A
ARBEIDSDIENSTPLICHT?
Vaticaan en
Spaansche kwestie
Arbeid,
Radioprogramma-
Onrecht in Nederland
Vrijdag 28 September 1945
No. 84
Katholiek Dagblad voor Leiden en Omstreken
HET WEER
tot Zaterdagavond
Wisselende -bewolking.
Plaatselijk enkele buien,
vooral aan de kust. Mati
ge wind tussehen West
en Noord-West. Koel.
KlltCHT
Hoofdredacteuren: Rector H. L. J. M. Sondaal en Mr. Dr. C. C. A. van Haren; Redacteuren:
Prof. Dr. W. Asselbergs (Anton v. Duinkerken) en Joop Siebelt; Directeur: G. G. v. Elburg.
Abonnementsprijzen: 0.26 p. week, 1.10 p. maand, f 3.20 p. kwartaal. Franco p. p. 4.20.
niet het geld
maakt den
mensch gelukkig
Ongegronde
beschuldiging
van Laskl
In een radio-uitzending naar de Vereenigde Staten op
24 September j.L maakte Laski, de volgende opmerking
over het Vaticaan en Spanje: „Onze volken brachten
niet de ontzaglijke offers van dezen oorlog om een ty
rannic te doen voortbestaan, zooals die van Franco of
een onstichtelijke mythologie, zooals die van den door
het Vaticaan ondersteunden koning van Spanje, die nog
snel tracht den inhoud van de vier vrijheden te leeren,
terwijl hij het op pijnlijke wijze laat blijken, dat hij de
beteekenis der woorden misverstaat".
Dementi
Een woordvoerder in het Va
ticaan heeft gisteren ontkend,
dat het Vatioaan het herstel van
de monarchie in Spanje wensoh.-
te. Deze verklaring werd afge
legd naar aanleiding van een
bericht in het te Rome verschij
nende communistisch blad
„Unitas", waarin werd medege
deeld, dat de voorzitter van de
Britsche Labourpartij, Prof.
Harold Laski heeft gezegd, dat
het Vaticaan in. Spanje den ko
ning terugwenschte. De Vati-.
caansehe woordvoerder ver
klaarde; „Ik ben gemachtigd te
verklaren, dat dergelijke be
schuldigingen geheel en al on
gegrond zijn. De H. Stoel heeft
zich steeds strikt afzijdig ge
houden van de Spaansche kwes
tie".
Monarchie hersteld?
Generaal Alfredo Kinaelan,
die optreedt als vertegenwoor
diger te Madrid van den Spaan-
schen troon-pretendent Don
Juan, heeft het program, oot-
vouwd van een eventueel her
stelde monarchie. Kinaelan was
van meening, dafvöor het her
stel van de monarchie geen
militaire coup noodig zou zijn.
Hij oordeelde de vestiging van
een republikeinsche regeering
een absoluut onaanvaardbare
oplossing. Hij verklaarde, dat
de monarchie de idealen van
voor den burgeroorlog, n.l.
„God, Spanje, Vrijheid en
Rechtvaardigheid" weer in him
volheid zou opvatten. De bur
geroorlog, zeide hij, is uitge
vochten voor de royalistische
ideologie tegenover republikei
nen en communisten. O-p de
Vraag, binnen welken tijd naar
zijn meening het herstel van de
monarchie een feit zou worden,
antwoordde Kinaelan: „Ik wil
igeen voorspelling doen, doch
men veronderstelt zes maan
den".
voor Zaterdag 29 September.
7.157.50 Bioscoop-ortelspel.
8.159.00 Graag gehoorde or
kestwerken.
9.3310.00 Oude kamermuziek.
11.3012.00 Romantische muziek.
12.3013.00 Benedict Silbe mann
and His Novelty Se-
renaders in. medew.
van Jack Stadt, zang.
13.1513.45 The Masqueraders.
14.0014.30 Het orkest van Lea
van Spall.
14.3015.00 Verzoekprogramma.
15.1515.45 Filmmuziek. De stem
men van Popey-the-
Sailor and Betty
Boop, met een omlijs
ting van muziek uil
Walt Desney's tee
kenfilms.
16.0016.30 Het Quadaninin-trlo.
16.30—16.45 De toekomst van de
Nederlandsche too-
neel-literatuur dooi
August Defresne.
16.4517.30 Het orkest Los Mu-
chachos.
17.3018.00 Swingprogramma.
18.4519.00 Vocalistenparade. Mlt-
zy Sneekeres.
19.15—19.30 Een kwartiertje bil
Louis Davids.
20.30—21.15 Cabaret „The Sing
Song Shop".
21.3022.00 Het Britsch strilkor-
kest o.l.v. den jon
gen Engelschen mu
sicus en Swing-
enthousiast Spike Hu
ghes.
22.30-23.00 Bill Standford en zijn
orkest.
Ameriteaansche poli
tiek in Duitschland
Luitenant-generaal Lucius D.
Clay, plaatsvervangend opper,
bevelhebber der Amerikaan-
sche troepen in Duitschland,
herhaalde gisteren de verkla
ring, dat Amerika besloten
is het nazidom-in Duitschland
volkomen uit te roeien. Tus
sehen de 60 en 70.000 nazi's zijn
reeds in de Amerikaansche zone
'gevangengenomen, en het to
taal zal vermoedelijk ÏOO.ÖOO
bedragen.
De meesten hunner, aldus
CLay met uitzondering van
de oorlogsmisdadigers, werden
alleen maar voor eenigen tijd
in hechtenis gehouden. Hij zei-
de, dat het nog wel „langen,
langen tijd" zou duren, voordat
generaal Eisenhower zou toe
staan, dat Amerikaansche sol
daten met Duitsche vrouwen
mochten trouwen.
Proclamatie van
Eisenhower.
In een proclamatie uitgege
ven door het algemeen Duitsch
voorlichtingsbureau, heeft ge
neraal Eisenhower de vorming
aangekondigd van drie staten in
de Amerikaansche zone, n.l.
Hessen, Wurtemberg en Baden-
Beieren, die elk een eigen be
stuur zullen krijgen.
Berlijn hoofdstad.
Berlijn zal de politieke hoofd
stad voor het Amerikaansche
■militaire bestuur worden en
daardoor in de plaats van
Frankfurt-aan-Main komen,
wanneer de centrale Duitsche
•bestuursinstellingen onder ge
allieerd toezicht in deze stad
geïnstalleerd zijn, aldus luite
nant-generaal Lucius D. Clay,
de oudste vertegenwoordiger
der Amerikanen in Berlijn.
Herderlijk schrijven
Duitsche Bischoppen.
Kardinaal Faulhaber, de
Aartsbisschop van Münohen en
dertien andere Duitsche Katho
lieke bisschoppen hebben in
een herderlijk schrijven erkend,
dat vele Duitsche katholieken
zich schuldig hebben gemaakt
aan oorlogsmisdaden. Zij ver
klaren dat de kerk wil samen
werken bij het scheiden van
schuldigen en onsehuldigen.
Het schrijven eindigt met het
uitspreken van dankbaarheid
aan al die katholieken, die zon
der zich te bekommeren om
persoonlijk gevaar steun heb
ben verleend aan de vervolgde
Joden.
Geheimzinnig
Lissabon
Belgische Koningscrisis
Het geheimzinnig bezoek
aan Lissabon van twee voor
aanstaande Belgische per
soonlijkheden. Prins Regent
Karei en den eersten Minis
ter Van Acker, heeft de po
litieke stemming weer tot
eenige opwinding gebracht,
nadat deze tijdelijk tot rust
was gekomen ingevolge het
besluit van het parlement,
dat Koning Leopold niet naar
België mocht terugkeeren,
zonder door het Parlement
te ziin teruggeroepen.
Uit gezaghebbende bron
wordt thans vernomen, dat
Leopold zich nog in zijn bui
tenverblijf te Sankt Wolfgang
bevindt, nabij Salzburg in Oos
tenrijk en Brusselsche krin-
fen, die in verbinding met
em staan, geven geen aan
wijzing omtrent zijn eventueel
voornemen deel te nemen aan
de besprekingen in Lissabon.
Hoewel de grootste geheim
houding in acht wordt geno
men, acht men het waarschijn
lijk, dat belangrijke bespre
kingen gaande zijn. Het feit,
dat Lissabon als plaats van sa
menkomst is gekozen en de
aankomst van van Zeeland,
den vroegeren premier, aldaar
tezamen met vooraanstaande
persoonlijkheden op econo
misch gebied, wordt hier als
een aanwijzing beschouwd, dat
de besprekingen wellicht ver
band houden met de economi
sche onderhandelingen met de
V. S., welke Spaak, de Belgi
sche Min. van Buitenlandsche
zaken, en Min. Kronacker mo
menteel te Washington voeren.
„Stempelen" en „steun" vervallen.
Tekort arbeiders, teveel werkloozen!
tT ERHAALDELIJK wordt aangedrongen op de invoe-
ring van arbeidsregistratie en van burgerdienst
plicht. Eenigen tijd geleden is zelfs het bericht versche
nen als zou een wetsontwerp in dien geest klaar liggen.
Men ziet eenerzijds, dat in ons land veel werk moet
worden verricht, waarvoor niet altijd de noodige krach
ten beschikbaar zijn, terwijl ander
zijds valt waar te nemen, dat nog
velen zonder arbeid zijn. Men meent,
dat burgerdienstplicht, zooals in ver
schillende landen, o.a. Engeland,
heeft gegolden tijdens den oorlog,
met registratie van allen, die kunnen werken, de oplos
sing zou zijn
Standpunt van
Minister Drees
Green burgerdienstplicht
in vredestijd.
Mijn standpunt is, dat een
dergelijke maatregel in vredes
tijd niet dan bij volstrekte
noodzakelijkheid moet worden
genomen en dat het zelfs geen
zin heeft zoo lang men .nog
geen arbeid heeft kunnen aan
bieden aan de. talloozen, die
reeds bij de arbeidsbureaux
zijn ingeschreven. Van dien
kant echter gaan wij nu het
probleem met kracht aanvat
ten.
Onmiddellijk na de bevrij
ding was er een omvangrij
ke werkloosheid, omdat
grondstoffen en brandstof
fen ontbraken, terwijl in
vele bedrijven ook de instal
laties waren weggehaald.
Zelfs de wederopbouw kon
en kan niet met de ge-
wenschte kracht worden ter
hand genomen, omdat de
materialen in onvoldoende
mate aanwezig zijn. De voe-
dingstoestand was in den be
ginne zoo, dat velen niet op
volle kracht konden werken
en wij wilden van de talrij
ke arbeiders, die jarenlang
gescheiden van hun gezin
hadden moeten leven, niet
dadelijk verlangen, dat zij
weer buiten hun woonplaats
aan den slag gingen.
De oude steunregelingen
en het „stempelen", waarte
gen zoo groote bezwaren be
stonden, zijn niet weer in
het leven geroepen. Aan
werkloozen wordt een uit-
keering gegeven. Deze rege
ling is ook slechts houdbaar,
wanneer uitkeeringen maar
van korten duur behoeven
te zijn, omdat spoedig arbeid
beschikbaar is.
Oproep.
Nu eenige maanden voorbij
zijn gegaan acht de regeering
het oogenblik gekomen om op
grooter schaal arbeiders op te,
roepen, zoowel voor den we
deropbouw vooral in de ver
woeste gebieden, Noord-Lim
burg, Arnhem, de Veluwe-
zoom, Brabant als voor
oogstwerkzaamheden.
Het spreekt vanzelf, dat wie
arbeid weigert, geen uitkee-
ring meer ontvangt.
Arbeid is levensvoorwaarde.
De geldzuivering zal ook
ten aanzien van den arbeid
een goeden invloed hebben. Nu
het zwarte geld uit den omloop
is genomen en de zwarte han
del, vooral ook in cigaretten,
stellig wel sterk terug zal loo-
pen, zullen vele jonge men-
schen, die geregelden arbeid
ontwend waren, of daartoe
nooit waren gekomen, tot hun
eigen heil gaan zien, dat dat
weer een levensvoorwaarde is
geworden.
Intusschen zou het in hoo-
ge mate onbillijk ziin de om
vangrijke werkloosheid, die
er vooral in de groote steden
nog is. aan de arbeiders te
wijten. Zooals ik reeds eer
der zeide, kunnen velen in
de bedriiven. waar ze werk
ten. niet aan den gang. Waar
die mogelijkheid wel be
staat wordt veelal weer flink
aangepakt.
Waardeering in buitenland.
Buitenlanders hebben den
laatsten tijd herhaaldelijk hun
waardeering uitgesproken over
de wijze, waarop men in Ne
derland het herstel heeft ter
hand genomen. Er moet echter
veel meer worden gedaan om
een goed evenwicht te berei
ken tussehen de vraag naar
arbeiders efï de beschikbare
krachten. Dat is echter reeds
mogelijk op grond van de be
schikbare gegevens en de be-
zonder een
in te
staande regelingen, zon
zjg. burgerdienstplicht
De toestand in de kampen.
Er geschiedt in Nederland
ONRECHT!
„Er komen ergerlijke schandalen
voor en er worden schanddaden bedre
ven aan weerlooze gevangenen!"
Aldus de illegale werker, van Rand
wijk, in „Vrij Nederland".
Wat gebeurt er in het duister? In
dien de toestanden in de kampen het
daglicht kunnen verdragen, waarom
geeft men dan aan vertegenwoordigers
van de pers, van het Nederlandsche
Roode Kruis of van een andere instan
tie niet het recht op een aantal wille
keurige dagen, uren en nachten een
a.antal kampen grondig te bekijken?
Generaal Kruis, inspecteert, kolonel
Snijders inspecteert, en Patriot voor
„Herrijzend Nederland" bakt zoete
broodjes.
De heer Van Randwijk legt brieven
over waarin zware beschuldigingen
worden geuit. Hij vraagt een onderzoek
om of den aanklager te straffen, of de
beschuldigden.
Een moeder schrijft:
Mijn zoons zijn geslagen ais men
geen beest zou doen. De oudste moest
zich ontkleeden en is toen" met een nat
te gummistok geslagen. Men tweede
zoon heeft zich vijftigmaal in een stuk'
glas moeten laten vallen
Spreekt deze vrouw de waarheid? Of
liegt ze? In beide gevallen moet er ge
ducht gestraftworden.
Een ander geval.
Mijn eenige zoon zat tweemaal
in Duitsche gevangenschap. Op 7 Mei
1945 hebben ze mijn kind weggehaald.
Vier maanden zit hij gevangen, is ziek,
was nooit sterk. Mr.. .die ik. vroeg
zijn belangen te behartigen, kan-geen
toegang tot hem krijgen. De aanklager
beweert, dat mijn jongen drie Joodsclie
onderduikers aan de Duitschers zou
hebben verraden. Een dezer drie is te
rug uit Auschwitz en persoonlijk bil
Mr gaan zeggen, dat het een leugen
is (alles op schrift gegeven). Verder
heb ik papieren van de gezamenlijke
illegale acties te.... en te.... over de
betrouwbaarheid van mijn zoon. Al deze
mooie stukken heeft Mr.... maar hlf
kenll" Seen 'cans om er mee te wer-
Een jurist, zelf bekleed met een lioo-
ge functie bij het kampwezen, vertelt
het ook reeds door „De Burcht" ge
signaleerde geval van het kaalknippen
der mannen en het afknippen van het
haar der vrouwen tot boven de ooren
Een predikant uit het centrum des
lands: ervaring van veie mij
ner collega's is, dat bij de betrokken
instanties, M.G., P.O.D. e.d., de pre
dikanten vaak op dezelfde onbehoor
lijke wijze behandeld worden (zij het
dan iets getemperd) als vroeger bij de
Duitsche instanties. Men beschouwt ons
ais lastige dwarskijkers, die liefst zoo
gauw mogelijk moeten verdwijnen en
waar men niets mee te maken wil heb
ben.
„Wij laten het", zegt Van Randwijk,
„voor ditmaal hierbij. De gedachte aan
al dit onrecht en deze domme dwaas-
he d, wordt nog ondragelijker, wanneer
wij Zien hoe er geklungeld wordt met
de bestraffing van de groote schuldi
gen.
De eerlijkheid gebiedt te schrijven,
dat de Regeering zich ernstig met het'
probleem bezighoudt. Wij voor ons twij
felen geen oogenblik aan den wil der
Regeering om den stal schoon te ma
ken. Maar generaal Kruis klaagt over
gebrek aan goed bewakingspersoneel en
over onvoldoende materiaal ten einde
de kampen vóór den winter bewoon
baar te maken.
De fout is begaan door de vroegere
regeering, die, zooals v. Randwilk
schrijft: „met absoluut onvoldoende
voorschriften „de jacht liet openen".
Maar onze huidige Regeering treu-
zele niet.
„En wat ons volk aangaat, ook te
genover de N.S.B.'ers zullen wij van
daag evengoed als in 1940 tot 1945 heb
ben waar te maken, dat het ons om
recht te doen is en dat wij bereid
Ziin tegen het onrecht ten strijde te
trekken, óók als het hakenkruis er niet
meer boven wappert".
VOETBAL.
L.F.C.—Roodenburg.
Deze wedstrijd om den N.V.B.-beker
wordt Zaterdag a.s. om 5 uur gespeeld
in plaats van Zondag op het terrein aan
den Zoeterwoudsche Singel
