegendeel dreigt te geschieden. De staten die het geheim van de atoombom bezitten zijn overtuigd van de alles beheerschende macht die zij daarmee in handen hebben. Zij zijn evenzeer bewust van de ontzaggelijke verantwoordelijkheid waarvoor zij ge steld zijn en die hen langs alle wegen doet zoeken om voor dit schrikkelijkste aller wapenen een oplossing te vinden, waardoor niet de oorlog maar wel de vrede wordt gediend. Maar zij hebbeu geen vertrouwen. Geen vertrouwen dat bij een open baarmaking van de geheime krachten waarop dit wapen berust, de anderen aan wie het geheim wordt gegeven het niet onmiddellijk zullen aanwenden om hun macht te vergrooten en desnoods de verwoesting van werelddeelen op zich te nemen om de alleenheerschappij over het resteerend deel der aarde te gaan voeren. Men kan dit alles betreuren, maar het feit ligt er. Wantrouwen heerscht er tusschen Amerika. Engeland en Canada eenerzijds en Sowjet-Rusland ander zijds. Wanneer men de uitlating van prof. J. P. Kendall, die zulk een belangrijke rol heeft gespeeld in de constructie van de atoombom, kan gelooven. dan ver baast men zich niet over dat wantrou wen. „Wij hebben", zoo zeide de prof., in den oorlog al onze uitvindingen ook de radar aan onze bondgenoot medegedeeld. Wat hebben wij daarvoor als tegenprestatie ontvangen? Practisch •niets". De Vereenigde Staten. Engeland en Canada toonen in ieder geval hun goe de wil Het wachten is nu op de reac ties van Moskou. Dit is zeker, het ge heim van de atoombom is zulk een on oplosbaar probleem dat, hoe goed be doeld. Truman, Attlee en Mackensie King er practisch geen raad mee we- ten. Tenzij men eindelijk woorden in daden gaat omzetten en zich inderdaad ook w i 1 houden aan de normen van het Christendom. PRINSES JUILANA NAAR OVERIJSEL. Over het bezoek van Prinses Juliana a.s. Zaterdag aan Overijsel kan nog het volgende worden vermeld: In haar functie van voorzitster van Nederlandsch Volksherstel bezoekt de Prinses het getroffen gebied van Over ijsel om zich daar van den toestand op de hoogte te stellen. Officieele ontvang sten door gemeentebesturen staan dan ook niet op het programma. Nadat H.K.H. Zaterdagochtend In Zwolle met het provinciale comité van N.V.H. en H.A.R.K. zal hebben verga derd, vertrekt zij naar Enschede en Hengelo. Op den terugweg zal de Prin ses een bezoek aan Deventer brengen. Een Commissie Truman, Attlee en Mackensie King stellen in hun gemeenschappelijk uitge geven verklaring vóór een commissie op te richten om controle uit te oefenen op de gevaren, die door de atoombom de wereld bedreigen. Deze commissie zal de volgende voor stellen moeten doen: a. Betreffende uitbreiding van uit wisseling van fundamenteele wetenschap pelijke inlichtingen voor vredes-doel einden tusschen alle landen. b. Betreffende de noodzakelijke uit breiding van controle op de atoom energie opdat haar uitsluitend gebruik voor vredesdoeleinden verzekerd zij. c. Betreffende verwijdering uit de be wapening van alle landen van atoom wapens en van alle voornaamste wa pens, die massale vernieling tengevolge kunnen hebben. d. Betreffende doeltreffende veilig heidsmaatregelen in den vorm van in spectie, ter bescherming van deelne mende staten tegen mogelijkheden van geweldpleging en ontduiking. Het werk van de commissie zal in ge deelten worden volbracht en alleen wan neer één gedeelte met succes is be kroond en het noodzakelijk vertrouwen van de wereld geniet, zal zij met het volgende gedeelte van haar arbeid be ginnen. De verklaring eindigde: ,,Nu zij van aangezicht tot aangezicht ATOOMBOM GEEN GEHEIM MEER! Terwijl gisteren in Washington en Londen werd meegedeeld, dat dit schrikkelijke geheim niet zou worden geopenbaard, komt. nadat reeds de verklaringen in de beide hoofdsteden waren afgegeven, het volgende bericht: „De Zweedsche physicus Sieg- bahn heeft verklaard, dat het pro cédé tot vervaardiging van de atomboom niet langer geheim is! De Zweedsche physici zijn volledig op de hoogte van de constructie en Zweden kan evengoed atoombom men maken als de Vereenigde Sta ten". Zweden en Rusland liggen dicht bij elkaar. Eu even herinneren wij ons hoe Molotoff bij de viering van de 28ste verjaardag der revolutie verklaarde: „Ook wij zullen atoomenergie en vele andere din gen hebben." staan met de wetenschap van vernieti ging zal ieder land zich willen reali- seeren. dat meer dan ooit de groote noodzakelijkheid bestaat om de wet tus schen de landen te handhaven en de be- DE POST NAAR EN VAN INDIë. Het „Nederlandsche Post- en Informa tiekantoor" te Singapore werkt dag en nacht om de omvangrijke taak zonder vertraging te kunnen uitvoeren. Men ont vangt en verzendt postzakken, regis treert de namen en adressen van Ne derlanders in Singapore, op Sumatra, te Bangkok enz. Er zijn dagelijksche luchtpostdiensten met Batavia, Palem- bang, Medan, Padang, Rangoon en Bangkok, tweemaal per week naar Australië via Balik Papan en naar Europa. EERSTE BOOTTREIN UIT ENGELAND. De eerste trein van den Harwich Hoek van Hollanddienst, die in den oor log zwaar geleden heeft, is Woensdag avond na een onderbreking van zes jaar uit Liverpoolstreet vertrokken. Toen de schitterend verlichte en met vlag gen versierde trein zich in beweging zette, werden de Britsche en Neder landsche volksliederen gespeeld. De Ne derlandsche ambassadeur en andere Ne derlandsche officieele personen, alsmede de president van de lijn, sir Ronald Mat thews, die den trein voor het vertrek inspecteerde, waren aanwezig. BARON VAN TUYLL VAN SEROOSKERKEN NAAR NEURENBERG Mr. A. M. baron van Tuyll van Sc- rcoswerken, procureur-fiscaal bij den Bijzonderen Raad van Casatie. die ts toegevoegd aan den hoofdaanklager van de Fransche Republiek bij de interna tionale militaire rechtbank, is Woens dag ter voorbereiding van het te Neu renberg te voeren proces tegen de voor naamste Duitsche oorlogsmisdadigers, daarheen vertrokken. KRIJGT ENGELAND LES IN GELDSANEERING? Naar wij vernemen is de minister van Financiën, prof. mr. P. Lieftinck, gis termorgen per vliegtuig naar Engeland vertrokken, waar hij eenige dagen zal verblijven. dreiging van den oorlog te verbannen. Dit kan uitsluitend geschieden door van ganscher harte steun te geven aan de Vereenigde Volken, waardoor haar auto- rHeit wordt vergroot. Zoodoende kan wederzijdsch vertrouwen geschapen wor den. waardor alle volken vrij zullen zijn zich te wijden aan het goede. Het is ons vast besluit zonder reserve te werken om deze dingen te bereikeu.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

De Burcht | 1945 | | pagina 1