Opheldering in Indië?
Een klok
rE*
llelijdM pion
Klakken keaen tang,
""Woensdag 7 November 1945
No. 11j6
Katholiek Dagblad voor Leiden en Omstreken
HET WEER
'tot Donderdagavond
Naar West omloopende
en geleidelijk toenemen
de wind, zwaar bewolkt,
later eenige regen in
het Noorden van het
land, in het Zuiden nog
geen regen van betee-
kenis, zelfde tempera,
tuur.
Hoofdredacteureni Rector H. 1» JL M. Sondaal ea Mr. Dr. C. G. A. vac Haren; Redacteuren: Prof. Dr. W. Aaaelbergs (Anton
▼an Duinkerken) en Joop 3Sab«it{ Dsreeteust G. G. v. Eibutg. Bureauxt Papeogracbt 31, Telefoon Redactie 20015, Administratie 20826
A boon e m ea t p r *eni f 0,26 pe-r week, fi«l0 pa* maand, f3.20 per kwartaal. France per poet f4.20.
denkt lang, voor
zij U zegt welk
uur het is,
tea
,eei
197|
Koninklijk woord grondslag voor
verhouding Nederland-Indië
Luitenant-Gouverneur-Generaal
Dr. van Moofc heeft namens de
Nedertandsche Regeering giste
ren te Batavia een verklaring
uitgegeven, waarin de Regee-
haar standpunt bekend maakt en uitwerkt om het koninklijk
rd van 6 December 1942 in te lossen.
Regeering ac<oorcB
not met Dr. van Mook
i in de regeeringsverklaring
Sjezen wij:
ee De loop der gebeurtenissen
'Pfi a de capitulatie van Japan
Jd< eeft er toe geleid, dat groote
12( erwarring is ontstaan en dat
mstandigfteden. die niet door
Regeering in het leven zijn
eroepen, haar tot dusverre
,.ekefoben belet, de voornemens
Mot staatkundige hervorming
Jr?an het Koninkrijk en van Ne-
ia< lerlandsch Indië in hun hoQfd-
-nt ynen verder bekend te ma-
,n, en. Reeds op 27 Jan. 1942
werd een rijksconferentie tot
lit doel aangekondigd, te hou-
Aien na de bevrijding van alle
"Jiezette rijksgebieden. Op 6 De
cember van dat jaar werden
Ie beginselen der gedachtere-
pirganisatie in een rede van H.
Kit <ie Koningin in groote lij
den vastgelegd,
ali
;lai Eerst thans het oogenblik
'a voor samenspreking en
contact
rlJ Nu door de hulp van onze
"eaK>ndgenooten het gevaar voor
.e bevrijde geïnterneerden ver-
ninderd is en eenige verbete-
ing ingetreden schijnt te zijn
grien aanzien van de vrijheid
'an spreken en van contact, is
r1® iet oogenblik gekomen om het
nt rogramma der regeering op
'n Ie rede van H. M. de Koningin
raajran 6 December 1942 gebaseerd
'2leader uit te werken. De regee-
Ting gaat uit van de erkenning
1 'fan het rechtmatig streven der
I ndanesiërs naar een nationaal
estaan en van de overtuiging
at dit streven door een goede
ion Menwerking tusschen Indo-
- esiërs en Nederlanders, langs
t weg van een wettige evo-
ig utie, te verwezenlijken is.
Wat is het
Regeering?
doel der
Doelstelling der Regeering is
de spoedige ontwikkeling van
Indonesië tot deelgenoot m een
Koninkrijk, dat zoodanig ge
construeerd is, dat het natio
naal zelfrespect van alle daar
aan deelnemende volkeren
wordt gewaarborgd. Daartoe
zal in dit land op wettige wijze
de centrale regeering zoodanig
gereconstrueerd moeten wor
den, dat zij uit een volksverte
genwoordiging op democrati-
schen grondslag bestaat, in be
langrijke meerderheid samen
gesteld uit Indonesiërs en een
raad van ministers onder den
Gouverneur-Generaal als ver
tegen woordi "er van de Kroon.
Door deze regeering zullen
de inwendige aangelegenheden
van het land moeten worden
bestuurd terwijl daar beneden
door een doelmatige decentra
lisatie de regionale en locale
belangen zullen moeten worden
behartigd;
Het kiesrecht zal een onder
werp van nader overleg zijn,
doch behoort op vrije vorming
van de openbare meening en
vertegenwoordiging van de
burgerij in haar belangrijkste
geledingen te berusten.
Indonesië zal overeenkomstig
de toezegging van H. M. de Ko
ningin tot een volledig deelge
nootschap in het Koninkrijk
worden geroepen, welks orga
nisatie dus uit d.e rijksdeelen
zal worden opgebouwd. De
vorm aan deze grondgedachte
te geven zal door het overleg
in de rondetafelconferentie en
de behandeling van haar voor
stellen door de wetgevende or
ganen van het Koninkrijk moe
ten worden bepaald.
Ook vraagstukken als die
van een eigen vlag voor Indo
nesië, naast die van het Ko
ninkrijk. zullen moeten worden
beslist op grond van de voor
stellen der rondetafelconferen
tie. De inschakeling van Indo
nesiërs en andere pursers van
niet-Nederlandschen landaard
in de diensten van het konink
rijk, kan aanstonds systema
tisch worden uitgebreid.
Geen rassenhaat, maar
gelijkstelling van rassen.
Regelingen en instellingen,
welke nog berusten op of ge
voeld worden als rasdiscrimi
natie, zullen verdwijnen of
worden hervormd.
Zoo zal de scheiding worden
opgeheven tusschen een Neder-
landsch en Indonesisch bestuur
evenals de gescheiden straf
rechtspraak. In alle publieke
diensten zal de feitelijke opne
ming van burgers van niet-Ne
derlandschen landaard met
kracht worden doorgevoerd tot
in de hoogste rangen, evenals
de onderlinge samenwerking
op den voet van gelijkwaardig
heid. Ook in het bedrijfsleven
OM HITLER GEVANGEN
TE NEMEN
De „New York Daily
News" maakt in een be
richt uit Frankfort mel
ding van een plan om Hit-
Ier in April jl. door val
schermtroepen gevangen te
laten nemen. Door Hitler's
zelfmoord te Berlijn is dit
plan echter verijdeld.
Veertig Amerikaansche
vrij willigers, geholpen door
Duitsche krijgsgevangenen
die met de omgeving van
Berchtesgaden goed bekend
waren, zouden het plan uit
voeren. Hitier bleef echter
in Berlijn en de Amerika
nen troffen toebereidselen
om hun plan te wijzigen.
Alvorens het zoover kwam
bestormden de Russen
Berlijn, Te Washington
werd toen besloten van het
plan af te zien.
zal door Indonesiërs en andere
burgers van niet-Nederland
schen herkomst hun plaats be
ll ooren te worden gevonden in
de stafbetrekkingen en de lei
ding.
Onderwijs, Indonesische
taal. eigen cultuur zullen
tot hun recht komen.
Het onderwijs zal op zooda-
nigen voet dienen te worden
hervormd, dat zoo spoedig mo
gelijk een einde aan het anal-
phabetisme komt en dat het
voor de landskinderen open
stelt iederen vorm van oplei
ding. waaraan de maatschap
pij Dehoefte heeft.
Daarbij zal, ter verbreeding
van den grondslag, uitwisseling
met Nederland en het buiten
land worden bevorderd, terwijl
aan de ontwikkeling van de In
donesische cultuur volle aan
dacht zal blijven gewijd.
Ook een ruime en eerlijke
volksvoorlichting kan in dit
verband vermeld worden.
Voor modem gebruik zullen
de Indonesische taal en andere
belangrijke inheemsche talen
systematisch verder ontwik
keld worden, zoodat het. gehee-
le sociale, cultureele en econo
mische leven zich als voertaal
daarvan zal kunnen bedienen.
De erkenning van de Indone
sische taal als officieele taal
naast het Nederlandsch zal vol
ledig doorgevoerd worden.
Ook zal Krachtig worden be
vorderd de kennis van het Ne
derlandsch en van de voor
naamste wereldtalen.
(Vervolg op Pag. 3j
„ELCKERLYC" EEN
ALLERZIELEN-TRADITIE
IN BELGIë.
Vrijdag 2 Nov. werd de 15de
eeuwsche moraliteit „Elckerlyc"
in de radiobewerking van Her
man Tierlinck door den B. N.
R. O. uitgezonden; Paul Col-
laer schreef daarvoor de too-
neelmuziek. Er wordt thans aan
gedacht om van „Elckerlyc" een
Allerzielen-traditie in de radio
uitzendingen te maken, zoo
deelt „Het Laatste Nieuws"
mee.
De klokken keeren te
rug, maar zij komen dit
maal niet uit Rome, zoo
als de oude legende ver
telt, dat zij met Paschen
uit de Heilige Stad te-
rugkeeren naar hun to
rens, na deze in droef
heid te hebben verlaten
op den Goeden Vrijdag.
Zij keeren terug u:t
Duitschland en van over'
ai waarheen zij in bal
langschap waren wegge
voerd.
Wie kent niet het ver
haal van den schipper»,
die zijn schuit, volgela
den met klokken, met
klokken en al liet zinken
in het IJsselmeer, zelfs
mee onderdook. oin
daarna uit de golven op
te duiken en op het land
gekomen wéér onder te
duiken. Zoo kregen zij
nóch de klokken, nóch
hem.
Zij keeren terug uit
hun ballingschap. Daar
komt een parochiaan bij
zijn pastoor en vertelt,
dat hun parochieklok er
gens op een havenkade
in Duitschland gebruikt
wordt als luidbel voor
een overzetveer.
Zij keeren terug, al
zijn er nog velen zoek
en al zullen er velen niet
repatrieeren. Maar dié'
terugkomen brengen de
verhalen meè, waarmee
zij verdwenen.
Sommige Angelus-klok-
jes werden bewaard in
de koele kelders van een
vijver. Anderen ze
mochten niet al te groot
zijn natuurlijk werden
verborgen boven een
stookplaats.
De grootste klokken,
die men niet kon ver-
berfgen, stonden dikwijls
3 a 4 dagen of nog lan
ger tot ergernis van tie
parochianen op het kerk
plein.
Of het nu kwajongens
waren, echte straatben
gels die het deden, is
de vraag, maar als op
een gegeven ochtend de
brave parochianen ter
kerke gaan, dan lezen zij
op hun klokken met krijt
geschreven:
„Wie met gewijde
klokken schiet.
„Wint daarmee toch
den oorlog niet!"
En een andere keer
wordt de pastoor ge
waarschuwd „anders
pakken ze u ook nog
mee", dat ook zijn klok
een opschrift had ge
kregen:
„Wie steelt wat is
gewijd
„Zal ervaren, dat
stelen niet gedijdt."
Zoo zullen langzaam
aan vele klokken weer
terugkeeren. Zij zullen
hun plaats tfeer terug
vinden in de maat
schappij. Zij zullen hun
taak weer vervullen, en
vanuit hun hooge zetels
uitschouwen over het
land en hun stem zal
weer roepen over de
velden:
„Omhoog ea onttrokken
„Aan 's werelds getij,
„Daar luiden de klokken
„Voor u en voor mil.
„Daar zingen de dagen
„Met vallende slagen
„God, sta ons bij!"
Naar een gemeen
schappelijk program
D IEP ingrijpende maatregelen, die
veel weerstand zullen ontmoeten,
moeten worden beraamd ten einde het
herstel en de vernieuwing met kracht
te kunnen aanpakken.
De vereischte doortastendheid krijgen
wij alleen wanneer in het Parlement een
doelbewuste werkmeerderheid wordt
gevormd en indien er een homogeen
ministerie komt, dat met die werkmeer
derheid accoord gaat.
Geen der partijen, welke bij de ver?
kiezingen-1946 aan bod komen, haalt een
meerderheid, ja, zelfs de twee grootste
partijen de R.K.S.P. en de S.D.A.P. zul
len tezamen geen of geen doorslaande
meerderheid bereiken.
Iedere partij kan nu met haar eigen
program voor den dag komen, een ur
gentie-program of hoe men het wil noe
men. Wat onze partij betreft wenschen
wij een zoodanig program vooral als het
er uit ziet zooals het ontwerp van het
Staatkundig Studie Centrum.
Maar daarnaast achten wij noodig een
program van herstel en wederopbouw,
dat door verschillende partijen in sa
menwerking wordt ontworpen, zoodat
een flinke werkmeerderheid in het Par
lement er achter staat en slechts die
Regeering mogelijk is, welke dit geza
menlijk program onderschrijft.
Alleen zoo bereikt men de forscbe
lijn in het regeeringbeleid, noodig om
het land uit den put te helpen
Wij bedoelen derhalve dit. Men ral
beginnen met naarstig te zoeken naar
wat vereent. Het eigene van elke partij,
dat een compromis met anderen uitsluit,
late men rustig aan die partij over.
Doch met name in de sociaal-economi
sche sfeer stelle men richtlijnen op vol
gens welke men de herstelmaatregelen
denkt te zullen laten verloopen.
Men legge de programs van R.K.S.P.,
van S.D.A.P., van N.V.B. en van ande
ren die in aanmerking komen naast el
kaar. Men zal veel punten van overeen
stemming ontdekken. Dat de partijbe
sturen daaraan vervolgens een zekere
uitwerking geven. WIJ twijfelen er
niet aan of men geraakt tot de opstel
ling van een aantal overheidsmaatre
gelen, waarvoor een werkmeerderheid
in het Parlement bereid is zich in te
zetten.
De groote klacht vóór den oorlog was.
dat zulk een meerderheid in het Par
lement ontbrak sedert het met de recht-
sche coalitie was gedaan.
Wij wenschen die coalitie niet terug,
daarvoor vertoonen naar onzen smaak
met name de Anti-Revolutionairen een
te conservatieven grondslag.
ET gemeenschappelijk program
niet te vaag en niet te algemeen ge
houden! kan ons de onmisbare meer
derheid in de Volksvertegenwoordiging
verschaffen, welke wij sedert de ver
dwijning der coalitie niet meer hebben
gehad en welke nu toch meer dan ooit
noodig is. zonder dat een partij het
haar eigene moet afzweren.
Wij hopen, dat de N.V.B.welke in
haar program zooveel punten heeft
staan, welke voor het gemeenschappe
lijk program in aanmerking komen er
zich bij zal willen neerleggen, dat er nu
eenmaal in Nederland meer partijen zijn.
Wij hopen eveneens, dat de N.V.B. de
woorden „personalistisch socialisme"
niet tot solemneele woorden zal ver
heffen zoodat zij alleen bereid is tot
samenwerking met degenen, die de knie
voor deze woorden buigen en niet
met degenen die het personalisme hul
digen en het socialisme zooals het ééne
Christendom, dat niet is gemaakt, maar
dat is, dit al een twee duizend jaar
leert.
ONZE KLOKKEN KOMEN TERUG.
Vele klokken welke destijds waren gevorderd om grondstoffen te leveren
aan de Duitsche oorlogsindustrie zijn onbeschadigd teruggevonden en zul
len nu aan de rechtmatige eigenaars worden teruggegeven, zoodat hun
beierende stemmen weer spoedig overhet Nederlandsche landschap zullen
weerklinken. Foto: Anefo/v. Haren Nomann-P.
GEHEIMHOUDING
SLECHTS VAN TOEPASSIN
GEN VAN DE ATOOM
ENERGIE.
Senator Ball heeft den Arne
rikaansche senaat heden voor
gesteld slechts de militaire toe
passingen van de atoomenergie
geheim te houden en de com
missie voor de atoomenergie on
der democratische controle te
plaatsen. Het wil de controle
tevens zoodanig beperken, dat
de geleerden vrij zijn om hun
fundamenteele onderzoekingen
voor te zetten met een mini
mum van tusschenkomst.
Schending van de veiligheids
voorschriften en verkoop van
materiaal over atoomenergie
zonder toestemming van de
commissie zal worden gestraft.
