Gouverneur Generaal
in Nederland
H.M. de Konisigin in Leiden
/LaAidUiAcJhajx
Maandag 10 September 1945
No. 69
UUI
Katholiek Dagblad voor Leiden en Omatreken
Bureaux Redactie en Ad
ministratie:
Papengracht 32-34, Leiden.
Telefoon:
Directie en Redactie 20015
Administratie 20935.
BIECHT
Hoofdredacteuren: Rector H. L. J. M. Sondaal en Mr. Dr. C. C. A. van Haren; Redacteuren:
Prof. Dr. W. Asselbergs (Anton v. Duinkerken) en Joop Siebelt; Directeur: G. G. v. Elburg.
Abonnementsprijzen: 0.26'p. week, 1.10 p. maand, ƒ3.20 p. kwartaal. Franco p. p. ƒ4.20.
"Weerverwachting geldig
van Maandagavond tot Dins
dagavond, medegedeelt door
het K.N.M.I. te De Bil>t.
Mooi herfstweer.
Ochtendmist. Overdag zon
nig, droog en vrij warm.
Zuidelijke wind.
Zondagochtend kwart over
elf is de Gouverneur-Generaal
van Ned. Oost-Indië, Jhr. Mr.
B. O. W. L. Tjarda van Star-
kenborgh Stacliouwer in gezel
schap van luit.-generaal H.
ter Poorten, commandant van
het Kon. Ned. Indische leger bij
den inva] van de Japanners in
Ned.-Oost-Indië, op het vlieg
veld Welschap bij Eindhoven
aangekomen.
De landvoogd werd_ bij zijn
aankomst namens H. M. de
Koningin begroet door H. K.
H. Prinses Juliana en namens
de regeering door den minis--
terpresident prof. ir. W.
Schermerhorn en den minister
van buitenlandsche zaken, R.
van Kleffens. Kort na zijn
aankomst is de Gouverneur-Ge
neraal per vliegtuig naar
Schiphol doorgereisd, terwijl
lt.-generaal Ter Poorten zijn
reis naar Den Plaag zou ver-7
volgen.
Interview!
Uiterlijk volkomen be-
heerscht, gebruind en jeugdig
ondanks zijn 57 jaren, zoo
stapte om kwart over elf de
Gouverneur-Generaal van Ned.
Indië uit de Liberator die hem
van Calcutta naar het moe
derland had gebracht. Ruim
drie jaren is „de held van
Isola" in Japansche krijgsge
vangenschap geweest. Met de
waardigheid waarmede de
landvoogd de tragische" capi
tulatie van de Ned.-Indische
strijdkrachten op 8 Maart 1942
heeft gedragen, heeft hij ook
de. naar zijn eigen woorden,
„onwaardige" krijgsgevangen
schap onder de Japanners
doorworsteld. In het meest
indrukwekkende interview
van mijn carrière, aldus de
Indische redacteur van A.N.P.-
Aneta,, toonde de Gouverneur-
Generaal zijn innemend op
treden en innerlijke kracht te
hebben bewaard.
„U ziet, ik ben magerder ge
worden dan ik vroeger was.
Vergeleken bij vroeger jaren
weeg ik heel wat kilogrammen
minder", aldus de landvoogd
op een eerste vraag naar zijn
persoonlijk welzijn in het
korte onderhoud met ons tij
dens zijn oponthoud op het
vliegveld Welschap te Eind
hoven.
De voeding in de kampen
was voldoende, d. w. z. juist
voldoende om ons gezond te
houden. Dat zij echter ontoe
reikend was voor een behoor
lijke lichamelijke conditie, be
wijst wel de omstandigheid,
dau telkens wanneer eens voor
korten tijd de rantsoenen
eenigszins werden verhoogd,
wij allen in gewicht toenamen.
Ik zelf ben er goed afgeko
men, anderen waren er soms
slechter aan toe. De een kan
nu eenmaal beter tegen ge
ringe voeding dan een ander.
Ik voel me volkomen gezond."
Geiten hoeden!
„Onze job was het hoeden
van geiten en dat is een kar
wei, dat nog niet eens mee
valt", aldus lt.-generaal Ter
Poorten, legercommandant van
het Kon. Ned.-Indische leger
ten tijde der Japansche inva
sies, over zijn ervaringen in
Met ingang van heden is
het Dagblad „De Burcht"
verplaatst naar drukkerij
N.V. „De Leidsche Courant".
Bureaux: Papengracht 32-34
Telefoon: Directie en Re
dactie 20015
Administr. 20935
krijgsgevangenschap, welke hij
met den landvoogd heeft ge
deeld.
Veel kon de legercomman
dant ons niet niededeelen, daar
hij gehaast was om zijn koffers
in het vliegtuig te bergen,
waarmede hij, vergezeld van
generaal-majoor Verniers van
der Loeff en samen met den
Britsehen ambassadeur. Sir
Neville Bland en diens echt-
genoote na een kort opont
houd op het vliegveld Wel
schap nabij Eindhoven door
vloog.
„Mijn ervaringen op de reis
terug naar het moederland?
deze waren overweldigend. De
manier, waarop de Engelschen
en Amerikanen ons hebben
geholpen was puissant.
In Calcutta hebben wij bij
den Gouverneur van Bengalen
geloge'erd, die ons allerharte
lijkst ontving. De officieren
van de R. A. F. sloofden zich
uit om het ons aangenaam te
maken. De ontvangst hier in
Eindhoven gaat iedere appre
ciatie te boven."
De ervaringen van generaal
Ter Póórten in- Japansche
krijgsgevangenschap waren
van den onaangenaamsten
aard. Het was ieder en dag
eerbewijzen brengen. Het appèl
werd gehouden in het Ja-
parisch en de orders werden
gegeven in het Japansch.
WIJDVERTAKTE NAZI
ORGANISATIE IN
DUITSCHLAND.
Er bestaat in Duitschland
een wijdvertakte nazi-organi
satie en de geallieerden heb
ben het leidende centrum
daarvan nog niet ontdekt, al
dus deelden verscheidene neu
trale waarnemers mede, die
onlangs uit Duitschland in
Zwitserland zijn teruggekeerd.
Het schijnt, dat honderden, ja
zelfs duizenden fanatieke na
zi's, vermomd als buiten
landsche arbeiders of als te
ruggekeerde krijgsgevangenen,
zich nog vrij in Duitschland
bewegen, en het gevaar is niet
denkbeeldig, dat zij zich zul
len aaneensluiten tot een
krachtige beweging, tenzij de
geallieerde autoriteiten spoedig
hun schuilplaats ontdekken
alsmede de namen van de lei
ders. Men fluistert zelfs, dat de
beweging onder de persoon
lijke leiding van Hitier zou
staan.
De centrale leiding handhaaft
het contact met nazigroepen in
verschillende deelen van de
bezette zones, voornamelijk
met het doel vertrouwde na-
zis op verantwoordelijke posten
te plaatsen. De onbekendheid
van de geallieerde autoritei
ten met de Duitsche aangele
genheden heeft het betrekke
lijk gemakkelijk gemaakt om
met behulp van knap ver-
valschte papieren, nazis op
sleutelposities te brengen van
plaatselijke bestuurslichamen.
JAPANSCHE OVERGAVE
IN INBONESIë.
Alle Japansche troepen in
Indonesië ten oosten van Lom
bok en op Borneo hebben zich
overgegeven aan den Austra-
llschen opperbevelhebber Sir
Thomas Blarney op Morotei.
H. M. de Koningin heeft
Zondagochtend een bezoek
gebracht aan de dahlia-ten
toonstelling, welke in de Stads
gehoorzaal wordt gehouden
en georganiseerd wordt door
de afdeëling Leiden en om
streken van de Kon. Ned. Mij.
voor Tuinbouw en Plantkunde,
de vaste keuringscommissie
dier Maatschappij en de Ned.
DabJia-vereeniging. Aan den
ingang werd de Koningin ont
vangen door het Tentoonstel-
lingsbestuur, dat H. M. een
bouquet oranje dahlia's aan
bood. De vorstin werd hier
na rondgeleid door den afdee-
lingsfroorzitter, den heer Joh,
Jonker, den heer Joh. Jonker,
den algemeenen voorzitter Jhr.
G. F. van Tets en den voorzit
ter der Ned. Dahliavereeniging.
den heer J. F. C. Dix. Tijdens
de rondgang liet de Koningin
verscheidene kweekers aan-
zieh voorstellen en zich in
lichten over bijzonderheden
van de cultuur en de bedrijfs-
moeilijkheden, in de oorlogs
jaren ondervonden
Na een verblijf van drie
kwartier verliet H. M. het
tentoonstellingsgebouw, luide
toegejuicht door de menigte,
welke de koninklijke auto om
stuwde. Deze laatste kon zich
slechts met veel moeite en zeer
langzaam een weg door de
hoofdstraat banen.
Het bezoek kenmerkte zich
Deze troepen vormden het Ja
pansche tweede leger en ston
den onder bevel van Luit-Ge-
neraal Tisjima. Nederlandsche,
Amerikaansche en Australische
troepen hebben daarna een pa
rade gehouden op MorotaL
door. een ongedwongen belang
stelling van de zijde van Hare
Majesteit en door een beschei
den en beheerschte blijdschap
van de zijde van bet in de zaal
aanwezige publiek Hare Ma
jesteit had interesse voor alles,
speciaal voor ae moeil ij kne
den, die overwonnen waren
gedurende de oorlog voor die
nog overwonnen zouden moe
ten worden in de toekomst.
Verschillende inzenders wer
den door Hare Majesteit her
kend. Zoo is er een liefhebber,
die exposeert, en door de Ko
ningin werd herkend. Hij had
12 jaar geleden-eveneens aan
een door H.M. bezochte ten
toonstelling deelgenomen.
Heden, 10 Sept., herdenkt
Z. H. Excellentie Mon
seigneur Dr. J. de Jong zijn
zestigsten verjaardag en over
twee dagen is het tien jaar ge
leden dat Hij in de Bisschops
wijding de volheid van het
Priesterschap ontving.
Het zal niemand verwonde
ren, dat onze gedachten nog
eens op bezoek gaan in het hui.-
op de Maliesingel te Utrecht
waar de Aartsbisschop gedu
rende vijf bittere oorlogsjaren
tegen de sluwe en geslepen
tyrannie van den Duitscher on
verschrokken en onwrikbaar
leiding bleef geven en het mid
delpunt vormde van waaruit
Katholiek Nederland het ver
zet pleegde en een niet te
doorbreken wal opwierp tegen
de telkens opnieuw gedane
aanvallen op christendom er
beschaving, op Kerk en Gods
dienst.'
Maar niet alleen Katholie
ken. alle Nederlanders zullen
in Dr.'de Jong ook zien een na
tionale figuur en zullen Hem
met alle eerlijkheid erkennen
als de personificatievan d<
„bovengrondsche illegaliteit".
Wat al adviezen zijn daar op
de Maliebaan in de onmid
dellijke nabijheid van Hoofd
kwartieren van Duitsche en
Nederlandsche SS ge
vraagd en verkregen. Als er
een register zou bijgehouden
zijn zou men verbaasd staan
wie daar om raad kwam en....
gesterkt en met een juiste
aangegeven lijn, zijn weg te
midden van alie gevaren kon
voort- en doorzetten.
Nooit heeft Dr. de Jong, die
geschiedenis doceerde op het
Groot-Seminarie kunnen ver
moeden, dat Hij zelf nog eens
„geschiedenis zou maken".
Zijn enorme en alle vakkun-
digen verbazende kennis der
historie heeft Hem gewend ge
maakt de problemen te toetsen
en de moeilijkheden te door-
vorschen. Hij wist als geleerde
dat geduld en durf samen kun
nen, dikwijls samen móeten
gaan. en van deze ervaring
heeft Nederland in zijn geheel
en wij als Katholieken in het
bijzonder de vruchten gezien
en straks als het boek van Ma
gister Stokman gaat uitkomen
zullen wij waarschijnlijk nog
beter de oogst van dit bewind
kunnen schatten.
Men denke daar niet te licht
over. Bij den Aartsbisschop
kwam iedereen. De eenvoudige
man en de directeur, de hoog
ste ambtenaar en knapste or
ganisator. Maar al deze men-
schen stonden voor vragen
waarop zij geen antwoord wis
ten of waarover zij eerst
zekerheid kwamen halen of het
wel goed was. Steeds stond de
Aartsbisschop „met beide voe
ten op den vloer". Alle pose,
alle felheid bande Hij uit zijn
wenken en raadgevingen.
Hij begreep dat daarmee de
menschen, die tot hem kwa
men, niet waren geholpen.
Nuchter en zakelijk maar ge
dragen door een groote ver
antwoordelijkheid, bezield door
een diepe liefde voor ons va
derland en een intens meevoe
lend hart, gaf hij zijn ant
woord. zijn oordeel.
„U moet me niet kwalijk ne
men dat ik de zaak zoo nuch
ter bezieu moet er ook
aan denken hoe gemakkelijk
het is om te zeggen doe dit of
doe dat en daarmee de men
schen voor verschrikkelijke ge
volgen te stellen en te weten:
„zelf blijf ie er waarschijnlijk
buiten
Maar als het vaststond, dat
het niet anders kón.
Het dreigement dat groote
getallen priesters zouden wor
den opgepakt als er weer een
brief zou worden voorgelezen
hield hem niet terug, o, neen.
Zoo staan wii, door den
strijd onder zijn leiding, ge
staald, nauwer rondom Hem
en rondom alles wat Hij voor
ons tot iiitdruking brengt.
Wij bidden God dat Hij den
Aartsbisschop aan wiens ge
zondheid de zware last van
bet Episcopaat der laatste vijf
jaren niet zonder sporen voor
bij ging, met zijn gena
de moge bijstaan opdat
diens doorzicht en diens vast
beradenheid ons. ook bij den
opbouw van ons land. mogen
doen aetnjgen: „De Bisschop
pen zijn door den H. Geest ge
steld om de Kerk Gods te be
sturen".
SPANJE TREKT TROEPEN
TERUG UIT TANGER.
Naar in welingelichte mili
taire kringen te Madrid ver
luidt, heeft Spanje alle troe
pen behalve twee Marok-
kaansohe bataljons, uit Tan-
ger teruggetrokken. De eva
cuatie der Spaansche troepen
is geschied op initiatief van
den Spaanschen hoogen com
missaris-generaal Varela vóór
de beslissing door de Vier-
mogendhedenco nieren tie te
Parijs genomen werd. Voor
den oorlog lagen te Tanger
een Fransch en een Spa anseh
Marokkaanse!). bataljon in
garnizoen.
Wat lezers ons schrijven...
Op onze redactietafel lagen
vanmorgen verschillende brie
ven over éénzelfde onderwerp.
Wij hebben hieruit 'n greep ge
daan en laten thans één enkele
verbolgen lezer en meerdere
verbolgen lezeressen aan het
woord:
Geachte Heer Redacteur,
Met meer dan gewone agita
tie kwam m'n vrouw uit de
Zondagsmis van half acht te
rug. Ze komt altijd min of meer
geagiteerd uit die Mis terug,
want hebbende een Martha-
natuur maakt zij zich be
zorgd over vele zaken die haar
te doen staan als daar zijn: bed
den opmaken, kamers in orde
brengen, ontbijt klaar zetten,
kinderen aankleeden, voorberei
dingen treffen voor het warme
eten, en duizend en een dingen
meer, die tot het domein van de
na-oorlogsdhe overbelaste huis
vrouw behooren en waar zij al
léén voor staat. Want het
dienstmeisje komt 's Zondags
niet. Die wenscht dien dag vrij
te hebben, want wat heeft ze
anders aan haar leven? Ze moet
door de week des ochtends, en
zelfs enkele middagen huiselijk
werk verrichten, heeft haar
korfbalclub, haar danscursus,
de middag dat ze met haar
vriendin uit moet en de avond,
dat ze haar vriend beter moet
leeren kennen. Haar komt dus
een algeheele rust des Zondags
ten volle toe! Dat haar me
vrouw dan geen hulp heeft is
van geen belang! En nu werd in
de preek van den Zondag be
toogd, dat de huisvrouwen haar
dienstboden als slavin behan
delden! Mijn vrouw raakte er
over aan 't piekeren? Wat moet
zij doen om haar dienstbode
niet als slavin te behandelen?
Haar enkele ochtenden vrij ge
ven? Haar loon verdubbelen?
Haar de lichtere werkjes ver
zoeken te doen als daar zijn de
bloemen rangschikken en de ra
dio aanzetten en zelf in de keu
ken gaan staan? Zij kan het
hierover met haar zelf niet
eens worden .aangezien zij aan
stonds aan 't werk moest om de
bedden op te maken, de kamers
in orde te brengen en zoo
voorts, zie boven.
Mijnheer de redacteur, als
huisvader komt het mij voor,
dat de eerwaarde heer op de
preekstoel niet geheel met de
nooden' van zijn tijd bekend is.
Anders zou hij toch moeten we
ten dat er tegenwoordig wer
kelijk geen sprake meer is van
het slafelijk behandelen van
dienstpersoneel, om de dood
eenvoudige reden, dat er geen
dienstpersoneel is. Ware het in
de tegenwoordige omstandighe
den niet beter de meisjes te wij
zen op de verheven taak die ze
in 't gezin vervullen kunnen, in
plaats van ze nog meer te stij
ven in hun belachelijk over
dreven eischcn v»n loon an
vrjjen tijd
Een bezorgd tvuisvad«fc«
