Nederlandsche soldaten
in Batavia
Hèt Katholieke Program
Hier is de stem
Laat je stoffer
Radioprogramma
Maak een eind aan de
echtscheidingen
Van dichtbij gezien!!
Woensdag 10 October 1945
No. 93
HET WEER
tot Donderdagavond
Matige aan de kust
krachtige wind tus-
schen Zuid en Zuid-
West. Half tot zwaar
bewolkt. Aanvankelijk
nog droog, later in het
Westen des lands toe
nemende regenkansen.
Zelfde temperatuur.
Katbolielc Dagblad voor Leiden en Omstreken
HoofdredacteurenRector H. L. J. M. Sondaal en Mr. Dr. C. C. A. van Haren RedacteurenProf. Dr. W. Aseelbergs (Anton
van Duinkerken) en Joop Siebelt; DirecteuTG. G. v. Elburg. Bureaux: Papengracht 32, Telefoon Redactie 20015, Administratie 20935
Abonnementsprijzen: f0.26 per week, f 1.10 per maand, f3.20 per kwartaal. Pranco per post f4.20-
groot genoeg zijn
om ook voor een
ander 'ns iets
schoon te vegen.
1000 in Singapore bevrijde solda
ten van het Ned. Indische leger
nemen weer onmiddellijk dienst!
De eerste duizend man Ned.-
Indischo troepen zijn uit Balik-
Papan in Xandjong-Priok aan
gekomen.
Een ander handelsschip, de
„Luna", dat binnenliep, had een
lading van 1200 ton levensmid
delen en 600 ton medicamenten.
Duizend oud-kï _~sgevangenen
ui* de Changi gevangenis te
Singapore zijn inmiddels ook
reeds aangekomen. Zij hebben
weer dien-t genomen in het
Ned.-Indische leger.
Wat is de achtergrond?
De speciale correspondent
van de „Times" schrijft uit
Batavia, dat het niet eenvou
dig is om de werkelijke sterkte
van de nationalistische bewe.
ring op Java te schatten, In Ba
tavia heeft zij oogenschijnlijk
veel macht, „maar wat is daar
den achtergrond van?" Over de
beteekenis van de slagzinnen:
„Wij vechten voor de rechten
van 70.000.000". en „Wij Indo
nesiërs eisclren onze vrijheid",
schrijft de correspondent van
de „Times": „Ik ben de mee
ning toegedaan dat niet meer
dan vijf procent van deze 70
millioen eenig politiek of na
tionalistisch besef heeft. Nog
eens tien procent zijn jonge
mannen die het opwindend
vinden om in gestolen auto's te
rijden, barricaden op te richten,
auto's van Europeesche offi
cieren aan te houden en des
nachts rond te loopen met spe.
sche jeugd, die hen dwong vlag
gen uit te steken, hen verbood
goederen aan Nederlanders te
verkoopen enz. Deze lieden krij
gen er ook genoeg van". De cor
respondent van de „Times" be
sluit met te verklaren dat de
groote massa van de politiek
onwetenden in de stad en daar
buiten niet goed weten wat zij
aan deze zaak hebben en alleen
verlangen naar de zekerheid en
de welvaart van den vrede.
Er wordt geen Japansch
geld meer gedrukt.
Kolff, de grootste drukkerij
in Zuid-Oost-Azië, waar de Ja
panners al hun geld drukten,
dat zij op Java uitgaven, werd
gisteravond overgenomen. De
installaties van de drukkerij
werden geheel intact aangetrof
fen. De cliché's voor het druk
ken van de Japansche bank
noten zijn in veilige bewaring
gegeven.
Nieuwe premiervan Japan
houdt persconferentie
De nieuwe Japansche premier
baron Sjidehara, heeft gisteren
op zijn eerste persconferentie
na de installatie van zijn kabi
net verklaard: „Tot nu toe is er
in Japan nog geen spoor van
binnenlandsche onrust' maar de
voedselsituatie wor,dt gestadig
slechter en de mogelijkheid van
een algemeene onrust bestaat".
Keizer treedt nief af!
„Voor zoover mij bekend is,
bevat het bericht dat de keizer
ten gunste van zijn zoon wil
aftreden, geen enkelen grond
van waarheid", voegde baron
Siiaehara hieraan toe.
Verder zeide hij; „De hand
having van de keizerlijke in
stellingen is van essentieel be
lang, Ofschoon mijn kabinet
volkomen liberaal zal zijn en
niet reactionnair, hopen wij
vele fundamenteele verande
ringen tot stand te brengen.
In het kabinet zijn geen socialis
ten vertegenwoordigd pmdater
nog geen socialistische partij
gevormd is. Ieder lid van het
kabinet werdi gekozen om zijn
kwaliteiten en niet uit hoofde
van zijn politieke gezindheid."
„Tot dusver kwijten de be
zettingstroepen zich uitstekend
van hun taak en hun verhou
ding tot het Japansche volk is
bevredigend". Verder zeide
Sjidehara: „in sommige op
zichten js de bezetting streng
en in andere opzichten lank
moedig".
Het programma van het nieu
we kabinet krijgt dezelfde
moeilijkheden op te lossen van
alle door den oorlog getroffen
cn geteisterde gebieden.
DOOR HET Centrum voor Staatkun
dige Vorming is aan de plaatselijke
Studiecentra een Ontwerp van eeu
Staatkundig Urgentie-Program toege
zonden.
Wij hebben op dit ontwerp weinig
critiek en veel lof. Men kan er over
twisten of het niet de grenzen van een urgentie-program overschrijdt. Noem
het dan een werkprogram voor nu en de naaste toekomst en er ligt in elk
geval een rijk arbeidsveld voor ons.
Een flinke stap in
de goede richting
ren en messen en ongewapende |,r>n A v L
Japanners en Indo-Europeanen V d 11 x 111V. 1 Ii\d
aan te vallen. Batavia begint al
En ze iaat aan
duidelijkheid niets
te wenschen over
teekenen te vertocnen dat van I
deze dingen het nieuwtje af is.
Dertig pet. zijn winkeliers en
leden van de kleine burger
klasse, die altijd een populaire
beweging zullen volgen om hun
bezit te beschermen. Zij zijn
het onderwerp geweest van
veel intimidatie van de Javaan-
voor hedenavond vanaf 6 uur.
HILVERSUM I 301 M.
6.Waterstanden.
6.03 De ster van den dag, Dina
Shore.
6.30 „Wederopbouw en arbeids
tijd", door J. Seerhoff.
6.45 Somoros.
7.Nieuwsberichten.
7.15 Anna del Rio en Tito Gui-
zar. (Zang met orkest).
7.30 Eddy Walis speelt.
8.Fr. A. Kessen spreekt over
annexatie.
8.15 Het Concertgebouworkest o.
l.v. Eduard van Beinum. So
liste: Myra Hess. piano.
10.15 „Noord en Zuid", door A.
van Duinkerken.
10.30 OscaT Stranss-concert.
11.— Nieuwsberichten.
11.15 Avondwijding door C. C.
Abbink.
6.—
6.15
6.20
6.30
9.15
9.45
10.—
10.15
HILVERSUM II 415 M.
Nieuwsberichten.
Wij spreken met..-..
Persoverzicht.
Liefdesgeluk op de zwarte
schijf.
Zang-recital; Atie Bredero-
de, a. d. piano Ignace Lilien.
Progr. Ned. strijdkr.
Fredo Gardoni; Musette-
orkest.
Landbouwpraatje.
Tonny Schiffersteyn speel i'
bekende oude melodieën.
De Rijksvoorlichtingsdienst
antwoordt.
Het Cantabile Septet.
Avondwijding door Mgr. W.
Hengel.
Nieuwsberichten.
Dansmuziek.
De „Washington Post" s chrij t; „Er schuilt werkelijk een
groot gevaar in, dat door hun afkeer van imperialisme de
bevolkingen van democratische landen worden beetgenomen
dcor luid schreeuwende agitators die in de bevrijde koloniale
gebieden de onafhankelijkheidsvlag zwaaien.
Wij hebben het ontwerp eens vergele
ken inct het program der Ned. Volks
beweging, dat ook zooveel juiste ele
menten bevat, juist omdat het ontwerp
van het Centrum meer biedt dan een
urgentie-program in den strikten zin,
knn men zoo'n vergelijking treffen.
Duidelijk leert zoo'n vergelijking, dat
tic N.V.B. telkens naar een terminologie
van compromissen heeft moeten zoe
ken waar het Katholiek Centrum een
concrete en duidelijke uitspraak kon
doen. De N.V.B. wil verheffing van de
huwelijksmoraal. Het katholiek program
eischt. dat men erkenne welk een ge
vaar de echtscheiding is voor de sa
menleving. Het vraagt ook maatregelen
om de echtscheiding, welke in ons land
veel gemakkelijker dan waar ook, tot
stand kan komen, te bemoeilijken. De
N.V.B. zal zich er wel voor wachten
dit punt zop concreet aan de orde te
stellen. Zij telt heel wat leden, die van
meening zijn, dat het huwelijk niet een
onverbreekbare band is voor het le
ven en die geenszins bereid zijn te er
kennen. dat de echtscheiding een ramp
is voor de gemeenschap.
De onderwijs- en opvocdingspara-
graaf van de N.V.B. is zuiver humanis
tisch. Men vergelijke:
Program N.V.B.:
a) de persoonlijkheidsontwikkeling
i van den jongen mensch als één geheel
dient als uitgangspunt te worden geno
men van iedere onderwijshervorniing;
b) bevordering van zelfwerkzaam
heid, verantwoordelijkheidsbesef en ge
bondenheid aan concrete levenskrin
gen:
c) gelijkheid van sociale ontwikke
lingskansen;
j d) erkenning van de beteekenis der
je nvd beweging.
I Men ziet, het is erg algemeen en dus
vaag.
karaktervorming en op een geest van
aanhankelijkheid aan ons Vorstenhuis en
ons vaderland. De openbare school
worde wettelijk geregeld als aanvulling
van de bijzondere. Voor zooverre de fi-
nancieele gelijkstelling tusschen beidt
soorten van onderwijs nog ontbreekt
worde zij ingevoerd.
10 (van I) De overheid drage zorg
voor de jeugd cn bevordere de jeugd
beweging en de vrije jeugdvorming. Zij
j ga daarbij uit van het beginsel, dat
het particulier initiatief den voorrang
heeft en dat bü de organisatie
evenals bij het onderwijs de confes-
sioneele verscheidenheid tot uitdruk
king komt. De jeugdbeweging dient
daarbij in het bijzonder aandacht te be
steden aan de karaktervorming en aan
de vorming van het nationaal bewust
zijn
Dit schijnt gebeurd te zijn in
Australië waar de dokwerkers
en de zeelieden onder het ge
roep over Naderlandsch impe
rialisme hebben tegen gehou
den dat Nederlandsche sche
pen. geladen met voorraden die
in Ned.-Indië dringend noodig
zijn Australië konden verlaten.
Er 'bestaan overvloedige bewij
zen dat de zoogenaamde Indo
nesische republiek die na „V.-J.-
dagdag" op Java werd opgezet
een Japansch product is met
aan h-et hoofd de doortrapte
Quisling Dokter Soekarno. Van
het begin van de Japansche
bezetting van Ned.-Indië af
heeft Soekarno met den vijand
samengewerkt."
Im onze oogen is bij veroor
deeld. Soekarno en zijn volge
lingen zouden kunnen beweren,
dat zij slechts gebruik hebben
gemaakt van de Japanners om
hun Indonesische nationalisti
sche wenschen te zien vervuld.
Dit is toevallig het smoesje
dat elke collaborateur (noem
hem Quisling. Laval of Soekar
no) nooit aarzelt om te gebrui
ken.
Australiërs zijn evenwel niet
de eenigen, die deze Indonesi
sche collaborateurs helpen en
op hun gemak stellen. Officie
ren Van het Britsche leger in
Indonesië helpen de zaak door
met de Japanners in Batavia
te fraterniseeren. Een Britsche
correspondent spreekt in een
bericht uit Batavia vrijelijk
over „de misselijke schroomval
ligheid die door de Britten te
genover de Japanners aan den
dag wordt gelegd". Als zij met
de Japanners een afspraak
willen maken dan kunnen zij
dit wel wat minder in het open
baar en wat minder hartelijk
doen. Misschien vinden zij hun
gedrag sportief. Andere men
sch en en niet in het minst
de Nederlanders die langdurig
hebben geleden. denken
hierover in andere en minder
complimenteuze termen. A's de
Britten geen verantwoordelijke
bezetters kunnen zenden, waar
om worden dan de Nederland
sche schepen niet uit den geal
lieerden pool vrijgemaakt op
dat de Nederlanders hun men-
sohen zelf hulp kunnen zen
den?
Evenals alle andere regee
ringen die aan de conferentie
van San Francisco hebben deel
genomen en die het handvest
van de Vereenigde Volken heb
ben geteekend heeft dc Neder
landsche regeering zich gebon
den tot het uitvoeren van het
programma van uitbreiding
van zelfbestuur in onder haar
controle staande koloniale ge
bieden. Deze verbintenis is in
overeenstemming met de pro
clamatie van Koningin Wil-
helmina van 6 December 1942
en de Nederlanders zijn door
hun eer tot nakomen er van ge
bonden. Dit kan uitgesteld
noch omzeild worden. Doch on-
dertusschen zal het den Ameri
kanen geboden zijn nauwkeu
rig de geloofsbrieven te be-
studeeren van die inheemsche
nationalisten die om sympathie
en ondersteuning komen vra
gen".
Vergelijk het Katho
lieke program m -t
andere programma's
Het ontwerp ran het
Studie-Centrum
7. (van I). Zoowel het bijzonder als
het openhaar onderwijs worde in al
zijn geledingen (algemeen en vakonder
wijs) allereerst gericht op de eerbied
voor God, op bet besef van de waar
de van den godsdienst voor het indi
vidu en voor de gemeenschap, op de
Wij raden de plaatselijke studiecen
tra aan het ontwerp-program te verge
lijken met liet program der N.V.B. kien
zal goed doen daarbij als studiemate
riaal te nemen ook het „Algemeen
Staatkundig ProgTam" van 1936 en
..Een onderzoek omtrent wijziging van
ons Staatsbestel" uit betzelfde jaar.
Men zal dan telkens knunen consta-
teeren boe de N.V.B. zich moet be
perken tot het algemeene cn de moci-
Jiikhedfn van liet concreet staatkundig
werk daarmee uit den weg poogt te
gaan, terwijl bet urgentie-program
recht op het doel afgaat. Wij hebben er
onze meening in bevestigd gezien, dat
het met en in dc N.V.B. alles rozereur
en maneschijn is zoolang zij zich maa*
benerkte tot algeiieele rauicale ver
nieuwing. pcrsooniijkheidsontwikkeling.
zebwerkzaamlieid. personalistisch socia
lisme, deelgenootschap van alle men
scaen in wat hen kan verrijken in na-
Miur en cultuur enz., enz., maar dat
het iets anders is hoe en in we'kcn
zin ca vernieuwd moet worden; de
persoonlijkheid moet worden ou'wik-
keld de cultuur gediend en tot hoe
verre en met welke uu, 1. egelen ce
sta; t moet ingrijpen.
Zoo worden de scherpe lijnen en dc
juiste contouren in het urgentie-pro
gram getrokken.
Oalenc!«
Geboortecijfers
De Zeereerw. heer Harry
Hartley, Vicaris van Malvern
Luik, Worcestershire in Enge
land zei een dezer dagen in
zijn preek: „Het dalende ge
boortecijfer in Engeland is naar
mijn meening het gevolg van
het instellen van de echtschei-
dingswet. Het huwelijk is door
deze wet zoo onzeker gewor
den dat verwekken van kinde
ren wondt vermeden."
„Hoep een halt toe aan de
echtscheidingen en het geboor
tecijfer zal stijgen."
„De Kerk zal onwrikbaar
vasthouden aan haar leer dat
het huwelijk onverbreekbaar is
en zij zal geen duimbreed toe
geven om wat meer met den
tijd mee te gaan.
Zooals het Romeinsche en
Spaansche keizerrijk uitstier
ven zoo zal het met dezen
voortgang ook met Engeland
en Amerika gaan.
De echtseheidingswet van
1857, welke het recht van een
nieuw huwelijk toestond, open
de in' Engeland de deur naar
veel ellende wélke de bescha
ving snel wegvaagt.
Een Amerikaansche rechter
heeft gezegd, dat het huwelijk
onder de bestaande Ameri
kaansche wetten een vrijbrief
is voor inmoraliteit.
En in Engeland is het juist
zoo.
Ook in Nederland neemt het
aantal echtscheidingen schrik
barend toe. De Nederlandsche
wetgeving werkt dit in de hand.
Dat men niet te laat tot de ont
dekking kome welk een kan
kergezwel aan het lichaam der
gemeenschap de echtsheiding
is. In Den Haag 15 per dag!
450 echtscheidingen in één
maand!"
j In Budapest, waar J
men de Russen van
dichtbij kan bezien en
hun werk kan bekijken,
f- hebben de Communis- f
ten bü de Gemeente- J
raadsverkiezingen de
nederlaag geleden.
Commentaar overbo
dig!