DE CRISIS IN SPANJE Deportatie van N.S.B/ers VOORHEEN EN.... CENTRUM vooï staatkundige vorming AMERIKA EN DE BALKAN Dingdag 4 September 1945 De le en enigste Bakkerij- administratie TE LEIDEN ADR. v. LEEUWEN Rijndijkstraat 4 Leiden 2545 No. 64 v\\\\\\\m« VW\\\\\\\\\W\\\\\\\\\\\\\\\\\V Kathcjiek Dagblad voor Leiden en Omstreken IWKIHI Hoofdredacteuren. ttector H l. j aa. Sonaaai eD Mi Or o. o- A van aaren; Eeaaeteuren: Prol. Dr. W. Asselbergs (Anton van Duinkerken i en Joop Slebelt: Directeur: G G van Elburg. BUREAUX REDACTIE EN 41'MINISTRATIE: OllDK RIJN l TELEFOON 42777. Abonnementsprijzen: t. 0.26 oer week t. 1.10 oer maand r 3 20 oer kwartaal Franco oeT oost t. 4.20. WEERBERICHT medegedeeld door het K.N.M.I. de Blidt. Zwoel. Gedeeltelijk bewolkt, hier en daar ochtend mist, in de namiddag plaatselijk enkele re genbuien met kans op onweer. Vrij warm, zwakke wind. De aartsbisschop van Toledo, Mgr. Play Daniël, heeft in een herderlijk schrijven een en ander gezegd wat de huidige politieke toestand in Spanje raakt. Hij stelde nadrukkelijk vast, dat de Spaansche geestelijkheid zich geheel en al af zijdig heeft gehouden ten aanzien van de publieke machtsuitoefening en protesteerde tegen de beschuldigingen welke in het buitenland tegen haar worden ingebracht, als zou zij in dienst staan van een totalitair staatsregiem. Ook wees hij er op, dat de regeering van Franco gedurende den oorlog een volkomen neutraliteit heeft bewaard, en op het „niet tegen te spreken feit, dat Spanje het „drie-mogendheden-pact" NIET had onderteekend". Hij verklaarde het juist te achten, dat uit de structuur van den staat alles zou worden verwijderd wat aan leiding zou kunnen geven voor kwade veronderstellingen, doch eischte ook voor Spanje het recht op om zijn eigen binnenlandsche probleem op te lossen. Dit herderlijk schrijven van den Aartsbisschop wordt algemeen be schouwd als een feit van het grootste gewicht in de huidige politieke crisis in Spanje. Men merkt op, dat dit schrijven geen enkelen aanval op de regeering' inhoudt, en dat het op ze kere punten de regeering zelfs tegen over het buitenland in bescherming neemt. Mgr. Daniel brengt vijf punten met aandrang naar voren: le. Vestiging van de monarchie. 2e. Raadpleging van het volk. 3'e. Uitvaardiging van de noodige wetten tot uitoefening van de rechten van het volk. 4e. Afdoening van de politieke ver antwoordelijkheden en terugkeer van de bannelingen. 5e. Verwijdering uit den staat van alles wat aanleiding tot achterdocht zou kunnen geven. Men acht het wel waarschijnlijk, dat Franco met deze aansporing reke ning zal houden. Een van Spanje's vooraanstaande Intellectueelen, de voormalige di plomaat Salvador de Madriago, heeft in een brief aan de „Manchester Guardian" geantwoord op de door den diplomatieken correspondent van dit blad geuite klacht, dat de communis ten niet waren vertegenwoordigd in de republikeinsche Spaansche regee ring, zelfs niet evenredig. Madriago zegt daarop: „De basis van de regeering kan geen andere zijn dan de verhouding in de Cortes van 1936,' waarin minstens tien socialisten zaten tegen één communist. Gezien het feit, dat er drie socialisten in Giral's kabinet een plaats hebben, zou daartegenover, om uw correspondent tevreden te stellen drie-tiende com munist moeten staan". Madriago zegt dan verder, „dat Gira-1 waarschijnlijk van meening is geweest, dat zijn re geering beter de uitdrijving van het fascistische regiem zou kunnen be werkstelligen zónder dan mét com munisten". r». e Spaansche radio heeft op hef- tige wijze partij gekozen voor de handhaving van de Spaansche souvereiniteit over Tanger. Zij richtte zich tegen het internationale Statuut en verklaarde o.m. dat de aanwezig heid van Rusland oen echec betee- kende voor de westelijke mogend heden. DE OVERGAVE VAN SABANG. Een overeenkomst is tot stand ge komen omtrent de Japansche over gave van de haven Sabang op het Ne- derlandsche eiland Bintang, 56 K.M. ten Oosten van Singapore. Een detachement Britsche mariniers zal de haven van de Japanneezen overnemen. JAPANSCHE KEIZER EN DE RIJKSDAG. Het Japansche persbureau Domei heeft gemeld, dat de keizer persoon lijk de openingszitting van den Ja- panschen rijksdag, welke bepaald is op 4 September zal presideeren. _n de „Nieuwe Nederlander" bepleit Jl_ iemand, die zich als ondergedoken N.S.B.-'er aandient, deportatie van N.S.B.-ers naar Nieuw-Guinea. Voor ons is in de Nederlandsche samenleving toch geen plaats, schrijft hij terecht. Het idee om N.S.B.-ers te deportee- ren is reeds eerder geuit. Er is o.i. veel voor te zeggen. Men moest het vraag stuk in elk geval op korten termijn bestudeeren. Er zitten ook groote nadeelen aan vast. Een daarvan willen wij noemen omdat de anonieme schrijver het als een voorbeeld ziet. De schrijver zegt: „En tenslotte het belangrijkste: uit onze aanvankelijke bannelingen-arbeid zal een Nederlandsch Dominion ont staan, een tropische hoeksteen van het Nederlandsche gemeenbest. Welke rijke mgelijkheden dit inhoudt, geef ik U ter overdenking." Neen, waarde heer, gij zijt nog lich telijk beneveld. Het bijeenbrengen van N.S.B.-ers beteekent: het bij elkaar doen leven en voortleven van den zelfkant der samenleving, van maat schappelijk en zedelijk mislukte indi- De Joego-Slavische regeering heeft een waarschuwing doen toekomen aan de Grieksche regeering in verband met de „vervolgingen op groote schaal van de bevolking van Macedonië en de incidenten aan de Grieksch-Joego- Slavische grens". „De Joego-Slavische regeering heeft ook de groote Mogendheden van de zen stap in kennis gesteld en heeft hun aandacht gevestigd op de inci denten welke in Macedonië voor vallen." Radio Belgrado voegde er aan toe: „De regeering van de Vereenigde Staten, zich bewust van den ernst van den toestand, heeft voorgesteld twee commissies van onderzoek te vormen, namelijk in Belgrado en Athene, sa men te stellen uit Geallieerde verte genwoordigers om een onderzoek in te stellen naar de grensincidenten zoo wel als naar de verschillende geweld dadige handelingen van de koningsge zinde fascisten. Onze regeering heeft het Amerikaansche voorstel aangeno men doch heeft in een nota aan de Geallieerden er op gewezen, dat zij verlangt dat de vier groote mogend heden -de Sovjet-Unie, Groot Brit- tannië, de Vereenigde Staten en Frankrijk in deze commissies van onderzoek vertegenwoordigd zullen zijn." FASCISME IN AMERIKA? De Chef van de „American Legion", Edward Scheibeling, heeft verklaard, dat de Amerikaansche oud-strijders zich moeten vereenigen tot een poli tieke partij. „Het wordt tijd", zei hij, „dat het Legioen zich in de politiek gaat men gen, opdat het stelsel van afgevaar digden en senatoren zal verdwijnen en daarmee de invloed van al diege nen, wier denkbeelden het Legioen gevaarlijk acht." Deze verklaring heeft ernstige eri- tiek gewekt. In het bijzonder heeft Millard Rice, de voorzitter van de vereeniging van Amerikaansche oud strijders, Scheibeling, ervan beschul digd, dat hij fascistisch spel speelt. „Hij zou", zoo zei Rice, „met een Nadat gisteren tengevolge van dijk breuk de 90 H.A. groote Voorofsche polder te We -brugge onder water ge- loopen, is in den loop van den dag ook de dijk van de Ruigekade bezweken. Als gevolg hiervan staan nu de La- genwaartsehe en de Bruimaardensche polder, welke tezamen 403 H.A. groot zijn, onder water; ook de Achthoven- polder, groot 377 H.A., de Boespolder, groot 90 H.A., de Voorofsche polder evenens 90 H.A. groot en de Vliet- polder groot 196 H.A. Personeel van Rijnland en van de provincie is met man en macht aan het werk om de gaten te stoppen. Tot nu toe zijn nog geen militairen voor de hulpverlee ning gerequireerd. viduen, van lijders aan diverse minder waardigheidscomplexen, van machts- wellustelingetjes. Van lieden ook die jarenlang te kwader trouw zich tegen hun eigen vaderland hebben gericht. Evenmin als men moordenaar met voorbedachte rade te goeder trouw kan zijn. evenmin mag men na vijf jaar Duitsche en N.S.B.-terreur goede trouw aannemer bij Mussert en tra wanten. Een onderzoek zou o.i. uitwijzen dat zelfs louter physiek bezien, een groep N.S.B.-ers beneden de gemiddelde li chamelijke gesteldheid van den Ne derlander zou blijken te liggen. Voor een Nederlandsch Dominion samengesteld uit geestelijk en licha - melijk minderwaardigen passen wij. Hier ligt juist een der voornaamste bezwaren tegen deportatie. macht van twintig millioen leden ge makkelijk het politieke leven van dit land kunnen beheerschen. Ik geloof de vrees van vele oud-strijders uit te spreken wanneer ik zeg, dat wij zeer dicht bij het fascisme komen, wanneer het Legioen zich als politiek bloc gaat opwerpen. ADMIRAAL HELFRICH OPPERBEVELHEBBER ZEESTRIJDKRACHTEN. Met ingang van 25 Augustus j.l. is Luitenant-Admiraal J. Th. Furstner in verband met zijn benoeming tot lid van den Raad vah State, eervol ont heven uit zfjn functie van bevelhebber der zeestrijdkrachten. In zijn plaats is benoemd vice-admiraal C. E. L. Hel- frich, die tevens met ingang van de zen datum bevorderd is tot den rang van Luitenant-Admiraal. Tot dusver bekleedde Admiraal Helfrich de func tie van bevelhebber van onze zeestrijd krachten in het Verre Oosten. II. Het dorp is stil en donker Plots flitsen felle lichten, auto's stoppen. Er wordt op de voordeur gebeukt en onderwijl wordt het huis en het daarnaast gelegen pand aan alle kanten omsingeld. Na het beuken op de deur wordt een klein raampje geopend en als zich dan een gezicht vertoond wordt daar onmiddelijk een revolver op gericht en gebruld: „Machen Sie auf!" De deur gaat open. „Hande hoch!" De handen gaan omhoog. „Personalausweis!"Ja, daar loop ik niet mee in mijn pyama" Een Mof kent geen humor, hij kan alleen maar nijdig worden om een stommiteit en brult weer: „Holen und sofort!" Meteen klimmen er al twee S.D.-ers de man in pyama achterna. Op de slaapkamer een beroerde situa tie. De vrouw is zich natuurlijk dood- geschrokken, ze weet heel goed waar het om gaat en is van alle „ongerech tigheden" van haar man op de hoogte. 1j-i r werd vroeger herhaaldelijk over Jü, geklaagd, dat de jongeren zich van de politiek afzijdig hielden. Ze had den genoeg van al dat gepraat en al die oude heeren. Het werd toch niets! Een beetje gelijk hadden ze wel! Vroeger is daar ook al op geant woord: laat je niet afschrikken. Kom, spreek, doe je mond open. Als je weg blijft, oefen je heelemaal geen invloed uit. Het heeft in het algemeen niet veel geholpen. Wie zich de bijeenkomsten van de Staatspartij van voor den oorlog her innert, weet, dat men er altijd dezelfde menschen aantrof en dezelfde gezichten zag. Toch waren er toen ook al onder de „ouderen" die graag wilden, dat de jongeren meededen. Maar de jongeren hadden geen vertrouwen. De Katholieke Staatspartij gaat nu een nieuwe weg'. Zij wil overal kleinere en grootere groepen vormen waar men lid of geen lid van de Staatspartij kan ko men, meespreken en zijn oordeel geven en opheldering vragen. Het is de politiek van de open deur. Niet meer het onderonsje, maar de vrij heid, vooral voor de jongeren. Hier ligt voor die Katholieke jonge ren een groote verantwoordelijkheid. Velen onder hen willen meewerken, wil len desnoods de teugels in handen ne men. Ze schromen geen verantwoorde lijkheid. Prachtig, maar dan zullen ze zich goed en volledig moeten oriënteeren. Het Is gemakkelijk op een afstand cri- tiek uit te oefenen en te zeggen - soms te schreeuwen hoe het niet moet, maar zélf meedoen, zélf naar vo ren komen en wat men denkt verdedi gen e" aan anderen duidelijk maken, is iets heel anders en iets veel moeilijkers. Toch mogen de jongeren daarvoor niet terugschrikken en zij mogen zeker niet met het voorwendsel naar voren komen om zich te verschuilen en af zijdig te blijven, omdat: het toch weer om een staatspartij is begonnen. Neen! Waar het om gaat is te zor gen, dat de katholieke beginselen norm en richtsnoer worden van ons staats bestel, te zorgen dat het katholieke volksdeel zijn aandeel kan bijdragen in de waarachtige sociale opbouw van ons vaderland. Het gaat erom te weten. waë.r wij met onze politiek aan toe zijn. Daarom is het te hopen dat de jon geren ook in Leiden en omgeving hun plicht begrijpen en meedoen. Een plicht, die bezinning en zelfbe- heersching, een plicht, die studie en concentratie vraagt. Dan kan. dit centrum een arena wor den, waarin de meeningen botsen, waarin de waarheid blinkt en bliksemt, scherp en fel. maar waar de waardee ring voor elkaar zal groeien, welke straks de zegen der samenwerking zal uitdragen. Ze zoeken hier gelukkig niets, terwijl ze met hun neus voor cliché's en drukwerk staan! Ondertusschen, terwijl de arme man zich moet aankleeden wordt in het pand daarnaast, in de drukkerij, alles overhoop gehaald, gezocht en gevonden! Ze vinden n.l. een blad uit een boek, getiteld „De rattenvanger van Berlijn", een parodie op Hitier. Wat zij echter zoeken, n.l. het week blad „Christofoor" vinden ze niet. In- tusschen is de drukker onder zwaar gewapend geleide de drukkerij bin nengebracht. „Wie drukt dit", is de vraag, en ze zwaaien met het blad uit het boek. „Ik", is het korte antwoord. Dan volgt het bekende recept: links en rechts revolvers, de auto in onder dezelfde dreiging en ze verdwijnen. De rest blijft achter ter bewaking. In het hoofd van den gevangene draait een film met razende snelheid. Al zijn illegaal werk, al zijn onder- grondsche geploeter al zijn slooven en sjouwen, alles tevergeefsch. Hij vraagt zich af: „Wat weten ze? Wie zoeken ze? Wie zou er gepakt zijn? Heeft er iemand gepraat?" Hij weet het niet, hij kan op al die vragen geen ant woord geven. De film is niet meer na te gaan. Hij geeft het op. Afwachten maar. We zullen wel zien als ze gaan vragen. In de schokkende wagen begint zijn schoen fel te knellen, want hij heeft onder de oogen van de S.D. nog kans gezien er een gevaarlijk cliché'tje in te stoppen.... (Wordt vervolgd). EEN BEROEP OP DE GEALLIEERDEN.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

De Burcht | 1945 | | pagina 1