Geallieerden Zondag in Tokio?
HERDENKINGS-
WEEK
STICHTING
1940-1945
Tokio bereidt zich voor op geallieerde landing
EN WAT ZAL TOONTJE ZEGGEN?
Het proces tegen Quisling
Woensdag 22 Augustus 1945
No. 54
Katholiek Dagblad voor Leiden ëri Omstreken
Begin Sept. aanvang
der cussussen
MIDDENSTANDS
DIPLOMA
en 1790
PRAKTIJKDIPLOMA
BOEKHOUDEN
J. Naber Jr.
Steenschuur 11
BIECHT
Hoofdredacteuren: Rector H. L. j. m. Sondaai en Mr. Dr. O. o a. van Haren: Redacteuren: Prof. Dr. W.
Asselbergs (Anton van Duinkerken) en Joop Slebelt; Directeur: G. G. van Elburg.
BUREAUX REDACTIE EN ADMINISTRATIE: OUDE RIJN l. TELEFOON 22777.
Abonnementsprijzen: f. 0.26 per week. f. 1.10 per maand, f. 3.20 per kwartaal. Franco per post f. 4.20.
Aug.
MOEILIJKHEDEN IN
NED. INDIË.
De Ned. Indische autoriteiten staan
op het oogenblik voor enorme moeilijk
heden, voortvloeiende uit de plotselinge
capitulatie van Japan.
Het herstel der wettige regeering in
alle deelen van Nederlandsch-Indië zal
zelfs als de Japanners zich overal in
den archipel van verderen gewapenden
tegenstand onthouden, iets wat in-
tusschen blijkens de jongste berichten
steeds waarschijnlijker lijkt vermoe
delijk nog wel eenigen tijd in beslag
nemen. De organisatorische problemen
verbonden aan den terugkeer der nor
male gezagsorganen zijn groot en van
uiteenloopenden aard. In samenwer
king met de geallieerde militaire auto
riteiten worden thans maatregelen
voor de instelling van een nood-bestuur
uitgewerkt. Voor de aanvaarding der
overgave en de ontwapening der Ja-
pansche troepen, die zich nog in Ned.
Indië bevinden, zal een aanzienlijk ge
allieerde troepenmacht benoodigd zijn.
Alvorens men deze troepen gaat uit
zenden, zal allereerst beslist dienen te
worden of de grenzen der operatie
gebieden, ressorteerende onder de twee
hoofdcommando's, al of niet gewijzigd
zullen worden. Deze wijziging werd n.l.
kort geleden overwogen.
De bevrijding van de eilanden ten
Oosten van Sumatra zal vermoedelijk
geschieden onder bevel van Generaal
Mac Arthur. Sumatra zelf zou blijven
onder het gezag van lord Louis Mount-
batten.
Zoowel in het hoofdkwartier van
Mac Arthur als van Mountbatten zijn
vertegenwoordigers van de N.I.C.A.
aanwezig.
Gelijk reeds gemeld, zal in de over
gangsperiode het gezag blijven berus
ten bij de organen, die de bestuurstaak
ook onder de Japanners hebben voort
gezet, doch zulks slechts voor wat be
treft de uitvoering van de geallieerde
orders.
Voorbereidingen worden getroffen
voor de onmiddellijke bevrijding van
politieke gevangenen en van geïnter
neerden.
De Ned. Indische regeering is thans
bezig alle beschikbare krachten te
mobiliseeren voor de belangrijke taken,
die in de bevrijde gebieden liggen te
wachten. Vele jonglui, die nog slechts
enkele maanden geleden actief waren
in de ..ondergrondsche" in Nederland,
zullen binnen enkele weken reeds in
staat worden gesteld mede te helpen
aan den opbouwenden arbeid in Neder-
land.sch-Indië
In een opgevangen officieel bericht van radio Tokio, waarin melding
wordt gemaakt van de a.s. geallieerde landing in het gebied van Tokio
wordt medegedeeld, dat aan de Japansche strijdkrachten bevel is gegeven
om het gebied van Kanagawa aan de westkust van de baai van Tokio en
een gebied aan de oostkust van deze baai te ontruimen. De Japansche
politie en gendarmerie neemt de taak op zich, welke tot dusverre door de
militairen werd vervuld. De eerste geallieerde bezettingstroepen zouden
aanstaanden Zondag op het vliegveld Soeki ten zuidwesten van Tokio
landen. Geallieerde vlooteenheden zouden reeds de haven van Yokosoeka
in de baai van Tokio binnenloopen.
JAPAN'S VLOOT
VERNIETIGD.
Door schout-bij-nacht Forest Sher
man, die deel uitmaakt van den staf
van admiraal Nimitz is medegedeeld,
dat Japan van zijn oorlogsvloot van
ongeveer 370 schepen er nog slechts 49
over heeft, welke meerendeels nog zijn
beschadigd. Japan begon den oorlog
met 12 slagschepen, waarvan er nog
één over is de „Nagoya", welke zwaar
is beschadigd. In den oorlog bezat
Japan 9 vliegkamschepen in de eerste
linie, waarvan er nog één over is. Van
de 19 zware kruisers bleven er 2 over,
welke zwaar beschadigd en zonder be
manning in Singapore liggen. Van de
24 lichte kruisers bleven er nog 2 over
en van de torpedojagers, waarvan het
aantal op 165 werd geraamd, bleven er
nog 26 over, waarvan 4 zwaar bescha
digd. Van de 140 duikbooten bleven er
slechts 16 over, behalve 6 vroegere
Duitsche duikbooten.
Er is in Japan nog slechts zeer weinig
voedsel terwijl de benzine zeer
schaarsch is en het transportsysteem
zich in deplorabelen toestand bevindt.
WAAR ZIJN ONZE
FAMILIELEDEN?
Ruim 70.000 Nederlanders bevinden
zich onder de meer dan 200.000 sinds
den overval op Pearl Harbour door de
Japanners gemaakte geallieerde krijgs
gevangenen en door de Japanners ge-
interneerde burgers. Ongeveer 5000
Nederlanders bevinden zich in het Ja
pansche moederland, doch 20 a 40.000
krijgsgevangenen en geïnterneerden
zijn ondergebracht in Nederlandsch
Indië. Voorts bevinden zich 75.000 Ne-
derlandsche vrouwen- en kinderen in
afgesloten gebieden, ofschoon niet als
gevangenen in eigenlijken zin.
Hoewel er geen berichten uit Neder
landsch-Indië komen, waar, naar men
aanneemt, het meerendeel der geïnter
neerden en krijgsgevangenen zich be
vindt, komen er berichten uit andere
oorlogsgebieden waaruit blijkt, dat de
Japanners voorbereidende maatregelen
treffen voor hun overgave. Binnenge
komen berichten bevestigen dat zulks
zelfs in verre gebieden als Bougainville
het geval is.
Keer op keer heeft Quisling, die thans te Oslo terecht staat wegens verraad
en samenwerking met den vijand, met verheffing van stem betuigd, dat hij
het is, die Noorwegen en Zweden heeft behoed voor vernietiging als slagveld.
De openbare aanklager heeft documenten uit het archief van Rosenberg
tegen beklaagde in het geding gebracht, omtrent de echtheid waarvan een
fel debat werd gevoerd. Quisling ontkende ten stelligste, dat hij den Duit-
schers militaire inlichtingen had verstrekt. Hij wekte begrijpelijke verbazing
door te beweren, dat hij gepoogd had van de Nazi's te verkrijgen, dat zij de
belangen van Noorwegen zouden veiligstellen. Hij ontkende vlakweg, vóór
April 1940 met de Nazi'-leiders de invasie in Noorwegen besproken te heb
ben, ofschoon hij wel bekende voor genoemd tijdstip met de Duitschers in
verbinding te hebben gestaan.
Quisling beweerde ook, dat hij Hitier er toe gebracht heeft vrede te be
werkstelligen tusschen Finland en Rusland in 1940, om te voorkomen dat
de oorlog zich tot Scandinavië zou uitbreiden. Hij gaf een verklaring van
zijn vriendschap met Duitschland door te zeggen dat deze gegrond was op zijn
geloof, dat Duitschland zich had gevestigd als de grootste mogendheid in
Europa, en dat Noorwegen daarom met dit land op goeden voet moest zien
te blijven. Tijdens zijn geimproviseerde verdediging werd Quisling herhaal
delijk onderbroken door een rechter, die uit Duitsche documenten verkla
ringen oplas, welke Quislings verdediging tegenspraken.
NEDERLAND AAN
RONDE TAFEL IN TOKIO.
Bij gelegenheid van de formeele
capitulatie van Japan, welke volgens
de laatste berichten te Tokio zal wor
den onderteekend, zal aan den staf
van generaal Mac Arthur, die met het
geheel der schikkingen voor de capitu
latie is belast, ook een Nederlandsche
vertegenwoordiger worden toegevoegd,
naast de vertegenwoordigers van Rus
land, Engeland, China, Frankrijk,
Australië, Canada en Nieuw-Zeeland.
ENGELAND EN DE
BLOEMBOLLENHANDEL.
Nu de oorlog tusschen de geallieer
den en Japan voorbij is, kan dit nog
wel van invloed zijn op den invoer van
bloembollen in Engeland, te meer, daar
de beëindiging van den oorlog heeft
plaats gevonden op een tijdstip, dat de
mogelijkheid van export nog aanwe
zig is.
Wij zien den uitslag van de bespre
kingen, welke ongetwijfeld zullen wor
den gevoerd, met meer vertrouwen te
gemoet, dan enkele weken geleden, ge
zien er sedert dien een totale wijziging
is gekomen in de regeering, waarbij nu
nog komt het einde van den oorlog
tegen Japan. Ontegenzeggelijk werden
de nog steeds voortdurende vijandelijk
heden in het Verre Oosten als een rem
beschouwd voor den invoer van bloem
bollen in Engeland.
Nu zal het voor Engeland mogelijk
zijn spoedig over te gaan een gedeelte
van de industrie enz. om te schakelen
en in normale banen te leiden. Dit zal
ongetwijfeld het arbeidersvraagstuk en
de kolenindustrie ten goede komen,
zoodat mag worden aangenomen, dat
de broeiers in Engeland in den as.
winter wel weer over wat brandstoffen
kunnen beschikken voor het broeien
van bloembollen.
Hit laattse vooral zou tot import van
bloembollen kunnen leiden; En,geland
was voor den oorlog de grootste afne
mer van bloembollen, vooral het arti
kel Narcissen werd in groote hoeveel
heden naar dit land verzonden, het is
juist dit artikel, dat nog overvloedig
aan de markt is en waarvoor tot op
heden weinig vraag bestaat, in afwij
king van de Tulpen, waarvoor een le
vendige vraag is en het aangebodene
in dit artikel wordt dan ook zoowel in
leverbaar als plantgoed, op enkele uit
zonderingen na, vlot verkocht.
Het ware dan ook te wenschen, dat
Engeland dit jaar reeds invoer van
bloembollen zou toestaan, al zou het
voor dit seizoen nog maar in een be
perkte hoeveelheid zijn. Dit zou dan
in ieder geval ook bijdragen om het
surplus van bloembollen zoo gering
mogelijk te doen zijn. B. LOEMBOL.
STADSNIEUWS
ENQUÊTE NAAR VERBRUIK VAN
GAS EN ELECTRICITEIT.
Gezinshoofden in wier gezin maal
tijden door middel van gas of electri-
citeit worden bereid, dienen vóór 25
Augustus bij den distributiedienst een
formulier MD 323-10 af te halen en
aldaar volledig Ingevuld en ondertee
kend uiterlijk 5 September in te
leveren.
Dit geldt eveneens voor gezinnen, die
beschikken over een bruikbare aanslui
ting, die zoodra gas en electriciteit
der grondwet
De brochure van Prof. Romme.
Onze Tweede Kamer telt 100 leden
en wordt eens in de vier jaar gekozen
door alle mannelijke en vrouwelijke
Nederlanders, die den leeftijd van 25
jaar hebben bereikt. Prof. Romme wil
hierin een radicale verandering bren
gen. Hij wil een Tweede Kamer, die
voor de helft gekozen wordt door le
den van Provinciale Staten en voor de
helft door de bestuurderen der Standen
De schrijver heeft ons geenszins
ervan kunnen overtuigen, dat deze in
grijpende verandering een verbetering
zou zijn.
De helft zal gekozen worden door de
kiesgerechtigde leden van Provinciale
Staten. Hiermede meent Prof. Romme
tegemoet te komen aan den eisch van
gewestelijke verscheidenheid in de Sta-
ten-Generaal. De gewestelijke ver
scheidenheid echter is een volksche,
geen staatsche. Er is geen enkele nood
zaak de Staten-Generaal naar ge
westelijke verscheidenheid op te bou
wen. Vanzelf komen in de Staten-Ge
neraal Brabanders, Friezen enz., maar
dit is geheel iets anders.
Eén helft van de Staten-Generaal
zal worden gekozen dood de bestuur
deren der Standen. De terminologie is
o.i. niet gelukkig. Met stand duidt men
nu eenmaal geen functie aan. De be
doeling is dat de bestuurderen van de
in te stellen publiekrechtelijke bedrijfs
organisaties of beroepscorporaties 50
leden voor de Tweede Kamer kiezen.
Prof. Romme spreekt voortdurend
van standsafgevaardigden en daarme
de geeft hij o.i. zelf de zwakke stêe in
zijn stelsel aan. Stel dat er straks 30
standen worden gevormd. Dertig li
chamen derhalve waarin een bestuur
gevormd wordt, dat voor de meeste al
thans bestaat uit werkgevers en
werknemers. Krijgt elk bestuur 20 le
den, dan zullen derhalve 600 bestuur
deren 50 Kamerleden moeten kiezen.
Hier ontketent zich aanstonds de
strijd die wij door de vorming der cor
poraties hadden gepoogd te doen be
ëindigen. Werkgevers, zoowel als werk
nemers zullen hun aandeel in de Ka
mer opeischen!
Niet alleen krijgen wij in die Kamer
de Standsafgevaardigden, zooals Prof.
Romme ze zelf noemt, afgevaardigden
die zich op de eerste plaats de afge
vaardigde van hun groep zullen blijven
gevoelen, maar wij krijgen ook werk
gevers en werknemers-afgevaardigden.
Een ander nadeel is, dat de politieke
partijen zich op de standen zullen wer
pen. De Standsbestuurder wordt niet
alleen wat hij moet zijn: de functiona
ris die buiten alle politiek om de soci
aal-economische belangen van zijn
stand behartigt, maar hij wordt bij de
handen en bij de voeten in de politiek
gesleept, wat hem niet ligt. Tot schade
van hem, tot schade van de Staten-Ge
neraal en tot schade van den Stand,
die hij vertegenwoordigt.
„Nieuwe Grondwetsartikelen", door Prof.
Mr C. P. M. Romme, Uitgave „Urbl et
Orbi" - Amsterdam.
beschrikbaar worden gesteld, in ge
bruik kan worden genomen.
Aan de achterzijde van het formu
lier dient men bon 548 van de nood-
kaart 5e serie van elk der gezinsleden
in de vakjes genummerd 1 tot en met
14 te plakken, terwijl bovenaan het
formulier het boeknummer en het
aansluitnummer moeten worden ver
meld, welke op de oude rantsoenkaart
voor gas en/of electriciteit te vinden
zijn.
De Lichtfabrieken deelen ons nog
mede, dat in het najaar de straatver
lichting zal branden op die punten
waar het verkeer dit noodzakelijk
maakt.
TAFEL-TENNIS.
Alle R.K. Taf eltennis-spelers (sters)
van Leiden worden uitgenoodigd op de
vergadering welke 23 Augustus a.s. des
avonds 8.30 uur gehouden wordt in het
Raadthuis-restaurant op de Nieuwe
Rijn t.o. het Stadhuis. Ook zij die zich
nog niet als lid opgaven, zijn van harte
welkom.