BEVRIJDE NEDERLANDERS
ZENDEN HUN GROET
£eft (Uwxp u-an bondg,eno-cden
Het UatLcaan
eft ïiuiCand
Dinsdag II September 1945
No. 70
Bureaux Redactie en Ad
ministratie:
Papengracht 32-34, Leiden.
Telefoon:
Direotie en Redactie 20015
Administratie 20935.
Katholiek Dagblad voor Leiden en Omstreken
Hoofdredacteuren: Rector H. L. J. M. Sondaal en Mr. Dr. C. C. A. van Haren; Redacteuren:
Prof. Dr. W. Asselbergs (Anton v. Duinkerken) en Joop Siebelt; Directeur: G. G. v. Elburg.
Abonnementsprijzen: ƒ0.26 p. week, ƒ1.10 p. maand, ƒ3.20 p. kwartaal. Franco p. p. ƒ4.20.
"Weerverwachting geldig
van Dinsdag- tot "Woensdag
avond medegedeeld door het
K.N.M.I. te De Bilt.
Nog vrij warm.
Plaatselijk eenige ochtend
mist. Overdag heli tot zwaar
bewolkt. Overwegend droog-
Yrij warm. Zwakke tijdelijke
matige wind uit zuidelijke
richting.
Zeventig Nederlandsche ge-
interneerden, waaronder tien
vrouwen en kinderen, thans be
vrijd uit een kamp in Sime-
road te Singapore, zijn dank
baar en gelukkig nu zij in staat
zijn een boodschap te zenden
aan hun landgenooten via A.
N.P.-Aneta.
Deze boodschap luidt als
volgt: Wij .wenschen allen,
vanaf den viertienjarigen Ben-
ni Calen tot den twee-en-tach
tigjarigen grootvader H'eymans
toe, u te zeggen dat wij in goe
de gezondheid zijn en dat ook
ons moreel goed is. Vanzelf
sprekend zijn onze lichamen
zwakker tengevolge van voort
durende ondervoeding en uit
putting maar nu voelen wij dit
niet meer, nu wij overvev-
heugd zijn bij de gedachte, dat
wij na drie en een halfjaar on
derdrukking door de wreede
en barbaarsche Jappen onze
vrijheid herkregen hebben.
Zelfs nu kunnen wij ons nau
welijks realiseeren dat" wij vrij
zijn, maar de tegenwoordig
heid van .Britsche soldaten,
matrozen en luchtmachtperso-
neel van lord Louis Mountbat-
tens commando doet ons be
seften, dat dit niet langer een
droom maar waarneid is. een
heerlijke realiteit. Gij kunt a
voorstellen hoe pri.nihef de
omstandigheden waren. om
niet te spreken van den moed-
benemende atmosfeer, veroor
zaakt door de hooge, grijze ge
vangenismuren. Na een ver
blijf van twee jaar in de Chan-
gigevahgenis, waar duizenden
mannen, vrouwen en kinderen
waren saamgedreven in een
ruimte, die oorspronkelijk voor
maximaal achthonderd ver
oordeelden was ingericht, wer-
wen wij naar Sime-road over
gebracht waar wij anderhalf
jaar hebben doorgebracht in
groote hutten, die de geinter-
neerden zelf hadden gebouwd
van hout en gedroogde klap
perboombladeren. Elke hut
werd door tachtig personen be
woond. Ook hier hebben wij
hard gewerkt met het bebou
wen van den grond, het teelen
van groenten, alsmede het ver
richten van allerlei huishoude-
lijken arbeid en het schoonhou
den van latrines Eentonige ar
beid, steeds onder bewaking
van Japansche soldaten. Ieder
die niet hard genoeg naar den
zin der bewakers werkte,
kreeg schoppen en slaag. En
kelen onzer geraakten in han
den der geheime Japansche po
litie, die hen op middeleeuw-
sche wijze gemarteld en uitge
hongerd heeft. Maar goddank
zijn zij allen behouden terug
gekeerd. Andere lotgenooten
van dit kamp echter zijn een
verschrikkelijken dood gestor
ven. Onze kleine gemeenschap
was over tal van hutten ver
spreid en dat had het voor
deel, dat wij vriendschap kon
den sluiten met Britten, Ame
rikanen, Noren, Polen, Russen
en Tsjeohoslovaken. Gemeen
schappelijk lijden versterkt
vriendschapsbanden en ons
kamp werd in den besten zin
van het woord een echt kamp
van bondgenooten'.
Toch vormden de Nederlan
ders weer een aparte eenheid,
saamgebonden door verknocht
heid aan de Koningin en de le
den van de Koninklijke fami-
KEIZERLIJK JAPANSCH
HOOFDKWARTIER
VERDWIJNT.
Generaal MacArthur heeft
een order uitgevaardigd, waar
bij wordt bepaald, dat met in
gang van 15 September a.s. het
Keizerlijk Japansche Hoofd
kwartier opgeheven zal zijn.
lie. Koninginnedag werd steeds
gevierd. Zii het ook in alle
stilte en geheimhouding, met
fluisterend uitgesproken ge-
lukwenschen en geheime bij
eenkomsten, aangezien alle
demonstraties streng verboden
waren en het dus gevaarlijk
was blijk te geven van natio
nale gevoelens. Maar vorige
weel- bestond er een prachtige
gelegenheid om dezen heuge-
lijken dag openlijk te vieren
en wij hebben die gelegenheid
niet ongebruikt voorbij laten
gaan. Rood-wit-blauw en oran
je, voorzichtig verborgen ge
houden in tasschen en boeken,
kwamen plotseling te voor
schijn en sierden onze Mee
ding, terwijl ons kleine Neder
landsche koor, bijgestaan door
het groote kampkoor, 's avonds
tijdens een liefdadigheidscon
cert voor zieken en ouden van
dagen het Wilhelmus, Piet
Hein en „Waar de blanke top
der duinen" ten gehoore bracht
JOEGO-SLAVISCHE EMIGRANTEN
Te Rome is eer manifest uit
gegeven met onderteekening
van de vertegenwoordigers van
drie Joego-Slavische oppositie
partijen. In dit manifest wordt
het regiem van Tito afgewezen
en wordt gevraagd om tus-
schenkomst van de Geallieerden
tot herstel van de vrijheid in
J oego-Slavië. De betreffende
partijen zijn: de Sloveensche
Volkspartij, de Kroatische De
mocratische partij en de Onaf-
hankelijk-Democratische partij.
Een aantal geëmigreerde Joego-
Slavische officieren te Rome
heeft aan Koning Peter, bij ge
legenheid van diens verjaardag
een boodschap gezonden, waar
in hun loyaliteit en tóewijding
tot uiting worden gebracht.
Men meent, dat het aan den
dag treden van Italië als cen
trum van activiteit van Joego-
Slavische emigranten waar
schijnlijk niet bevorderlijk zal
zijn voor het vestigen van
vriendschappelijke betrekkin
gen tusschen maarschalk Tito
NEDERLANDSCH INDIË
VOORBEREIDING TOT DE RIJKSCONFERENTIE
In de voorbereiding van de
aanstaande Rijksconferentie is
thans teekening gekomen.
Naar de Indische redacteur
van het A.N.P. verneemt, heeft
n.l. de minister van Overzee
sche Gebiedsdeelen in het ka
der dezer voorbereiding een
commissie tot onderzoek inge-
steldv
Deze commissie heeft de op
dracht om, zoo mogelijk op kor
ten termijn, te onderzoeken
welke wenschen en opvattin
gen hier te lande leven met be
trekking tot de aanpassing van
de structuur der overzeesche
gebiedsdeelen en de bepaling
van hun plaats in het Konink
rijk der Nederlanden overeen
komstig de gewijzigde omstan
digheden. De commissie zal
aan den minister van overzee
sche gebiedsdeelen een berede
neerd verslag uitbrengen van
haar onderzoek, omMeed met
beschouwingen, die de strek
king, de wenschen en opvattin
gen duidelijk maken en op de
consequenties daarvan ten aan
zien van het staatsbestel, wet
geving en maatschappij wijzen.
Hiermede is dus in Neder
land een eerste concrete stap
gedaan ter uitvoering van wat
H. M. de Koningin in haar histo
rische radiorede van 7 Decem
ber 1942 aankondigde. In deze
rede stelde H, M. een Rijkscon
ferentie in het vooruitzicht,
waarbij 15 vertegenwoordigers
van Nederland, 15 vertegen
woordigers van Indië, 3 van Su
riname en 3 van Curagao, zich
zouden beraden over de nieuwe
structuur van het Koninkrijk.
Voor deze Ronde-Tafel-Confe
rentie, van adviseerend karak
ter, zijn de gedelegeerden van
Suriname en Curagao reeds aan
gewezen.
Voor Nederland en Indië is
dit echter door den loop der ge
beurtenissen nog niet kunnen
geschieden.
Contra Tito
en de ïtaliaansche regeering, of
schoon daarbij gezegd moet
worden, dat de emigranten,
voor het meerendeel, als katho
lieken, zich meer aangetrokken
gevoelen tot het Vaticaan dan
tot de ïtaliaansche regeering
van welke laatste zij, naar het
schijnt, niet den minsten steun
ontvangen.
EEN RAMP-WINTER VOOR
D UITS CHL AND.
De geallieerde mogendheden
kunnen niet voorkomen, ge
zien inlichtingen van Britsche
officieren van gezondheid te
Berlijn, zonder aan de voor
ziening in de voedsel- en brand
stofbehoeften van de overige
Europeesche landen te kort te
doen, met de maatregelen wel
ke zij thans in staat zijn te ne
men, dat honderd-duizenden
Duitschers in den aanstaanden
winter zullen sterven. Met het
oog op dit rampspoedig voor
uitzicht doen de Geallieerde
autoriteiten den burgemeesters
order toekomen om maatrege
len te treffen ter verzekering
van een vlotte begrafenis van
de dooden in den komenden
winter, aldus bericht genoem
de correspondent.
Fenner Brockway, de poli
tieke secretaris van de Inde
pendant Labour Party (wier
socialistisch programma radi
caler is dan dat van de La
bour ^partij) dringt er in een
verklaring bij Engeland en
Amerika op aan, voedsel te
zenden naar Duitschland, in
verband met de daar dreigen
de hongerwinter. Brockway
v/ijst er op, dat de ziekten, die
het gevolg van deze- situatie
zouden zijn, niet zouden kun
nen worden beperkt tot
Duitschland en dat ook de om
liggende landen, en tenslotte
zelfs Engeland, de gevolgen
hiervan couden kunnen voe
len. Indien men de Duitschers
liet sterven, zou dit bovendien
de hoop op „goodwill"
Duitschland in de toekomst
kunnen vernietigen; de gevoe
lens van wraak en haat zou
den blijven voortduren en een
volgende oorlog zou het gevolg
kunnen zijn.
TI et Reuter-bericht waarin
een onderhoud van Paus
Pius XII werd gemeld met
den communistischen gezant,
gedetacheerd te Warschau, en
waarin werd gewaarschuwd om
geen voorbarige conclusies te
trekken ten opzichte van de
verhouding tusschen het Vati
caan en Rusland heeft de aan
dacht van onze lezers getrok
ken en vragen doen opkomen.
Het kan niet anders. Voor
den oorlog stond het bij ieder
een, die eenigszins op de hoog
te was. vast, dat de verhouding
Moscou-Vaticaan verre van
vriendelijk was, integendeel dat
Moscou fel vijandig stond te
genover den Paus, tegenover
de Katholieke Kerk zooals de
Sovjets vijandig stonden te
genover allen godsdienst.
Tijdens den oorlog doken
hier en daar geruchten op, ge
ruchten die zouden wijzen op
een wijziging ten goede.
Ze werden echter door de
„Osservatore Romano", het
blad van Vaticaanstad, zoowel
als door Moscou zelf, onmid
dellijk gedementeerd
Wanneer u dan ook weet,
dat Rusland het eenige land is
geweest dat het liefdewerk
van het Vaticaan ten bate der
krijgsgevangenen niet heeft
willen steunen dan begrijpt
men dat „er nog wel iets ha
pert".
Alle regeeringen voldeden
aan het verzoek van den Paus
om berichten door te geven
aan familieleden van gevange
nen en wie dan ook den Vati-
caan-zender op ongewone tij
den beluisterde kon uren ach
tereen als maar namen en
boodschappen hooren in alle
talen en tot alle naties van al
lerlei gevangenen uit alle hoe
ken en windstreken der aarde,
maar niet uit het onmetelijke
steppengebied der vereenigde
Sovjet-republieken.
Het feit dat bij het bezoek
van generaal de Gaulle een H.
Mis werd opgedragen in de
kerk van Sint Lodewijk zegt
niets, want deze kerk behoort
tot het Fransche gezantschap
en is als zoodanig Fransch ter
ritorium.
Wèl opvallend echter was
dat een Amerikaansch aalmoe
zenier de plechtigheid moest
verrichten en in het Fransch
een preek hield, terwijl Mgr.
Neveu, Franschman. de Apos
tolisch administrateur, geen
toegang tox Rusland kon krij
gen!
Het herstel van het Ortho
doxe patriarchaat in Rusland
zegt op zich weinig cf niets.
Er is ook geen enkele aanwij
zing die eenig vermoeden wet
tigt dat de houding van het
communisme in Rusland zou
zijn gewijzigd' ten opzichte van
den godsdienst
Wii zouden dat wel heel
graag willen. Er wordt ook
veel voor gebeden. De geschie
denis en de belofte van OL.
Vrouw van Fatima hebben
meer dan iets anders de reli
gieuze belangstelling voor Rus
land levendig gehouden, aan
gewakkerd en verste riet.
En inderdaad, waar Rus
land met zulke groote schre
den langs den weg van lijden
en dood, langs den weg van
puin en verwoesting tot de
grootheid van zijn overwinning
is gekomen, daar leeft in veler
harten groote sympathie voor
het dappere Russische volk en
de uitgesproken wensch dat de
barricade die het communisme
in Rusland opwerpt tusschen
godsdienst en leven spoedig
moge worden geslecht, is er des
te vuriger om.
In Rusland is bij het volk de
godsdienst niet uitgeroeid kun
nen worden. De talloze Rus
sische krijgsgevangenen geven
daarvan overvioed'ge bewijzen,
óók en dat is veelzeggend1
de jongeren clie toen volle
dig door de goR oozenpropa
gan da zijn bewerkt.
Weer geldt dat de ziel van
den mensch, van nature chris
telijk, altijd weer op zoek gaat
naar God en God vindt ook al
denkt de godlooze dan dat hij
definitief God heeft uitge
roeid.
RADIOREDE VAN Z. K. H.
PRINS BERNHARD.
Z. K. H. Prins Bernhard heeft
1 verband met de oprichting
van het comité „Nederland helpt
Indië" een radio-rede uitge
sproken.
Wij ontleenen hieraan nog het
volgende:
Wij zelf zijn nog maar zoo
kort geleden geholpen. Gij allen
in het zuiden, in het oosten, ge
weet nog en zult het nooit
vergeten hoe bij u de bevrij
ding kwam. Ge zult het nooit
vergeten, dien dag, waarop een
indrukwekkende zwerm vlieg-'
tuigen u de zoo noodzakelijke
voedselpakketten toewierp,
voorbode van een zoo nabije be
vrijding.
Nu komt die zelfde vrijheid
over de mülioenen ginds in In
dië en de angst en beklemming
van jaren vallen af, al blijven
nog duizenden zorgen.
Op tal van plaatsen, in tal van
vereenigingen, in tal van krin
gen, zon men op middelen Indië
te hulp te komen.
Mij werd verzocht het eere
voorzitterschap op mij te nemen
en de actie van dit comité bij u
in te leiden. Dat ik dit van gan-
scher harte doe, behoeft geen
betoog.
De taak is duidelijk en met
een. paar woorden gezegd:
Overal: waar nood is en de re
geering die niet, of niet vol
doende lenigen kan, zal Neder
land, zal dit «MËÜ&é, zult gij,
BISCUITS OP BROODBON.
De nog bii de bakkers, krui
deniers en speciale zaken aan
wezige voorraden Engelsche
biscuits mogen uitverkocht
worden op broodbonnen. Per
bon voor 400 gram brood kan
men 300 grain Engelscfhs
biscuits koopen.
landgenooten, helpen. Die hulp
zal zich uitstrekken over hen,
die ginds blijven wonen en over
hen, die onmidellijk kunnen
worden gerepatrieerd. Een
enorm werk wacht. Hier klinkt
slechts één commando: Alle
hens aan dek. Het Nederland
sche Roode Kruis met zijn af-
deelingen, verspreid over geheel
Nederland is reeds ingescha
keld. Vereenigingen als Oost
en West, Simavi en Nisvo heb
ben hunne medewerking toege
zegd. Zoo zullen wij komen tot
een alles omvattende actie ten
bate van de getroffen gewesten
overzee. Wij zullen de wereld
toonen dat wij, ondanks jaren
van onderdrukking, den moed
niet hebben verloren en de
drang tot opbouw grooter is dan
ooit. De gevoelens van gene
genheid en saamhoorigheid van
het Nederlandsche volk tot de
volkeren in de overzeesche ge
westen zijn na de gemeenschap
pelijk doorgestane ellende in
tenser dan ooit.
Laat dit werk, met uw aller
hulp, in eendrachtige samen
werking en met Gods zegen
groote resultaten opleveren.
