m
HET PARTIJWEZEN
VRIJHEID IN GEBONDENHEID
Christelijke liefde
en nog wat
T egenstellingen
in Dachau
De Kabinetsformatie
Een principieel
en ongrondwettig besluit
Belangrijk
DE BURCHT
Katholiek Dagblad voor Leiden en Omstreken No. 2
WOENSDAG 20 JUNI 1945
Bureaux Redactie
en Administratie
OUDE RIJN 1, TEL. 22771
Abonnementsprijzen
f. 0.26 per week
f. 1.10 per maand
f. 3.20 per kwartaal
„Als al die kerels weg zijn", bedoeld
werden de Duitsohers, „dan moeten ze
alle dominee's en pastoors voor zes
maanden opsluiten". „Nou, bijster
vriendelijk ben je niet, wat hebben wij
op onze kerfstok?" „Ja U moet me
goed begrijpen, ik heb niets tegen U,
integendeel, U hebt mijn zoon zes we
ken verborgen voor de Gestapo, maar
ik ben alleen maar bang dat jullie mij
teveel gaan preken over de Christelijke
liefde en dat wij al die Duitschers en
de landverraders hier* nog met zacht
heid moeten gaan behandelen en daar
voel ik niets voor."
Dit was de korte inhoud van een ge
sprek met een man, die in het gewone
leven de goedheid en de hulpvaardig
heid zelve is, en zooals men het wel
uitdrukt, „geen kip kwaad doet". Toch
is een dergelijke mentaliteit begrijpe
lijk. De wreede terreur, de doorloopende
schending van elk reoht, het geheele
optreden van de bandelooze Nazi-ben-
den, hebben den meest zachtmoedigen
en irenischen mensch wel zóó getergd,
dat in ieder het verlangen leeft naar
vergelding. Gevoelens van wraak, van
haat, een brandend verlangen dat zij
gestraft' zullen worden, de begeerte hen
nu ook eens aan den lijve te doen voe
len, wat zij ons hebben aangedaan. Al
deze gevoelens woelen en koken in onze
gemeenschap. Bij den een wat minder,
bij den ander wat meer.; gevoelens die
als een nevel om hart en geest hangen
en zoo de grenzen van een juiste hou
ding doen vervagen en den mensoh het
spoor kwijt kan doen raken.
Christelijke liefde beteekent echter
allesbehalve alle misdaden maar goed
vinden. Men kan niet met het be
roep op bijbelteksten de misdadigers
maar vrijuit laten gaan. Het zou een
mooie maatschappij worden als een
moordenaar, een roover, een bandiet,
vrij en ongestraft kon blijven rondloo-
pen, omdat men er van overtuigd is:
„God zal hem toch wel weten te vin
den". Wie zoo de Christelijke liefde
zou opvatten, maakt er een carricatuur
van en een aanfluiting, want de Chris
telijke liefde eischt dat men zichzelf,
dat men de gemeenschap beveiligt
tegen den invloed van het kwaad, en
dit des te meer, naarmate het kwaad
gestalte en vorm aanneemt in den
mensch.
Wèl vraagt- de Christelijke liefde
dat men in zijn ergsten vijand
nog den mensch ziet als door God ge
schapen, met een onsterfelijke ziel, als
een mensch, ook geroepen tot een
eeuwige en gelukkige bestemming, als
den mensoh, ook verlost door het Bloed
van Jezus Christus.
En hoe meer men nu overtuigd is
van de misdadigheid van zijn vijand,
Wie den naam van een concentratie
kamp noemt, hetzij Dachau hetzij
Saksenhausen, of welke der ontelbaren
ook, weet, dat al die plaatsen als zoo
vele martelvelden zijn geweest, waar
de verdorven boosheid en de wilde
haat van een verworden volk zijn
uiterste orgiën heeft gevierd.
Het is niet verantwoord om al de
gruwelen weer te geven, de martelin
gen en kwellingen te beschrijven, die
de Nazi's daar hebben uitgevonden en
toegepast. Wat er aan gruwelen ver
haald werd, gruwelen, zoo schandelijk,
dat wij er niet in gelooven konden, ge
beurde daar, veelvuldiger en erger.
Het was er het gewone regiem. Ieder
concentratiekamp was een hel. Barba
ren domineerden er en iedere priester,
die uit deze inferno is teruggekeerd,
getuigt: „Nooit hebben wij beter inge
zien, hoe verschrikkelijk een mensch is
zonder Godsgeloof." Wie al deze ver
schrikkingen hoort en de menschen
ziet en spreekt, die het in levenden
lijve hebben moeten doorstaan en mee
maken, kan zich de andere feiten, die
zij verhalen, bijna niet indenken.
Wist U, dat er in Dachau nog een
priesterwijding had plaats gehad?
Men blijft hardnekkig beweren
zelfs Dr. Colijn deed dit in zijn be
ruchte brochure „Op de grens van twee
werelden", dat er in Nederland meer
dan vijftig partijen waren. Men kwam
tot die dwaze meening omdat er in
1937 met meer dan vijftig lijsten aan
de Tweede Kamer-verkiezingen werd
deelgenomen. Het waren er, meenen
wij, drie en vijftig. Het hadden er ook
drie en dertig of éénhorderd drie en
vijftig kunnen zijn, zonder dat men
daaruit zou mogen afleiden dat ons
volk meer of minder verdeeld was.
Wie meende dat de tijden rijp waren
voor een „partij" van anti-belasting
betalers, kon een aantal namen bij
elkaar zoeken en een vijf en twintigtal
handteekeningen verzamelen om zoo
neen, niet een nieuwe partij maar
een nieuwe lijst aan de drie en vijftig
toe te voegen.
Naar wij vernemen zal mogelijk
nog deze week het nieuwe Kabi-
aet zich zoo al niet den volke
>resenteeren, dan toch aan het-
selve bekend worden gemaakt.
Waar het verhaal vandaan
komt, dat er geen katholieken in
dit Kabinet zitting zouden heb
ben, weten wij niet. Er maken
ook enkele katholieken deel
van uit.
des te meer moet men uit Christelijke
liefde denken aan de eeuwige straf,
aan de nooit eindigende vergelding,
aan de wraak Gods, die op hen zal
neerbliksemen als zij zich niet bekee-
ren en terugkomen van hun slechten
weg. Die gedachte moet den Ohristen-
mensch, bewogen door waarachtige
naastenliefde, aansporen, te bidden
voor zijn vijanden. Dan mag hij bidden
dat die vijanden'worden gestraft, om
dat zij door de vergelding op deze
aarde misschien kunnen worden ge
vrijwaard voor een eeuwige verwer
ping. Het is ook in dien zin dat de
Kerk ons in Haar litanie van alle Hei
ligen doet bidden: „Dat Gij de vijan
den der Kerk wilt vernederen, wij bid
den U verhoor ons."
Ongeloofelijk, maar waarachtig waar
Een diaken uit Kleef was gevangen
genomen. Zijn zwakke gezondheid zou
het bitter harde regiem niet lang ver
duren. Hij had vlak voor zijn priester
wijding gestaan. Zou hem dat hooge
geluk niet 'beschoren worden?
Kort voor Kerstmis werd de verlof
brief van zijn bisschop, Mgr. van Ga
len, binnengesmokkeld. Langs denzelf
den weg kwamen alle benoodigdheden
voor de wijding, gezonden door Mgr.
Faulhaber en op den Tweeden Kerst
dag droeg hij zijn eerste H. Mis op.
Hoe primitief zuilk een wijding ook was
en hoe eenvoudig ook de plechtigheid,
zelden zal in de geschiedenis der Kerk
een priesterwijding aangrijpender en
tragischer zijn geweest. De wijdende
Bisschop was Mgr. Piquet, Bisschop
van Clermont-Ferrand. Hoe was dat
mogelijk? Werd dat dan zoo maar
goedgevonden? Het antwoord was:
Gelukkig waren in dien tijd leden van
de Wehrmacht aangesteld tot bewa
kers, die al even gruwelijk het land
hadden aan de S.S. als de gevangenen,
die dan ook maar deden of ze niets
zagen en niets bemerkten
Bij Koninklijk Besluit zijn tribu
nalen ingesteld voor de arrondisse
menten Roermond, Zut/phen, Zwolle,
Almelo, Groningen, Leeuwarden, Assen
's-Gravenhage, Rotterdam, Dordrecht,
Amsterdam, Alkmaar, Haarlem en
Utrecht.
Het getal zegt niets over den graad
van verdeeldheid van het Nederland-
sehe volk. De aangeduide gang van
zaken zegt alleen, dat er iets haperde
aan het verkiezingsmechanisme. De
diepere grond hiervan schuilt in de
dikwijls overdreven vrees voor aantas
ting van de vrijheid. De vrijheid van
drukpers, van vereeniging en vergade
ring. van politieke groepsvorming der
halve ook vooropstellende, is men o
zoo benauwd voorschriften uit te vaar
digen ter regeling van een ordelijke
verzekering dier vrijheid. De vlucht
heuvel in het midden der straat kan
men in zeker opzicht een belemmering
van het verkeer noemen, in werkelijk
heid bevordert hij een ordelijk en dus
vrijer verkeer.
WETTELIJKE REGELING
VAN HET PARTIJWEZEN.
Inplaats van het partijwezen te ne-
geeren zooals onze Staat doet ter
wijl hij de partijen zeer van noode
heeft, zwijgt hij er in alle talen over
ware het beter de partijen officieel te
erkennen en ze aan bepaalde voor
waarden te binden. De eisch dat een
partij om voor erkenning in aanmer
king te komen een minimum aantal
leden hebbe een minimum, dat men
niet te laag stelle schijnt ons een
eerste regel. Kan een „partij" het niet
tot een behoorlijk aantal leden bren
gen, dan kan zij zonder schade van het
tooneel verdwijnen. Hierbij geldt in
sterke mate de overweging, dat de lili-
put-partijen met veelngeschreeuw-en-
weinig-wol geenerlei verantwoordelijk
heid dragen, eerder neiging vertoonen
tot demagogische uitbuiting van het
be'^ngengroepje, dat zii vertegenwoor
digen en het aanzien van het Parle
ment schaden.
Er is een Kon. Besluit, dat ongeldig
verklaart de huwelijken na 20 Octo
ber 1944 tusschen Nederlanders en
Duitschers gesloten. Dit besluit is in
strijd met het natuurrecht en het stel
lig Goddelijk recht.
Het huwelijk tusschen twee gedoöp-
ten, door de Kerk ingezegend en door
echtelieden elkander toegediend, is
onontbindbaar.
Hier valt niet te tornen. Hier is geen
beroep op oorlog, noch op ras en bo
dem, noch op vijandschap mogelijk.
Geen Katholiek minister en geen
zich christelijk noemende regeering
kan dit besluit voor zijn of haar ver
antwoording nemen. Het beginsel
weerstaat.
Het besluit is ongrondwettig boven
dien. Niet omdat hiermede van de
Grondwet wordt afgeweken. Dat ge
beurt tegenwoordig zooveel, dat die
goeie ouwe Grondwet er van is ge-
sohrokken, zoodat ze besloten heeft
zich heelemaal te gaan vernieuwen.
Ongrondwettig noemen wij het be
sluit ook omdat de regeling van de
rechtsgevolgen van het huwelijk voor
zoover dit den staat aangaat, bij wet
behoort te geschieden en hier daar
van op onnoodige wijze is afgeweken.
Men had, indien er behoefte aan een
regeling was, daarmede kunnen wach
ten totdat de wetgever d.i. Regee
ring plus Staten-Generaal het be
slissend woord had kunnen spreken.
Dan was er iets anders uit de bus
gekomen dan dit bedroevend product.
„HELP-HOLLAND-RAAD" ZENDT
16 AMBULANCES.
16 ambulances zijn heden naar Ne
derland op transport gesteld als gift
van de „Help Holland Council". Deze
zending vormt het eerste gedeelte van
een totaal aantal van 55 ambulances,
welke van de London county council
werden gekocht; de bijdragen voor
deze ambulances kwamen uit alle
districten van Londen. De ambulances
zullen de transportmoeilijkheden in
Nederland helpen verlichten.
Op de tweede plaats ware de candi-
daatstelling moeilijker te maken o.a.
door den eisch van een veel grooter
aantal adhaesiebetuigingen. Alleen de
wettelijk erkende partij krijgt het
recht aan de verkiezingen deel te
nemen.
Meer dan vijf of zes ernstig te nemen
partijen waren er vóór den oorlog niet.
(De R.K., de Anti-Rev., de Christ.
Hist, de S.D1.P, de Liberalen, de
Vrijz. Democraten). Grootere partij-
groepeeringen, welke elk oogenblik ge
roepen kunnen worden om mede ver
antwoordelijkheid in het staatsbestuur
op zich te nmen, zullen eerder geneigd
zijn om met elkaar samen te wrken.
Men beseffe toch terdege: het er
kende en geregelde partijwezen is
noodzakelijk. Met wegsnijding van de
excessen late men het partijleven vrij.
De ernstig te nemen politieke partij
schept geen verdeeldheid. Het partij
wezen is gebaseerd op het eenmaal be
staand verschil van denkrichting in de
groote vragen des levens, een verschil,
dat telkens opnieuw, op elk moment,
ook op het meest onverwachte, naar
buiten treedt. Eenheid bereikt men
niet door verschillen te negeeren. Een
heid is geen uniformiteit.
Goed staatkundig werk kan door elke
politieke partij worden verricht.
In vrijheid ontstaan, alle gebonden
door het ééne doel: het algemeen wel
zijn na te streven, moeten zij elkaar
vinden in vrije samenwerking.
De Minister van Oorlog gelast:
1. De beroeps- en reserve-officieren;
2. het beroeps- en reserve personeel
beneden den rang van tweeden
luitenant;
3. het personeel, dat op 10 Mei 1940
in opleiding was voor officier;
4. de capitulanten;
die allen op 10 Mei 1940 tot de
Koninklijke Landmacht behoorden,
zich persoonlijk op 25, 27 of 28 Juni
1945 aan te melden ter registratie.
De beroepsofficieren, die na de capi
tulatie van Duitschland uit krijgsge
vangenschap zijn ontslagen behoeven
zich niet te melden.
De aanmeldingsbureaux voor oor
logsvrijwilligers zijn met de registratie
van bovengenoemd personeel belast.
Voor de gemeenten Leiden, Voor
schoten, Zoeterwoude, Leiderdorp, Val
kenburg, Rijnsburg, Katwijk, Noord-
wijk, Oegstgeest, Warmond, Voorhout,
Sassenheim, Lisse, Noordwijkerhout en
Hillegom is dit bureau gevestigd te
Leiden, Noordeinde 5.
Het bureau is geopend van 912.30
en van 1.3018.30 uur.
De Minister van Oorlog
o.l. het Hoofd aanmeldingsbureau
van oorlogsvrijwilligers te Leiden.
De Res. Kapitein
J. C. WAGTENDONK Jr.
Leiden, 19 Juni 1945.
RAAD VAN VAKCENTRALEN.
Door de besturen van het Katholiek
Werkliedenverbond, het Nederl. Ver
bond van Vakvereenigingen en het
Christelijk Nationaal Vakverbond is
opgericht een „Raad van Vakcentra-
len". Reeds onder de Duitsche bezet
ting werd deze gewichtige maatregel
voorbereid.
Het secretariaat is gevestigd: „Huis
van den Arbeid", Oudenoord no, 12,
Utrecht.