DE CRISIS IN SPANJE
Deportatie van N.S.B/ers
VOORHEEN EN....
CENTRUM vooï
staatkundige vorming
AMERIKA EN DE BALKAN
Dingdag 4 September 1945
De le en enigste
Bakkerij-
administratie
TE LEIDEN
ADR. v. LEEUWEN
Rijndijkstraat 4 Leiden
2545
No. 64
v\\\\\\\m«
VW\\\\\\\\\W\\\\\\\\\\\\\\\\\V
Kathcjiek Dagblad voor Leiden en Omstreken
IWKIHI
Hoofdredacteuren. ttector H l. j aa. Sonaaai eD Mi Or o. o- A van aaren; Eeaaeteuren: Prol. Dr. W.
Asselbergs (Anton van Duinkerken i en Joop Slebelt: Directeur: G G van Elburg.
BUREAUX REDACTIE EN 41'MINISTRATIE: OllDK RIJN l TELEFOON 42777.
Abonnementsprijzen: t. 0.26 oer week t. 1.10 oer maand r 3 20 oer kwartaal Franco oeT oost t. 4.20.
WEERBERICHT
medegedeeld door het
K.N.M.I. de Blidt.
Zwoel.
Gedeeltelijk bewolkt,
hier en daar ochtend
mist, in de namiddag
plaatselijk enkele re
genbuien met kans op
onweer. Vrij warm,
zwakke wind.
De aartsbisschop van Toledo, Mgr. Play Daniël, heeft in een herderlijk schrijven
een en ander gezegd wat de huidige politieke toestand in Spanje raakt. Hij
stelde nadrukkelijk vast, dat de Spaansche geestelijkheid zich geheel en al af
zijdig heeft gehouden ten aanzien van de publieke machtsuitoefening en
protesteerde tegen de beschuldigingen welke in het buitenland tegen haar worden
ingebracht, als zou zij in dienst staan van een totalitair staatsregiem. Ook wees
hij er op, dat de regeering van Franco gedurende den oorlog een volkomen
neutraliteit heeft bewaard, en op het „niet tegen te spreken feit, dat Spanje
het „drie-mogendheden-pact" NIET had onderteekend".
Hij verklaarde het juist te achten,
dat uit de structuur van den staat
alles zou worden verwijderd wat aan
leiding zou kunnen geven voor kwade
veronderstellingen, doch eischte ook
voor Spanje het recht op om zijn
eigen binnenlandsche probleem op te
lossen.
Dit herderlijk schrijven van den
Aartsbisschop wordt algemeen be
schouwd als een feit van het grootste
gewicht in de huidige politieke crisis
in Spanje. Men merkt op, dat dit
schrijven geen enkelen aanval op de
regeering' inhoudt, en dat het op ze
kere punten de regeering zelfs tegen
over het buitenland in bescherming
neemt.
Mgr. Daniel brengt vijf punten met
aandrang naar voren:
le. Vestiging van de monarchie.
2e. Raadpleging van het volk.
3'e. Uitvaardiging van de noodige
wetten tot uitoefening van de rechten
van het volk.
4e. Afdoening van de politieke ver
antwoordelijkheden en terugkeer van
de bannelingen.
5e. Verwijdering uit den staat van
alles wat aanleiding tot achterdocht
zou kunnen geven.
Men acht het wel waarschijnlijk,
dat Franco met deze aansporing reke
ning zal houden.
Een van Spanje's vooraanstaande
Intellectueelen, de voormalige di
plomaat Salvador de Madriago,
heeft in een brief aan de „Manchester
Guardian" geantwoord op de door den
diplomatieken correspondent van dit
blad geuite klacht, dat de communis
ten niet waren vertegenwoordigd in
de republikeinsche Spaansche regee
ring, zelfs niet evenredig.
Madriago zegt daarop: „De basis
van de regeering kan geen andere zijn
dan de verhouding in de Cortes van
1936,' waarin minstens tien socialisten
zaten tegen één communist. Gezien
het feit, dat er drie socialisten in
Giral's kabinet een plaats hebben, zou
daartegenover, om uw correspondent
tevreden te stellen drie-tiende com
munist moeten staan". Madriago zegt
dan verder, „dat Gira-1 waarschijnlijk
van meening is geweest, dat zijn re
geering beter de uitdrijving van het
fascistische regiem zou kunnen be
werkstelligen zónder dan mét com
munisten".
r». e Spaansche radio heeft op hef-
tige wijze partij gekozen voor de
handhaving van de Spaansche
souvereiniteit over Tanger. Zij richtte
zich tegen het internationale Statuut
en verklaarde o.m. dat de aanwezig
heid van Rusland oen echec betee-
kende voor de westelijke mogend
heden.
DE OVERGAVE VAN SABANG.
Een overeenkomst is tot stand ge
komen omtrent de Japansche over
gave van de haven Sabang op het Ne-
derlandsche eiland Bintang, 56 K.M.
ten Oosten van Singapore.
Een detachement Britsche mariniers
zal de haven van de Japanneezen
overnemen.
JAPANSCHE KEIZER EN DE
RIJKSDAG.
Het Japansche persbureau Domei
heeft gemeld, dat de keizer persoon
lijk de openingszitting van den Ja-
panschen rijksdag, welke bepaald is
op 4 September zal presideeren.
_n de „Nieuwe Nederlander" bepleit
Jl_ iemand, die zich als ondergedoken
N.S.B.-'er aandient, deportatie van
N.S.B.-ers naar Nieuw-Guinea.
Voor ons is in de Nederlandsche
samenleving toch geen plaats, schrijft
hij terecht.
Het idee om N.S.B.-ers te deportee-
ren is reeds eerder geuit. Er is o.i. veel
voor te zeggen. Men moest het vraag
stuk in elk geval op korten termijn
bestudeeren.
Er zitten ook groote nadeelen aan
vast. Een daarvan willen wij noemen
omdat de anonieme schrijver het als
een voorbeeld ziet. De schrijver zegt:
„En tenslotte het belangrijkste: uit
onze aanvankelijke bannelingen-arbeid
zal een Nederlandsch Dominion ont
staan, een tropische hoeksteen van
het Nederlandsche gemeenbest. Welke
rijke mgelijkheden dit inhoudt, geef
ik U ter overdenking."
Neen, waarde heer, gij zijt nog lich
telijk beneveld. Het bijeenbrengen van
N.S.B.-ers beteekent: het bij elkaar
doen leven en voortleven van den
zelfkant der samenleving, van maat
schappelijk en zedelijk mislukte indi-
De Joego-Slavische regeering heeft
een waarschuwing doen toekomen aan
de Grieksche regeering in verband
met de „vervolgingen op groote schaal
van de bevolking van Macedonië en
de incidenten aan de Grieksch-Joego-
Slavische grens".
„De Joego-Slavische regeering heeft
ook de groote Mogendheden van de
zen stap in kennis gesteld en heeft
hun aandacht gevestigd op de inci
denten welke in Macedonië voor
vallen."
Radio Belgrado voegde er aan toe:
„De regeering van de Vereenigde
Staten, zich bewust van den ernst van
den toestand, heeft voorgesteld twee
commissies van onderzoek te vormen,
namelijk in Belgrado en Athene, sa
men te stellen uit Geallieerde verte
genwoordigers om een onderzoek in te
stellen naar de grensincidenten zoo
wel als naar de verschillende geweld
dadige handelingen van de koningsge
zinde fascisten. Onze regeering heeft
het Amerikaansche voorstel aangeno
men doch heeft in een nota aan de
Geallieerden er op gewezen, dat zij
verlangt dat de vier groote mogend
heden -de Sovjet-Unie, Groot Brit-
tannië, de Vereenigde Staten en
Frankrijk in deze commissies van
onderzoek vertegenwoordigd zullen
zijn."
FASCISME IN AMERIKA?
De Chef van de „American Legion",
Edward Scheibeling, heeft verklaard,
dat de Amerikaansche oud-strijders
zich moeten vereenigen tot een poli
tieke partij.
„Het wordt tijd", zei hij, „dat het
Legioen zich in de politiek gaat men
gen, opdat het stelsel van afgevaar
digden en senatoren zal verdwijnen
en daarmee de invloed van al diege
nen, wier denkbeelden het Legioen
gevaarlijk acht."
Deze verklaring heeft ernstige eri-
tiek gewekt. In het bijzonder heeft
Millard Rice, de voorzitter van de
vereeniging van Amerikaansche oud
strijders, Scheibeling, ervan beschul
digd, dat hij fascistisch spel speelt.
„Hij zou", zoo zei Rice, „met een
Nadat gisteren tengevolge van dijk
breuk de 90 H.A. groote Voorofsche
polder te We -brugge onder water ge-
loopen, is in den loop van den dag ook
de dijk van de Ruigekade bezweken.
Als gevolg hiervan staan nu de La-
genwaartsehe en de Bruimaardensche
polder, welke tezamen 403 H.A. groot
zijn, onder water; ook de Achthoven-
polder, groot 377 H.A., de Boespolder,
groot 90 H.A., de Voorofsche polder
evenens 90 H.A. groot en de Vliet-
polder groot 196 H.A. Personeel van
Rijnland en van de provincie is met
man en macht aan het werk om de
gaten te stoppen. Tot nu toe zijn nog
geen militairen voor de hulpverlee
ning gerequireerd.
viduen, van lijders aan diverse minder
waardigheidscomplexen, van machts-
wellustelingetjes. Van lieden ook die
jarenlang te kwader trouw zich tegen
hun eigen vaderland hebben gericht.
Evenmin als men moordenaar met
voorbedachte rade te goeder trouw
kan zijn. evenmin mag men na vijf
jaar Duitsche en N.S.B.-terreur goede
trouw aannemer bij Mussert en tra
wanten.
Een onderzoek zou o.i. uitwijzen dat
zelfs louter physiek bezien, een groep
N.S.B.-ers beneden de gemiddelde li
chamelijke gesteldheid van den Ne
derlander zou blijken te liggen.
Voor een Nederlandsch Dominion
samengesteld uit geestelijk en licha -
melijk minderwaardigen passen wij.
Hier ligt juist een der voornaamste
bezwaren tegen deportatie.
macht van twintig millioen leden ge
makkelijk het politieke leven van dit
land kunnen beheerschen. Ik geloof
de vrees van vele oud-strijders uit te
spreken wanneer ik zeg, dat wij zeer
dicht bij het fascisme komen, wanneer
het Legioen zich als politiek bloc
gaat opwerpen.
ADMIRAAL HELFRICH
OPPERBEVELHEBBER
ZEESTRIJDKRACHTEN.
Met ingang van 25 Augustus j.l. is
Luitenant-Admiraal J. Th. Furstner
in verband met zijn benoeming tot lid
van den Raad vah State, eervol ont
heven uit zfjn functie van bevelhebber
der zeestrijdkrachten. In zijn plaats is
benoemd vice-admiraal C. E. L. Hel-
frich, die tevens met ingang van de
zen datum bevorderd is tot den rang
van Luitenant-Admiraal. Tot dusver
bekleedde Admiraal Helfrich de func
tie van bevelhebber van onze zeestrijd
krachten in het Verre Oosten.
II.
Het dorp is stil en donker
Plots flitsen felle lichten, auto's
stoppen. Er wordt op de voordeur
gebeukt en onderwijl wordt het huis
en het daarnaast gelegen pand aan
alle kanten omsingeld.
Na het beuken op de deur wordt een
klein raampje geopend en als zich
dan een gezicht vertoond wordt daar
onmiddelijk een revolver op gericht
en gebruld:
„Machen Sie auf!" De deur gaat
open.
„Hande hoch!" De handen gaan
omhoog.
„Personalausweis!"Ja, daar
loop ik niet mee in mijn pyama"
Een Mof kent geen humor, hij kan
alleen maar nijdig worden om een
stommiteit en brult weer: „Holen und
sofort!" Meteen klimmen er al twee
S.D.-ers de man in pyama achterna.
Op de slaapkamer een beroerde situa
tie. De vrouw is zich natuurlijk dood-
geschrokken, ze weet heel goed waar
het om gaat en is van alle „ongerech
tigheden" van haar man op de hoogte.
1j-i r werd vroeger herhaaldelijk over
Jü, geklaagd, dat de jongeren zich van
de politiek afzijdig hielden. Ze had
den genoeg van al dat gepraat en al
die oude heeren. Het werd toch niets!
Een beetje gelijk hadden ze wel!
Vroeger is daar ook al op geant
woord: laat je niet afschrikken. Kom,
spreek, doe je mond open. Als je weg
blijft, oefen je heelemaal geen invloed
uit.
Het heeft in het algemeen niet veel
geholpen.
Wie zich de bijeenkomsten van de
Staatspartij van voor den oorlog her
innert, weet, dat men er altijd dezelfde
menschen aantrof en dezelfde gezichten
zag.
Toch waren er toen ook al onder de
„ouderen" die graag wilden, dat de
jongeren meededen. Maar de jongeren
hadden geen vertrouwen.
De Katholieke Staatspartij gaat nu
een nieuwe weg'.
Zij wil overal kleinere en grootere
groepen vormen waar men lid of
geen lid van de Staatspartij kan ko
men, meespreken en zijn oordeel geven
en opheldering vragen.
Het is de politiek van de open deur.
Niet meer het onderonsje, maar de vrij
heid, vooral voor de jongeren.
Hier ligt voor die Katholieke jonge
ren een groote verantwoordelijkheid.
Velen onder hen willen meewerken, wil
len desnoods de teugels in handen ne
men. Ze schromen geen verantwoorde
lijkheid.
Prachtig, maar dan zullen ze zich
goed en volledig moeten oriënteeren.
Het Is gemakkelijk op een afstand cri-
tiek uit te oefenen en te zeggen -
soms te schreeuwen hoe het niet
moet, maar zélf meedoen, zélf naar vo
ren komen en wat men denkt verdedi
gen e" aan anderen duidelijk maken, is
iets heel anders en iets veel moeilijkers.
Toch mogen de jongeren daarvoor
niet terugschrikken en zij mogen zeker
niet met het voorwendsel naar voren
komen om zich te verschuilen en af
zijdig te blijven, omdat: het toch weer
om een staatspartij is begonnen.
Neen! Waar het om gaat is te zor
gen, dat de katholieke beginselen norm
en richtsnoer worden van ons staats
bestel, te zorgen dat het katholieke
volksdeel zijn aandeel kan bijdragen in
de waarachtige sociale opbouw van ons
vaderland. Het gaat erom te weten.
waë.r wij met onze politiek aan toe zijn.
Daarom is het te hopen dat de jon
geren ook in Leiden en omgeving hun
plicht begrijpen en meedoen.
Een plicht, die bezinning en zelfbe-
heersching, een plicht, die studie en
concentratie vraagt.
Dan kan. dit centrum een arena wor
den, waarin de meeningen botsen,
waarin de waarheid blinkt en bliksemt,
scherp en fel. maar waar de waardee
ring voor elkaar zal groeien, welke
straks de zegen der samenwerking zal
uitdragen.
Ze zoeken hier gelukkig niets, terwijl
ze met hun neus voor cliché's en
drukwerk staan!
Ondertusschen, terwijl de arme
man zich moet aankleeden wordt in
het pand daarnaast, in de drukkerij,
alles overhoop gehaald, gezocht en
gevonden! Ze vinden n.l. een blad uit
een boek, getiteld „De rattenvanger
van Berlijn", een parodie op Hitier.
Wat zij echter zoeken, n.l. het week
blad „Christofoor" vinden ze niet. In-
tusschen is de drukker onder zwaar
gewapend geleide de drukkerij bin
nengebracht.
„Wie drukt dit", is de vraag, en ze
zwaaien met het blad uit het boek.
„Ik", is het korte antwoord.
Dan volgt het bekende recept: links
en rechts revolvers, de auto in onder
dezelfde dreiging en ze verdwijnen.
De rest blijft achter ter bewaking.
In het hoofd van den gevangene
draait een film met razende snelheid.
Al zijn illegaal werk, al zijn onder-
grondsche geploeter al zijn slooven en
sjouwen, alles tevergeefsch. Hij vraagt
zich af: „Wat weten ze? Wie zoeken
ze? Wie zou er gepakt zijn? Heeft er
iemand gepraat?" Hij weet het niet,
hij kan op al die vragen geen ant
woord geven. De film is niet meer na
te gaan. Hij geeft het op. Afwachten
maar. We zullen wel zien als ze gaan
vragen.
In de schokkende wagen begint zijn
schoen fel te knellen, want hij heeft
onder de oogen van de S.D. nog kans
gezien er een gevaarlijk cliché'tje in
te stoppen.... (Wordt vervolgd).
EEN BEROEP OP DE GEALLIEERDEN.