jGevechten en wreedheden
Attlee in Amerika
Rimpels
Geen eensgezindheid bij het
zoogenaamd „nieuwe kabinet"
NAAR DE STEMBUS
Radioprogramma
Donderdag 1 5 November 1945
Urn
-iej
\E
No. 123
HET WEER
tot Vrijdagavond
Mistig weer over het
grootste deel des lands.
Weinig wind. Koud.
Katholiek Dagblad voor Leiden en Omstreken
Hoofdredacteuren! Rector H. L. J. M. Sondaal en Mr. Dr. C. C. A. van Haren; Redacteuren: Prof. Dr. W. Aarelbergs (Anton
van Duinkerken)en Joop SiebeJt; Directeur: O. G. v. Elburg. Bureaux: Papengracht 32, Telefoon Redactie 20015, Administratie 2082b
Abonnementsprijxent £0.26 per week, £1.10 per maand. £3.20 per kwartaal. Franco per post f4.20"
in het voorhoofd
is niet erg.
Maar pas op voor
rimpels in het
hart
3-
>031
—DE TOESTAND IN INDIË
De berichten die uit Indonesië binnenkomen zijn vol tegen-
I strijdigheden. In Soerabaja wordt ai sinds vijf, zes dagen, hevig
IQ gevochten, met een herhaalde inzet van vliegtuigen. Onderwijl
is een nieuw zoogenaamd „Indonesisch kabinet" gevormd, waar-
tieyan de meest curieuze uiting wel deze is, dat de „premier
3ur heeft verklaard, dat de wijziging in het kabinet een breken met
de Japansche connecties beteekent, zoodat men hieruit zou kun
nen opmaken, dat Soekarno de leiding niet meer heeft en men
thans alleen nog maar pogingen doet om „het gezicht van Soe-
karno" te redden.
Strijd in Soerabaja
n<5' De Indonesiërs verzetten zich op fa
natieke wijze tegen de gecombineerde
land-, zee- en luchtaanvallen van gen.-
IdC ntaj. Mansergh. Op den vijfden dag van
den aanval bezetten zij nog steeds ze
kere posities in de puinhoopen van Soe
rabaja. Dinsdag vorderden de Britsche
tanks slechts weinig langs de beide
h oevers van de Kali-Mas onder bescher-
I ming van artillerievuur en vliegtuigen.
Maar Britsche troepen bezetten regee-
ringsgebouwen bü het gerechtshof en
ruimden enkele verzethaarden op. waar
de Indonesiërs luchtdoelarlillerie hadden
opgesteld. De soldaten, die de straten
raakten In brand. Het geschreeuw der
inzittenden klonk boven het schieten uit.
Twee vrouwen en twee kinderen wer
den met zwaarden vermoord. Dit be
richt werd opgemaakt uit mededeelingen
van ooggetuigen.
HET ZOOGENAAMDE „NIEUWE
KABINET SJARIR".
Het nieuwe kabinet kan beschouwd
worden als een poging om „het ge
zicht" van Soekarno te redden. Soekar
no realiseert zich, dat hij de toestand op
Java in het geheel niet meer meester
is en dat hij ook niet de juiste figuur
is om de toekomstige delicate bespre
kingen met de Nederlanders te leiden
en is daarom op den achtergrond
schoonveegden, troffen in kraampies) bieven. Klaarblijkelijk tracht hll zich nu
atuomatische wapens aan, die verbor
gen waren tusschen de groenten en an
dere koopwaren. Kanonnen van Brit
sche oorlogsschepen openden het vuur
op verdachte plaatsen aan de kust, ten
Zuider. van Grisee (Noord-West van
Soerabaja). Men had daar namelijk waar
genomen, dat de Indonesiërs bezig wa
ren met het aanleggen van geschutsstel-
lingen op plaatsen van waaruit zelfs
het vlaggeschip van vicc-admiraal Pat
terson. de torpedojager Caesar, ge
makkelijk onder vuur had kunnen wor
den genomen,
De voornaamste gebouwen van Soera-
Ril baja, een groote school en 't hoofdpost-
kantoor, bevinden zich binnen het ge-
■•iJ allieerde gebied. Britsche autoriteiten
)Ke verklaarden, dat er aanwijzingen waren
j van sterkeren weerstand der Indone-
I siërs te Soerabaja. in het bijzonder langs
U den spoorweg, die door de stad loopt.
J; Tegen het einde van den dag hadden
"N de troepen zich genesteld aan de spoor
lijn.
187
WREEDHEDEN
;au
Volgens een bericht, dat afkomstig Is
van het geallieerde hoofdkwartier In
i Nederlandsch Indië, zün honderdvijltix
j trouwen en kinderen in vrachtauto's le-
I vend verbrand ol doodgeschoten, toen
het konvooi, dat hen uit het gebied van
I Dharmo evacueerde, door Indonesiërs
I werd aangevallen.
I Het konvooi werd twee uru lang ver-
dedigd. De troepen drongen in eenige
huizen door, waar zij enkele vrouwen
1 en kinderen onder konden brengen. De
gen de voertuigen. 6 vrachtauto's waar
in nog vrouwen en kinderen waren, ge-
de positie tc verwerven van .staats
hoofd". In werkelijkheid is hij echter
een symbolische figuur geworden. De
politiek is nu overgelaten aan minder
gecompromitteerde republikeinen. Be
halve Sjarifoedin is geen van de oude
ministers aangebleven. Zoowel Sjarir
als Sjarifoedin, die tot de voornaamste
personen uit het kabinet behoorden,
worden beschouwd als voor de Neder
landers aanvaardbare figuren bij even-
tueele besprekingen.
NATIONALISTEN OP CELEBES
ZOEKEN SAMENWERKING MET
NEDERLANDERS.
In Zuid-Celebes, waar de politieke
toestand aanvankelijk even verward was
als op Java. is thans voor radio Ma
kassar een verklaring afgelegd door
den nationalistischen leider Naja Dodin
Daeng Malewa, die onder meer zei:
„Volgens het Atlantic Charter, be
krachtigd op de conferentie van Tehe
ran. Yalta en San Francisco, zullen de
gekoloniseerde landen als: Ceylon,
Britsch-Indic, de Maleische landen. Bir
ma, Indo-China en Indonesië zelfbe
stuur krijgen, ongeveer overeenkomend
met den Dominion status, gebaseerd op
democratie. Van Mook heeft als ver
tegenwoordiger der Nederlandsche re
geering uiteengezet, dat Nederlandsco-
Indië veranderd wordt in Indonesië en
de roodwitte vlag officieel erkend zal
worden naast de driekleur. Voorts zelf
bestuur met een parlement en eigen mi
nisters in sfeer van vriendschap met
Nederland en op voet van gelijkheid.
Voor de verwezenlijking daarvan is een
rondetafel-conferentie noodig.
De beslissingen op deze conferentie
zullen slechts dan gunstig zijn indien
het -Indonesische volk rustig en ordelijk
is. Daarom geen staking meer noch an
ti-overheidshouding en geen belemme
ring van levensmiddelentransporten. De
aansporing tot dergelijke daden zal het
volk in elkander doen storten.
PASTOOR L. H. OUDEJANS.
De zeereerw. heer L. H. Oudejans,
sedert October 1940 pastoor te Bever
wijk (O.L. Vrouw van Goeden Raad)
is na een kortstondige ziekte op 53-jari-
gen leeftijd overleden. Na zijn H. Pries
terwijding in 1916 was hij achtereenvol
gens werkzaam als kapelaan te Wad-
dmxveen, Weesp. Amsterdam en Den
Haag en van 1936 tot 1940 als pastoor
te Hoogkarspel.
„KteM-tfrej" q&ftaH
In een huis dal met geheime
kasten en bergplaatsen in
alle opzichten tot een vol
maakt geschikt onderduik-
oord" was ingericht is giste
renavond, op aanwijzing van
een onderofficier der' gezags-
troepen, door deze militairen
een inval gedaan.
Wat vonden ze daar? Twee
leden van het voormalige ca
baret van Paulus de Ruiter,
het cabaret, dat jarenlang
ons volk heelt gehoond, de
koningin heeft beleedigd en
de geallieerden heelt geklei
neerd.
De twee „onderduikers" wa
ren N. L. Rienks en zijn echt-
genoote Ceesje Speenhof, be
kend als „Klessebes".
Ze zitten nu in een minder
geriefelijk oord.
In Februari over de
Moerdijkbrug
Het herstel van de bruggen over het
Hollandsch Diep vordert gestadig. Het
werk Is van zoo grooten omvang, dat
voortgang nauwelijks te bespeuren Is.
maar toch Is het herstel volop in gang.
Honderden rappe handen, geleid door
talrijke deskundigen, nemen de ravages
van brugbogen en pijlers uit elkaar en
maken schijnbaar de chaos nog grooter,
maar zi] maken ruim baan voor nieuwe
spanningen en nieuwe noodpellers. Als
men den ontstellenden aanblik van
zoovele verwoestingen Is te boven ge
komen, komt een gevoel van voldoe
ning, dat opnieuw den strijd Is aange
bonden om deze oevers te verbinden.
om te ouetuunntn.'
Deelname der Italiaan-
sche Katholieken aan
het politieke leren
Wachtwoord van Pius XII
Het vraagstuk van de deel
neming der katholieken aan
het politieke leven, en meer
In 't bijzonder die der vrou
wen, die onlangs In Italië
stemrecht hebben gekregen,
kan de Kerk niet onver
schillig laten. De Paus zelf
heeft in een belangrijke
audiëntie, die bij aan de
vrouwen der Katholieke Ac
tie toestond, een program
ma uiteengezet in verband
met de plichten, welke op dc
katholieke vrouwen bij de
uitoefening van de haar
verleende rechten rusten.
Hij heeft hun gevraagd zich
niet aan deze plichten te
onttrekken, omdat op zeke
ren dag een toestand zou
kunnen ontstaan, welke strij
dig is met de belangen van
het gezin.
Op andere audiënites heeft
de Paus een oproep gerient
tot de religieusen die zich
in de kloosters bevinden en
zullen mogen stemmen.
Hetzelfde wachtwoord;
„Naar de stembus gaan om
de overwinning te beletten
vaf» degenen, die vijandig te
genover de Kerk staan
Dit wachtwoord wordt ge
heel Italië door herhaald
door vooraanstaande leden
van het episcopaat, zooals
o.m. door den Aartsbisschop
van Florence, kardinaal Dal-
la Costa.
OPDAT GODSDIENSTVRIJ
HEID WORDT GEWAAR
BORGD!
Wat het grondwettelijk
vraagstuk betreft spreekt
de Kerk zich niet uit ten
gunste van een bepaald re
gime of ten nadeele van een
ander. Het komt er voor
haar op aan. dat regime te
begunstigen, dat haar de
vereischte waarborgen biedt
voor de eerbiediging van de
godsdienstvrijheid. Dat is de
uitleg van de door sommi
ge partijen als dubbelzinnig
bestempelde houding van ds
christen-democraten, die wei
geren duidelijk kleur te be
kennen vóór of tegen de mo
narchie. Alles is voor hen
ondergeschikt aan de voor
afgaande erkenning van som
mige voorwaarden die o.m.
verband houden met de vrij
heid van opvoeding, de on
verbreekbaarheid van het
huwelijk en de erkenning
van den Katholieken gods
dienst als staatsgodsdienst.
OP DE BRES!
Toen Pius XII de leden
van den Italiaanschen bond
der Katholieke onderwijzers
ontving, verzocht Hij hun op
de bres te staan en „zich
niet lijdzaam te laten meeslee
pen door den stroom".
Het komt er voor de Katho
lieken op aan", zoo zeide
de Heilige Vader, „de spe
ciale bevoegdheid te verwer
ven. welke het hun in de
vakvereenigingen mogelijk
zal maken hun stem te la
ten hooren over louter vak-
vereenigingsaangelegenheden
en over de politieke vraag
stukken".
Voorstellen
van
Truinan
Voor het eerst sinds het be
gin der besprekingen zijn nu
ook de Amerikaansche plan
nen, die ongeveer parallel loo-
pen met de Engelsche, ter
sprake gekomen.
Nieuwe
conferentie
der
Big Three
ROTTERDAM.
De Holla«é-Amertkan-lifn zal binnenkort haar vloot kunnen verrllken met net
12.000 toa* motorschip „Westerdam". dat in September 1939 op stapel werd
eezet, doek tengevolge van den oorlog nimmer gereedkwam. Het schip, dat
eenige Mian door bommen werd getroffen en driemaal tot zinken werd ge
bracht, ia ai deze avonturen toch nog tc boven gekomen en wordt thans geheel
afgebouwd Toto; v. KhJJu-P.
met het beheer van alle militaire gehei-
Ten eerste zou Truman de uiteindelijke men jn de toekomst. Men heelt overigens
vaststelling wenschen van de veilig- nie| den iodruk, dat dit plan Truman s
heidseischen van de Sovjet-Unie vóór de abs0|ute p0|jtiek weergeeft, doch dat
atoomgeheimen aan de internationale meer voorstellen zijn, die in den
organisaties uitgeleverd worden, i en j00p der besprekingen zijn opgekomen,
tweede wederom het voorstel van Tru- Att,ee za, zich waarschijnlük Vrijdag
man om de atoombom buiten de wet Mackenzie King naar Canada bege-
te stellen. Naar verluidt is naar Att- ven_
lee's meening dit voorstel niet zeer Naar 4e Washington verluidt houden
reeël, omdat in geval van oorlog ue "irumallt Attlee en Mackenzie King zich
aanvaller niet zap aarzelen van elk wa- nu 5ezjg met het opstellen van het com-
pen gebruik te rtiaken. muniqué, dat binnen 24 uur verwacht
Het Amerikaansche plan wil ten der- wordt,
de in het kader Van de Vereenigde Vol- Volgens welingelichte bronnen zou
ken een nieuw lichaam instellen, dat Attlee zeer geporteerd zijn voor het
als bewaker Van de atoomgeheimen houden van een nieuwe „big three"-con-
moet optreden in plaats van den veilig- ferentie en men verwacht ook dat dit het
heidsraad. belangrijkste resultaat zal zijn van de
Dit lichaam zou eveneens worden belast huidige besprekingen.
De Radio-kwestie
(VI EN kan bij meer dan een gelegen
heid merken, dat Minister Scher-
merhorn de school der parlementaire de
mocratie niet heeft doorloopen. Op de
annexatie-kwestie gaf hij zijn zeer per
soonlijke visie, die later gedeeltelijk
moest worden herroepen. In het Radio-
vraagstuk loopt hij eveneens een weinig
te veel vooruit op de stem des volks en
verklaart hij zich voorstander van één
Radio-Omroep. Een parlementaire rot
zou zich veel meer realiseeren, dat een
minister verantwoordelijk is aan de
Volksvertegenwoordiging d.w.z. aan de
groote, staatkundige stroomingen, welke
in ons volks leven en dat de persoon
lijke meening van een minister veel
minder gewicht in de schaal legt. Een
parlementairiër zou zich steeds bewust
blijven, van den grondregel der parle
mentaire democratie, welke inhoudt, dat
een minister slechts zoo lang minister
kan zijn als hij een beleid voert, dat in
de groote lijn door de Volksvertegen
woordiging wordt onderschreven. Deze
en niet een minister geeft de algemeene
richting van het regeeringsbeleid aan en
beslist over kwesties als die van de
Radio-Omroep.
Zoo min als een eenheidsvakbeweging,
een eenheidspartij, een eenheidscourant,
een eenheidsschool, een eenheidsregee-
ring, een eenheidsjeugdorganisatie, een
eenheidsstandsorganisatie, komt er in
ons land een eenheidsradio.
Wij dachten, dat wij lang genoeg een
heidsworst hadden gegeten en dat wij
nu wel genoeg surrogaat eenheden had
den ondervonden om er levenslang een
afkeer van te houden.
Zoo'n eenheidsstaats Radio-Omroep
als de heer Schermerhorn wenscht,
komt er niet.
Reeds hebben de Omroepverenigin
gen den weg gewezen, welke in Neder
land zooveel resultaat afwerpt en wel
ke ons in plaats van surrogaat-eenheid,
in plaats van inhoudslooze eenheid,
brengt de eenheid in verscheidenheid:
de weg n.l. der federatieve samenwer
king van groepen. Iedere principieel©
omroep-organisatie zal daarbij haar
eigen principieel program uitzenden en
gezamenlijk zullen zij een laat on9
zeggen nationaal program verzorgen.
De voorstanders van de Staats Radio
Omroep (gehuld in een privaatrechtelijk
pakje) zeggen: neen, het algemeen pro
gram moet vooropstaan en dan krUgt
de K.R.O. en dan krijgen de andere om-
roep-organisaties, al dan niet bU wijze
\an gunst, enkele uurtjes per week toe
gewezen voor de uitzending van gods
dienstoefeningen én voor principieel©
beschouwingen. Dat de K.R.O. hiervoor
heeft bedankt, kunnen wij alleszins be
grijpen. Wij vragen niet enkele uurtjes
per week te mogen afnemen van een
z.g.n. Nationale Omroep, maar wil
eischen ons goedrecht op om ook door
middel van de radio onze eigen Kath.
Cultuur zonder welke de Nederland
sche Cultuur niet volledig is naar
buiten te dragen. Dit is het goed recht
van een derde der Ned. bevolking, dat
dit recht niet opeischt als een zuiver
Kath. aangelegenheid, maar als een' Ne
derlandsche cultureele zaak bij uitstek.
Wij willen een eigen Omroeporganisa
tie met een eigen program behouden.
Wij hebben die organisatie niet opge-
bouw, om ze door den inval der Duit-
schers te verliezen.
6.01
6.04
6.30
7.—
7.15
7.30
8.01
8.15
8.30
9.—
9.15
9.25
10.15
10.30
11.01
11.15
6.01
6.30
7.25
7.30
8.01
8.30
8.45
9.—
9.15
9.45
10.15
voor Vrijdagavond.
HILVERSUM I. 301 M.
Waterstanden.
Ster van den dag.
Engelsche les.
Nieuwsberichten.
Reportage.
Benedict Silbermann.
Nederl. Herrijst.
Politiek weekoverzicht.
Cantabile-Septet.
Op de brug.
Gramofoonmuziek.
Radio Philh. Orkest.
Mensch en Maatschappij.
Zigeunermuziek.
Nieuwsberichten.
Avondwijding.
HILVERSUM II. 415 M.
Nieuwsberichten.
Karin Juel en Harry Bran-
delius.
Voor je slapef gaat.
Het groote kjrartet.
Gramofoonmuatf k.
Programma N*ld. StrUdkr.
Ted Brooks.
De werkende Trouw.
Orgelmuziek.
Op de brug.
London Philh. Orch.
Avondwijdinr.
Op den drempel van
nacht.