Q
^Soerabaja weer gezuiverd
Duitschland een
landbouwstaat
Anglo-Amerikaansche
Atoombom-politiek
w IE de ontwikkeling der S.D.A.P. in
de jaren, voorafgaande aan deu
Tweeden Wereldoorlog en nog duidelij
ker gedurende en na den oorlog, gade
heeft geslagen, kan zich niet anders dan
verheugen. De S.D.A.P. heeft een heele
ontwikkeling doorgemaakt n.l. die van
marxistisch, min of meer rebelleerende.
anti-monarchale partij tot een partU
met een zeer vooruitstrevend sociaal-
economisch program. Een partij is zij
geworden die geen wilde eischen stelt,
die toch niet voor verwezenlijking vat
baar zijn; een partij die zich los heeft
gemaakt van de onhoudbaar geleken leer
van Marx. Het is een arbeiderspartij ge
worden die het belang van den arbeider
op verantwoordelijke wijze nastreeft.
Voor ons is aantrekkelijker een partij
als de R.K.S.P. zoowel om de eenheid
van levensbeschouwing waarop de S.P.
stoelt als door de veelzijdigheid harer
samenstelling, waardoor zij veel eerder
aan het groepsbelang ontsnapt. Maar
dat is een andere zaak.
Vandaag
Maar morgen
^Dinsdag
1 3 November 1945
No. 121
HET WEER
tot Woensdagavond
Tijdelijk toenemende
Noord-Oostelijke wind.
Zwaar bewolkt, met
plaatselijk enkele buien.
Vrij koud).
Katholiek Dagblad voor Leiden en Omstreken
Hoofdredacteuren: Rector H. L J. M. Sondaal en Mr. Dr. C. C. A. van Haren; Redacteuren: Prof. Dr. W. Aaselbergs (Anton
van Duinkerken) en Joop Siehelt; DirecteurC. C. v. Elburg. BureauxPapengracht 32, Telefoon Redactie 20015, Administratie 2082*»
Abonnementsprijzen: f0.26 per week, f 1.10 per maand, f3.20 per kwartaal. Franco per post f4.20*
'n zware dag?
gaat 't beter
^officieel is medegedeeld, dat de operaties te Soerabaja, zonder dat
^Dp verzet van beteekenis wordt gestuit, voortgang hebben. De thans
van den vijand gezuiverde gebieden bleken verlaten, uitgezonderd wat
jvrouwen en kinderen, die nu door de geallieerden verzorgd worden. De
I Straten lagen vol groote hoeveelheden Japansche handvuurwapencn
alsmede middelzware mitrailleurs, terwijl in het park achtenzestig rai^
trailleurwagens zijja ontdekt.
Sedert de middag van de 11de November is verder niets gebeurd in
Soerabaja. Vrijwel de geheele stad is nu van d 1 vijand gezuiverd.
Aanvallen afgeslagen
Officieel werd gisteren te Batavia
verklaard, -dat de extremisten te Soera
baja twee aanvallen hebben gedaan op
de geallieerde troepen. De eerste aan
val werd door 200 man ondernomen en
de tweede, die gesteund werd door
vechtwagens, werd gebroken door net
Ivuur van artillerie, mortieren en ma
chinegeweren. Later op den avond wcr
den nieuwe aanvallen ondernomen, waar
bij granaten gebruikt werden. Een ka-
non van onbekend kaliber vuurde drie
salvo's af. Een bestuurder van de R. A.
F. rapporteerde, dat zijn toestel door
een Bofors-kanon beschoten werd.
DE ACHTERGROND DER
EXTREMISTISCHE TROEBELEN.
Het Britsche hoofdkwartier te Bata
via acht het onwaarschijnlijk, dat
Indonesiërs in drie jaar van Japansche
training de guerillatechniek van oorlog
voering zoo onder de knie zouden heb
ben als zij in Soerabaja aan den dap.
leggen.
Het vermoeden groeit, een vermoeden,
dat door bewijzen gestaafd wordt, dat
er aanzienlijke Japansche activiteit ach
ter de extremistische beweging schuilt
Als men in aanmerking neemt, dat tie
Japanners van plan zijn om na zekeren
tijd weer in de gebieden van het Verre
Oosten terug te keeren, wekt het geen
verbazing te vernemen, dat de Japan
ners een groot aantal goed geoefende
agenten op Java hebben achtergelaten,
die nu contact hebben gezocht met de
extremisten.
De feiten, waarop deze waarnemingen
zijn gebaseerd, zijn de volgende. 20.U0G
Japarsche soldaten, waaronder 14.000
mariniers, zijn ergens in Java volkomen
verdwenen. Volgens onbevestigde be
richten hebben aantallen van deze troe
pen zich geconcentreerd in verschillen
de gebieden ten zuiden van Batavia.
Ook is verdwenen gen.-majoor lwaboe,
die bevel had gekregen om zich aan
de Britten over te geven. Volgens som
mige berichten zou hij in het Madioen-
gebied zijn, maar het is allerminst ze
ker. Hij is in het bijzonder aansprake
lijk voor de vorming van het Indonesi
sche vrijwilligerscorps en wordt be
schouwd- ais de gangmaker van de on-
dergrondsche beweging. Gen. Nagano
hield een veelbeteekenende afscheids
rede tot het vrijwilligerscorps bij ac
ontbinding op 17 Augustus 1945. Hij zei
o.m. ,,De Indonesiërs zijn nog niet in
staat om het tegen wereldmogendheden
op te nemen. Daardoor zal openlijke
vijandschap, die tegen de vreemdelin
gen in een gewapende organisatie tot
uiting komt, slechts rampen over u bren
gen".
Nagano verklaarde, dat zijn hart brak
bij de ontbinding van het corps, daar
hij zag. „Dat de indonesiërs nu een
grootsche gelegenheid om hun onafhan
kelijkheid te verkrijgen, verloren". Maar
hij zei: „Ik begrijp, dat gij, Indonesiërs,
zelfs op eigen kracht uw uiterste best
zult doen de onafhankelijkheid te ver
werven".
Het Is nog steeds zeer moeilijk om te
weten te komen hoe groot de steun van
de bevolking aan de extremisten is en
hoe sterk zij zijn. Men zegt, dat een
groot deel van de bevolking van Soe
rabaja onder de dreigementen der extre
misten de stad verlaten heeft.
Een ander bewijs van de extremisti
sche intimidatiepolitiek ligt in de reac
tie op de „infonneele besprekingen"
tusschen de republikeinen en de Neder
landers. De eerste reactie was namelijk
die van tevredenheid, maar nu zijn zij
weer in woede ontstoken tegen de Ne
derlanders en beschuldigen zij wederom
de reeds opgeheven Nica van terreur
daden, die zij niet bedreven 1. .bben.
Waarnemers zijn van meening, dat .de
druk, die de extremisten op de aanhan
gers van Soekarrto uitoefenen, bedoeld
is om verdere informeele besprekingen
met de Nederlanders of zelfs bespre
kingen in tegenwoordigheid van hooge
Britsche officieren, te voorkomen. Vol
gens Britsche kringen zou een zoodani
ge bijeenkomst reeds Vrijdagavond heb
ben moeten plaats vinden. Maar om ver
schillende redenen konden de plannen
niet verwezenlijkt worden. De Britten
zijn echter vau meening, dat willen der-1
gelijke bijeenkomsten eenig succes heb
ben, zij niet langer dan ^strikt noodza
kelijk is, uitgesteld moeten worden.
SOEBARDJO ZENDT TELEGRAM AAN
MOLOTOV.
Dr. Soebardjo heeft volgens de „Mer-
deka" een telegram gezonden aan den
Russischen Volkscommissaris van Bui-
tenlandsche Zaken Molotov, waarin hij
een beroep doet op Rusland om „ten
sterkste te protesteeren tegen het ge
bruik van methoden, die tegen de huma
niteit indruischen".
GEVECHTEN TE SOERABAJA.
Het centrum van Soerabaja werd gister
nacht nag zwaar door Britsche artillerie
bestookt en de lucht was hel verlicht
door de „Hakkaimo", een Japansch
schip van 8000 ton, dat in brand is ge
vlogen, terwijl een Japansche werkploeg
het in gereedheid bracht voor de eva
cuatie van hun landgenooten. Troepen
van de 23ste divisie zijn aan de ooste
lijke oever van de Kali-Mas doorgedron
gen en Thunderbolts en Mosquito's bom
bardeerden met de grootste nauwkeu
righeid een aantal doelen terwijl artil
lerie Indonesische verzetshaarden onder
vuur nam. Gisteren hebben de Indone-
siëds het vliegveld met mortieren be
schoten. maar er werd geen zware
schade aangericht. Zij gebruikten onder
andere een Japansche 75 millimcterka-
non, dat echter tot zwijgen gebracht
kon worden door de Britsche vloot. De
Britsche vliegtuigen ontmoetten onver-1
wachte tegenstand en vej£ er van kee
ren terug met kogelgaten. De Indone-
siers hebben tenminste een luchtdoelar- j
tillerie-stelling"' in Soerabaja, die" de
piloten eenige last bezorgt.
Zaterdagmorgen vertrok onder commando van K. D. Parmentier een DC 4-toe-
stel van Schiphol naar Indië. Deze proefvlucht van den Regeeringslucht-
tiansportdienst hoopt men in vier dagen te volbrengen. Foto: A, B. C-P.
Geheime
overeenkomst
tusschen
Roosevelt
Churchill
en
DE „SKYMASTER" TE SHEIBA.
Uit een op Schiphol ontvangen tele
gram blijkt, dat het Indic-vliegtuig de
Douglas DC. 4 „Skymaster" Zondag om
22.43 (g.m.t.) te Cairo is vertrokken en
Maandag om 3.40 (g.m.t.) te Sheiba is
aangekomen. De vermoedelijke vertrek
tijd van Sheiba was op 5.00 .g.m.t.) ge
steld. Het telegram was onderteekend
door gezagvoerder Parmentier.
Dc Amerikaansche journalist Drew Pearson
heeft bijzonderheden gepubliceerd over de
geheime overeenkomst, welke is gesloten tus
schen Roosevelt en Churchill met betrekking tot de Duitsche industrie.
Volgens deze overeenkomst zullen de Vereenigde Volkeren erop toe
zien, dat de Duitsche oorlogsindustrie in Ruhr- en Saargebied wordt
geliquideerd. Het is de bedoeling van Duitschland een landbouwstaat
te maken en men neemt aan, dat Truman niet van deze lijn zal afwij
ken ondanks de politiek, die sommige generaals schijnen te voeren.
Pearson komt op tegen de beschuldi
ging, dat Churchill ongenegen zou zün
geweest het Duitsche oorlogspotentieel
inderdaad te helpen vernietigen. Naar
iiij mededeelt, is de tekst van de over
eenkomst juist door Churchill opgesteld
en wel nadat Roosevelt ronduit te ken
nen had gegeven, dat hij er aan twijfel
de. of hij op de volle medewerking van
de Britten zou kunnen rekenen.
EENHEID EN ECONOMISCHE
SAMENWERKING.
Paul Loebe, die voor de naziperiode
vele jaren voorzitter van den Duit-
schen Rijksdag is geweest, heeft in een
Naar in welingelichte kringen verluidt hebben de Britsche, Amerikaan
sche en Canadecsche staatslieden nu het plan van Attlee voor de in
ternationalisatie van alle wetenschappelijke geheimen van militaire be
teekenis grondig besproken. Op het oogenblik werken de Britsche en
Amerikaansche deskundigen de details afzonderlijk uit. Wanneer de
stukken gereed zijn zullen Attlee en Truman weer bijeenkomen om een
overeenkomst gedetailleerd uit te werken; een officieel slotcommuniqué
zal dan de Anglo-Amerikaanche politiek bekend maken.
Attlee voor Amerikaansch
congres
Attlee zal in zijn rede, die hij heden
voor de vereenigde zitting van het Ame
rikaansche Congres zal uitspieken, ais
voornaamste punt de Amerikanen een
oprech'e uiteenzetting geven van de so
cialistische politiek der Engelsche re
geering. Hij wil daarmede de misvat
ting ea onwetendheid, die onder het
Amerikaansche volk en zijn vertegen
woordigers ten aanzien van de bedoe
lingen en het democratische karakter
van zijn regeering heerschen, wegne
men. Zijn rede zal geheel in het teeken
staan van het beroep op het voort wil
len zetten in vredestijd van de nauwe
Anglo-Amerikaansche samenwerking in
oorlogstijd. Men verwacht niet, dat Att
lee naar huidige financieelc besprekin
gen zal verwijzen, hoewel zijn rede van
grooten invloed zal zijn op een even-
tueele beslissing van het Congres over
een leening aan Engeland.
Zijn rede zal over de radio worden
uitgezonden en de eenige zijn die ge
durende zijn verblijf in de Vereenigde
Staten tot het publiek zal worden ge
richt. Hoogstwaarschijnlijk zal hij echter
nog aan het einde van deze week of
begin volgende week het Canadeescne
parlement in Ottawa toespreken.
AMERIKAANSCHE POLITIEK
IN CHINA.
Vredesbesprekingen te Tsjoenking
vruchteloos.
Generaal Wedemeyer, de Amerikaan
sche opperbevelhebber in China, heeft
eenig licht geworpen op de politiek van
de Ver. Staten aldaar, door te verkla
ren dat alle Amerikaansche strijdkrach
ten tegen het voorjaar uit China zouden
worden teruggetrokken. Er zou slechts
een militaire missie achterblijven, d:e
het leger, de vloot en de luchtmacht
zou vertegenwoordigen. Zij zou 2000 tot
6000 man sterk zijn en behulpzaam zijn
bij de opleiding en organisatie van de
Chinecsche legermacht.
Telegrammen uit Tsjingwangtao ma
ken melding van verscherping van den
strijd tusschen regeeringstroepen en
communisten aan de Mandsjoerijscüe
grens. Voor het eerst werd gebruik
gemaakt van artillerie eu mortieren.
De vredesbesprekingen te Sjoenking
worden vruchteloos genoemd. De
communistische zegslieden blijven hun
aanvallen richten zoowel op de Ame
rikanen ais op de centrale regeerlng.
Generaal Wedemeyer wordt beschul
digd vaa Interventie.
vergadering van de soc.-democratische
partij te Zehlendorf het woord ge
voerd, aldus de Duitsche nieuwsdienst
in de Britsche zone. Democratie betee-
kent niet slechts volksheerschappij op
politiek, doch ook op economisch gebied,
zoo zeide hij. De Duitsche soc.-dem. par
tij verlangt derhalve de rechtsgelijk
heid van alle Duitschers in het onder
wijs en het recht van medebestemming
in de bedrijven. De hervorming van het
grondbezit is met de verdeeling van de
groote landgoederen pas bij het poli
tieke deel van haar taak gekomen. Thans
moet aan de pas ontstane kleine boeren
een bestaansmogelijkheid verschaft wor
den door het aanvoeren van meststof
fen. vee. landbouwwerktuigen enz.
De Soc. Dem. Partij, aldus Loebe, zal
bij Duitschland's wederopbouw de lei
ding in handen nemen. Voorwaarde daar
toe is de eenheid van het rijk en daar
mee de economische samenwerking van
alle zones. De schuld voor de misdaad
van het nat. socialisme treft niet het
geheele Duitsche volk, maar van de ver
antwoordelijkheid voor de in de geheele
wereld aangerichte schade kan het
Duitsche volk zich niet vrijspreken,
want het heeft Hitier op den troon ver
heven en hem tot den laatsten dag ver
dedigd.
HEROPVOEDING VIA DE SCHOLEN.
De Aartsbischop van Westminster.
Mgr. Griffin, heeft het woord gevoerd
over zijn recente bezoek aan Europa.
De eenige manier om Duitschlands
heropvoeding ter hand te nemen, aldus
de prelaat, Is via de scholen.
Maar dit zal nooit het geval kunnen
zijn, zoolang men het stelsel heeft van
zuiver seculier onderwijs. Er moeten In
Duitschland weer scholen komen op con-
fessloneelen grondslag, en dit is ook be
vestigd tusschen bet Vaticaan en de
Duitsche regeering in 1934. De nazi's
hebben zich hiervan niets a^^trokken
en voor alle kinderen zondcc ander-
scheld het onderwijs op heidenschen
grondslag ingevoerd.
COMMUNISTEN WENSCHEN
EENHEIDSPARTIJ.
Op een 9 November j.I. in Berlijn ge
houden massa bijeenkomst heeft de voor
zitter van de Duitsche communistische
partij, W. Pieck, zich volgens den Duit-
schen nieuwsdienst in de Britsche zone,
uitgesproken voor een gemeenschappelijk
kiesprogramma van communisten en so
cialisten.
Met het oog op de eerlang in Duitsch
land te houden verkiezingen wensent
Pieck, dat een geheel nieuwe uniforme
aibeidersparti] zal worden opgericht,
welke als eenheidspartij tot taak zal
hebben het Duitsche volk te leiden, den
nieuwen staat op te bouwen en alle ga
ranties te geven voor bet behoud van
den vrede.
De uiterste noodzaak
NDER dit hoofd lezen we in ,.El-
sevier's Weekblad" het volgende:
In een sfeer van groot vertrouwen
worden den laatsten tijd besprekingen
voortgezet tusschen de R.K. Staatspar
tij en de Sociaal-Democratische Arbei
ders-Partij, die in den bezettingstijd
reeds zijn begonnen. De bedoeling is het
zoeken naar punten in de programma's
van de beide partijen, die een practisch
beleid mogelijk zouden maken.
Ook met de Nederlandsche Volksbe
weging worden dergelijke besprekingen
gevoerd, evenal% met vertegenwoordi
gers van enkele Protestant-Christelijke
groepen.
Wijlen Monseigneur Nolens heeft in
dertijd het samengaan tusschen Roomsch
en Rood iets genoemd waartoe slechts
de uiterste noodzaak zou kunnen leiden.
Inmiddels is er veel veranderd en de
Vraag is gerezen of de antithese nog wel
de scheidingslijn tusschen de beide par
tijen behoort te zijn. We zullen ons nog
niet in beschouwingen dienaangaande
verdiepen. Voor de beide groote partijen,
die in het toekomstige Parlement ze-
"ker over een ruime werkmeerderheid
zullen beschikken, heeft een samen
gaan aanlokkelijke kanten. Zal men er
evenwel in slagen de meer behoudend
georiënteerde elementen in de R.K.
Staatspartij er toe te brengen met de
Sociaal-Democraten samen te gaan? De
verkiezingen in geheel Europa. het
laatst nog in Hongarije, bewijzen, dat de
kleine bezitters, boeren, neringdoenden,
beter gesitueerde arbeiders en midden
standers een tendentie naar conservatis
me vertoonen. En dat er zeker een stre
ven aanwezig is om de christelijke
waarden te conscrveeren.
Zijn wij wel ingelicht dan is dit laat
ste een punt van bespreking ook tus
schen de Socialisten en Katholieken hier
te lande. Een Roomsch-Roode coalitie
zou verder beteekenen, dat anti-revo-
lutionnairen, liberalen en communisten
in de oppositie zouden komen; een to
tale verandering dus in het politieke
beeld van ons land, vergeleken met de
jaren vóór den oorlog.
Een Roomsch-roode
coalitie
Indien het ons ernst is met het zoe
ken naar meer eenheid, naar meer sa
menwerking, dan moeten wij ook en niet
op de laatste plaats gaan zoeken bij de
S.D.A.P. en met name bij haar sociaal-
economisch program. Het is daar dat wij
een aantal punten vinden waarop wij
voorhands een nieuwe parlementaire pe
riode kunnen ingaan.
Ook het program der N.V.B. biedt
houvast, maar de N.V.B. wil geen poli
tieke partij zijn en het is moeilijk thans
uit te maken op wie de N.V.B. eigenlijk
steunt.
Zoo'n samenwerking is geen coalitie.
Een coalitie met de S.D.A.P. gaat ons
te ver, wij zien er de noodzaak niet
van in en een verder gaande samen
werking, zooals een coalitie die veron
derstelt zou weldra stranden.
Geen coalitie-kabinet, maar een pro
gram-ministerie zij de leuze. Want in
dien wij een partij op kath. grondslag
bepleiten, omdat wij van meening zijn,
dat de levensbeschouwing -alles en dus
ook de staatkunde doordrenkt, dan kun
nen wij met geen socialisten in zee
gaan.
Met andere woorden: wij willen met
de socialisten alleen in zooverre samen
gaan als wij duidelijk objecten aanwe
zig zien waarvoor zoowel de S.P. als
de S.D.A.P. zich wil inzetten.
Voor het overige is het veel beter
verschillen te erkennen, dan ze te ver
doezelen.